Ετικέτα: ανακάλυψη

Υπάρχουν σχολεία και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που μας εμπνέουν στο σχολείο μας. Ένα από αυτά είναι το σχολείο Ρέτζιο Εμίλια.

Όλα ξεκίνησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο Loris Malaguzzi αποφάσισε να φτιάξει ένα σχολείο για τους κατοίκους της επαρχίας Ρέτζιο Εμίλια, στην Ιταλία. Αν και το σχολείο αρχικά απευθυνόταν σε ενήλικες, με τον καιρό άλλαξε και έγινε σχολείο προσχολικής αγωγής, γιατί ο Malaguzzi κατάλαβε ότι η προσχολική ηλικία είναι η σημαντικότερη για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, στην οποία στόχευε ως εκπαιδευτικός.

Με τα χρόνια το σχολείο έγινε δημοφιλές και η φήμη του πέρασε τα σύνορα της Ιταλίας. Σήμερα, πολλά σχολεία σε όλο τον κόσμο ακολουθούν την εκπαιδευτική προσέγγιση του Ρέτζιο Εμίλια. Η φιλοσοφία του σχολείου του Ρέτζιο Εμίλια μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες αρχές. Πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά

• να αποφασίζουν για την κατεύθυνση της μάθησής τους
• να μαθαίνουν από τις εμπειρίες που αποκτούν μέσω των αισθήσεών τους
• να εξερευνούν το περιβάλλον τους (φύση και άλλους ανθρώπους)
• να εκφράζονται

Είναι ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές οι γονείς, οι δάσκαλοι και η φύση μετέχουν από κοινού.

Πέντε απλές οδηγίες για να διακοσμηθεί μία σχολική αίθουσα βάσει της προσέγγισης του Ρέτζιο Εμίλια, είναι οι ακόλουθες:

1) Απλότητα στη φόρμα και Ουδετερότητα στα χρώματα

2) Καλή οργάνωση του χώρου

3) Διάκριση των επιμέρους χώρων

4) Χώροι-Προκλήσεις για εξερεύνηση

5) Η Ομορφία είναι κυρίαρχη

Πηγές – Σύνδεσμοι:

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

 

Ο Αλέξης (Ακριθάκης) έγινε με τον καιρό ο αγαπημένος φίλος και συνεργάτης μας. Κάθε μέρα μας αφήνει έναν γρίφο στη βαλίτσα του, και κάθε μέρα ο γρίφος αυτός μας οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις.

Μέσα από τους γρίφους του λοιπόν οδηγηθήκαμε στον αρχαίο αιγυπτικό χάρτη και αρχίσαμε να μελετάμε τη ζωή των Αρχαίων Αιγυπτίων (3.100 – 30 πχ). Στο ταξίδι με τη χρονομηχανή, επόμενος σταθμός μετά τους Πρωτόγονους ήταν η Αίγυπτος. Προτίμησα λοιπόν να μας οδηγήσει σε αυτούς, με παιγνιώδη τρόπο, ο Αλέξης.

Τα παιδιά έφεραν όσα βιβλία είχαν για την Αίγυπτο στο σπίτι τους και στήσαμε μία επαρκή επιστημονική βιβλιοθήκη για τις αναζητήσεις μας.

Μια μέρα ο γρίφος τους Αλέξη μας οδήγησε στην αυλή του σχολείου όπου, σε μια τσάντα βρήκαμε χαρτονένιες πυραμίδες. Κάθε παιδί έγραψε τα δικά του ιερογλυφικά γράμματα στην πυραμίδα του.

Μια άλλη μέρα ο γρίφος μας οδήγησε στην ανακάλυψη του δαχτυλιδιού της Κλεοπάτρας.

Την Πέμπτη, μέσω του γρίφου, βρήκαμε ένα κείμενο που αποκωδικοποιούσε τα σύμβολα (ιδεογράμματα) των ιερογλυφικών που ήταν γραμμένα στον πρώτο αιγυπτικό χάρτη.

Σήμερα, ο Αστερίξ και ο Οβελίξ μας ξενάγησαν στο βασίλειο της Κλεοπάτρας.

Και η περιπέτεια συνεχίζεται.

Σύνδεσμος:

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε σε κινούμενο σχέδιο το έργο Αστερίξ και Κλεοπάτρα των Γκοσινί (σενάριο) και Ουντερζό (εικονογράφηση), πατήστε εδώ.

Σχετικά άρθρα:

Αρχαία Αίγυπτος, Μια μέρα στη χώρα του Νείλου

Βρισκόμαστε στην εποχή του λίθου. Όπως είπαμε ονομάστηκε έτσι γιατί κατά τη διάρκειά της ο άνθρωπος επεξεργαζόταν την πέτρα (λίθο). Την εποχή του λίθου τη διακρίνουμε στην Παλαιολιθική, Μεσολιθική και Νεολιθική Εποχή. Μέχρι σήμερα παρουσιάσαμε τις ανακαλύψεις και την εξέλιξη του Χόμο κατά τη διάρκεια της Παλαιολιθικής Εποχής. Σήμερα, παρέα με τον Χόμο Σάπιενς, θα περάσουμε στη Μεσολιθική εποχή (περίπου 10.000 π.Χ. – 8.000 π.Χ.) για να παρακολουθήσουμε μαζί του την εξέλιξη της ζωής του, καθοριστικό στοιχείο της οποίας είναι η οργανωμένη ζωή στην κοινότητα. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα.

Κατά τη Μεσολιθική εποχή ο Χόμο Σάπιενς (ο έξυπνος άνθρωπος) καταλαβαίνει πως είναι ισχυρότερος όταν ζει μαζί με τους άλλους ανθρώπους. Όλοι μαζί μπορούν να νικήσουν ένα άγριο ζώο. Όλοι μαζί μπορούν να κάνουν κατανομή της δουλειάς, έτσι ώστε να γίνεται καλύτερα και γρηγορότερα. Και είχανε πολλές δουλειές τότε. Είχαν να μεταφέρουν το νερό, να κυνηγήσουν, να μαζέψουν καρπούς, να ανάψουν τη φωτιά, να ψήσουν το φαγητό, να φτιάξουν ρούχα και εργαλεία, να φτιάξουν καταλύματα, να προστατευθούν από τους κινδύνους (καιρικές συνθήκες, εχθροί). Η κοινότητα κάνει πιο εύκολη την επιβίωσή του, και η επιβίωση είναι ο καθοριστικός παράγοντας της εξέλιξης.

Ο Χόμο Σάπιενς λοιπόν, αρχίζει να ζει νομαδικά (σε μικρές κοινότητες που μετακινούνται). Με τη νομαδική ζωή οργανώνει το κυνήγι του, φτιάχνοντας και τις πρώτες παγίδες. Σκάβει στο έδαφος δημιουργώντας μια μεγάλη τρύπα. Καλύπτει την τρύπα με κλαδιά και φύλλα για να μην φαίνεται. Στη συνέχεια κυνηγώντας το θήραμά του, το οδηγεί στην παγίδα. Έτσι εξασφαλίζει την τροφή της κοινότητας πιο εύκολα και ακίνδυνα. Τα ζώα που κυνηγάει είναι μαμούθ (προϊστορικοί ελέφαντες), τάρανδοι, αγριοκάτσικα, βόδια και ελάφια. Το κυνήγι του εξαρτάται από την περιοχή όπου ζει. Όταν μάλιστα ζει κοντά σε λίμνες και ποτάμια, αρχίζει να ψαρεύει χρησιμοποιώντας καμάκια, αγκίστρια και παγίδες για ψάρια.

Το ζώο που πιάνει του δίνει κρέας, δέρμα, κόκαλα και κέρατα. Ο Χόμο Σάπιενς δεν πετάει τίποτε. Όλα του είναι χρήσιμα.

Το κρέας του ζώου είναι η τροφή του. Έχει αρχίσει να τρώει και καρπούς  που μαζεύει από την άγρια φύση (τροφοσυλλέκτης), αλλά βασική του τροφή είναι το κρέας.

Με το δέρμα του ζώου φτιάχνει τα πρώτα του ρούχα, για να μην κρυώνει. Εκτός όμως από ρούχα, φτιάχνει και το πρώτο του σπίτι. Όπως μετακινείται, δεν είναι εύκολο να βρίσκει πάντα σπηλιές και μάλιστα κοντά στο νερό. Έτσι κατασκευάζει τα πρώτα σπίτια, που είναι σκηνές, φτιαγμένες με ξύλα και δέρμα.

Τέλος, με τα κόκαλα και τα κέρατα του ζώου, φτιάχνει όσα εργαλεία δεν μπορεί να φτιάξει με πέτρα. Όσο εξελίσσεται, τόσο εξελίσσονται και τα εργαλεία του. Τώρα φτιάχνει με μεγαλύτερη επιδεξιότητα κοντάρια, καμάκια, τσεκούρια, πριονωτά μαχαίρια, σφήνες, σφυριά, βέλη, τόξα, βελόνες και χτένια.

Σημείωση: Τις εικόνες τις πήραμε από τη σελίδα: http://www.pilavakis.net/new_page_23.htm, και είναι από βιβλίο ιστορίας της Α΄Γυμνασίου της Κύπρου.

Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη που έκανε ο άνθρωπος (μετά την ανακάλυψη του εργαλείου – της πέτρας), ήταν η ανακάλυψη της φωτιάς.
Μα γιατί μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς; Δεν υπήρχε πάντα φωτιά στην επιφάνεια της Γης; Ναι υπήρχε. Τη δημιουργούσαν είτε οι κεραυνοί που έπεφταν στη Γη, είτε η λάβα των ηφαιστείων. Όταν όμως μιλάμε για την ανακάλυψη της φωτιάς, εννοούμε τον έλεγχο και τη χρήση της από τον άνθρωπο.

Και οι πέτρες υπήρχαν πάντα. Έγιναν όμως εργαλεία μόνο όταν ο άνθρωπος τις χρησιμοποίησε για να κάνει κάτι με αυτές, για να παράγει ένα έργο.
Αναλόγως με τις πέτρες, όταν ο Χόμο Χάμπιλις έβλεπε τη φωτιά, το μόνο που έκανε, ήταν να φοβάται και να τρομάζει, να απομακρύνεται και να κρύβεται. Αντιθέτως, από ένα σημείο στην εξέλιξη του ανθρώπου και μετά, πιθανότατα από την εποχή του Χόμο Ερέκτους (οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη τα στοιχεία για να ορίσουν με ακρίβεια το χρόνο ανακάλυψης της φωτιάς), ο άνθρωπος σκέφτηκε πως η φωτιά, όσο κι αν τον τρόμαζε, θα μπορούσε να του φανεί χρήσιμη. Έτσι προσπάθησε να την κρατήσει αναμμένη, να την μεταφέρει στη σπηλιά του, και στη συνέχεια να την ανάψει μόνος του.

Όλες οι ανακαλύψεις προϋποθέτουν δύο παράγοντες: ετοιμότητα της σκέψης για να κάνει την ανακάλυψη (ο καθοριστικός παράγοντας) και τυχαία συμβάντα. Έτσι μπορούμε να στήσουμε ένα φανταστικό σενάριο για την ανακάλυψη της φωτιάς.

Κάποτε ένας κεραυνός έπεσε σε ένα δέντρο και το δέντρο άρχισε να καίγεται. Κάποιες ώρες μετά, είχαν μείνει μόνο κάποια κλαδιά στο έδαφος που καίγονταν. Την ίδια στιγμή ένα άγριο ζώο κυνηγούσε έναν Χόμο Ερέκτους για να τον φάει. Ο Ερέκτους έτρεχε φοβισμένος, έτρεχε, έτρεχε, μέχρι που έφτασε στο σημείο που καίγονταν τα κλαδιά. Μόλις τα είδε τρόμαξε. Δεν ήξερε τι να κάνει. Μπροστά του ήταν η φωτιά και από πίσω ερχόταν το ζώο. Έμεινε λοιπόν ακίνητος. Ήταν σίγουρος ότι το ζώο θα ορμούσε να τον φάει. Τότε με έκπληξη διαπίστωσε πως το ζώο στεκόταν ακίνητο και δεν τον πλησίαζε. Ο Ερέκτους κατάλαβε πως η φωτιά που τον τρόμαζε, τρόμαζε και το άγριο ζώο. Έτσι σκέφτηκε: «Εάν μπορούσα να έχω κοντά μου τη φωτιά, δεν θα κινδύνευα από τα άγρια ζώα. Αλλά πώς θα μπορούσα να κρατήσω αναμμένη τη φωτιά και να μην σβήνει;»

Πέρασαν τα χρόνια. Κάποιος άλλος Ερέκτους ήταν κοντά σε μία φωτιά που έσβηνε. Ένα κλαδί που κρατούσε στα χέρια του, έπεσε πάνω στη φωτιά και εκείνη άναψε και πάλι δυνατά. Έτσι κατάλαβε πως για να συντηρήσει τη φωτιά έπρεπε να την τροφοδοτεί με ξύλα. Στη συνέχεια άλλοι Ερέκτους βρήκαν τον τρόπο να μεταφέρουν τη φωτιά, από το σημείο όπου έκαιγε τυχαία, μέσα στη σπηλιά τους.

Το επόμενο βήμα ήταν να βρουν τον τρόπο να ανάβουν μόνοι τους μία φωτιά. Πέρασαν ακόμη περισσότερα χρόνια (αιώνες). Τον Ερέκτους διαδέχθηκε ο Νεάντερνταλ. Εκεί που έτριβε λοιπόν ο Νεάντερνταλ δυο ξύλα, προσπαθώντας να φτιάξει ένα εργαλείο, είδε έκπληκτος ότι τα ξύλα πήραν φωτιά. Αυτό ήταν. Ο Άνθρωπος είχε ανακαλύψει τη φωτιά!

Η φωτιά ήταν πολύ χρήσιμη για τον Άνθρωπο. Του προσέφερε ζέστη, φως (μάλιστα από τη λέξη ‘φως’ πήρε και το όνομά της: φως-φωτιά) και προστασία. Ο Νεάντερνταλ ανακάλυψε και κάτι άλλο: Το κρέας γινόταν πιο μαλακό όταν ψήνονταν στη φωτιά. Από τότε έψηνε πάντα το κρέας του. Έτσι η τροφή του έγινε πιο μαλακή και δεν χρειαζόταν τόσο μεγάλα και κοφτερά δόντια και μεγάλες σιαγόνες. Οι σιαγόνες του άρχισαν να μικραίνουν και απελευθερώθηκε χώρος στο κεφάλι του για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ο εγκέφαλός του. Όσο περισσότερα πράγματα ανακάλυπτε ο άνθρωπος, τόσο πιο έξυπνος γινότανε, αλλά και όσο πιο έξυπνος γινόταν τόσο ανακάλυπτε περισσότερα πράγματα. Η πράξη του έθρεφε τη σκέψη και η σκέψη του την πράξη.

Σύνδεσμοι:

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_28/09/2003_1282433

http://www.enet.gr/?i=news.el.episthmh-texnologia&id=271419

Ο μύθος του Προμηθέα: http://www.theogonia.gr/iroes/hpi/promitheas.htm

Γιατί αλλάζουν και εξελίσσονται τα έμβια όντα; Για να επιβιώσουν. Η ανάγκη της επιβίωσης είναι η κινητήρια δύναμη που εξανάγκασε τους πρώτους Χόμο να εξελιχθούν.

Ο καλός μας Χόμο Χάμπιλις λοιπόν, για να επιζήσει, έπρεπε να φάει και να μην τον φάνε. Έτσι κάθισε και σκέφτηκε: «Πρέπει να βρω κάτι βαρύ για να σκοτώνω τα ζώα, αλλά και να αμύνομαι όταν με κυνηγούν.»

Η χρήση εργαλείου (στην περίπτωσή μας της πέτρας) και η επίλυση ενός προβλήματος είναι η πρώτη ένδειξη νοημοσύνης.

Πήρε λοιπόν ο Χόμο Χάμπιλις μια πέτρα και άρχισε να κυνηγάει. Περνώντας όμως τα χρόνια παρατήρησε κάτι: Οι μυτερές πέτρες σκότωναν καλύτερα. Έτσι ο Χόμο Χάμπιλις έκανε μία δεύτερη σκέψη: «Αν είχα πολλές μυτερές πέτρες θα μπορούσα να κυνηγώ και να προστατεύομαι καλύτερα. Πώς όμως θα φτιάξω μια μυτερή πέτρα;»

Μια μέρα λοιπόν χτύπησε τυχαία μια πέτρα με μία άλλη. Τότε παρατήρησε ότι η πρώτη πέτρα κόπηκε σε κομμάτια, κάποια από τα οποία ήταν μυτερά. Αυτό ήταν. Είχε βρει τη λύση στο πρόβλημά του. Στο εξής βάλθηκε να πελεκάει τις πέτρες μεταξύ τους για να φτιάξει μυτερά αμυντικά και επιθετικά εργαλεία.

Μέσα από την εξέλιξη των εργαλείων που κατασκεύασε ο άνθρωπος μπορούμε να παρακολουθήσουμε και την ευρύτερη εξέλιξή του. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η ανθρώπινη προϊστορία έχει ταξινομηθεί σε τρεις διαδοχικές χρονικές περιόδους (το σύστημα των τριών εποχών), βάσει του υλικού που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την κατασκευή εργαλείων. Οι περίοδοι αυτές είναι οι ακόλουθες:

Εποχή του Λίθου (της πέτρας)

Εποχή του Χαλκού

Εποχή του σιδήρου

Δημιουργία Κατάστασης Προβληματισμού:

Πριν να δοθεί στα παιδιά η λύση που βρήκε ο Χάμπιλις στο πρόβλημα της επιβίωσής του, ρωτήθηκαν: «Τι θα κάνατε εάν ήσασταν στη θέση του Χόμο Χάμπιλις;» Και φυσικά τα παιδιά βρήκαν μόνα τους τη λύση: «Θα παίρναμε πέτρες».

Δράση 1

Ενώ μιλούσαμε για τον Χάμπιλις και το πρώτο εργαλείο του, τα παιδιά ρώτησαν: «Μα ο Χόμο Χάμπιλις είχε τέσσερα πόδια και δεν είχε χέρια. Πώς λοιπόν χτυπούσε τις πέτρες;»

Έτσι, για να διαπιστώσουν έμπρακτα τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με τα πόδια, κάναμε το ακόλουθο πείραμα / δοκιμή:

Μπροστά στα πόδια του κάθε παιδιού βάλαμε ένα μαρκαδόρο. Το κάθε παιδί προσπάθησε να πιάσει και να σηκώσει το μαρκαδόρο με τα πόδια του. Στη συνέχεια προσπάθησε να βγάλει και να βάλει το καπάκι του, πάντα μόνο με τα πόδια του. Τέλος, βάλαμε από ένα χαρτί στο πάτωμα και κάθε παιδί προσπάθησε να ζωγραφίσει ό,τι μπορούσε.

Δράση 2

Τα παιδιά ζωγράφισαν την πορεία της εξέλιξης από τον Αυστραλοπίθηκο στο Χόμο Σάπιενς.

Δράση 3

Δραματοποίηση: Τα παιδιά, κατόπιν δικής τους πρότασης, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

Χόμο Χάμπιλις – Λιοντάρια – Ελάφια

Στην αρχή οι Χάμπιλις δεν μπορούσαν να πιάσουν κανένα ελάφι (εκείνο έτρεχε γρήγορα). Ταυτοχρόνως δέχονταν επιθέσεις από τα λιοντάρια και, ανυπεράσπιστοι όπως ήταν, είχανε μεγάλες απώλειες.

Στη συνέχεια άρχισαν να πετάνε πέτρες (κάτι χαρτάκια που κόψαμε) και έτσι μπόρεσαν να εξασφαλίσουν λίγη τροφή και να προστατευθούν. Τέλος πελέκισαν τις πέτρες και κυριάρχησαν στο περιβάλλον τους.

 Σύνδεσμοι:

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://school-mania.blogspot.com/2008/09/blog-post.html

http://www.stoneagetools.co.uk/museumlobby.htm