Ετικέτα: επιστήμονες

Αυτή είναι μία σελίδα από το σημειωματάριο του Δαρβίνου (Ιούλιος 1837) στην οποία ο Δαρβίνος κάνει το πρώτο γνωστό σκίτσο του δέντρου της εξέλιξης που αποτυπώνει τις σχέσεις μεταξύ ειδών έμβιων όντων. Είναι η πρώτη φορά που ο Δαρβίνος καταγράφει την ιδέα του για την καταγωγή των ειδών, ένα μήνα αφότου άρχισε να κρατάει οργανωμένες σημειώσεις. Πάνω από το δέντρο  έγραψε: «Σκέφτομαι».

«Σκέφτομαι άρα υπάρχω» είχε πει ο Ντακάρτ, ένας μεγάλος φιλόσοφος και επιστήμονας.

«Σκέφτομαι, για αυτό και συνεχίζω να υπάρχω» θα μπορούσε να έχει πει ο Δαρβίνος. Ποιος ήταν όμως ο Δαρβίνος;

Ο Κάρολος Δαρβίνος (αγγλ. Charles Robert Darwin) (1809 – 1882) ήταν Βρετανός φυσιοδίφης, συλλέκτης και γεωλόγος ο οποίος έμεινε διάσημος στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης, καθώς και ως εισηγητής του μηχανισμού της φυσικής επιλογής μέσω του οποίου συντελείται η εξέλιξη. Η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο μέρος της βιολογίας.

από μικρός ο Δαρβίνος έκανε συλλογές από σκαθάρια, αχιβάδες, πεταλούδες κ.ά.

Ο Δαρβίνος, που ήταν πέμπτο από έξι παιδιά στην οικογένεια, ήθελε να γίνει χημικός (σήμερα θα λέγαμε βιολόγος). Άρχισε να σπουδάζει Ιατρική σε ηλικία 16 ετών, λόγω επιμονής του πατέρα του, αλλά μετά από 2 χρόνια την εγκατέλειψε, για να σπουδάσει τελικά Θεολογία στο Κέμπριτζ, πάλι με πίεση του πατέρα του. 

Ο Δαρβίνος σε ηλικία επτά ετών

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του μελετούσε γεωλογία και βιολογία που τον ενδιέφεραν από τα σχολικά του χρόνια. Όταν ήταν τελειόφοιτος του δόθηκε η ευκαιρία να συνοδεύσει μια διετή εξερευνητική αποστολή στη νότια Αμερική που είχε στόχο να καταγράψει τα ζωικά είδη αυτής της ηπείρου. Το 1831 ξεκίνησε το ταξίδι με το πλοίο «Beagle» και πρώτος σταθμός ήταν η Βραζιλία. Ο Δαρβίνος συγκέντρωσε με μεθοδικότητα τεράστιο αριθμό δειγμάτων, πολλά από τα οποία ήταν καινούρια για την επιστήμη. Κρατούσε συστηματικά ημερολόγιο για κάθε μέρα έρευνας και έστελνε γράμματα σε φίλους του για την πορεία του ταξιδιού του, ώστε να μην χάνονταν οι μελέτες του αν συνέβαινε κάποιο ατύχημα.

Το ταξίδι που είχε προγραμματιστεί για δύο κράτησε τελικά πέντε χρόνια και έφερε τους ερευνητές, μέσω του στενού του Μαγγελάνου στον Ειρηνικό, στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Στα νησιά του Αρχιπελάγους Γκαλαπάγκος ο Δαρβίνος κατέγραψε τα ζωικά είδη που είχαν απομονωθεί από τις ηπείρους και διαπίστωσε ότι υπήρχαν γιγάντιες χελώνες, ήρεμα και φιλικά προς τον άνθρωπο πτηνά, με διαφορετικά διαμορφωμένα ράμφη κ.ά. Μελέτησε επίσης τα πετρώματα από σχετικά πρόσφατες εκρήξεις ηφαιστείων και τις ιδιομορφίες στη μορφή και τη συμπεριφορά διάφορων ζώων. Η σημασία αυτών των μελετών ήταν θεμελιώδης για τα μεταγενέστερη θεωρία του. Όταν το 1836 (με διαδρομή νότια της Αφρικής και πάλι μέσω Βραζιλίας) η αποστολή επέστρεψε στην Αγγλία, ο Δαρβίνος είχε μαζί του έναν τεράστιο όγκο υλικού για μελέτη. 

Το 1859 δημοσίευσε τη μελέτη και τα πορίσματά του από το υλικό που συνέλεξε, στο βιβλίο «Η προέλευση των ειδών» (The Origin of Species). Εκεί ο Δαρβίνος υποστηρίζει  ότι τα είδη του ζωικού βασιλείου δεν παραμένουν αμετάβλητα, όπως υποστήριζε ο Αριστοτέλης, αλλά έχουν κοινή καταγωγή και εξελίσσονται με την πάροδο των χιλιετιών. Στη φύση επιβιώνουν μόνο εκείνα τα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου, τα οποία προσαρμόζονται στο εκάστοτε περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται από γεωλογικά, φυσικοχημικά και άλλα φαινόμενα.

Αυτή η θέση δημιούργησε αμέσως έντονες συζητήσεις μεταξύ των επιστημόνων αλλά και των θεολόγων, δεδομένου ότι προεκτάσεις των σκέψεων του Δαρβίνου οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος αποτελεί εξέλιξη κάποιων ειδών πιθήκου.

 Ο Δαρβίνος παίρνει μια θέση ισότιμα δίπλα στους Κοπέρνικο και Γαλιλαίο. Εκείνοι έδειξαν ότι η Γη είναι ένα κοινός πλανήτης μέσα σε ένα σύνολο άλλων πολλών. Ο Δαρβίνος έδειξε ότι ο άνθρωπος είναι ένα ακόμη είδος του ζωικού βασιλείου, που μέσω της εξέλιξης απέκτησε εξελιγμένο εγκέφαλο.

Παρά τις πολλαπλές αντιδράσεις, το βιβλίο του Δαρβίνου έγινε ανάρπαστο σε μερικές μέρες και ακολούθησαν πολλές επανεκδόσεις και μεταφράσεις σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.

«Ένα ζουζούνι παραπάνω. H ζωή και οι περιπέτειες του Δαρβίνου», Συγ.: Κ. Λάσκι, Εικ.: Μ. Τρούμαν, εκδ. Μεταίχμιο

Σήμερα, πάνω από ένα αιώνα μετά το θάνατο του Δαρβίνου, η επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχτεί, με διάφορες βελτιώσεις και προσαρμογές, τις θέσεις αυτού του μεγάλου διανοητή, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από πλήθος παρατηρήσεων και νεότερων ανακαλύψεων, αλλά και από σύγχρονες αναλύσεις και μελέτες του DNA των ζώων και του ανθρώπου.

το γραφείο του Δαρβίνου

Σύνδεσμοι:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%94%CE%B1%CF%81%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82 

http://www.alfavita.gr/epistimonikaartra/ep8_2_9_1031.php

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=114246

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_25/11/2009_309915

Μόλις φτιάξαμε τη χρονομηχανή και ολοκληρώσαμε όλες οι προετοιμασίες, μπορούσαμε να ξεκινήσουμε το ταξίδι στο χρόνο. Έτσι την Παρασκευή μπήκαμε στη χρονομηχανή μας, δέσαμε τις ζώνες μας και ξεκινήσαμε.

Πρώτα παρακολουθήσαμε τη μεγάλη έκρηξη (το μπιγκ μπαγκ). Μετά είδαμε πώς δημιουργήθηκε η γη. Στη γραμμή του χρόνου κολλήσαμε τη γη και κάτω από αυτήν γράψαμε 4.500.000.000 χρόνια. Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε πώς άρχισε να δημιουργείται η ζωή πάνω στη γη. Έτσι φτάσαμε στους δεινόσαυρους στους οποίους θα κάνουμε μία μικρή στάση.

Η Μυρτώ Π.Κ., η Αλίκη, η Κριστίνα και ο Αλέξανδρος έφτιαξαν τρία μικρά δεινοσαυράκια και τα κολλήσαμε στη γραμμή του χρόνου. Κάτω από αυτά γράψαμε 250.000.000 – 70.000.000 χρόνια (την περίοδο κατά την οποία ζούσαν οι δεινόσαυροι).

Μιλώντας για την εξέλιξη των ειδών, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στον Δαρβίνο, τον επιστήμονα που για πρώτη φορά υποστήριξε αυτή τη θεωρία. Έτσι μιλήσαμε για το ταξίδι, και τις παρατηρήσεις που τον οδήγησαν στην υποστήριξη της  θεωρίας για την εξέλιξη των ειδών.

Μπορείτε να δείτε πώς γεννήθηκαν τα πρώτα έμβια όντα και πώς εξελίχθηκαν, στα ακόλουθα βίντεο:

Evolution Animated: From dinosaurs to man: http://www.youtube.com/watch?v=ZTPTAN3pgVw

Evolution: http://www.youtube.com/watch?v=tWMfDUMDaVQ&feature=related

Evolution In 5 Minutes: http://www.youtube.com/watch?v=CvrmZLGWfFs&NR=1&feature=endscreen

η 'εξέλιξη' όπως τη ζωγράφισε σήμερα ο Χρήστος

Αφού τους προηγούμενους μήνες κάναμε ένα μεγάλο ταξίδι στο διάστημα, ήρθε η στιγμή να προσγειωθούμε. Μπήκαμε λοιπόν εχθές (Τετάρτη 11/1) στο διαστημόπλοιό μας, πήραμε τους φορητούς υπολογιστές μας στα χέρια, και όλοι μαζί, με προσεκτικές και συντονισμένες κινήσεις, προσγειώσαμε το διαστημόπλοιο στην Ελλάδα, στην Αθήνα, στο Λυκαβηττό, στην ταράτσα του σχολείου μας. Όλα αυτά βέβαια μέσω της προσομοίωσης της κίνησης που μας προσέφερε το «γκουγκλ ερθ» (google earth), το οποίο μπορείτε κι εσείς να κατεβάσετε στον υπολογιστή σας μέσω της διεύθυνσης: http://www.google.com/earth/download/ge/agree.html

Τώρα που πατήσαμε τα πόδια μας στη Γη, λέμε να πάρουμε την ιστορία από την αρχή. Να αναζητήσουμε και να μάθουμε πώς υποθέτουν οι επιστήμονες ότι φτιάχτηκε ο πλανήτης μας, ποιες ήταν οι πρώτες μορφές ζωής που δημιουργήθηκαν, ποια ήταν τα πρώτα ζώα που έζησαν εδώ, πώς ήταν και πώς ζούσαν οι πρώτοι άνθρωποι, εκείνοι οι τόσο μακρινοί μας πρόγονοι.

Έτσι θα αρχίσουμε από τη Προϊστορία (προ+ιστορία= πριν από την ιστορία = πριν από την περίοδο για την οποία έχουμε γραπτές μαρτυρίες). Κατόπιν θα περάσουμε στην Ιστορία και θα μιλήσουμε για τους πρώτους πολιτισμούς και την αρχαιότητα και τέλος περνώντας από την αναγέννηση και το διαφωτισμό ευελπιστούμε ότι θα προλάβουμε να φτάσουμε στο σήμερα και το σύγχρονο πολιτισμό. 

Από ό,τι καταλαβαίνετε έχουμε να κάνουμε ένα μεγάλο ταξίδι. Και ενώ μέχρι σήμερα το ταξίδι μας ήταν στο χώρο, τώρα το ταξίδι θα γίνει στο χρόνο. Παρκάρουμε λοιπόν το διαστημόπλοιό μας στην ταράτσα, αφού δεν θα το ξαναχρειαστούμε, και το καλύπτουμε καλά για να το προστατέψουμε από τα καιρικά φαινόμενα. Τώρα πρέπει να κατασκευάσουμε μία καλή Χρονομηχανή, να την εξοπλίσουμε με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, και να αποθηκεύσουμε αρκετά τρόφιμα, νερό και ρούχα για όλες τις καιρικές συνθήκες.

Χρειαζόμαστε και βιβλία, πολλά βιβλία, επιστημονικά βιβλία, μέσα στα οποία θα γράφουν ό,τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες για όλα αυτά τα χρόνια. Από τους γνωστούς μας αστρονόμους αλλά και τους γεωλόγους θα μάθουμε πώς και πότε γεννήθηκε η Γη. Από τους παλαιοντολόγους θα μάθουμε πώς εμφανίστηκε και πώς αναπτύχτηκε η ζωή στη Γη. Από τους ανθρωπολόγους θα μάθουμε για τους ανθρώπινους πολιτισμούς, από τους αρχαιολόγους θα μάθουμε για την περίοδο της αρχαιότητας, από τους ιστορικούς θα μάθουμε την ιστορία των ανθρώπων μέχρι σήμερα και από τους φυσικούς και του χημικούς θα μάθουμε τους νόμους της φύσης.

Για να είμαστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρουμε στο ταξίδι μας, λέμε να πάρουμε μαζί μας και κάποιους επιστήμονες, αυτοπροσώπως (!). Αϊνστάιν και Γαλιλαίος έχουν από καιρό κατοχυρώσει τη θέση τους, αλλά λέμε να προσθέσουμε και τον Κοπέρνικο, τον Νεύτωνα και τον Δαρβίνο μια και μιλάμε για εξέλιξη, τον Λεβί Στρος από τους ανθρωπολόγους, τον Κέπλερ από τους αστρονόμους, τον Ευκλείδη με τη Γεωμετρία του παρέα με τον Αριστοτέλη για να μας δώσει τους απαραίτητους ορισμούς και τις κατηγορίες, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι που με την τέχνη, την ευφυΐα και τη δημιουργικότητά του είναι απαραίτητος σύντροφος, και τέλος τον Στίβεν Χόκινγκ, όχι μόνο για να πάρουμε και κανέναν ζωντανό, αλλά για να κάνει απντέιτ (up-date, στα ελληνικά: ενημέρωση, εκσυγχρονισμός) σε όσα μας λένε οι προηγούμενοι!

Έχουμε λοιπόν δουλειά. Ετοιμαστείτε σωματικά (γυμναστείτε καλά, πάρτε βιταμίνες), διανοητικά (οξύνετε την περιέργεια, τα κριτήρια και τον ορθό σας λόγο) και ψυχικά (οπλιστείτε με θάρρος, υπομονή και επιμονή), προσδεθείτε και… φύγαμε! Το ταξίδι στο χρόνο, αρχίζει!

Σύνδεσμοι για ένα ταξίδι με τη μηχανή του χρόνου:

http://www.astronomia.gr/wiki/index.php?title=%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CE%A7%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://www.scienceinschool.org/2009/issue11/timetravel/greek

http://egpaid.blogspot.com/2009/02/blog-post_17.html

κι ένα βίντεο (στα αγγλικά) στο οποίο δείχνει πώς να φτιάξετε μια μηχανή του χρόνου http://tvxs.gr/news/binteo/pos-na-ftiaksete-mia-mixani-toy-xronoy

1) Το σχήμα της Γης

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η γη είναι σφαιρική. Ποιες ήταν όμως οι αντιλήψεις για τη Γη στην πορεία του χρόνου;

Διάφοροι πολιτισμοί, όπως τις Βαβυλώνας και της Αρχαίας Αιγύπτου, πίστευαν ότι η Γη είναι επίπεδη.

ένας ταξιδιώτης φθάνει στο τέλος της 'επίπεδης γης' (1888)

Η απόρριψη αυτής της αντίληψης και η αντικατάστασή της από την αντίληψη μιας σφαιρικής Γης, ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα.

“Ο Θαλής ο Μιλήσιος πίστευε ότι η Γη ήταν ένας επίπεδος δίσκος που επέπλεε σ’ έναν ωκεανό χωρίς όρια…”

Ο Παρμενίδης είχε συλλάβει την ιδέα μιας σφαιρικής γης.

Ο Πυθαγόρας, παρατηρώντας το σφαιρικό σχήμα της έκλειψης της σελήνης, υποστήριξε ότι η γη δεν θα μπορούσε να είναι ούτε επίπεδη ούτε κυλινδρική, παρά μόνο σφαιρική (το ίδιο υποστήριξε για όλα τα ουράνια σώματα).

2)     Κίνηση και ακινησία

Το 1543 δημοσιεύτηκε το βιβλίο De revolutionibus orbium coelestium (Περί της περιστροφής των ουρανίων σφαιρών) του Κοπέρνικου που άλλαξε την πορεία της επιστήμης. Στο βιβλίο αυτό ο Κοπέρνικος υποστηρίζει ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο.

Μέχρι τότε κυριαρχούσε το Πτολεμαϊκό γεωκεντρικό σύστημα, το οποίο υποστήριζε ότι η γη είναι ακίνητη και γύρω της κινούνται ο ήλιος, η σελήνη και οι άλλοι πλανήτες ή απλανείς αστέρες. Το σύστημα αυτό βασιζόταν στον «αφελή εμπειρισμό» της άμεσης παρατήρησης.

ο κόσμος βάσει της αντίληψης του Πτολεμαίου

Ο Κοπέρνικος υποστήριξε ότι η κίνηση του ήλιου είναι μια ψευδαίσθηση, και στην πραγματικότητα η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο (ηλιοκεντρικό μοντέλο) και στήριξε το μοντέλο του σε μαθηματικές μετρήσεις.

Στα επόμενα χρόνια νέες αστρονομικές παρατηρήσεις από τον Κέπλερ και τον Γαλιλαίο (με το νέο όργανο που ανακάλυψε, το τηλεσκόπιο), ενίσχυσαν, διόρθωσαν και επιβεβαίωσαν το ηλιοκεντρικό μοντέλο.

3)     Γιατί νομίζουμε ότι κινείται ο ήλιος και όχι η γη;

Πώς βλέπω τη Γη όταν είμαι στο χώμα και πώς τη βλέπω όταν ανεβαίνω σε ένα αεροπλάνο ή σε ένα διαστημόπλοιο; Τι είναι αυτό που αλλάζει; Αλλάζει η Γη ή η θέση από την οποία εγώ τη βλέπω;

Όταν είμαι σε ένα λιβάδι και περνάει ένα τρένο τι βλέπω; Βλέπω ένα τρένο να περνάει. Όταν όμως είμαι επάνω στο τρένο και κοιτάζω από το παράθυρο τότε τι βλέπω; Βλέπω να περνούν τα λιβάδια. Κινούνται τα λιβάδια; Τι είναι αυτό που άλλαξε στις δύο υποθέσεις μας; Η θέση του παρατηρητή.

Συμπέρασμα: Κάθε παρατήρηση είναι σχετική με τη θέση (το χώρο ή το χρόνο) στην οποία βρίσκεται ο παρατηρητής.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ (για γονείς)

Α) Η αντίληψη των παιδιών για τον κόσμο είναι ανάλογη της αντίληψης της ανθρωπότητας στην πορεία του χρόνου. Είναι σαν να ξαναγράφεται από κάθε άτομο η εξέλιξη της γνώσης της ανθρωπότητας. Τα παιδιά μαθαίνουν μόνο όταν επανεφευρίσκουν τη γνώση.

«Τα παιδιά κατανοούν μόνο αυτά που επινοούν τα ίδια, γι’ αυτό κάθε φορά που προσπαθούμε να τα διδάξουμε κάτι υπερβολικά γρήγορα, τα εμποδίζουμε να επανεφεύρουν τον εαυτό τους.» Ζαν Πιαζέ

Β) Είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά να βγαίνουν από τη θέση τους (μέσω υποθετικών σεναρίων) και να παρατηρούν το ίδιο αντικείμενο, την ίδια κατάσταση πραγμάτων, το ίδιο γεγονός, από μία άλλη θέση. Μία τέτοια κίνηση είναι σημαντική και για τις σχέσεις που θα αναπτύξουν στη ζωή τους. Είναι σημαντικό να μάθουν να μπαίνουν στη θέση του άλλου.

Συζητώντας για τις τέσσερις εποχές μιλήσαμε για τη γη και την κίνησή της γύρω από τον ήλιο. Στην ιστορική ανασκόπηση των αντιλήψεων των ανθρώπων σχετικά με τη γη και τον ήλιο, αναφερθήκαμε στον Γαλιλαίο.

Είπα στα παιδιά πως ο τότε «Αρχηγός του κράτους» ζήτησε από τον Γαλιλαίο να απαρνηθεί τη θεωρία του (η οποία υποστήριζε ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο) αλλιώς θα τον σκότωνε. Έτσι ο Γαλιλαίος αναγκάστηκε να συμφωνήσει με την τότε κυρίαρχη αντίληψη που υποστήριζε ότι η γη είναι ακίνητη στη μέση του κόσμου.

Τότε ο Γιώργος Κ. ρώτησε: «Δηλαδή ο Γαλιλαίος είπε ψέματα;»

Το δίλημμα που ετέθη από τον Γιώργο Κ. ήταν πολύ σημαντικό: Τι είναι σημαντικότερο; Η ζωή μας ή η αλήθεια;

Ζήτησα λοιπόν από τα παιδιά να μπουν στη θέση του Γαλιλαίου και να πουν τι θα έκανε το καθένα τους. Εσείς πόσες απαντήσεις θα δίνατε σε αυτή την ερώτηση; Δύο (θα έλεγα ψέματα – θα έλεγα αλήθεια); Ε, λοιπόν τα παιδιά έδωσαν τέσσερις απαντήσεις!

Κάποιοι απάντησαν με μεγάλη άνεση: «Θα έλεγα ψέματα!» (λογικότατη απάντηση – σιγά μην καθόταν να τους σκοτώσουν!)

Κάποιοι άλλοι (λίγοι) είπαν πως θα έλεγαν την αλήθεια κι ας τους σκότωναν (φέρουν μέσα τους πολύ βαρύ το ¨δέον γενέσθαι¨)

Η Κριστίνα βγήκε από το δίλημμα και έδωσε μία τρίτη απάντηση: «Αφού θα ήξερα ότι ο ‘Αρχηγός’ πιστεύει άλλα πράγματα, θα κρατούσα από την αρχή κρυφή την έρευνά μου και έτσι δεν θα μάθαινε ποτέ τι πιστεύω και δεν θα με κυνηγούσε.»

Ο Σπύρος απάντησε κάτι τελείως διαφορετικό: «Θα πολεμούσα τον ‘Αρχηγό’!» «Μα ο ‘Αρχηγός’ ήταν δυνατός και είχε στρατό» του είπα. «Τότε θα έφτιαχνα κι εγώ έναν στρατό από επιστήμονες!» μου απάντησε ο Σπύρος. Ο Σπύρος θα έκανε επανάσταση. Επανάσταση εναντίον της επιβολής, του σκοταδιού, του ψέματος, της παλιάς αντίληψης.

Οι δύο τελευταίες απαντήσεις παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον γιατί βγαίνουν έξω από το δίλημμα, αμφισβητώντας το πλαίσιο των παραδοχών εντός του οποίου το δίλημμα τίθεται.

Ποιο είναι το δοσμένο πλαίσιο παραδοχών στο δικό μας δίλημμα;

• Οι αντιλήψεις του Επιστήμονα και του Αρχηγού είναι γνωστές.
• Ο Αρχηγός έχει διαφορετικές αντιλήψεις από τον Επιστήμονα.
• Ο Αρχηγός είναι ο δυνατός και επιβάλλει τη γνώμη του με τη βία.

Συνεπώς ο επιστήμονας έχει δύο επιλογές: ή θα συμφωνήσει με τον Αρχηγό λέγοντας ψέματα, ή θα διαφωνήσει με τον Αρχηγό λέγοντας αλήθεια, με αντίτιμο τη ζωή του.

Η Χριστίνα βγήκε από το πλαίσιο αρνούμενη την πρώτη παραδοχή: Κι αν οι αντιλήψεις του επιστήμονα δεν ήτανε γνωστές; Το σκεπτικό της είναι το ακόλουθο: Αν ήμουν ο Γαλιλαίος δεν θα αναγκαζόμουν να πω ψέματα – απλώς δεν θα κοινοποιούσα την αλήθεια.

Ο Σπύρος δεν αρνήθηκε απλώς μία παραδοχή (την τρίτη), πήγε ακόμη πιο πέρα και αρνήθηκε ένα αυτονόητο: Ο Αρχηγός και μόνο ο Αρχηγός έχει τη δύναμη. Γιατί να είναι μόνο ο Αρχηγός δυνατός; Γιατί να αποδεχθούμε τη δύναμη του Αρχηγού ως δεδομένη και να μην την αμφισβητήσουμε;

Τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν στη ζωή τους πολλά διλήμματα και σε κάποια από αυτά η μόνη απάντηση βρίσκεται έξω από το δίλημμα. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναζητάνε λύσεις εκτός του δοσμένου πλαισίου, να κρίνουν και να αμφισβητούν τις παραδοχές που τους δίνονται. Άλλωστε η πορεία της εξέλιξης της κοινωνίας, της σκέψης και της τέχνης, είναι μία πορεία που γράφτηκε μέσα από την αμφισβήτηση των δεδομένων, των πλαισίων, των αυτονόητων.

Αυτή είναι η σελίδα όπου για πρώτη φορά ο Γαλιλαίος γράφει τις παρατηρήσεις του από το δορυφόρο του Άρη, οι οποίες τον οδήγησαν στην αμφισβήτηση της κυρίαρχης τότε αντίληψης ότι όλα τα ουράνια σώματα κινούνται γύρω από τη γη (πηγή: Wikipedia)

Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein), 1879-1955 

«Κάθε άνθρωπος είναι ιδιοφυία. Όμως εάν κρίνεις ένα ψάρι βάσει της ικανότητάς του να σκαρφαλώνει σε ένα δένδρο, τότε θα περάσει τη ζωή του πιστεύοντας ότι είναι χαζό.»

 Αυτή και μόνο η ρήση του Αϊνστάιν θα ήταν αρκετή για να φιλοξενήσουμε στο χώρο μας μια σελίδα αφιερωμένη σ’ αυτόν.

Τι μας λέει λοιπόν ο Αϊνστάιν:

Αν κρίνεις την εξυπνάδα ενός ψαριού βάσει της ικανότητάς του να σκαρφαλώνει σε ένα δένδρο θα αποφανθείς ότι είναι χαζό: δεν μπορεί να σκαρφαλώσει! Είναι όμως αυτός δίκαιος τρόπος να κρίνουμε;

Το ψάρι γεννήθηκε και μεγάλωσε στη θάλασσα. Μέσα στο βυθό ποτέ δεν χρειάστηκε να μάθει να σκαρφαλώνει και ποτέ κανένας δεν του έδειξε πώς να σκαρφαλώνει. Πώς κρίνουμε το ψάρι βάσει μιας ικανότητας που δεν ανέπτυξε γιατί το περιβάλλον και οι ανάγκες του δεν δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις να την αναπτύξει;

Συνεπώς εάν θέλουμε να κρίνουμε δίκαια θα πρέπει να κρίνουμε τον καθένα λαμβάνοντας υπ’ όψιν το χώρο και τον χρόνο που ζει, την κοινότητα, την κοινωνία, το περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε και μεγαλώνει.

Ποιος ήταν όμως ο Αϊνστάιν;

Γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1879 στο Ουλμ (Βυτεμβέργη) της Γερμανίας από τους Χέρμαν Αϊνστάιν και Παουλίν Κοχ. Όταν ήταν μικρός, τίποτα δε φανέρωνε την ιδιοφυία του, μάλιστα άργησε να μιλήσει.

Μεγάλωσε στο Μόναχο και ήταν μέτριος στις επιδόσεις του σαν μαθητής, γιατί ένιωθε να καταπιέζεται στο σχολείο. Έτσι προτιμούσε να διαβάζει στο σπίτι. Δυο δώρα ήταν αυτά που άλλαξαν την εικόνα του για τον κόσμο: μια πυξίδα, όταν ήταν πέντε ετών, κι ένα βιβλίο γεωμετρίας στα δώδεκά του χρόνια. Παρατηρώντας την πυξίδα προσπαθούσε να καταλάβει πώς γίνεται μια βελόνα να δείχνει πάντα προς την ίδια κατεύθυνση και αργότερα συμπέρανε πως κάποια μυστηριώδης δύναμη που βρίσκεται στο χώρο την οδηγεί.

Με το βιβλίο γεωμετρίας εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι μη προφανείς προτάσεις μπορούν να αποδειχτούν με τη λογική και με απλά αξιώματα. Αυτό ήταν η αφορμή να συμβιβαστεί με την ιδέα του σχολείου και να αποφασίσει να φοιτήσει στο Γυμνάσιο του Αράου της Ελβετίας και μετά να σπουδάσει Φυσική στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Εκεί, το 1901, στα 22 του χρόνια, παντρεύτηκε την Σερβικής καταγωγής συμφοιτήτριά του, Μίλεβα Μάριτς, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Παράλληλα και με επιμονή της μητέρας του είχε πάρει μαθήματα μουσικής κι έπαιζε βιολί αρκετά καλά. Ο ίδιος αργότερα έλεγε πως, αν δεν είχε γίνει επιστήμονας, θα ήταν μουσικός και συμπλήρωνε ότι σκεφτόταν τις θεωρίες του με βάση τους μουσικούς κανόνες.

Η πρώτη εργασία του Αϊνστάιν ήταν σε ένα γραφείο ευρεσιτεχνιών, όπου του δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσει πολλούς φακέλους με διπλώματα ευρεσιτεχνίας διαφόρων επιστημόνων και ήταν η αφορμή να ξεκινήσει την έρευνά του. Δημοσίευσε αρκετές θεωρίες του κερδίζοντας με τον καιρό εκτίμηση και φήμη στους επιστημονικούς κύκλους, φτάνοντας να διδάξει στο Ινστιτούτο Αυτοκράτορος Γουλιέλμου στο Βερολίνο και να γίνει μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Το 1914 δημοσιεύει τη γενική θεωρία της σχετικότητας και κερδίζει το Νόμπελ Φυσικής. Τότε η Ακαδημία Επιστημών στο Παρίσι του ανοίγει τις πύλες της.

Ο Αϊνστάιν αρχίζει να ταξιδεύει στον κόσμο και να εξηγεί με πάθος τις θεωρίες του. Το 1933, με την άνοδο του Χίτλερ, καθαιρείται από τα αξιώματά του (ήταν εβραίος) και οι ρατσιστικές εκκαθαρίσεις των ναζί τον αναγκάζουν να φύγει από τη Γερμανία και με ενδιάμεσους σταθμούς το Παρίσι, το Βέλγιο και τη Βρετανία θα εγκατασταθεί στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στο Πρίνστον. Το 1940 αποκηρύσσει τη γερμανική υπηκοότητα και γίνεται αμερικανός πολίτης.

Πέθανε στις 18 Απριλίου 1955, σε ηλικία 76 ετών.

Οι πιο γνωστές θεωρίες του Αϊνστάιν είναι οι παρακάτω:

Ειδική θεωρία της σχετικότητας: για τον Αϊνστάιν δεν υπάρχει «απόλυτος χώρος» ούτε «απόλυτος χρόνος», αφού και τα δύο εξαρτώνται από την ταχύτητα, επομένως έχουν νόημα μόνο σε σχέση με τον παρατηρητή. Ονομάστηκε «ειδική», επειδή περιορίζεται στην ειδική περίπτωση των αντικειμένων που κινούνται με σταθερή ταχύτητα.

Γενική θεωρία της σχετικότητας : το 1916 διεύρυνε την ειδική θεωρία της σχετικότητας σε συστήματα που κινούνται με οποιαδήποτε ταχύτητα, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται ποικιλοτρόπως. Η βαρύτητα στρεβλώνεται από το χωροχρόνο. Ένα μήλο που πέφτει στην πραγματικότητα βουλιάζει μέσα σε μια λακκούβα του. Το ίδιο συμβαίνει και με το φως που εξαφανίζεται σε μια μαύρη τρύπα. Το 1919, αστρονόμοι παρατήρησαν, στη διάρκεια ηλιακής έκλειψης, τη δύναμη της βαρύτητας του ήλιου να καμπυλώνει το φως που προέρχονταν από μακρινά άστρα.

Η εξίσωση Ε=mc²: με τη γνωστή αυτή θεωρία θεμελιώθηκε η επιστήμη της κοσμολογίας.

Είπε:

«Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα με τον τρόπο σκέψης που το γέννησε.»

“Αν η θεωρία της σχετικότητας αποδειχτεί πετυχημένη, οι Γερμανοί θα με πουν Γερμανό και οι Γάλλοι πολίτη του κόσμου. Αν η θεωρία της σχετικότητας αποδειχτεί λάθος, τότε οι Γάλλοι θα με πουν Γερμανό και οι Γερμανοί Εβραίο.”

“Η δύναμη ελκύει πάντα ανθρώπους με χαμηλή ηθική.”

“Το περιβάλλον είναι όλα όσα δεν είναι εγώ.”

“Ο χρόνος δεν υπάρχει, είναι ανθρώπινη ανακάλυψη κι εξυπηρετεί ανθρώπινες ανάγκες.”

“Το σημαντικό πράγμα είναι να μην σταματήσεις να κάνεις ερωτήσεις. Η περιέργεια έχει τον λόγο της που υπάρχει.”

“Δεν έχω κανένα ιδιαίτερο ταλέντο. Απλώς, είμαι με πάθος περίεργος.”

“Προυπόθεση για να είναι κάποιος ένα άψογο μέλος ενός κοπαδιού προβάτων, είναι το να είναι πρόβατο.”

Διαβάστε ακόμη:

• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BB%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%84_%CE%91%CF%8A%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B9%CE%BD
• Εργασία μαθητών για τον Αϊνστάιν: http://www.asda.gr/lyk11per/Computer_Lab/einstein/einstein.htm
•  “Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο ριζοσπάστης: Ένα πολιτικό προφίλ“: http://tvxs.gr/news/%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/%CE%AC%CE%BB%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%84-%CE%B1%CF%8A%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B9%CE%BD-%CE%BF-%CF%81%CE%B9%CE%B6%CE%BF%CF%83%CF%80%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BB

πορτρέτο του Γαλιλαίου από τον Justus Sustermans (1636)

Ο Γαλιλαίος (Galileo Galilei, 15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642) ήταν Ιταλός αστρονόμος, φιλόσοφος και φυσικός.

Γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας και από νωρίς έδειξε σημεία μιας αξιοσημείωτης ιδιοφυίας. Ο πατέρας του ήταν ξεπεσμένος απόγονος ευγενούς Φλωρεντινής οικογένειας και μοχθούσε για να βοηθήσει το γιο του να αποκαταστήσει τη δόξα της οικογένειας. Επιβάλλοντας μεγάλες στερήσεις στον εαυτό του και τα άλλα παιδιά του, ο πατέρας του μπόρεσε να στείλει τον Γαλιλαίο στο σχολείο και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, όπου ο Γαλιλαίος γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή. Όταν κάποτε του σώθηκαν τα χρήματα άφησε το σχολείο και γύρισε στη Φλωρεντία, όπου εκείνη την εποχή ζούσε η οικογένειά του.

Ένας πλούσιος οικογενειακός φίλος, ο μαρκήσιος Γκουϊνταμπάλντο, φρόντισε να βρει ο Γαλιλαίος δουλειά κάνοντας διαλέξεις περί Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και αργότερα, ως επίσημος μαθηματικός στον Μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης.

Ο Γαλιλαίος άρχισε να ευημερεί, αλλά δεν του έμενε καιρός να σπουδάζει Ιατρική. Η φήμη του Γαλιλαίου άρχισε να απλώνεται. Οι ευγενείς, ακόμη και βασιλείς των διαφόρων χωρών της Ευρώπης παρακολουθούσαν τις διαλέξεις του και σύντομα έφτασε να ομιλεί σε ακροατήριο που το αποτελούσαν πάνω από 2.000 διακεκριμένες προσωπικότητες της Ευρώπης.

Ο Γαλιλαίος ήταν τώρα ελεύθερος να αξιοποιήσει τα χαρίσματά του. Ο κόσμος τον εκτιμούσε και τον σεβόταν, αν και υπήρχαν και μερικοί που τον φοβόταν και τον μισούσαν. Κανένα πεδίο γνώσεως δεν ήταν για τον Γαλιλαίο απρόσφορο για έρευνα, κανείς νόμος ή ανόητη προκατάληψη δεν είχαν τόση δύναμη ώστε να τον εμποδίσουν από την εργασία του. Αντιμετώπισε έναν κόσμο που έμενε προσηλωμένος στην άγνοια και απέδειξε ότι το θάρρος είναι μια αρετή χρήσιμη όχι μόνο στα πεδία των μαχών.

Ο Γαλιλαίος συνέβαλλε σημαντικά στην επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα. Ανάμεσα σε άλλα, βελτίωσε το τηλεσκόπιο και το χρησιμοποίησε πρώτος συστηματικά για αστρονομικές παρατηρήσεις, ανακάλυψε τους τέσσερις δορυφόρους του Δία, ανακάλυψε τις ηλιακές κηλίδες και κατέγραψε πρώτος τις κινήσεις τους, εφηύρε τους νόμους του εκκρεμούς που χρησιμοποιήθηκαν στα ρολόγια, διατύπωσε το νόμο της πτώσεως των σωμάτων (που αποδεικνύει ότι η βαρύτητα επιδρά στην ταχύτητα των σωμάτων όταν υψώνονται ή πέφτουν), εφηύρε το θερμόμετρο και τον αναλογικό διαβήτη (που ακόμη χρησιμοποιείται στα γεωμετρικά σχέδια), και υποστήριξε τις θεωρίες του Κοπέρνικου για το Ηλιακό σύστημα.

Αναφέρεται ως ο «πατέρας της σύγχρονης Αστρονομίας» και ο πρώτος φυσικός με τη σύγχρονη σημασία του όρου, καθώς ήταν ο πρώτος που αντικατέστησε την υποθετική-επαγωγική μέθοδο με την πειραματική και εισηγήθηκε τη μαθηματικοποίηση της φυσικής. Η σταδιοδρομία του συνέπεσε με αυτή του Γιοχάνες Κέπλερ. Η θεωρία του ηλιακού συστήματος υποστήριξε ότι η Γη και οι άλλοι πλανήτες, στρέφονται γύρω από τον Ήλιο. Η κοινή αντίληψη της εποχής ήταν ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άστρα γύριζαν γύρω από τη Γη, η οποία έμενε ακίνητη.

Επειδή ο Γαλιλαίος τόλμησε να αντιταχθεί στην παραδεδεγμένη διδασκαλία, δημιούργησε πολλούς εχθρούς, και τον θεώρησαν αιρετικό. Η σύγκρουσή του με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναφέρεται πολλές φορές ως παράδειγμα σύγκρουσης της εξουσίας με την ελευθερία της σκέψης και ειδικά με την επιστήμη στην Δυτική κοινωνία, αν και στην πραγματικότητα, μετά την κατασκευή του τηλεσκοπίου από τον Γαλιλαίο το 1609 και τις παρατηρήσεις του, ο διωγμός, πρωτογενώς, εξυφάνθηκε στο χώρο των αριστοτελικών επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, που αμφέβαλαν για την εγκυρότητα των αστρονομικών του ανακαλύψεων και αγωνίστηκαν να συγκεντρώσουν υποψίες για το άτομο του στα μάτια των εκκλησιαστικών αρχών. Την ποινή φυλάκισης του Γαλιλαίου μετέτρεψε σε κατ’ οίκον περιορισμό ο Πάπας Ουρβανός Η’, ενώ τρεις από τους δέκα καρδιναλίους δικαστές αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη του.

Αν και τον ανάγκασαν να αποκηρύξει δημόσια τις πεποιθήσεις του, ο Γαλιλαίος μυστικά εξακολουθούσε να πιστεύει στην ηλιοκεντρική θεωρία του και ποτέ δεν άλλαξε γνώμη. Από την ιστορία του Γαλιλαίου έμεινε παροιμιώδης η φράση: “Και όμως κινείται”. Κατά την παράδοση, ο Γαλιλαίος τελειώνοντας την απαγγελία της “απαρνήσεως” των πεποιθήσεών του, που έκανε γονατιστός μπροστά στην Ιερά Εξέταση και καθώς σηκωνόταν, χτύπησε το πόδι του στο έδαφος και πρόσθεσε: “Και όμως κινείται” (εννοώντας τη Γη). Στην πραγματικότητα, τη φράση αυτή ή δεν την είπε ποτέ ή κι αν την είπε δεν την άκουσαν οι δικαστές του. Γιατί τότε δεν θα ξέφευγε την καταδίκη του σε θάνατο “επί της πυράς”. Πάντως η φράση αυτή απέμεινε σαν σύμβολο της δύναμης της επιστήμης έναντι σε κάθε προσπάθεια να σκεπαστεί το φως της αληθινής γνώσης.

Ο τάφος του μεγάλου επιστήμονα βρίσκεται στον Καθεδρικό Ναό του Σάντα Κρότσε (του Τιμίου Σταυρού) της Φλωρεντίας. Ανά τους αιώνες, χιλιάδες κόσμου έχουν επισκεφτεί το μέρος εκείνο για να τιμήσουν τη μνήμη του μεγάλου ανδρός που είχε το θάρρος να κηρύξει εκείνο που πίστευε σ’ έναν κόσμο που του ήταν εχθρικός. Τη χρονιά του θανάτου του Γαλιλαίου γεννήθηκε ο Ισαάκ Νεύτων, που βασιζόμενος μεταξύ άλλων στη δουλειά του Γαλιλαίου και του Κέπλερ ολοκλήρωσε την επιστημονική επανάσταση στον τομέα της φυσικής και έθεσε τα θεμέλια της κλασικής φυσικής. Ο Πάπας αποκατέστησε τη μνήμη του Γαλιλαίου στις 31 οΚΤΩΒΡΊΟΥ 1992, 300 χρόνια μετά το διωγμό του.

Είπε:

“Το βιβλίο της φύσης είναι γραμμένο με μαθηματικούς χαρακτήρες.”

“Κανείς δε δίδαξε ποτέ κανέναν τίποτα, απλώς τον βοήθησε να το μάθει μόνος του.”

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ – ΒΙΚΙΦΘΕΓΜΑΤΑ

Διαβάστε ακόμη:

• Το έργο ¨Ο Βίος του Γαλιλαίου¨του Μπέρτολτ Μπρεχτ, από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου: http://www.nt-archive.gr/playDetails.aspx?playID=297
• “Ο Βίος του Γαλιλαίου”, του Μπρεχτ, από την Εφηβική Σκηνή της Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Καβάλας http://dide.kav.sch.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=282:2011-05-06-08-03-31&catid=28:2009-01-25-08-42-41&Itemid=42
• Γαλιλαίος: http://www.physics4u.gr/faq/galileo.html
• “1633: Ο Γαλιλαίος αναγκάζεται να αποκηρύξει την ηλιοκεντρική του θεωρία” http://tvxs.gr/news/%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1/1633-%CE%BF-%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BB%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CE%BD%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%8D%CE%BE%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1
• “1609, Γαλιλαίος, Κέπλερ: Από τον κλειστό κόσμο στο άπειρο σύμπαν
  400 ΧΡΟΝΙΑ από τότε που άνοιξε ο δρόμος για τη σύγχρονη αστρονομία”  http://www.tovima.gr/society/article/?aid=248325