Για τους Έλληνες ο θεσμός της οικογένειας και οι οικογενειακοί δεσμοί ήταν και
εξακολουθούν να είναι ζωτικής σημασίας καθώς η ύπαρξή τους διαδραμάτισε πρωταρχικό
ρόλο σε κρίσιμες για τη χώρα μας στιγμές. Για τους Έλληνες, ως άτομα και ως μέλη μιας
ευρύτερης κοινωνίας οι οικογενειακοί δεσμοί υπήρξαν το σίγουρο, το ασφαλές, το
ακλόνητο σημείο αναφοράς.
Δεσμοί οι οποίοι ενισχύονται και επαναπροσδιορίζονται μέσα από τη σύνδεση, μέσα από
το μοίρασμα, μέσα από τα καλέσματα και τις μεγάλες μας γιορτές∙ Ονομαστικές γιορτές,
εθνικές γιορτές, γιορτές επετείων και τις άλλες τις πιο σημαντικές, τις πιο οικογενειακά
«επίσημες», τις πιο ζεστές και συμβολικές γιορτές όπως είναι τα Χριστούγεννα και το
Πάσχα. Εκεί, με έναν τρόπο ενώνεται όλος ο κόσμος, ορθόδοξοι και καθολικοί Χριστιανοί,
Μουσουλμάνοι και άθεοι. Για όλους τους ανθρώπους το μήνυμα που πρεσβεύουν αυτές οι
γιορτές είναι η αγάπη και η αγάπη είναι καθολική και ζωτικής σημασίας για όλους, πέρα
από πίστη και δόγματα.
Για τους Έλληνες το Πάσχα χαρακτηρίζεται από μια σειρά εθίμων, από τελετουργικά και
από μοναδικές οικογενειακές παραδόσεις. Για όλους εμάς το Πάσχα αποτελεί μέρος της
παράδοσης μας, κομμάτι της οικογενειακής μας ταυτότητας. Η οικογενειακή ταυτότητα που
προσφέρει τη σφραγίδα της μοναδικότητας, του ανήκειν και που βοηθά στη διατήρηση και
ενίσχυση των οικογενειακών δεσμών. Μία ταυτότητα που τον τελευταίο χρόνο
κλυδωνίζεται λόγω της κρίσιμης κατάστασης της πανδημίας. Και φέτος, το Πάσχα μας,
φαίνεται πως θα είναι διαφορετικό. Μπορεί τα διαμερίσματα των πολυκατοικιών να
κατοικούνται τον τελευταίο χρόνο από μεμονωμένα μέλη, συγκεκριμένων ηλικιών,
ουσιαστικά όμως ζούμε σε σπίτια χωρίς τοίχους, που περικλείουν και συνδέουν με έναν
ιδιαίτερο τρόπο την ευρεία οικογένεια, που μας συνδέουν με τους παππούδες και τις
γιαγιάδες μας, με τα αδέρφια μας και με όσους είναι μακριά μας.
Το δούναι και λαβείν με τους δικούς μας ανθρώπους, η σύνδεση μας με αυτούς, ξεπερνά
τοίχους και δρόμους, θάλασσες και βουνά, απαγορεύσεις και ιούς. Το δούναι και λαβείν,
υλικό και συναισθηματικό, μπορεί να παραμείνει ισχυρό ακόμα και σε αυτή τη δύσκολη
χρονική στιγμή για τη χώρα μας. Παρατηρώ αυτόν τον χρόνο τους τρόπους, που όλοι μας
έχουμε εφεύρει ή που πάντα ξέραμε για να δείχνουμε την αγάπη μας και το νοιάξιμο στους
δικούς μας ανθρώπους. Ένας από αυτούς τους τρόπους, είναι το τάπερ, αυτό το σύμβολο
της βαθιάς σχέσης και σύνδεσης με τους δικούς μας, μετακινείται με αυτοκίνητα, μηχανές,
πατίνια, αφήνεται στις πόρτες των παππούδων μας, των ευάλωτων ανθρώπων μας. Δεν
κρύβει μέσα του μόνο τροφή για βρώση, κρύβει την τροφή της ψυχής, της καρδιάς των
δεσμών μας, κρύβει την παρηγοριά, το σ΄αγαπάω, σε σκέφτομαι, μου λείπεις, θα περάσει!
Για τα παιδία προσχολικής και σχολικής ηλικίας τα έθιμα και τα τελετουργικά είναι υψίστης
σημασίας καθώς συμβάλλουν στη διατήρηση της αίσθησης της σιγουριάς και της
συνέπειας, που στην παρούσα χρονική στιγμή κλονίζονται σημαντικά. Θα σας πρότεινα όσο
μπορείτε να τα διατηρήσετε και φέτος ζωντανά. Μπορείτε να διαβάσετε παιδικά βιβλία για
το Πάσχα, να κάνετε κατασκευές μαζί τους, να τα παροτρύνετε να διηγηθούν μαζί σας το
πιο όμορφο Πάσχα που θυμούνται με την οικογένεια σας. Για τα μικρότερα παιδιά τα
πασχαλινά ζώα όπως π.χ. το κουνέλι, το αρνί το κοτοπουλάκι έχουν τον δικό τους
συμβολισμό. Το κουνέλι συμβολίζει την αφθονία, το αρνί την αθωότητα και το κοτοπουλάκι
τη νέα ζωή. Μιλήστε γι’ αυτές τις έννοιες, ζωγραφίστε μαζί τους και φτιάξτε το «πασχαλινό
τάπερ» για τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους.
Για του εφήβους, το Πάσχα και οι οικογενειακές παραδόσεις αποτελούν τη σύνδεση και τη
συνέχεια της παιδικής τους ηλικία. Η παρουσία των οικογενειακών παραδόσεων βοηθάει
τον έφηβο να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με την οικογένειά του. Ακόμα και γι’
αυτόν που μπορεί να περνάει κάποιες δυσκολίες του δίνει μία ακόμα ευκαιρία να
επανασυνδεθεί με τους γονείς, με τους παππούδες του, να ξανανιώσει την οικογενειακή
ζεστασιά και να θυμηθεί τις χαρές της παιδικής ηλικίας. Θα σας καλούσα να τους
αφουγκραστείτε με υπομονή και αυθεντικότητα. Μοιραστείτε αναμνήσεις από
προηγούμενες οικογενειακές στιγμές, ξεφυλλίστε οικογενειακά άλμπουμ φωτογραφιών,
μιλήστε για το βαθύτερο μήνυμα της γιορτής του Πάσχα, που περιλαμβάνει την ανθρώπινη
προσπάθεια, την πίστη για έναν ανώτερο στόχο και σκοπό, όπως αυτός ορίζεται από τον
καθένα στη ζωή του. Συζητήστε μαζί τους για τους δικούς τους στόχους, τα δικά τους
«μαρτύρια», τις δικές τους «θυσίες» και για τις δικές τους Αναστάσεις.
Για τους ηλικιωμένους, γιορτές όπως είναι το Πάσχα είναι μια ευκαιρία να πλησιάσουν πιο
κοντά με τα εγγόνια τους, να τους μεταδώσουν λίγη απ’ τη σοφία και την εμπειρία που
έχουν αποκομίσει απ’ τη ζωή τους και να βοηθήσουν με αυτόν τον τρόπο στην ενδυνάμωση
των οικογενειακών σχέσεων και δεσμών. Για τους ηλικιωμένους, και όχι μόνο, το Πάσχα
είναι πιθανόν να συνδέεται και με προσωπικές απώλειες και πένθος. Είναι η χρονική
περίοδος, που όσο καμία άλλη, μας φέρνει πιο «κοντά» σε ανθρώπους μας που δεν
βρίσκονται στη ζωή, είναι ένα αντάμωμα, ένας φόρος τιμής και μια υπόσχεση, η υπόσχεση
της Ανάστασης, της επιστροφής, της επανένωσης. Θα σας καλούσα να μιλήσετε μαζί τους
για ανθρώπους που λείπουν, που δεν είναι στη ζωή. Το μοίρασμα είναι πάντα
ανακουφιστικό!
Για όλους εμάς του ενήλικες, θα πρότεινα να εκμεταλλευτούμε τις μέρες που έρχονται σαν
μια ευκαιρία για αναστοχασμό των δικών μας επιθυμιών και αναγκών, των δικών μας
παθών. Ας κάνουμε τον απολογισμό πάνω στις δικές μας θυσίες για τους προσωπικούς και
κοινούς στόχους μας. Αυτός ο ιός που ήρθε, σαν έναν άλλον Υιό, με έναν μοναδικό τρόπο,
μας ενώνει παγκόσμια όλους και μας καλεί πέρα από κάθε πίστη να θυσιάσουμε τα μέχρι
πρώτινος δεδομένα μας για μία μελλοντική, πιο ουσιαστική, πιο φωτεινή πανανθρώπινη
σύνδεσή μας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε μέσα στον πανικό του τελευταίου χρόνου την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα των οικογενειακών δεσμών, που για ακόμα μια
φορά, όπως και σε προηγούμενες περιόδους εθνικών και κοινωνικών κρίσεων, λειτουργεί
ως δίχτυ προστασίας και ασφάλειας.
Ετοιμάστε λοιπόν τα «πασχαλινά τάπερ» σας και μοιράστε αγάπη, στον εαυτό σας, στα
παιδιά σας, στους γονείς, τους φίλους και τους αγνώστους.
«…Διότι επείνασα και μου εδώσατε να φάγω, εδίψασα και με εποτίσατε, ήμουν ξένος που
δεν είχα τόπον να μείνω και με επήρατε στο σπίτι σας. Ήμουν γυμνός και με ενεδύσατε,
αρρώστησα και με επισκεφθήκατε, εις την φυλακήν ήμουν και ήλθατε να με ιδήτε.¨ Τότε θα
απευθυνθούν προς Αυτόν οι δίκαιοι και θα πούν: Κύριε, πότε σε είδαμε πεινασμένο και σε
εθρέψαμε ή διψασμένον και σου εδώσαμε νερο; Πότε δε σε είδαμεν ξένον και σε
περιμαζέψαμε ή γυμνόν και σε ενεδύσαμε; Πότε δε σε είδαμε ασθενή ή φυλακισμέμον και
ήλθαμε εις επίσκεψίν σου; Και θα αποκριθή είς αυτούς ο Βασιλεύς· ¨Αληθινά σας λέγω,
κάθε τι που εκάματε δια να εξυπηρετήσετε ένα από τους αδελφούς μου, που φαίνονται
άσημοι και ελάχιστοι εις την κοινωνίαν, το εκάματε είς εμέ..»
(Κατά Ματθαίον, 25:35)

Σας εύχομαι ένα ευλογημένο Πάσχα και ας είναι και φέτος, αλλ-ΙΌΣ.

Mε εκτίμηση,
Ελευθέριος Μ. Κομπατσιάρης, Ψυχολόγος MSc,
Συστημικός Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής

H. Omer
μετάφραση: E. Κομπατσιάρης

Στη διάρκεια της επαγγελματικής μου πορείας έχω δεχθεί αιτήματα για υποστήριξη
από γονείς παιδιών ηλικίας από 3 έως 62 ετών. Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις του
62 χρόνου «παιδιού» , όχι οι γονείς, αλλά οι αδελφές του με επισκέφτηκαν, για να
τις συμβουλέψω για το πώς θα μπορούσαν να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους
και ευάλωτους γονείς τους από τους εκβιασμούς και την εκμετάλλευση που
δεχόταν από το 62 χρόνο παιδί τους.
Οι αδυναμίες των γονιών να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των παιδιών τους
προκαλούν αρκετές δυσκολίες από τις οποίες υποφέρουν τόσο οι γονείς, όσο και τα
παιδιά τους. Και αυτές οι δυσκολίες εμφανίζονται ήδη από τη βρεφική ηλικία. Οι
έρευνες που έγιναν σε μωρά που παρουσίαζαν προβλήματα στον ύπνο τους (το
μεγαλύτερο μέρος της έρευνας εστίασε σε μωρά μεγαλύτερα των 9 μηνών) έδειξαν
πως στις περιπτώσεις που οι γονείς σπεύδουν να «σώσουν» το παιδί τους από το
πρώτο σημάδι δυσφορίας του, παίρνοντας το από το κρεβατάκι του, με σκοπό να
το ανακουφίσουν, επιτείνουν με τη στάση τους τα προβλήματα ύπνου που
εμφανίζει το παιδί τα οποία συνήθως εντείνονται, παρά να λύνονται.
Τα μωρά αυτά δυσκολεύονται όλο και πιο πολύ να κοιμηθούν και τείνουν να
ξυπνούν πιο πολλές φορές στη διάρκεια της νύχτας. Ο λόγος είναι ότι η ταχύτητα με
την οποία οι γονείς σπεύδουν να ανακουφίσουν το μωρό τους από τα
συναισθήματα δυσφορίας τα οποία νιώθει, αποτρέπει την ίδια στιγμή, την
ανάπτυξη μιας ζωτικής σημασίας δεξιότητα για τα παιδιά και μελλοντικούς ενήλικες
που είναι η ικανότητα στο να μάθουν να ανακουφίζονται και να χαλαρώνουν από
μόνα τους. Η κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη, ενδυναμώνει και βοηθά τους
γονείς να περιμένουν κάποια λεπτά πριν να σπεύσουν να απαντήσουν στο κλάμα
του μωρού, ανακουφίζοντας το με την παρουσία τους, χωρίς να το βγάλουν από το
κρεβατάκι του. Η προσέγγιση αυτή έδειξε πως οδηγεί σε μια γρήγορη και σταθερή
βελτίωση στον ύπνο του μωρού.
Στο σημείο αυτό, θα μπορούσαμε να παραλληλίσουμε τους γονείς που σπεύδουν
να παρέμβουν σε ένα μωρό που κλαίει με τους γονείς που σπεύδουν να
προστατεύσουν έναν αγχώδες παιδί από καταστάσεις που μπορεί να το
τρομοκρατούν. Με παρόμοιο τρόπο οι γονείς που συνεχώς προστατεύουν το
αγχώδες παιδί τους ενισχύουν περαιτέρω το άγχος του και συνεπώς την αδυναμία
του να το αντιμετωπίσει επιτυχώς. Αυτή η γονεϊκή συμπεριφορά έχει ονομαστεί
«κατάλυμα» (από την αγγλική λέξη, Accommodation). Οι γονείς γίνονται το
κατάλυμα, η προστατευτική στέγη του άγχους του παιδιού τους, με άλλα λόγια,
προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους και τους κανόνες του σπιτιού με τρόπο, ώστε
το παιδί τους να μην υποφέρει. Αυτοί οι γονείς χρειάζεται να μάθουν πως μπορούν
να υποστηρίζουν τα παιδιά τους, αντί να «προσαρμόζονται», δημιουργώντας ένα
όχι και τόσο βοηθητικό κατάλυμα αποφυγής του άγχους για τα παιδιά τους.
Οι γονείς που υποστηρίζουν ένα παιδί, τοποθετούν τον εαυτό τους ένα βήμα πίσω
από το παιδί επιτρέποντας το να παραμένει σε μια κατάσταση την οποία χρειάζεται
να αντιμετωπίσει. Από την άλλη οι γονείς που γίνονται το κατάλυμα του παιδιού
τους, τοποθετούν τον εαυτό τους ανάμεσα στο παιδί και την αγχώδη κατάσταση,
έτσι με έναν τρόπο φρενάρουν το παιδί από το να εκπαιδευτεί και να μάθει πως
μπορεί να έρχεται αντιμέτωπο με αγχώδεις καταστάσεις.
Με βάση αυτό το σκεπτικό, οι γονείς ενός παιδιού με «άγχος αποχωρισμού»
χρειάζεται να μπορούν να αφήνουν το παιδί τους και με άλλους ανθρώπους (στην
αρχή για μικρά χρονικά διαστήματα και στη συνέχεια και σταδιακά για
μεγαλύτερα), επίσης οι γονείς ενός «απαιτητικού» παιδιού που θέλει τα πράγματα
να γίνονται έτσι όπως αποκλειστικά θέλει αυτό, χρειάζεται να μάθουν πώς να
σταματήσουν να ικανοποιούν αυτές τις απαιτήσεις του και οι γονείς με παιδί το
οποίο μπορεί να αντιμετωπίζει κοινωνική φοβία χρειάζεται να μάθουν να μην
διαμεσολαβούν ανάμεσα στο παιδί τους και στα άλλα παιδιά ή ενήλικα άτομα.
Όταν οι γονείς καταφέρουν να αντισταθούν στις αγχωτικές απαιτήσεις των παιδιών
τους, χωρίς να μαλώσουν ή να υποτιμήσουν το παιδί τους για τα άγχη και τις φοβίες
του, το παιδί αρχίζει να βελτιώνεται και να αντιμετωπίζει καλύτερα αυτό που
μπορεί να το φοβίζει ή να το αγχώνει. Στη πραγματικότητα, η ικανότητα των γονιών
να αντέχουν τις απαιτήσεις των παιδιών τους παραμένοντας σταθεροί
αναγνωρίζοντάς τες χωρίς να τις υποτιμούν ή να τις υπερκαλύπτουν, αποτελεί τη
βασική ελπίδα του παιδιού για να μπορέσει να τα καταφέρει και το ίδιο, μόνο του.
Παρόμοιες καταστάσεις και συμπεριφορές συναντώνται και κατά τη διάρκεια της
εφηβείας και νωρίς στην ενήλικη ζωή. Όταν οι γονείς κάνουν ότι μπορούν, ώστε να
προστατεύσουν το έφηβο παιδί τους ή τον νεαρό ενήλικα από τους φόβους και τις
αδυναμίες του παρέχοντας του στην ουσία ένα μη υγιές «καταφύγιο» το οποίο
συχνά αποτελεί και την εγγύηση ότι το παιδί θα εξελιχθεί σε έναν αβοήθητο,
δυσλειτουργικό και εξαρτημένο ενήλικα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στη
δουλειά μου μια αύξηση των αιτημάτων από γονείς που ζητούν υποστήριξη για το
πώς να βοηθήσουν τα δυσλειτουργικά ενήλικα παιδιά τους, τα οποία δεν
διαβάζουν, δεν δουλεύουν και αδυνατούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα. Το
παράδειγμα του 62 χρόνου παιδιού που ανέφερα παραπάνω είναι απλά ένα
ακραίο, αλλά πραγματικό παράδειγμα αυτής της συνεχόμενα αυξανόμενης τάσης.

Mε εκτίμηση,
Ελευθέριος Μ. Κομπατσιάρης, Ψυχολόγος MSc,
Συστημικός Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής

Bιβλιογραφία: Οmer, H. (2020). “Until what age do children need firm limits?”.
Aπο το blog του συγγραφέα: https://www.haimomer-nvr.com

Ο Ιπτάμενος Ελέφαντας: Φωτίζοντας τις αδύναμες πλευρές του εαυτού μας και των παιδιών. Από τον Ψυχολόγο του σχολείου Ελευθέριο Μ.Κομπατσιάρη Ψυχολόγο, MSc.

….H ιστορία του ιπτάμενου ελέφαντα μιλάει για τη ζωή ενός μικρού ελέφαντα που γεννιέται στην αιχμαλωσία και έχει κάτι τεράστια αυτιά. Αυτό τον κάνει αδέξιο και δυσκίνητο, ενώ όλοι τον κοροϊδεύουν. Το ελεφαντάκι, που δουλεύει σε τσίρκο κι έχει κρυφό το όνειρό του να πετάξει, το ρίχνουν κάθε μέρα από ψηλά σε μια πισίνα γεμάτη λάσπη για να το βλέπουν οι θεατές και να γελάνε. Όμως μια μέρα, τη στιγμή που βουτάει με το κεφάλι προς τη λάσπη, τ’ αυτιά του ισιώνουν κι ανοίγουν στον αέρα σαν φτερά. Ξαφνιασμένο, το ελεφαντάκι βλέπει πως αρχίζει να πετάει πάνω από την πλατεία, κι εκείνο το βράδυ εισπράττει το μεγαλύτερο χειροκρότημα της ζωής του. Από κει κι έπειτα, γίνεται το μεγάλο αστέρι του τσίρκου.
Στην ιστορία του μικρού ελέφαντα μπορούμε να συναντήσουμε όλοι, λίγο ή πολύ κομμάτια του εαυτού μας και κομμάτια των παιδιών μας που αποτελούν πολλές φορές τον καθρέφτη των δικών μας ονείρων, των δυσκολιών αλλά και των δυνατοτήτων μας.
Από την πρώιμη παιδική μας ηλικία εκπαιδευόμαστε στο ποιες δεξιότητες χρειάζεται να αναπτύξουμε για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της ζωής. Έτσι λοιπόν, χρειάζεται να μάθουμε να μιλάμε, προσέχοντας πάντα τι λέμε, να περπατάμε προσέχοντας πάντα να μην παραπατήσουμε, να τρώμε, προσέχοντας πάντα να μην παχύνουμε, στη συνέχεια να μοιραζόμαστε, προσέχοντας πάντα, το τι μοιραζόμαστε, να είμαστε «καλά παιδιά», προσέχοντας πάντα να μην είμαστε και κορόιδα, να έχουμε θάρρος, προσέχοντας πάντα πόσο θάρρος θα έχουμε, μην γίνουμε και προκλητικοί, να μην φοβόμαστε, αλλά ταυτόχρονα να μην κάνουμε κάτι που δεν πρέπει να κάνουμε και το κυριότερο να κρύβουμε τις αδυναμίες μας πάντα, μην φανούμε αδύναμοι και διαφορετικοί.
Η ιστορία του μικρού ελέφαντα μας καλεί να αναλογιστούμε πως μια αδυναμία στην εμφάνιση ή στην προσωπικότητα μας, η έλλειψη κάποιων δεξιοτήτων, η
διαφορετικότητα στο συνηθισμένο που έχει εκπαιδευτεί το μάτι μας να αναγνωρίζει
μπορεί να αποτελέσει την ίδια στιγμή την πηγή της δύναμης μας, της εξέλιξης μας,
της ευτυχίας μας.
Προσωπικά θεωρώ πως δεν είναι ο αριθμός των δεξιοτήτων, συναισθηματικών,
γνωστικών που αποκτά ένα παιδί και στη συνέχεια ένας ενήλικας, το κλειδί που
δημιουργεί ολοκληρωμένες, ικανοποιημένες και πετυχημένες προσωπικότητες
αλλά, η «εσωτερική δύναμη» που αναπτύσσει ο κάθε ένας από εμάς από παιδί. Τι
σημαίνει εσωτερική δύναμη; Η ικανότητα μας να γνωριστούμε και να
«συστήσουμε» τις αδυναμίες με τα χαρίσματα μας, τα τρωτά με τα δυνατά μας
στοιχεία, την ανωριμότητα με τη σοφία μας, τους φόβους με τους πόθους μας, τα
μεγαλύτερα χαρίσματα μας με τα πιο ντροπιαστικά μας ελαττώματα.
Η προσωπική μας αποδοχή, μια από τις πρώτες δεξιότητες στην οποία θα
χρειαζόταν να εκπαιδευόμαστε, οδηγεί στην αποδοχή των παιδιών μας, μια
αποδοχή που θέτει τα θεμέλια της προσωπικής τους αποδοχής, στην ανάπτυξη της
δικής τους εσωτερικής δύναμης που έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της
ικανότητας τους για κατανόηση, την ανθεκτικότητα μπροστά στις δυσκολίες, τη
μεγαλύτερη διάθεση για μάθηση, την εκτίμηση του εαυτού τους, την
αυτοπεποίθηση.
Σας προσκαλώ να αναλογιστείτε για λίγο: τι δεν σας αρέσει πάνω σας, τι
απορρίπτετε εσείς στον εαυτό σας; Ποιες πλευρές του εαυτού σας δεν θα θέλατε
και αν μπορούσατε θα εξαφανίζατε το άλλο λεπτό; Και στη συνέχεια, στραφείτε στα
παιδία σας και αναλογιστείτε για λίγο ποιες πλευρές των παιδιών σας απορρίπτετε,
θα θέλατε να αλλάξετε, να «διορθώσετε», μοιάζουν καθόλου με τις δικές σας; Πόσο
τοις εκατό βλέπετε καθαρά, χωρίς φίλτρα τα παιδιά σας και πόσο τοις εκατό
βλέπετε σε αυτά τον εαυτό σας και κομμάτια του που θέλατε να αλλάξετε μέσω των
παιδιών σας;
Στη συνέχεια χωρίς φίλτρα παρατηρήστε πότε «ανθίζουν» τα παιδιά σας, όταν
ασχολούνται με τι… όταν συμπεριφέρονται πως… και όταν τις βρείτε αυτές τις
πλευρές τους, αρχίστε σιγά –σιγά να τις «ποτίζετε» αργά, σταθερά με κατανόηση
και αποδοχή, δώστε τους τα φτερά για να πετάξουν, τα δικά τους φτερά όποια
μορφή και αν έχουν αυτά, μπορεί να μην μοιάζουν με τα φτερά του Πέτρου, του
Κώστα ή της Ελπίδας και αυτό, είναι ΟΚ, άλλωστε δεν υπάρχει πότε, μόνο μια
διαδρομή για να φτάσουμε στον προορισμό μας!!
Mε εκτίμηση,
Ελευθέριος Μ. Κομπατσιάρης, Ψυχολόγος MSc,
Συστημικός Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής