Διάλογοι νηπίων του 21ου αιώνα με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα (Εισήγηση σε συνέδριο)

Διάλογοι νηπίων του 21ου αιώνα με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα

Εισήγηση Ελένης Ηλία στο 6ο Συνέδριο Νέου Παιδαγωγού, Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019
(εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6
(Σελ. 93-100).

Περίληψη

Τα παιχνιδοτράγουδα ακολουθούν συγκεκριμένα ρυθμικά μοτίβα και προϋποθέτουν κίνηση, ομαδικότητα και συνεργασία. Η ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία
συμβάλλει σημαντικά στην ισόρροπη ανάπτυξη των νηπίων. Στην πρότασή μας τα παιχνιδοτράγουδα αξιοποιούνται περαιτέρω, προκειμένου στο παιγνιώδες, διασκεδαστικό
πλαίσιο που συνιστούν, να ενθαρρύνονται οι συμμετέχοντες μαθητές να παράγουν πρωτότυπα αφηγηματικά κείμενα. Τα κείμενα δημιουργούνται με αφετηρία τον τίτλο ή κάποιο στίχο των παιχνιδοτράγουδων, με βάση τη διδακτική αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης. Εξελίσσονται σαν μίμηση ή σαν τροποποίηση ή σαν ανατροπή του εναρκτήριου ερεθίσματος, εκφράζοντας τα χαρακτηριστικά, τις εμπειρίες και τις επιθυμίες των μικρών δημιουργών τους. Η δυνατότητα τα παιχνιδοτράγουδα όχι απλώς να ψυχαγωγούν αλλά και να εμπνέουν τα σημερινά νήπια, αποδεικνύει τη διαχρονικότητά
τους. Οι αφηγήσεις των νηπίων καταγράφονται σε υπολογιστή και είναι διαθέσιμες ως έντυπο και ως ανάρτηση στο σχολικό ιστολόγιο, τόσο στους δημιουργούς τους όσο και σε ολόκληρη τη διαδικτυακή κοινότητα, ώστε να ενισχύεται η διάθεση για συμμετοχή σε παρόμοιες δράσεις.

Λέξεις-Κλειδιά: δημιουργική αφήγηση, ομαδικά παιχνίδια, κείμενα.

Εισαγωγή

Η ανάγκη και η διάθεση για παιχνίδι (Χουιζίνγκα, 1989) συνιστά διαχρονικά το κυρίαρχο στοιχείο της παιδικής φύσης. Στις μέρες μας ειδικότερα, κάποτε η διάθεση αυτή εκδηλώνεται ή και εξαντλείται, από τη νηπιακή ακόμη ηλικία, με τη συνεχή ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια. Νήπια περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους απορροφημένα μπροστά σε υπολογιστές, διαδικασία που είναι από τη φύση της στατική και μοναχική. Επιπλέον, η εικόνα, γενικότερα, στην εποχή μας έχει κυριαρχήσει με άπειρους τρόπους έναντι του λόγου, του κειμένου, αν και το δεύτερο προσφέρει πολύ περισσότερα στη δραστηριοποίηση της αναγνωστικής φαντασίας (Αναγνωστόπουλος, 2007).
Σε αυτές τις συνθήκες, η συμμετοχή των νηπίων σε γνωστά παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα (Μπάδα, 1993), που χαρακτηρίζονται από κινητικότητα, ομαδικότητα (Διαμαντόπουλος, 2009) και λεκτική επικοινωνία, θα συμβάλει σημαντικά στη σωματική, γλωσσική, συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξή τους. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών της σχολικής τάξης, που τα συγκεκριμένα παιχνιδοτράγουδα προϋποθέτουν, και η απόλαυση, η ικανοποίηση που προσφέρουν στους συμμετέχοντες, τα
αναδεικνύει σε αποτελεσματικότατο μέσο μάθησης και ειδικότερα αυτογνωσίας, βελτίωσης και ανάπτυξης ποικίλων δεξιοτήτων (Όξλυ, 2005). Αναλυτικότερα, η επαφή των νηπίων με τα παιχνιδοτράγουδα θα συμβάλει στη μύησή τους στη λαογραφική παράδοση και στην προσέγγισή τους με τις γενιές των προγόνων τους. Επίσης, θα βοηθήσει τα νήπια να αποκτήσουν κουλτούρα συνεργασίας και θα προάγει τη συντροφικότητα (Χατζημανώλη, 2001) .

Παρουσίαση του διδακτικού αντικειμένου

Θα επικεντρωθούμε στη συμμετοχή των νηπίων σε δύο από τα ευρύτερα διαδεδομένα παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα, το «Γύρω-γύρω όλοι» και το «Δεν περνάς κυρά-Μαρία». Και στα δύο παιχνίδια, τα παιδιά σχηματίζουν κλειστό κύκλο με μέτωπο προς το κέντρο του και βηματίζουν στη δεξιά φορά του ενώ την κίνησή τους συνοδεύουν με το ρυθμικό τραγούδι τους.
Σύμφωνα με το παιχνιδοτράγουδο «Γύρω-γύρω όλοι», κάποιο από τα παιδιά παραμένει στο κέντρο του κύκλου και μαζί με τα υπόλοιπα που περπατούν γύρω του, προσαρμόζουν τις κινήσεις τους στο περιεχόμενο των στίχων. Στο παιχνιδοτράγουδο «Δεν περνάς κυρά Μαρία», αναπτύσσεται διάλογος του παιδιού που υποδύεται την κυρά Μαρία, με τα υπόλοιπα που βρίσκονται στον κύκλο, ώστε να πειστούν να της επιτρέψουν να περάσει στους υποτιθέμενους κήπους, στο εσωτερικό του κύκλου. Στη διάρκεια του διαλόγου, ο κύκλος αποδομείται σταδιακά, καθώς ένα-ένα τα παιδιά φεύγουν από αυτόν, ακολουθώντας σε ζευγάρια την «κυρά Μαρία».

Βασική αρχή της προτεινόμενης διδακτικής προσέγγισης

Θεωρώντας ότι η εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολικό πλαίσιο θα όφειλε να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία και αφορμή ώστε οι μαθητές να ανακαλύπτουν και να εκδηλώνουν τη δημιουργικότητά τους (Κωτόπουλος, 2012), προτείνεται εδώ για την εξυπηρέτηση αυτής ακριβώς της θέσης, μια διαφορετική διαχείριση και αξιοποίηση των παιχνιδοτράγουδων. Τα νήπια προκαλούνται να αναπτύσσουν με αυτά προσωπικό διάλογο, να εκφράζονται με πρωτοτυπία μέσα από τη συμμετοχή τους, να τα οικειοποιούνται και να τα εμπλουτίζουν με τα προσωπικά χαρακτηριστικά τους, να τα συνδέουν με τις εμπειρίες και τις επιθυμίες τους.
Με την παραπάνω διδακτική προσέγγιση αναφορικά με τα παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα, επιδιώκεται η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης των νηπίων,
η γλωσσική και αισθητική ανάπτυξή τους και η ικανότητα της ακρόασης και της επικοινωνίας. Επίσης, στο παραπάνω διδακτικό πλαίσιο τα νήπια αντιλαμβάνονται τη δυνατότητα του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό και εξοικειώνονται με τη διαδικασία της γραφής σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Μεθόδευση: Τα διδακτικά βήματα

Αφού το κάθε παιχνίδι επαναληφθεί για αρκετές φορές, σύμφωνα πάντα με τη διάθεση των παιδιών, στη συνέχεια προτείνουμε μια διαφορετική, εναλλακτική δραστηριότητα.
Στην περίπτωση του παιχνιδοτράγουδου «Γύρω-γύρω όλοι», απομονώνουμε τον τίτλο του και παροτρύνουμε τα νήπια να δημιουργήσουν μια ιστορία, που να ξεκινά με τις
συγκεκριμένες λέξεις. Μοναδική προϋπόθεση που θέτουμε, είναι η κάθε ατομική ιστορία να είναι διαφορετική, μοναδική, πρωτότυπη, ώστε να περιληφθεί στο σχετικό «βιβλίο» της τάξης. Ως προς το παιχνιδοτράγουδο «Δεν περνάς κυρά-Μαρία», το απαγγέλουμε ομαδικά κι όταν φτάνουμε στο στίχο «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;», ζητάμε από κάθε νήπιο να δώσει μια διαφορετική απάντηση, δημιουργώντας μια αφηγηματική ιστορία.
Προκειμένου δε να ενθαρρυνθούν τα νήπια στη διαδικασία της αφήγησης, ο εκπαιδευτικός θέτει αρχικά γενικές ερωτήσεις και στη συνέχεια συμπληρωματικές, διευκρινιστικές, σε σχέση με τις προηγούμενες απαντήσεις που έχει λάβει, για τα δρώντα πρόσωπα, τον τόπο και το χρόνο δράσης κ ά., που βοηθούν τα παιδιά να οργανώσουν τη σκέψη τους και αποσκοπούν να βελτιώσουν σταδιακά την αφηγηματική τους ικανότητα. Ο εκπαιδευτικός, που είναι πολύ προσεκτικός ακροατής, χρησιμοποιώντας τις ερωταποκρίσεις (Pascucci και Rossi, 2002), για να προκύψει μια ολοκληρωμένη αφηγηματική ιστορία, εφαρμόζει ουσιαστικά τη διδακτική αρχή της «φθίνουσας καθοδήγησης» (Ματσαγγούρας, 2001, σσ. 180-182, 199-203). Τα αφηγηματικά κείμενα που
τα νήπια παράγουν ατομικά ή ομαδικά (Huck κ. ά., 1979), τα καταγράφει ο εκπαιδευτικός της τάξης σε υπολογιστή, ως ενιαίο κείμενο σε κάθε περίπτωση. Κατά τον ίδιο
τρόπο, με τη μορφή δηλαδή ενιαίου κειμένου, διαβάζονται αμέσως μετά από τον εκπαιδευτικό στο σύνολο των νηπίων, είτε από την οθόνη είτε αφού εκτυπωθούν. Έτσι,
τα νήπια που δεν είναι ακόμη σε θέση να γράφουν τα ίδια, έχουν τη δυνατότητα και την ευκαιρία να επαληθεύσουν την πιστότητα και την ακρίβεια των καταγεγραμμένων κειμένων τους.
Ακολουθεί η εικονογράφηση από το σύνολο των νηπίων κάθε ατομικής ή ομαδικής ιστορίας που έχει προηγηθεί. Στη συνέχεια, δημιουργείται ένα βιβλίο που περιλαμβάνει τα διάφορα κείμενα, καθώς και όλες τις ζωγραφιές των νηπίων αναφορικά με αυτά. Στο εξώφυλλο του κάθε βιβλίου αναγράφεται ο τίτλος του, «Γύρω-γύρω όλοι» ή «Τι θα
κάνεις εις τους κήπους;». Το βιβλίο τοποθετείται στη σχολική βιβλιοθήκη, για να μπορούν ανά πάσα στιγμή όλοι οι μαθητές να το «διαβάζουν». Παράλληλα, φτιάχνεται και το ηλεκτρονικό βιβλίο, καθώς αναρτώνται τα κείμενα και η σχετική εικονογράφησή τους στο ιστολόγιο του σχολείου στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, καθώς και στα ιστολόγια των ομάδων στις οποίες το σχολείο συμμετέχει, ώστε να έχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι πρόσβαση σε αυτά. Δεν παραλείπουμε μάλιστα να προσδώσουμε στην τεχνολογικά προηγμένη επιλογή μας οικολογική και οικονομική διάσταση, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε σχετικά τα παιδιά.
Η ποικιλότροπη αξιοποίηση των παιδικών κειμένων περιλαμβάνει επίσης τη θεατρική απόδοσή τους. Τα παιδικά κείμενα μετατρέπονται σε δρώμενα και παρουσιάζονται από
τα ίδια τα νήπια σε ανοιχτές σχολικές εκδηλώσεις. Στη φάση της αξιοποίησης των κειμένων προσδίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα, εφόσον η αξιοποίηση αυτή λειτουργεί για τους
μαθητές ως επιπλέον «κίνητρο», προκειμένου να εκφράζονται ελεύθερα και δημιουργικά (Ηλία και Ματσαγγούρας, 2006, σσ. 312-313).
Τα νήπια επαναλαμβάνουν μεταξύ τους αυθόρμητα, ως ελεύθερη δραστηριότητα, την παραπάνω διαδικασία, που σε αυτήν την περίπτωση μετατρέπεται σε μιμητικό παιχνίδι.
Κάποιο νήπιο υποδύεται τον εκπαιδευτικό και τα υπόλοιπα τους μαθητές και φυσικά οι ρόλοι εναλλάσσονται. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη ελεύθερη δραστηριότητα δεν διαδραματίζεται μόνο με επίκεντρο τα δύο παιχνιδοτράγουδα αλλά επεκτείνεται και σε διάφορους τίτλους λογοτεχνικών βιβλίων ή στίχους τραγουδιών που επιλέγουν τα ίδια τα νήπια. Έτσι οι μαθητές δημιουργούν πολλές επιπλέον ευκαιρίες
και αφορμές να εκφράσουν στους συμμαθητές τους τις προτιμήσεις τους, να ανταλλάξουν και να μοιραστούν τις διαφορετικές προσωπικές εμπειρίες τους.

Ταυτότητα των δημιουργών των κειμένων

Οι ομαδικές ιστορίες με γενικό τίτλο «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;», εκτυλίχθηκαν κατά το σχ. έτος 2014-2015, σε τμήμα όπου τα τετράχρονα νήπια ανέρχονταν σε δεκατρία ενώ τα πεντάχρονα σε έντεκα. Οι ατομικές ιστορίες με κεντρικό θέμα «Γύρω-γύρω όλοι», πραγματοποιήθηκαν την επόμενη σχολική χρονιά, 2015-2016, σε τμήμα όπου η πλειοψηφία των πεντάχρονων νηπίων φοιτούσαν για δεύτερη χρονιά στο νηπιαγωγείο, οπότε είχαν ήδη συμμετάσχει στις ομαδικές αφηγήσεις του περασμένου έτους. Τα τετράχρονα νήπια αυτού του έτους ανέρχονταν μόλις σε τρία και ήταν στο σύνολό τους
αγόρια.

Αποτελέσματα

Προκειμένου να καταδειχθεί η δυνατότητα των παραδοσιακών παιχνιδοτράγουδων να λειτουργούν υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις, ως ερέθισμα, πεδίο
έμπνευσης και δημιουργικής έκφρασης για τα νήπια, παραθέτουμε στη συνέχεια ενδεικτικά ορισμένες από τις ιστορίες τους. Πρόκειται αφενός για τρεις από τις ομαδικές
ιστορίες αναφορικά με το παιχνίδι «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» και αφετέρου για τρεις από τις ατομικές αφηγήσεις με το θέμα «Γύρω-γύρω όλοι».

Παιδικά κείμενα με θέμα «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;»

Ένα κοριτσάκι μπαίνει στον κήπο το πρωί μιας ηλιόλουστης μέρας, για να μαζέψει πευκοβελόνες και κουκουνάρια. Πηγαίνει στη Δευτέρα τάξη και θέλει με αυτά τα υλικά
να φτιάξει μια εργασία για το σχολείο. Μαζεύει πρώτα όσα κουκουνάρια είναι κάτω αλλά χρειάζεται περισσότερα. Σκέφτεται τότε να ανέβει στα πεύκα και να κόψει κι
άλλα κουκουνάρια. Πηγαίνει στην αποθήκη για να πάρει μια σκάλα. Τη σέρνει στο χώμα του κήπου και αποφεύγει τα λουλούδια, για να μην τα καταστρέψει, επειδή τα αγαπάει πολύ. Ακουμπάει τη σκάλα στο πεύκο που έχει τα περισσότερα κουκουνάρια, και ανεβαίνει. Το κοριτσάκι έχει ένα καλαθάκι, περασμένο στο μπράτσο, για να βάζει τα κουκουνάρια. Όταν τελειώνει, δεν μπορεί να κατέβει, επειδή κουβαλά πολύ βάρος. Γλιστράει και πέφτει μαζί με τη σκάλα. Το γόνατό του τρέχει αίμα και φοβάται. Μπαίνει στο σπίτι, όπου ο μπαμπάς ανοίγει αμέσως το φαρμακείο τους και παίρνει ό, τι χρειάζεται, για να περιποιηθεί το τραύμα. Το κοριτσάκι κλαίει σαν μωρό, γιατί πονάει πολύ. Τότε ο μπαμπάς του παίζει θέατρο, ένα έργο τρελό, για να κάνει το κοριτσάκι
του να γελάσει και έτσι να ξεχάσει την πληγή του. Όταν γυρίζει σπίτι η μαμά, ο μπαμπάς παίζει ακόμη θέατρο. Ύστερα το κοριτσάκι τους εξηγεί πώς χτύπησε. Βγαίνουν όλοι μαζί στον κήπο, για να μαζέψουν τα κουκουνάρια που έχουν πέσει. Όμως τα κουκουνάρια δεν βρίσκονται πια εκεί. Μια οικογένεια σκίουρων έχουν τη φωλιά τους σ’ ένα πεύκο. Τα σκιουράκια έχουν πάρει όλα τα κουκουνάρια, ένα-ένα, μέχρι το τελευταίο. Το κοριτσάκι φωνάζει στους σκίουρους ότι χρειάζεται τα κουκουνάρια για την εργασία του. Όμως εκείνοι δεν καταλαβαίνουν. Έτσι, το βοηθάνε οι γονείς του να μαζέψει άλλα κουκουνάρια από τα πεύκα, για να μην ξαναπέσει.

Στο χορτάρι του κήπου πέφτει χιόνι και τα σκεπάζει όλα. Το κοριτσάκι που βλέπει το χιόνι από το παράθυρό του, ντύνεται με μπουφάν, κασκόλ, γάντια, σκουφάκι και βγαίνει να παίξει χιονοπόλεμο με τον αδερφό του. Αυτός είναι πολύ πιο μεγάλος και φτιάχνει για το κοριτσάκι ένα χιονάνθρωπο. Σκάβουν μαζί το χιόνι και βρίσκουν πετρούλες. Βάζουν δυο για μάτια του χιονάνθρωπου. Του βάζουν κι ένα καρότο για μύτη. Κόβουν
και δυο κλαράκια και τα κάνουν χέρια του χιονάνθρωπου, για να του φορέσουν τα κόκκινα μάλλινα γάντια της μαμάς. Του φοράνε και το πράσινο κασκόλ του μπαμπά και ένα μωβ καπέλο. Τις υπόλοιπες πετρούλες τις βάζουν για κουμπιά και για να φτιάξουν το στόμα του χιονάνθρωπου μαζί και με τα κουκούτσια από τις ελιές που τρώει ο μπαμπάς. Όταν ο χιονάνθρωπος είναι έτοιμος, τον αγκαλιάζουν, γιατί τον αγαπάνε μέχρι τον ουρανό. Όσες μέρες έχει χιόνι στον κήπο, φροντίζουν το χιονάνθρωπο να είναι καλά. Ύστερα όμως από πέντε μέρες λιώνει το χιόνι και λιώνει μαζί του και ο χιονάνθρωπος. Το κοριτσάκι νιώθει χάλια κι ο αδερφός του βγάζει στον κήπο έναν πλαστικό χιονάνθρωπο που τους είχε χαρίσει κάποτε ο Αϊ-Βασίλης. Αφήνουν κάθε μέρα αυτόν
το χιονάνθρωπο στο χορτάρι του κήπου μέχρι το απόγευμα και τα βράδια τον παίρνουν μέσα και τον βάζουν δίπλα στο κρεβάτι του κοριτσιού, για να του κάνει συντροφιά. Ακόμη και τα καλοκαίρια που φεύγουν διακοπές, παίρνουν μαζί τους το χιονάνθρωπο. Περνάνε χρόνια που δεν ρίχνει χιόνι κι όμως το κοριτσάκι έχει πάντα συντροφιά το χιονάνθρωπο.

Ένα παιδάκι παίζει μόνο του στον κήπο, επειδή η αδερφή του παίζει μέσα στο σπίτι με τον υπολογιστή της. Είχε βγει κι εκείνη στον κήπο αλλά βαρέθηκε γρήγορα. Όταν παίζει με τον υπολογιστή της δεν βαριέται ποτέ. Παίζει μαγειρική, ένα παιχνίδι που πουλάει παγωτά, ένα παιχνίδι με ταύρο που πρέπει να τον αποφεύγει για να μην χάσει κι ένα παιχνίδι με ζόμπι, που πρέπει να τα σκοτώσει όλα και να φτάσει όσο πιο μακριά μπορεί, για να αγοράσει πράγματα. Προσπαθεί να φτάσει στην τελευταία πίστα. Άμα την περάσει, θα πάει στο δεύτερο χάρτη. Το αγόρι βαριέται μόνο του στον κήπο και
μπαίνει στο σπίτι, για να βοηθήσει την αδερφή του στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Το παιχνίδι που παίζει εκείνη, είναι δικό του κι έτσι το αγόρι το ξέρει καλύτερα. Στα δυο αδέρφια αρέσει πιο πολύ να παίζουν στον υπολογιστή παρά στον κήπο. Στον υπολογιστή κατεβάζουν πάρα πολλά παιχνίδια κι έτσι όταν βαρεθούν κάποιο, παίζουν άλλο. Στον κήπο παίζουν μόνο κρυφτό, κυνηγητό και γύρω-γύρω όλοι. Πηγαίνουν μαζί για
παιχνίδι στον κήπο μόνο όταν ο μπαμπάς κλείνει τον υπολογιστή, επειδή έχουν παίξει πολλή ώρα. Η μαμά κι ο μπαμπάς δεν χαίρονται που βλέπουν ότι τα παιδιά τους θέλουν να παίζουν συνέχεια στον υπολογιστή αλλά τα αφήνουν να παίζουν, γιατί τότε είναι χαρούμενα. Κάποτε ένα μπουμπουνητό είχε κόψει το ρεύμα και τότε τα παιδιά για
πρώτη φορά έπαιξαν επιτραπέζιο. Πέρασαν όμορφα με αυτό το παιχνίδι αλλά μόλις ήρθε το ρεύμα, πήγαν πάλι στον υπολογιστή.

Παιδικά κείμενα με θέμα «Γύρω-γύρω όλοι»

Είμαστε μαζί με όλους τους συμμαθητές μου γύρω από ένα σκυλάκι που το έχει χτυπήσει αμάξι και είναι ξαπλωμένο πάνω στο δρόμο. Πήγαινε να βρει φαγητό όταν πέρασε το κόκκινο αμάξι. Ο άντρας που το οδηγούσε, δεν το είχε δει και το χτύπησε κατά λάθος. Επειδή ήταν γιατρός, φρόντισε αμέσως το τραύμα του. Εμείς σκεφτήκαμε στην αρχή να περνάμε το δρόμο μαζί με το σκυλάκι, για να το προσέχουμε. Να κρατάμε και ένα φακό, για να μας βλέπουν τα αυτοκίνητα και να μην χτυπάνε το σκυλάκι όταν περνάει απέναντι. Αν όμως το σκυλάκι θα είναι πολύ πεινασμένο, δεν θα μας περιμένει
για να περάσει το δρόμο, και θα κινδυνεύει. Έτσι τελικά βρίσκουμε μια άλλη λύση, να φέρνουμε εμείς φαγητό στο σκυλάκι κάθε μέρα.

Γύρω-γύρω από το φορτηγό μας είμαστε εγώ, ο Στάθης, ο Γιώργος, ο Άγγελος και πολλοί άλλοι άνθρωποι. Το φορτηγό μας, που το έχουμε όλοι οι φίλοι μαζί, είναι πορτοκαλί και πολύ γερό και όλοι το θαυμάζουν. Στο φορτηγό φορτώνουμε τα σκουπίδια των ανθρώπων και τα πηγαίνουμε να τα πετάξουμε. Φορτώνουμε και πέτρες, που τις πουλάμε στους ανθρώπους, για να φτιάχνουν σπίτια. Το φορτηγό το οδηγώ εγώ και οι
φίλοι μου με βοηθάνε να το φορτώνουμε και να το ξεφορτώνουμε.

Γύρω-γύρω από την αλεπού είναι τα αγόρια της τάξης μας και μαζί τους εγώ, η Αγγελική και η Ισιδώρα. Είμαστε μαθητές στο Γυμνάσιο και έχουμε έρθει εκδρομή στο δάσος για κάμπινγκ. Εδώ συναντήσαμε μια αλεπού. Γλίστρησε από ένα βράχο και έπεσε σε μια παγίδα. Εγώ με τις δύο φίλες μου την ελευθερώσαμε και την ξαπλώσαμε, για να περιποιηθούμε το πόδι της. Εγώ φροντίζω να έχω πάντα μαζί μου γιατρικά, επιδέσμους, ένα ακουστικό, χαντζαπλάστ, ενέσεις, επειδή μού αρέσουν τα ζωάκια και θέλω να τα περιποιούμαι. Έτσι έχω βάλει το πόδι της αλεπούς στο γύψο. Όταν θα βγάλω το γύψο,
η αλεπού θα περπατάει κανονικά.

Συμπεράσματα

Οι μαθητές στο σύνολό τους ανταποκρίνονται με προθυμία και ενθουσιασμό στη δραστηριότητα. Παράγουν πρωτότυπα κείμενα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους, αν και το ερέθισμα είναι κοινό, αποδεικνύοντας έτσι την ποιότητα της δημιουργικής σκέψης τους. Πολλά νήπια λαμβάνουν υπόψη στις αφηγήσεις τους, στοιχεία που είχαν αναφερθεί από συμμαθητές τους. Τα στοιχεία αυτά ωστόσο τα αξιοποιούν και τα επεκτείνουν.
Επιπλέον, όταν τα νήπια εικονογραφούν τις ιστορίες, διαπιστώνεται σημαντική συνάφεια ανάμεσα στα κείμενα και τις ζωγραφιές. Η εναλλαγή των ρόλων του αφηγητή και
του εικονογράφου συμβάλλει στην ποιότητα της συμμετοχής και στις δύο περιπτώσεις.
Ως αφηγητές τα νήπια επιδιώκουν να κερδίσουν το ακροατήριό τους ενώ ως εικονογράφοι επιδιώκουν να αναδειχθούν σε πλέον προσεκτικούς και υπεύθυνους ακροατές. Έτσι προκύπτουν πολύ ενδιαφέρουσες αφηγηματικές ιστορίες και παράλληλα ελκυστικές ζωγραφιές.
Παρά την ποικιλία των ατομικών παιδικών αφηγήσεων αναφορικά με το στίχο «γύρωγύρω όλοι», υπάρχει σχεδόν σε όλες ένα κοινό στοιχείο. Τα πρόσωπα στα οποία τα
νήπια αναφέρονται στις ιστορίες τους, είναι οι ίδιοι οι συμμαθητές τους, γεγονός που φανερώνει τις στενές σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί στη σχολική τάξη.
Στα παιδικά αφηγήματα περιλαμβάνονται συχνότατα καθημερινές συνήθειες των νηπίων και περιστατικά της οικογενειακής και της σχολικής τους ζωής.
Σημαντικός παράγοντας που καθορίζει την αφηγηματική έκβαση, αναδεινύεται η επικαιρότητα. Από αυτά προκύπτει ότι τα νήπια αξιοποιούν τη συγκεκριμένη διαδικασία,
για να εκφράσουν τον εαυτό τους.
Παρακολουθώντας τη συγκεκριμένη δραστηριότητα να εκτυλίσσεται ως ελεύθερο παιχνίδι των νηπίων, διαπιστώνουμε σε πόσο μεγάλο βαθμό εκείνα έχουν αφομοιώσει τις ερωτήσεις που συνηθίζει να απευθύνει ο εκπαιδευτικός, προκειμένου να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τις αφηγήσεις τους. Εδώ δηλαδή τίθενται οι βάσεις για την εξέλιξη των νηπίων στο αντικείμενο της δημιουργικής γραφής. Το νήπιο που ρωτά, μιμείται μάλιστα και τη διαδικασία της καταγραφής των αφηγήσεων, που γίνεται με τη χρησιμοποίηση ενός παιχνιδιού-φορητού υπολογιστή, το οποίο είναι το δημοφιλέστερο παιχνίδι στη σχολική αίθουσα. Αποδεικνύεται συνεπώς η σπουδαιότητα που προσδίδουν τα ίδια τα νήπια στην καταγραφή των σκέψεών τους και η πλήρης εξοικείωσή τους με τον υπολογιστή ως μέσο γραφής.
Η μύηση των παιδιών στη λαογραφική παράδοση μέσα από την εξοικείωσή τους με τα παιχνιδοτράγουδα, συνδυάζεται με την έκφραση της ιδιαιτερότητας, της μοναδικότητας του καθενός και με την ανάπτυξη συνεργασίας σε πολλαπλά επίπεδα. Σημειώνεται λοιπόν σημαντική πρόοδος των νηπίων στην κατάκτηση της κοινωνικοσυναισθηματικής τους ωριμότητας.
Τα νήπια εκφράζονται γλωσσικά και κινητικά και αναπτύσσονται αισθητικά, καθώς έρχονται σε επαφή με τρόπο δημιουργικό, με την παράδοση. Έτσι βιώνουν τη δημιουργική διάσταση της ανθρώπινης φύσης και συνειδητοποιούν τη διαχρονικότητα της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Με την ποικιλότροπη αξιοποίηση (διαδικτυακή κ.λπ.) των έργων τους, επιτυγχάνεται το άνοιγμα του σχολείου στην ευρύτερη κοινωνία, που οδηγεί στην επικοινωνία και
την κατανόηση ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές και προσφέρει σε όλους αισιοδοξία και ελπίδα.

Bιβλιογραφικές αναφορές

Αναγνωστόπουλος, Β. (2007). Διαδρομές… στους χώρους της φιλαναγνωσίας, Διαδρομές, 85, σ. 1-2.

Διαμαντόπουλος, Δ. (2009). Το Παιχνίδι. Θεσσαλονίκη: Π. Πουρνάρας

Ηλία, Ε.Α. και Ματσαγγούρας Η. Γ. (2006). Από το παιχνίδι στο λόγο: Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α.
Φτερνιάτη, Κ. Θηβαίος (Επιμ), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 307-317.

Huck, C., Hepler, S. και Hickman, J. (1979). Children’s Literature in the Elementary
School: Holt Rinehart And Winston.

Κωτόπουλος, Τ. (2012, Ιούλιος). Η «νομιμοποίηση» της δημιουργικής γραφής, ΚΕΙΜΕΝΑ 15, http://keimena.ece.uth.gr

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2001). Η Σχολική Τάξη, τ. Β΄ : Κειμενοκεντρική Προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα.

Μπάδα, Κ. (1993). Tο παιχνίδι στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία. Mια πρόταση μελέτης, Eθνογραφικά, 9, σσ. 73 – 81.

Όξλυ , Κ (2005). Παιχνίδια στην αυλή ή στην τάξη. Αθήνα: Πατάκης.

Pascucci, M. και Rossi, F. (2002). ΄Oχι μόνο γραφέας, Γέφυρες, 6, σσ. 16-23.

Χατζημανώλη, Α. (2001). Παιχνιδοτράγουδα. Θεσσαλονίκη: Κίρκη.

Χουιζίνγκα, Γ. (1989). Ο άνθρωπος και το παιχνίδι, μτφρ. Σ. Ροζάκης – Γ. Λυκιαρδόπουλος. Αθήνα: Γνώση

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ !

Για ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ βλέπε και στο iliaeleni’s blog

ΓΥΡΩ – ΓΥΡΩ ΟΛΟΙ :
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Ελένη Α. Ηλία, Δρ. Λογοτεχνίας-Συγγραφέας

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία,  με τίτλο “Διάλογοι νηπίων του 21ου αι. με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα”, η οποία περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του  6ου Συνεδρίου του Νέου Παιδαγωγού, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019
(εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6,
σσ. 93-100.

Εισαγωγή
Στο πρόγραμμα «Γύρω-γύρω όλοι» γίνεται αξιοποίηση της σκηνής από το κεφάλαιο Επιστροφή του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (συγγρ.: Ελένη Α. Ηλία, εικ.: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα, 2012, σελ. 50-51), όπου παρακολουθούμε να συγκεντρώνεται γύρω από την αλεπού ένα πλήθος ενηλίκων που συνοδεύονται από παιδάκια, με το Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ ανάμεσά τους. Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι στο συγκεντρωμένο πλήθος διακρίνονται πρόσωπα που ανήκουν σε όλες τις φυλές, έχουν ζήσει σε διαφορετικές χρονολογικές εποχές και σε διαφορετικούς τόπους, ωστόσο τα πρόσωπα αυτά δεν κατονομάζονται. Κατά συνέπεια, κανένα ανθρώπινο πρόσωπο, ιστορικό ή σύγχρονο, διάσημο ή όχι, δεν αποκλείεται από αυτήν τη σκηνή. Η επιλογή του τίτλου του προγράμματος εξυπηρετεί δύο σκοπιμότητες. Στρέφει την οπτική μας, οπότε και δίνει έμφαση στα πρόσωπα που συναποτελούν το συγκεντρωμένο πλήθος γύρω από το σύμβολο της αλεπούς. Παράλληλα, αξιοποιώντας τον τίτλο του πασίγνωστου, παραδοσιακού, ομαδικού παιχνιδοτράγουδου, προσδίδει παιγνιώδη διάσταση, οπότε και προκαλεί ευχάριστη διάθεση, καθιστώντας πιο διασκεδαστικό, πιο ανάλαφρο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους συμμετέχοντες.

Στόχοι

Nα μάθουμε να «κοιτάζουμε» γύρω μας, να μην αγνοούμε τους συνανθρώπους μας αλλά να επιδιώκουμε να επικοινωνούμε μαζί τους!

Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης
Γλωσσική ανάπτυξη
Αισθητική ανάπτυξη
Καλλιέργεια της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας.
Εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο
Συνειδητοποίηση της δημιουργικής διάστασης της ανθρώπινης φύσης

Μεθόδευση
Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος από μαθητές, θεωρείται σκόπιμο να έχει προηγηθεί η συμμετοχή  στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Όταν οι Μικροί Πρίγκιπες μεγαλώσουν…», ώστε να έχουν πλήρως κατανοήσει ότι το παιδί που κρατά από το χέρι ή μέσα στην αγκαλιά του ο κάθε ενήλικος που βρίσκεται στον κύκλο με κέντρο την αλεπού, είναι ο παιδικός εαυτός του.
Μετά την ανάγνωση του σχετικού αποσπάσματος, οι μαθητές καλούνται να το εικονογραφήσουν. Στη συνέχεια, κάθε μαθητής θα παρουσιάσει τη ζωγραφιά του στη σχολική τάξη, απαντώντας σε ερωτήματα του εμψυχωτή/εκπαιδευτικού, όπως : «Βρίσκεσαι μέσα στο συγκεντρωμένο πλήθος;» Και αμέσως μετά «ποιους (άλλους) βλέπεις εκεί γύρω;» οπότε οι μαθητές θα αναφερθούν ξεχωριστά σε κάθε ένα από τα διάφορα πρόσωπα που έχουν απεικονίσει.

Ο εκπαιδευτικός καταγράφει πιστά τις απαντήσεις των μαθητών του ως ενιαίο κείμενο,που στη συνέχεια το διαβάζει, προκειμένου να γίνουν ενδεχομένως κάποιες τελικές διορθώσεις από το μαθητή.

Αποτελέσματα

Οι ζωγραφιές παρατίθενται με τη σειρά που παρουσιάστηκαν στη σχολική τάξη. Προηγείται η ζωγραφιά και ακολουθεί το κείμενο που αναφέρεται σε αυτήν.

Γ.Ο. ΑΓΓΕΛΙΚΗ1. Με τη Δανάη και τη Δήμητρα είμαστε γύρω από την Αλεπού. Κάναμε τη βόλτα μας εκεί κοντά όταν την ακούσαμε να φωνάζει «Βοήθεια». Η Δανάη φοράει στέμμα, επειδή είναι ντυμένη βασίλισσα και κρατάει στην αγκαλιά της τον παιδικό εαυτό της, που φοράει ροζ φουστάνι. Μιλάμε για το Καλοκαίρι, που θα πάρουμε παγωτό φράουλα. Κοιτάζουμε τα αφτιά της Αλεπούς, γιατί πιστεύουμε ότι ακούει αυτά που λέμε. Τότε η Δήμητρα, που φοράει κίτρινα παπούτσια και ο παιδικός εαυτός της, που φοράει κόκκινα, περπατάνε προς την Αλεπού, για να την δουν πιο καλά. Η μικρή Δήμητρα λέει στο μεγάλο εαυτό της να έρθουν κι άλλες φορές με το αυτοκίνητο, για να δουν την Αλεπού που είναι τόσο όμορφη.  (Αγγελική)

Γ.Ο. ΑΓΑΠΗ

2. Είμαστε γύρω από την Αλεπού η Δήμητρα, η Δανάη, η Νικιάννα, η Αγγελική κι εγώ. Την κοιτάζουμε, γιατί μας κοιτάζει κι αυτή και μας χαμογελάει. Ήρθε για να την ακολουθήσουμε, να μας δείξει το καινούριο της σπίτι, επειδή είναι καλή και μας ξέρει εδώ και καιρό.  Γνωριστήκαμε μια φορά,  που είχε περπατήσει για πολλή ώρα και ήταν κουρασμένη. Έτσι είχε ξαπλώσει πάνω στο δρόμο. Πήγαινε σ’ ένα χωριό που το λένε Αλεποχώρι,  για να δει τις άλλες αλεπούδες. Τώρα που ξαναβρεθήκαμε, πηγαίνουμε μαζί της, για να παίξουμε κυνηγητό και κρυφτό μαζί με όλες τις άλλες αλεπούδες. Ανάμεσά τους όμως υπάρχει και μία κακιά αλεπού. Έχει κόκκινα μάτια και ορμάει πρώτα στη Νικιάννα κι ύστερα σε όλες μας. Τότε οι άλλες αλεπούδες την πολεμάνε μαζί μας. Την νικάμε κι έτσι φεύγει μακριά κι εμείς συνεχίζουμε το παιχνίδι μας. (Αγάπη)

Γ.Ο. ΔΑΝΑΗ3. Φοράω τη στέκα μου και πηγαίνω στο σπίτι της Αγγελικής, για να την πάρω και να πάμε στο δικό μου σπίτι. Στο δρόμο μας βλέπουμε μια αλεπού ξαπλωμένη πάνω στη λίμνη. Ξέρει να κολυμπάει και το νερό είναι ζεστό. Έτσι δεν χρειάζεται τη βοήθειά μας. Όμως έχουμε σταματήσει και την κοιτάζουμε. Έχει μαζευτεί κι άλλος κόσμος. Η αλεπού βγαίνει απ’ το νερό, για να γυρίσει στις φίλες της, τις άλλες αλεπούδες. Στη λίμνη την έριξε μια κακιά αλεπού. Αυτή μένει μόνη της στο βουνό, γιατί δεν έχει φίλες. Κανένας δεν έχει δει πού είναι το σπίτι της. Όταν βρει φίλους, θα πάψει να είναι κακιά κι όλοι θα τη συγχωρέσουν για όσα τους έχει κάνει (Δανάη).

 

Γ.Ο. ΕΝΣΤΕΛ00024. Είμαστε γύρω από την αλεπού μαζί με τον Κλοντιάν, τον Άγγελο και το Γιώργο. Έχουμε αφήσει τους μικρούς εαυτούς μας στην παραλία, γιατί θέλουν να κολυμπάνε συνέχεια κι εμείς πήγαμε στην αλεπού, γιατί κάτι έχουμε να της πούμε. Η αλεπού μένει ξαπλωμένη, για να ζεσταθεί στον ήλιο. Είχε παγώσει στη φωλιά της. Γύρω της έχουν μαζευτεί πολλοί άνθρωποι από περιέργεια. Όταν λέμε στην αλεπού να έρθει μέχρι την παραλία, για να την δουν οι μικροί μας εαυτοί, εκείνη μας ακολουθεί. Ακολουθεί και όλος ο άλλος κόσμος, γιατί η αλεπού είναι πολύ όμορφη καιτους αρέσει να την κοιτάζουν. Το νερό είχε ζεσταθεί και όλοι μαζί βουτήξαμε για να κολυμπήσουμε. Οι μικροί εαυτοί μας είπαν πως μας αγαπάνε πολύ μετά από αυτό που κάναμε για κείνους. Από τότε, όποτε ερχόμαστε για μπάνιο στην παραλία, κολυμπάει μαζί μας και η αλεπού. Δεν κρυώνει ποτέ πια, γιατί βρήκα μια καινούρια φωλιά για αυτήν, που την ζεσταίνει ο ήλιος (Ένστελ).

Γ.Ο. ΚΛΟΝΤΙΑΝ5. Είμαστε στην παραλία, γύρω από ένα μεγάλο κόκκινο ψάρι, που νομίζω ότι είναι καρχαρίας. Εγώ, ο μπαμπάς μου, η μαμά μου, ο αδερφός μου και τα παιδιά από το σχολείο μας με τις οικογένειές τους έχουμε έρθει εδώ για να κολυμπήσουμε όλοι μαζί. Όταν βρήκαμε το ψάρι πάνω στην παραλία, είδαμε ότι είναι ζωντανό. Μας ζήτησε να το ρίξουμε πίσω στη θάλασσα. Ο μπαμπάς μου το σήκωσε και το έβαλε στο νερό. Όποτε κάνει πολλή ζέστη, πηγαίνουμε ξανά για μπάνιο σε αυτήν την παραλία. Το ψάρι έρχεται πάντα κοντά μας και κολυμπάμε γύρω του. Έρχονται κοντά μας και άλλα ψάρια πιο μικρά, που δεν φοβούνται το μεγάλο. Δεν τα πειράζει όταν είμαστε εμείς εκεί. Ούτε εμείς πειράζουμε τα ψάρια. Τρώμε μόνο τα ψάρια που αγοράζουμε στο παζάρι. Τα μικρά ψάρια το ξέρουν αυτό από το μεγάλο κι έτσι έρχονται κοντά μας (Κλοντιάν)

Γ.Ο. ΣΤΑΘΗΣ 26. Γύρω από την αλεπού έχει μαζευτεί όλη η  οικογένειά μας, η αδερφή μου, οι γονείς μας, οι παππούδες, οι θείοι, οι κουμπάροι μας και τα παιδιά τους. Την κοιτάζουμε, γιατί μας κοιτάζει κι εκείνη. Χρειάζεται τη βοήθειά μας, για να επιστρέψει στο σπίτι της.  Την  κυνηγούσε κάποια άλλη αλεπού, που ήθελε να γίνουν φίλες. Όμως αυτή εδώ η αλεπού την φοβόταν κι έτσι έτρεξε πολύ μακριά, για να ξεφύγει.  Μετά όμως δεν ήξερε το δρόμο να επιστρέψει. Εμείς πηγαίναμε εκδρομή όταν την συναντήσαμε και την πήραμε μαζί μας, για να την πάμε στο σπίτι της.  Την κρατούσε η μαμά μου στην αγκαλιά της. Η αλεπού κάτι θυμόταν σιγά-σιγά και έτσι μας έδωσε να καταλάβουμε πού θα βρούμε το σπίτι της.  Στην επόμενη εκδρομή μας θα περάσουμε από το σπίτι της για να την δούμε. Η άλλη αλεπού δεν την κυνηγάει πια, γιατί έχει βρει κάποια αλεπού για φίλη. Η δική μας αλεπού έχει φίλους όλους εμάς και δεν χρειάζεται για φίλες άλλες αλεπούδες. (Ισιδώρα)

Γ.Ο. ΑΓΓΕΛΟΣ Δ7. Είμαστε  γύρω από την αλεπού,  που έχει έρθει στην αυλή μας από το δάσος. Χάλασε τη φωλιά της η βροχή και θέλει τώρα  να φτιάξει μια καινούρια φωλιά εδώ στην αυλή μας, που έχει πολύ χώρο και είμαστε και όλοι οι φίλοι μου από την  τάξη.  Αρέσουμε πολύ στην αλεπού εγώ και οι φίλοι μου. Μετά το σχολείο παίζουμε μαζί της,  κολυμπάμε στη θάλασσα παρέα και μόλις σκοτεινιάζει αρχίζουμε τις βόλτες.  Οι φίλοι μου κουράζονται και φεύγουν για ύπνο. Τότε νυστάζω κι εγώ λίγο αλλά δεν κοιμάμαι, για να μην αφήνω την αλεπού μόνη της.  Καθόμαστε δίπλα-δίπλα πάνω στην άμμο και κοιτάζουμε τη θάλασσα. Ύστερα εγώ πετάω πέτρες και η αλεπού τρέχει από δω κι από κει, γιατί της αρέσει να παίζει. Το πρωί νυστάζουμε και οι δύο κι εγώ δυσκολεύομαι να ξυπνάω για το σχολείο. Βάζω το ρολόι να με ξυπνάει. (Άγγελος Δ.)

Γ.Ο. ΔΗΜΗΤΡΑ8. Γύρω-γύρω από μια αλεπού είναι τα αγόρια από την τάξη μας,  εγώ με τον παιδικό εαυτό μου, η Αγγελική και η Ισιδώρα. Είμαστε μαθητές στο Γυμνάσιο και έχουμε έρθει εκδρομή στο δάσος για κάμπινγκ. Εδώ συναντήσαμε την αλεπού. Γλίστρησε από ένα βράχο και έπεσε σε μια παγίδα. Εγώ με τις δύο φίλες μου και τον παιδικό εαυτό μου την ελευθερώσαμε και την ξαπλώσαμε εδώ, για να περιποιηθούμε το πόδι της. Εγώ φροντίζω να έχω πάντα μαζί μου γιατρικά, επιδέσμους, ένα ακουστικό, χαντζαπλάστ, ενέσεις, επειδή μού αρέσουν τα ζωάκια και θέλω να τα περιποιούμαι. Έτσι έχω βάλει το πόδι της αλεπούς στο γύψο. Όταν βγάζω το γύψο, η αλεπού περπατάει κανονικά. Σύντομα θα έρθουμε εδώ πάλι για κάμπινγκ και θα την ξαναδώ.  Πάντα έχω μαζί μου τον μικρό μου εαυτό μου που με αγαπάει πολύ και δεν με αφήνει ποτέ μόνη. (Δήμητρα)

Γ.Ο. ΑΝΔΡΕΑΣ9. Γύρω από την αλεπού έχουν μαζευτεί μερικά μεγάλα παιδιά.  Είναι κόκκινη και μεγάλη και τους αρέσει να την κοιτάζουν. Ένα παιδί λέει τότε ότι  θέλει να ανέβει πάνω στην αλεπού. Έτσι η αλεπού φεύγει από εκεί και τα παιδιά την ακολουθούν μέχρι που φτάνει σε μια τρύπα και χώνεται μέσα. Τα παιδιά γυρίζουν πίσω για να την περιμένουν. Εγώ βλέπω τα μεγάλα παιδιά κρυμμένος πίσω από ένα δέντρο. Αυτήν την αλεπού την ξέρω από παλιά, ξέρω και την τρύπα που μένει. Το παιδί που ήθελε να ανέβει πάνω στην αλεπού, πηγαίνει να βρει άλλα ζώα. Η αλεπού γυρίζει τότε κοντά στα παιδιά, που την κοιτάζουν χωρίς να μιλάνε, για να μην την ενοχλήσουν. Τότε βγαίνω κι εγώ από την κρυψώνα μου, πηγαίνω κοντά στην αλεπού και μιλάμε. Τα μεγάλα παιδιά ακολουθούν ένα πουλάκι που περνά από εκεί. Η αλεπού μού λέει ότι της αρέσει να μαζεύονται τα παιδιά γύρω της και θα περιμένει να γυρίσουν κοντά της. (Ανδρέας)

Γ.Ο. ΝΙΚΑΝΝΑ10. Γύρω από μια αλεπού είμαστε μαζί με τη Δανάη, την Αγγελική, την Αγάπη, την Κατερίνα και τους παιδικούς εαυτούς μας. Την κοιτάζουμε, που είναι σκοτωμένη. Την έχει χτυπήσει ένα αυτοκίνητο κόκκινο και ροζ. Η γυναίκα που το οδηγούσε, δεν την είδε, επειδή ήταν σκοτάδι. Όταν κατάλαβε ότι χτύπησε την αλεπού, σταμάτησε και βγήκε από το αυτοκίνητο. Τότε περνούσαμε κι εμείς από κει με τα πόδια, κάνοντας τη βόλτα μας. Ρωτήσαμε τη γυναίκα και μας είπε τι είχε συμβεί. Εμείς συζητούσαμε για το ατύχημα και οι παιδικοί εαυτοί μας ήταν πολύ λυπημένοι για τη σκοτωμένη αλεπού. Εμείς τους είπαμε «δεν πειράζει», χωρίς να το πιστεύουμε. Τότε η γυναίκα με το αυτοκίνητο έφυγε κι εμείς με τη φωτογραφική μηχανή τραβήξαμε την αλεπού φωτογραφία, για να μην την ξεχάσουμε ποτέ. (Νικιάννα)

Γ.Ο. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β11. Γύρω-γύρω από το φορτηγό μας είμαστε εγώ, ο Στάθης, ο Γιώργος,  ο Άγγελος Δ. και πολλοί άλλοι άνθρωποι και μικρά παιδιά. Το φορτηγό μας, που το έχουμε όλοι οι φίλοι μαζί, είναι πορτοκαλί και πολύ γερό και το θαυμάζουμε. Αγοράσαμε αυτό το φορτηγό, για να είναι γερό και να μην χαλάει. Μια φορά το φορτηγό μας είχε τρακάρει με ένα αμάξι. Το φορτηγό μας δεν έπαθε τίποτα και το αμάξι καταστράφηκε.  Στο φορτηγό φορτώνουμε τα σκουπίδια των ανθρώπων και τα πηγαίνουμε να τα πετάξουμε. Φορτώνουμε και πέτρες, που τις πουλάμε στους ανθρώπους, για να τις κάνουν διαμάντια. Το φορτηγό το οδηγάω εγώ και οι φίλοι μου με βοηθάνε να το φορτώνουμε και να το ξεφορτώνουμε.  (Δημήτρης Β.)

Γ.Ο. ΚΑΤΕΡΙΝΑ12. Είμαστε γύρω από την αλεπού με τη Δήμητρα, τη Δανάη, τη Νικιάννα και την Ισιδώρα. Έχουμε έρθει βόλτα στο δάσος και τη βρήκαμε εδώ χτυπημένη. Στο δάσος υπάρχει ένα σπίτι, που μένει μόνος του κάποιος που προτιμά να ζει κοντά στα ζώα και όχι στους ανθρώπους. Αυτός ο άντρας ερχόταν από το σούπερ μάρκετ και τότε η αλεπού πήγε να του αρπάξει τα ψώνια. Ήταν πολύ πεινασμένη. Είχε μέρες να φάει, γιατί όλα τα μικρά ζωάκια του δάσους είχαν κρυφτεί. Ο άνθρωπος χτύπησε την αλεπού με ένα κλαδί, γιατί χρειαζόταν τα τρόφιμα ο ίδιος. Η αλεπού ζαλίστηκε από το χτύπημα και τότε ο άνθρωπος την κουβάλησε μακριά από το σπίτι του, για να μην πειράξει ξανά τα πράγματά του. Όταν βρήκαμε εμείς την αλεπού δεν ήταν πια ζαλισμένη αλλά πεινούσε. Αρχίσαμε να ψάχνουμε, για να της βρούμε φαγητό. Βρήκαμε μία κότα που είχε φύγει από το σπίτι αυτού του ανθρώπου. Αυτός δεν είχε καταλάβει ότι του έλειπε η κότα και δεν την έψαχνε. Η αλεπού κυνήγησε την κότα μαζί μας, την έπιασε και την έφαγε. Όταν χόρτασε, γύρισε στη φωλιά της. Εμείς την ακολουθήσαμε μέχρι εκεί και ύστερα φύγαμε από το δάσος. Τον άνθρωπο που την είχε χτυπήσει, δεν τον συναντήσαμε πουθενά. (Κατερίνα)

Γ.Ο. ΣΤΑΘΗΣ 113. Είμαι μαζί με όλους τους συμμαθητές μου από το Γυμνάσιο, γύρω από μια αλεπού. Την χτύπησε ένα αμάξι και είναι ξαπλωμένη πάνω στο δρόμο. Πήγαινε να βρει φαγητό όταν πέρασε ένα κόκκινο αμάξι, που οδηγούσε ένας άντρας. Την χτύπησε κατά λάθος, επειδή δεν την είχε δει. Εμείς που γυρίζαμε από τη βόλτα μας και πηγαίναμε στα σπίτια μας, είδαμε τον οδηγό πάνω από την αλεπού. Είχε κατέβει, για να δει αν την σκότωσε ή όχι. Η αλεπού ήταν χτυπημένη λίγο στην κοιλιά και ο οδηγός που ήταν γιατρός, φρόντιζε το τραύμα της. Αυτήν την ώρα επέστρεφε από το ιατρείο στο σπίτι του και έμεινε να συζητήσει μαζί μας. Μας ζήτησε να περνάμε το δρόμο μαζί με την αλεπού, για να την προσέχουμε. Εμείς θα κρατάμε ένα φακό, για να μας βλέπουν τα αυτοκίνητα και να μην χτυπάνε την αλεπού όταν περνάει απέναντι, για να κυνηγήσει. Αν όμως η αλεπού είναι πολύ πεινασμένη, δεν θα μας περιμένει για να περάσει το δρόμο και θα κινδυνεύει. (Στάθης)

Γ.Ο. ΓΙΩΡΓΟΣ14. Εγώ με τον Άγγελο Π., τον Ανδρέα, το Δημήτρη Β.,  τον Ένστελ, τον Άγγελο Δ. και το Στάθη είμαστε όλοι γύρω από ένα γράμμα.  Περνούσαμε από εκεί με το αυτοκίνητο για να πάμε στο βουνό, να κάνουμε κατασκήνωση. Οδηγούσα εγώ.  Είδαμε κάτω στο δρόμο ένα φάκελο, σταματήσαμε και κατεβήκαμε για να δούμε τι είναι. Ήταν ένα γράμμα που το έστελναν σε μένα. Έγραφε τη διεύθυνσή μου και το όνομά μου. Δεν έγραφε όμως ποιος το στέλνει. Θα είχε πέσει από την τσάντα του ταχυδρόμου. Το παίρνω μαζί μου, για να το διαβάσω στην κατασκήνωση. Εκεί όμως το ξεχνάω. Οι μέρες περνάνε και φεύγουμε από το βουνό. Μετά από πολλές μέρες πηγαίνουμε ξανά εκεί με τους ίδιους φίλους μου, για κατασκήνωση. Βρίσκω το γράμμα σε μια σπηλιά. Είναι τσαλακωμένο και βρεγμένο και έτσι δεν μπορώ να το διαβάσω. Νιώθω άσχημα γιατί μπορεί κάποιος φίλος μου να είχε προβλήματα και εγώ δεν το έμαθα για να τον βοηθήσω. (Γιώργος)

 

Γ.Ο. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Λ

15. Οι συμμαθητές μου είναι μαζί μου, εδώ γύρω από μια μικρή αλεπού. Η αλεπού πήγαινε να βρει τροφή και την πάτησε ένα αυτοκίνητο. Ο οδηγός δεν την είδε γιατί έριχνε πολύ δυνατή βροχή. Τώρα που η βροχή σταμάτησε, περάσαμε εμείς από εκεί, που πηγαίνουμε διακοπές. Σταματήσαμε και φροντίζουμε τα χτυπήματα της αλεπούς. Έχει σπάσει το δόντι της. Την παίρνουμε μαζί μας γιατί έχουμε το φάρμακο που κάνει καλά τα χτυπήματά της και πρέπει να το βάλουμε πολλές φορές. Στις διακοπές μένουμε σε ξενοδοχείο και ένας από μας φροντίζει την αλεπού, που την έχουμε αφήσει στην παραλία. Όταν αυτός κουράζεται, πηγαίνει άλλος για να την φροντίζει. Την βάζουμε στη θάλασσα για λίγο όταν το νερό δεν είναι βρώμικο και την προσέχουμε, γιατί δεν ξέρει μπάνιο. Ύστερα την ξεπλένουμε στο ντους. Όταν τελειώνουν οι διακοπές, η αλεπού έχει γίνει καλά και την πηγαίνουμε εκεί που ανήκει, στη φωλιά με τις άλλες αλεπούδες. Όμως τις αλεπούδες τις έχουν σκοτώσει κυνηγοί. Έτσι, παίρνουμε τη μικρή αλεπού να ζήσει κοντά μας και να παίζει μαζί μας. (Δημήτρης Λ.)

Γ.Ο. ΑΓΓΕΛΟΣ Π16. Εγώ και μερικοί συμμαθητές μου, αγόρια και κορίτσια, είμαστε γύρω από την αλεπού. Έχουμε μεγαλώσει αλλά είναι μαζί μας και οι μικροί εαυτοί μας. Συζητάμε για την αλεπού, που την έχει πατήσει αυτοκίνητο και έχει σπάσει το γόνατό της.  Ήταν ένα κούπερ, που το οδηγούσε μια γυναίκα. Όταν η γυναίκα κατάλαβε τι έκανε, κατέβηκε και ζήτησε συγγνώμη από την αλεπού. Τώρα που βρεθήκαμε εμείς εκεί, η γυναίκα έχει φύγει. Παίρνει η Αγάπη την αλεπού αγκαλιά και την πηγαίνουμε στο σπίτι της Αγγελικής. Η Αγγελική είναι νοσοκόμα και έχει στο σπίτι της ό, τι χρειάζεται για να δέσει το πόδι της αλεπούς. Αφήνουμε την αλεπού ξαπλωμένη στο κρεβάτι. Όσο έχει δεμένο το πόδι της, πηγαίνουμε όλοι και την φροντίζουμε. Της φέρνουμε φαγητό, μακαρόνια και μπιφτέκι κι όταν διψάει, της δίνουμε νερό. Ύστερα τη σηκώνουμε απ’ το κρεβάτι, για να δούμε αν μπορεί να περπατήσει. Έχει γίνει καλά. Η αλεπού γυρίζει στη φωλιά της, που μένει με τους γονείς της. Θα συναντιόμαστε κάθε Δευτέρα στην παιδική χαρά, για να κάνει η αλεπού τσουλήθρα, κούνια και τραμπολίνο.  (Άγγελος Π.) 

Γ.Ο. ΣΠΥΡΟΣ

17. Γύρω από την αλεπού είμαστε ο Γιώργος, εγώ και ο Δημήτρης Λ. Την αλεπού την έχει πατήσει ένα φορτηγό έξω από το σπίτι του Δημήτρη. Έρχεται εκεί γιατί παίζει μαζί μας ράμπιτς (κουνέλια). Επειδή είναι χτυπημένη, την παίρνουμε αγκαλιά για να την πάμε στο γιατρό. Ο γιατρός είναι πολύ καλός, θεραπεύει ανθρώπους και ζώα. Θεραπεύει την αλεπού,  που έχει χτυπήσει το πόδι της. Δεν θα παίξουμε άλλη φορά στο δρόμο. Θα παίζουμε μόνο στην παραλία, που είναι εδώ κοντά μας. Θα συναντιόμαστε στην παραλία κάθε απόγευμα. (Σπύρος)

Γ.Ο. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ18. Γύρω από την αλεπού είμαστε όλα τα κορίτσια και μερικά αγόρια από την τάξη μας. Την κοιτάζουμε γιατί είναι πάρα πολύ όμορφη. Μας κοιτάζει και εκείνη. Έχουμε έρθει στο δάσος, για να δούμε τα ζώα που υπάρχουν εδώ. Πρώτα είδαμε ένα πολύχρωμο πουλάκι και ύστερα ένα φίδι που δεν το φοβηθήκαμε, γιατί έχουμε πια μεγαλώσει. Στο τέλος συναντήσαμε την αλεπού, που έψαχνε τη μαμά της. Αρχίζουμε να ψάχνουμε μαζί της κι εμείς, γιατί δεν θέλουμε να την βλέπουμε λυπημένη.  Βρίσκουμε τη μαμά αλεπού σκοτωμένη. Την έχει πατήσει ένα αυτοκίνητο στο δρόμο του δάσος. Η μικρή αλεπουδίτσα κλαίει για τη μαμά της κι εμείς τη φροντίζουμε. Την φέρνουμε στο σπίτι της Αγγελικής κι εκεί της φτιάχνουμε δικό της κρεβάτι. Πηγαίνουμε κάθε μέρα όλοι εκεί, για να μας έχει παρέα και της δίνουμε φαγητό μέχρι να μεγαλώσει. Όταν η αλεπού μεγαλώνει, γυρίζει στην παλιά της φωλιά κι εμείς πηγαίνουμε βόλτες μαζί της. (Αλεξάνδρα)

Συμπεράσματα

Οι μαθητές στο σύνολό τους ανταποκρίθηκαν με προθυμία και ενθουσιασμό στο πρόγραμμα. Παρήγαγαν πρωτότυπα κείμενα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους, αν και το λογοτεχνικό ερέθισμα ήταν κοινό, αποδεικνύοντας έτσι την ποιότητα της δημιουργικής σκέψης τους.

Παρά την ποικιλία των παιδικών αφηγήσεων υπήρχε σχεδόν σε όλες ένα κοινό στοιχείο. Τα πρόσωπα που επέλεξαν να εικονογραφήσουν γύρω τους ήταν οι ίδιοι οι συμμαθητές τους. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τους δεσμούς που έχουν αναπτυχθεί στη σχολική τάξη.

Σχετικά με ΗΛΙΑ ΕΛΕΝΗ A.

Δρ. Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ε.Κ.Π.Α., Συγγραφέας

Διδακτική της Λογοτεχνίας, Εφαρμοσμένα Εκπαιδευτικά Προγράμματα.

Διαχειρίστρια τoυ ιστολογίου του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου:
α) iliaeleni’s blog. teacher and author sch. gr   (όπου βρίσκεται συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο μέρος της εργογραφίας μου)
β) Διαχειρίστρια της ομάδας Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί.  Στο Ιστολόγιο blogs.sch.gr/eisk και στα Αρχεία της  ομάδας  μπορείτε να αναζητήσετε το περιεχόμενο δημοσιευμένων άρθρων μου και εισηγήσεων σε συνέδρια.                                                                                                                                                                      γ) Διαχειρίστρια της ομάδας meta_ton_mikro_prigipa   στην οποία περιλαμβάνονται αναρτήσεις σχετικές με το βιβλίο Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα (Συγγραφέας: Ελένη Ηλία, Εικονογράφος: Λήδα Βαρβαρούση, Εκδότης: Ηριδανός, 2012)

δ) Διαχειρίστρια της ομάδας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ από την Ελένη Ηλία     blogs.sch.gr/paidikakeimena 

 


Περισσότερες πληροφορίες
Κατηγορίες: Δημιουργική αφήγηση, Δημιουργική Γραφή, Διδακτική της Λογοτεχνίας, Εκπαιδευτικά προγράμματα, Ελένη Ηλία, Εμψυχωτικά Προγράμματα, Παιδική Λογοτεχνία, Πανελλήνιο Συνέδριο, Σύγχρονη Λογοτεχνία, Φιλαναγνωσία. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *