14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου

Στις 2 Απριλίου 2012

Όλοι εμείς που μεγαλώσαμε με τα βιβλία, όλοι εμείς που γνωρίσαμε τον κόσμο και την ίδια μας την ύπαρξη μέσα από τις σελίδες τους, όλοι εμείς που ονειρευτήκαμε, ταξιδέψαμε, νιώσαμε, συγκροτήσαμε τη σκέψη, τα κριτήρια και το κοσμοείδωλό μας, ξέρουμε καλά πόσα οφείλουμε στον τυπωμένο στο χαρτί λόγο.

Σήμερα που είναι η παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου (ημέρα γέννησης του μεγάλου παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, το 1805), είναι η αφορμή για να δούμε δύο πολύ ιδιαίτερα και ανατρεπτικά βίντεο. Καλή διασκέδαση!

(Το ακόλουθο βίντεο το πήραμε από τη σελίδα της φίλης μας vpliatsika’s blog η οποία το βρήκε στο sxol(e)iodromio)

Και για όσους έχουν τη δυνατότητα να πάνε:

Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – σας προσκαλεί στην ετήσια γιορτή του παιδικού βιβλίου, κατά την οποία απονέμονται και τα Βραβεία σε βιβλία παραγωγής 2011, καθώς και σε φυσικά πρόσωπα και φορείς, οι οποίοι προάγουν τη φιλαναγνωσία.

Δευτέρα 2 Απριλίου 2012 – 18:30μ.μ. – Ινστιτούτο Θερβάντες, Μητροπόλεως 23, Αθήνα

Σύνδεσμοι:

http://www.greekibby.gr/products6.php?wh=1&lang=1&the1id=90&theid=90&open1=90&open2=

http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=node&cnode=154

αρχαία Αίγυπτος

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 29 Μαρτίου 2012

Σε ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ιστορία

Πέρα από τη φανταστική ιστορία που πλάσαμε, ας δούμε τι γνωρίζουμε για την αρχαία Αίγυπτο. Η αρχαία Αίγυπτος (περίπου 3.000 – 30 π.Χ.) εκτείνονταν στην περιοχή του ποταμού Νείλου (εκεί όπου βρίσκεται και η σύγχρονη Αίγυπτος).

Ο Νείλος ήταν το μεγάλο δώρο της Αιγύπτου αφού όχι μόνο έκανε εύφορη τη γη και τους έδινε πλούσια γεωργική παραγωγή, αλλά χρησίμευε και ως πλωτός δρόμος για τη μεταφορά εμπορευμάτων (ιδιαίτερα ξυλείας).

Βασιλιάδες των Αιγυπτίων ήταν οι Φαραώ, οι οποίοι θεωρούνταν και θεοί. Εκτός όμως από τους Φαραώ, οι Αιγύπτιοι πίστευαν και σε πολλούς άλλους θεούς (πολλές φορές τους έδιναν μορφή ζώων), καλούς και κακούς. Η κοινωνική διάρθρωση ήταν η ακόλουθη: Φαραώ, ιερείς, κρατικοί υπάλληλοι, γραφείς, στρατιωτικοί, καλλιτέχνες, ελεύθεροι γεωργοί και δούλοι.

Αλλά ας πιάσουμε το νήμα από εκεί που το αφήσαμε, δηλαδή στο Χόμο Σάπιενς (εποχή του λίθου). Τι προσέθεσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού και γιατί εμείς κάνουμε μια στάση σε αυτούς;

Οι Αιγύπτιοι έχτισαν πόλεις, έφτιαξαν καράβια, ανέπτυξαν το εμπόριο, οργάνωσαν στρατό, πολέμησαν, κατέκτησαν και κατακτήθηκαν. Εξόρυξαν μέταλλα και δούλεψαν το χαλκό (έτσι περνάμε στην εποχή του χαλκού) και κατασκεύασαν αρδευτικά έργα.

Ανέπτυξαν τις Επιστήμες και ιδιαίτερα τη Γεωμετρία και τα Μαθηματικά, την Αρχιτεκτονική, την Ιατρική και την Αστρονομία, επινόησαν το ημερολόγιο των 365 ημερών και χώρισαν τη μέρα σε ώρες τις οποίες μετρούσαν με το ηλιακό ρολόι.

Όμως μια σημαντική αιτία της στάσης μας είναι η Γραφή. Οι αρχαιολόγοι δεν έχουν τη δυνατότητα να ορίσουν πότε άρχισαν οι άνθρωποι να μιλάνε (να επικοινωνούν μέσω ηχητικής γλώσσας). Συμφωνούν όμως ότι αμέσως μετά τη Μεσοποταμία, τα πρώτα ευρήματα γραπτής γλώσσας είναι στην Αίγυπτο το 3.100 π.Χ.

Η γραπτή γλώσσα των Αιγυπτίων ονομάστηκε ιερογλυφική (ιερά ανάγλυφα) και είναι μικτή γλώσσα με ιδεογράμματα (γράμματα που συμβολίζουν μια ιδέα) και σύμβολα ήχων. Η γραπτή τους γλώσσα ήταν τόσο πολύπλοκη και είχε τόσα σύμβολα που η εκμάθηση της ήταν δύσκολη, για αυτό και οι γραφείς είχαν πολύ καλή θέση στην κοινωνία.

Ο Γάλλος γλωσσολόγος Ζαν-Φρανσουά Σαμπολιόν (Jean-François Champollion) κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά (1822), όταν ανακαλύφθηκε η «Στήλη της Ροζέτας» στην οποία αναγράφεται ένα κείμενο σε τρία συστήματα γραφής (ιεροφλυφικά και δημώδη αιγυπτιακά, και ελληνικά).

Σύνδεσμοι:

Ιερογλυφικά: http://www.glossesweb.com/2011/02/egyptian-hyeroglyphs.html

Αρχαία Αίγυπτος, της Ιοκάστης Κωνσταντοπούλου: http://vimeo.com/22206142

Ένα μάθημα για την αρχαία Αίγυπτο με χιούμορ, δυστυχώς για όσους γνωρίζουν καλά αγγλικά (ο παρουσιαστής πολύ καλός αλλά μιλάει πολύ γρήγορα!): http://www.youtube.com/watch?v=Z3Wvw6BivVI

Ντοκιμαντέρ από το Νάσιοναλ Γκεογκράφικ (National Geographic) και πάλι στα αγγλικά: http://www.youtube.com/watch?v=KdtgX9ORiW4

μια μέρα στη χώρα του Νείλου

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 29 Μαρτίου 2012

Σε "ΕΡΓΑ & ΗΜΕΡΕΣ" ΜΑΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ημέρες, ιστορία

Με την ευκαιρία της επετείου της ελληνικής επανάστασης, συμφωνήσαμε με τα παιδιά να κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο προς τα εμπρός (προς τα δεξιά στη γραμμή του χρόνου μας) και να βρεθούμε στο 1821. Μόλις όμως πέρασε η επέτειος, τα ίδια τα παιδιά θυμήθηκαν ότι έπρεπε να ξαναμπούμε στη Χρονομηχανή μας για να συνεχίσουμε το ταξίδι από εκεί που το είχαμε αφήσει, δηλαδή από τη Νεολιθική εποχή που έφτανε περίπου μέχρι το 3.000 π.Χ. Γνώριζαν ήδη ότι επόμενος σταθμός μας ήταν η αρχαία Αίγυπτος.

Μπήκαμε για άλλη μια φορά στη Χρονομηχανή, κάναμε όλους τους απαραίτητους ελέγχους και προγραμματισμούς, ορίσαμε το χρόνο στο 3.000 π.Χ., ορίσαμε τον τόπο στην βοριοανατολική Αφρική δηλαδή την Αίγυπτο, και όλοι μαζί, συγχρονισμένα, πατήσαμε το κατάλληλο κουμπί!

Φτάσαμε ξημέρωμα. Μπροστά μας εκτείνονταν μία απέραντη εύφορη έκταση με στάχια που έλαμπαν στο φως του ανατέλλοντος ηλίου. Πλάι στη χρυσαφένια γη κυλούσε ήρεμα κι αθόρυβα ένας μπλε πλατύς υδάτινος δρόμος, ο ποταμός Νείλος. Ξύλινα ιστιοπλοϊκά σαν λευκοί κύκνοι λικνίζονταν πάνω στα νερά του. Στο βάθος μια όμορφη πόλη με πέτρινα κτίρια, μεγάλους κήπους, δρόμους, υδραγωγεία και λουτρά, μόλις ξυπνούσε.

Μεγάλοι ναοί, θαυμαστά αρχιτεκτονικά δημιουργήματα, περίτεχνα διακοσμημένοι με ζωγραφιές, έκαναν το τοπίο επιβλητικό.

Όμως αυτό που μας προκάλεσε δέος ήταν το θέαμα από τις πυραμίδες, τα τεράστια πέτρινα πυραμιδικά κτίρια που με τη λιτότητα του σχήματος και το μέγεθός τους προέβαλαν μέσα από το χρυσό της άμμου της ερήμου, για να δηλώσουν την υπεράνθρωπη δύναμη και εξουσία του Φαραώ.

«Τι όμορφη που είναι αυτή η χώρα!» είπαν τα παιδιά. «Μη βιάζεστε. Να βγάλετε συμπεράσματα», τους απάντησα.
Δεν πρόλαβα να τελειώσω τα λόγια μου και ένα βουητό ακούστηκε ταυτόχρονα με ένα σύννεφο σκόνης που όλο και πλησίαζε. Και όσο πλησίαζε το σύννεφο, τόσο το βουητό γινότανε ήχος ανθρώπων: φωνές, προσταγές, αναστεναγμοί.

Η σκόνη κάθισε στη γη και εμείς δεν πιστεύαμε αυτό που βλέπαμε: δεκάδες εργάτες κουβαλούσαν μεγάλες πέτρες, τόσο μεγάλες που τα πόδια τους λύγιζαν από το βάρος και άλλοι στη σειρά τραβούσαν τα σκοινιά από ένα καρότσι που μετέφερε ακόμη πιο μεγάλους όγκους πέτρας.

Κάποιοι άλλοι στέκονταν πάνω από τους εργάτες και έδιναν διαταγές. Υπήρχαν και εκείνοι που ξεχώριζαν από τον πλούτο των ρούχων τους. Αυτοί κρατούσαν μεγάλους πάπυρους, και πότε σημείωναν και έδειχναν στα σχέδια, και πότε κοιτούσαν τα κτίρια και έδιναν οδηγίες.
Η αρχαία Αίγυπτος, σε όλο της το μεγαλείο, μας καλωσόριζε!

το σκηνικό μας: ο ελαιώνας και η επανάσταση

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 28 Μαρτίου 2012

Σε "ΕΡΓΑ & ΗΜΕΡΕΣ" ΜΑΣ, ΓΛΩΣΣΑ, έργα

Επηρεασμένα και εμπνευσμένα από τον Θεόφιλο τα παιδιά μας, έφτιαξαν το σκηνικό της παράστασης για την επέτειο της Επανάστασης.

Το σκηνικό αυτό είχε δύο μέρη. Πίσω υπήρχε ένα μεγάλο έργο ζωγραφισμένο σε χαρτί του μέτρου (με μαρκαδόρους και νερομπογιές) εμπνευσμένο από το έργο του Θεόφιλου «Ελαιώνας». Το έργο αυτό το ζωγράφισαν όλα τα παιδιά.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο μπροστά από αυτό, έπεφταν από ψηλά 7 λάβαρα (έμοιαζαν βέβαια και με κουρτίνες αλλά εμείς τα ονομάσαμε λάβαρα και τα πράγματα είναι ό,τι τα ονομάζεις).
Κάθε λάβαρο (ζωγραφική με μαρκαδόρους και νερομπογιές πάνω σε φόδρα) είχε ως θέμα ένα κομμάτι της παράστασης. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε 7 ομάδες και επέλεξαν το θέμα που θα αναπαραστήσουν.

Είχαμε λοιπόν τα ακόλουθα λάβαρα:

η Επανάσταση, "καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή"

Μπότσαρης

στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

Μεσολόγγι

Καραϊσκάκης

ο Κολοκοτρώνης μιλάει στους μαθητές, στην Πνύκα

Μακρυγιάννης: "σήκω απάνου!"

Η παράσταση ξεκινούσε με τον Θεόφιλο, και έκανε μία αναδρομή στην ιστορική πορεία από την έκρηξη της Επανάστασης, μέχρι τις 3 του Σεπτέμβρη και τη διεκδίκηση του συντάγματος από τον Όθωνα.

Εκτός από το σκηνικό, τα παιδιά έφτιαξαν και αφίσες, προσκλήσεις, όπως και την κλασική πινακίδα με το θέμα μας, που βάζουμε πάντα στις ανακοινώσεις έξω από την αίθουσα.

Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 28 Μαρτίου 2012

Σε ΓΛΩΣΣΑ, ποίηση

“Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία”. Αυτός ήταν ο τίτλος του θεατρικού δρώμενου που παίξαμε φέτος στο νηπιαγωγείο μας. Ο τίτλος μας είναι δάνειο από την ωδή (μελωδικό ποίημα) «Εις Σάμον» του Ανδρέα Κάλβου. Ας δούμε όμως ένα απόσπασμα από την εξαιρετική αυτή ωδή:

ΕΙΣ ΣΑΜΟΝ

Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία.

Αυτή (και ο μύθος κρύπτει
νουν αληθείας) επτέρωσε
τον Ίκαρον· και αν έπεσεν
ο πτερωθείς κ’ επνίγη
θαλασσωμένος·

Αφ’ υψηλά όμως έπεσε,
και απέθανεν ελεύθερος

Σύνδεσμος:

http://www.cslab.ntua.gr/~phib/hellas/kalvos.htm

η Διχόνοια

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 27 Μαρτίου 2012

Σε ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΕΧΝΗ

«Βρισκόμαστε στο 50 π.Χ. Όλη η Γαλατία βρίσκεται υπό ρωμαική κατοχή… Όλη; ΟΧΙ! Ένα χωριό ανυπότακτων Γαλατών αντιστέκεται ακόμη και θα αντιστέκεται για πάντα στους εισβολείς. Και η ζωή δεν είναι εύκολη για τους Ρωμαίους λεγεωνάριους που φρουρούν τα οχυρά στρατόπεδα Πετιμπόνουμ, Ακουάριουμ, Λάβδανουμ και Μπαμπαόρουμ…»

Έτσι αρχίζει το κάθε τεύχος από την σειρά κόμικ «ΑΣΤΕΡΙΞ».

Αυτό το μικρό Γαλατικό χωριό που αντιστέκεται στους Ρωμαίους το αγαπήσαμε όλοι μας. Ποια η σχέση των Γαλατών με την Επανάσταση των Ελλήνων; Και οι δύο λαοί εναντιώθηκαν σε μια μεγάλη αυτοκρατορία (Ρωμαϊκή και Οθωμανική). Παρά την αναλογία, η αιτία που θυμηθήκαμε τους Γαλάτες στο σχολείο, ήταν μία ερώτηση των παιδιών:

«Γιατί αμέσως μετά την Επανάσταση, οι Έλληνες άρχισαν να πολεμούν και μεταξύ τους; Γιατί έγινε ο εμφύλιος πόλεμος;»

Στην προσπάθεια να βρούμε απαντήσεις, θεωρούμε ότι θα συμβάλουν με το χιούμορ τους οι Ρενέ Γκοσινί (συγγραφέας) και Αλμπέρ Ουντερζό (σκιτσογράφος), δηλαδή οι δύο δημιουργοί του Αστερίξ, με το τεύχος «Η Διχόνοια». Την Τετάρτη λοιπόν θα ‘διαβάσουμε’ τη Διχόνοια στο νηπιαγωγείο μας.

Η υπόθεση είναι η ακόλουθη:

Ο Ιούλιος Καίσαρας, ένας από τους γνωστότερους και σημαντικότερους καίσαρες της Ρώμης, θέλει να κατακτήσει το μικρό Γαλατικό χωριό, αλλά ό,τι σχέδιο και να κάνει, όσο στρατό κι αν στείλει, δεν τα καταφέρνει. Οι Γαλάτες έχουν το μαγικό ζωμό. Μόλις πιουν το ζωμό γίνονται ανίκητοι. Έτσι ο Καίσαρας συγκεντρώνει τους πιο έμπιστους συμβούλους του, για να βρουν έναν τρόπο να κατακτήσουν το χωριό.

Κάποιος προτείνει να εξαγοράσουν τους Γαλάτες. Όμως η πρόταση απορρίπτεται: Οι Γαλάτες δεν ενδιαφέρονται για τον πλούτο. Σε αντίθετη περίπτωση θα εμπορεύονταν το μαγικό ζωμό και θα γινόντουσαν πλούσιοι.

Κάποιος άλλος λέει: «Η ενότητα είναι η δύναμή τους. Εάν φέρναμε τη διχόνοια στο χωριό, ο ζωμός θα τους ήταν άχρηστος!». Η ιδέα αρέσει στον Καίσαρα και στέλνει να του φέρουν έναν φυλακισμένο, τον Φούλιους Ζιζάνιους, ο οποίος όπου βρεθεί κι όπου σταθεί, σπέρνει τη διχόνοια. Πράγματι, μόλις μπαίνει ο Φούλιους Ζιζάνιους στην αίθουσα, οι Ρωμαίοι αρχίζουν να μαλώνουν μεταξύ τους.

Ο Καίσαρας στέλνει τον Φούλιους Ζιζάνιους στη Γαλατία. Στη διαδρομή, το καράβι που μεταφέρει τον Φούλιους Ζιζάνιους είναι έτοιμο να βουλιάξει γιατί οι ναύτες σκοτώνονται μεταξύ τους. Η διχόνοια μεταφέρεται και σε ένα πειρατικό καράβι που συναντούν στο δρόμο, το οποίο βουλιάζει κανονικά.

Έτσι, μετά από όλους αυτούς τους καυγάδες, ο Φούλιους Ζιζάνιους καταφέρνει να φτάσει στη Γαλατία. Χτυπάει την πύλη του χωριού και λέει: «Φέρνω ένα δώρο στον σημαντικότερο άνδρα του χωριού». Όλοι πιστεύουν ότι θα δώσει το δώρο στον αρχηγό τους, τον Μαζεστίξ, αλλά αυτός το παραδίδει στον Αστερίξ!

Ε, αυτό είναι η αιτία για να ξεκινήσουν οι τσακωμοί: «Γιατί να το πάρει ο Αστερίξ και όχι εγώ; Ποιος είναι καλύτερος; Ποιος είναι ο αρχηγός; Μήπως ο Αστερίξ δωροδόκησε για να πάρει το δώρο; Μήπως πούλησε τη συνταγή του μαγικού ζωμού στους Ρωμαίους;» Ο Αστερίξ, ο Οβελίξ και ο Πανοραμίξ, ο Δρυίδης, που είναι οι μόνοι ψύχραιμοι και λογικοί, αγωνίζονται να ηρεμίσουν τους συγχωριανούς τους. Μάταια. Η καχυποψία, η συκοφαντία και η έλλειψη εμπιστοσύνης έχουν επικρατήσει. Έτσι οι τρεις τους αποφασίζουν να εγκαταλείψουν το χωριό μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα.

Στο ρωμαϊκό στρατόπεδο, ο Φούλιους Ζιζάνιους μαθαίνει ότι οι Γαλάτες τους παρακολουθούν για να διαπιστώσουν εάν έχουν πράγματι το μαγικό ζωμό. Τότε αποφασίζει να ξεκινήσει έναν ψυχολογικό πόλεμο. Λέει στους Ρωμαίους να πιουν βραστό νερό, αλλά να παριστάνουν ότι πίνουν μαγικό ζωμό. Για να πεισθούν μάλιστα οι Γαλάτες παρατηρητές, βάζει δύο ρωμαίους λεγεωνάριους να παίξουν θέατρο: ο μικρόσωμος στρατιώτης πίνει τον ψευτοζωμό, δίνει μια ψεύτικη μπουνιά στον μεγαλόσωμο στρατιώτη, και εκείνος προσποιείται ότι πέφτει κάτω, ‘ξερός’!

Οι Γαλάτες είναι πια σίγουροι ότι οι Ρωμαίοι έχουν τον μαγικό ζωμό. Αναμενόμενο. Το μη αναμενόμενο είναι ότι ακόμα και οι Ρωμαίοι πιστεύουν ότι τον έχουν! Πόσο ισχυρότερος μπορεί να είναι ένας ψυχολογικός πόλεμος από έναν κανονικό!

Τελικά βέβαια, όταν οι Ρωμαίοι επιτίθενται κατά των Γαλατών, ο Αστερίξ, ο Οβελίξ και ο Πανοραμίξ επιστρέφουν στο χωριό, και όλοι οι Γαλάτες, ενωμένοι, κερδίζουν τους Ρωμαίους. Και όπως πάντα η ιστορία τελειώνει με ένα μεγάλο βραδινό γλέντι στην πλατεία του χωριού!

Υ/Γ. 1. Ψυχολογικός πόλεμος: Είναι ο πόλεμος που δε γίνεται με συμβατικά όπλα, αλλά με ψυχολογικά. Στοχεύει να επιδράσει στην ψυχολογία μας, και ορίζοντάς την να μας εξουσιάσει, χωρίς μάλιστα να έχουμε επίγνωση αυτής της εξουσίας. Ο ψυχολογικός πόλεμος μπορεί να γίνει (και τις περισσότερες φορές γίνεται) ακόμη και σε καιρό ειρήνης. Επειδή τα μέσα που χρησιμοποιεί δεν είναι ορατά (όπως τα συμβατικά όπλα), δεν γίνεται εύκολα αντιληπτός και για αυτό είναι πολλές φορές πιο επικίνδυνος, αφού αφαιρεί από τον αντίπαλο (πρόσωπο, ομάδα, κοινωνία) ακόμη και τη διάθεση της αντίστασης.

Υ/Γ.2. Μπορείτε να βρείτε όλο το τεύχος στο διαδίκτυο και θα μπορούσα να δώσω τον σύνδεσμο αλλά δεν το θέλω. Η τιμή του κάθε τεύχους είναι πολύ μικρή και άποψή μου είναι ότι το κόμικ μπορείς να το απολαύσεις μόνο όταν έχεις την έντυπη έκδοση και μπορείς να μείνεις όση ώρα θέλεις μπροστά σε κάθε εικόνα.

Σύνδεσμος:

http://www.mamouthcomix.gr/asterix/as-06.html

o Νικόλαος Γύζης, τα Εξάρχεια και ο… ‘γάιδαρος’

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 26 Μαρτίου 2012

Σε ζωγραφική, ΤΕΧΝΗ

Εκτός από τον Θεόφιλο, αυτές τις μέρες έρχεται στο νου μας και ένας ακόμη σπουδαίος ζωγράφος, ο Νικόλαος Γύζης. Ο Γύζης (γεν. 1842) έζησε λίγα χρόνια πριν τον Θεόφιλο (γεν. 1870). Αλλά τι σχέση έχει ο Γύζης με τον Θεόφιλο;

Ο Θεόφιλος ήταν ένας αυτοδίδακτος ζωγράφος που γυρνούσε με το βαλιτσάκι του και ζωγράφιζε σπίτια και μαγαζιά για να εξασφαλίσει το φαγητό του. Ο Γύζης, καταγόμενος και αυτός από φτωχή οικογένεια, είχε τη δυνατότητα να σπουδάσει (Αθήνα, Μόναχο) και να διδάξει στις μεγαλύτερες σχολές της εποχής του. Τι σχέση έχει λοιπόν ένας λαϊκός με έναν ακαδημαϊκό ζωγράφο; Όπως λέει και ο Σεφέρης, το ζήτημα δεν είναι ποιος είναι μεγάλος ζωγράφος ή μικρός, αλλά ποιος κρατάει την τέχνη ζωντανή, και οι δύο αυτοί ζωγράφοι κράτησαν τη ζωγραφική ζωντανή.

Παιδιά, το πατρικό σπίτι του Γύζη ήταν εδώ, στην περιοχή μας, στα Εξάρχεια! Συγκεκριμένα στη Θεμιστοκλέους 18. Εδώ έζησε από τα 8 του χρόνια μέχρι να τελειώσει τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών (τότε ονομαζόταν Σχολή Ωραίων Τεχνών). Και εδώ επέστρεψε μόλις τελείωσε τις σπουδές του στο Μόναχο (Γερμανία), μετατρέποντας το σπίτι σε εργαστήρι του. Δυο χρόνια μετά, έφυγε και πάλι για το Μόναχο, όπου πέρασε όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Ας παρακολουθήσουμε ένα ανεκδοτολογικό περιστατικό της ζωής του Γύζη. Όπως είπαμε οι γονείς του ήταν φτωχοί. Έτσι ο Γύζης δε θα μπορούσε να συνεχίσει τις σπουδές του στο Μόναχο, εάν δεν είχε πάρει υποτροφία, αλλά και εάν δεν είχε τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας. Όταν επέστρεψε λοιπόν από τις σπουδές του, θέλησε να ευχαριστήσει για τη βοήθεια τον τότε υπουργό Παιδείας. Μαζί με τον φίλο του ζωγράφο Νικηφόρο Λύτρα, επισκέφθηκε τον υπουργό στο γραφείο του και του προσέφερε ως δώρο έναν πίνακά του που απεικόνιζε έναν χωρικό δεμένο πάνω σε ένα γάιδαρο. «Μα για να ζωγραφίσετε γαϊδάρους σας στείλαμε στη Γερμανία;», του είπε ο υπουργός. Αμέσως ο Γύζης πήρε πίσω τον πίνακα και έφυγε, λέγοντας στον φίλο του: «Πάμε, Νικηφόρε. O τόπος δε μας σηκώνει».

‘Λοιπόν παιδιά μου’ (που λέει και το τραγούδι μας) τι λέτε εσείς; Στη ζωγραφική έχει σημασία το θέμα του πίνακα ή ο τρόπος που θα το αποδώσουμε (θα το ζωγραφίσουμε); Δηλαδή εάν ο πίνακας του Γύζη απεικόνιζε τον ίδιο τον υπουργό θα ήταν καλύτερος; Αν ζωγραφίσω ένα νεόχτιστο σπίτι η ζωγραφιά μου θα είναι καλύτερη από ότι εάν ζωγράφιζα ένα γκρεμισμένο σπίτι;

Τι είναι αυτό που κάνει μια ζωγραφιά καλή; Το θέμα, η γραμμή, το φως (και η σκιά), το χρώμα, η σύνθεση, οι αναλογίες, η αρμονία, η ζωντάνια, η αλήθεια, το πάθος, η φαντασία, η δεξιοτεχνία, η δουλειά, η διαφορετικότητα, η κίνηση, η ζωή που κρύβει μέσα του ο κάθε πίνακας;

Ποια είναι τα κριτήριά μας για να κρίνουμε έναν πίνακα;

Σκεφτείτε το και θα το συζητήσουμε την Τετάρτη στο σχολείο.

Υστερόγραφο:

Γνώρισα και αγάπησα τα έργα του Γύζη μέσα από τις εκδόσεις. Όταν όμως είδα για πρώτη φορά από κοντά τους πίνακες στην Εθνική πινακοθήκη, δεν μπορούσα να αποστρέψω το βλέμμα. Είχα την εντύπωση ότι είναι ένας σπουδαίος μεν ζωγράφος, εγκλωβισμένος δε στους νόμους της σχολής του ρεαλισμού, ενός συντηρητικού ρεύματος που υποτάσσει τη δημιουργία στις αυστηρές επιταγές της απεικόνισης. Δεν συμβαίνει αυτό. Οι πίνακές του, ειδικά αυτοί της ύστερης περιόδου, είναι ζωντανοί, πλημυρίζουν από ένταση και πάθος. Οι γραμμές του φεύγουν, κινούνται ελεύθερα, γενούν μορφές, και είναι ταυτόχρονα τέτοιας αισθητικής ποιότητας, που είναι σαν να είναι οι ίδιες γραμμές που γέννησαν την αρμονία στη φύση.

Πηγές – Σύνδεσμοι:

http://www.istoria.gr/apr02/3.htm

http://roadartist.blogspot.com/2010/01/blog-post_04.html

http://xouakina.blogspot.com/2008/06/nikolaos-gyzis_9382.html

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artist_id=4397

η Ιστορία, η Επανάσταση και η Ποίηση

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 19 Μαρτίου 2012

Σε ΓΛΩΣΣΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ιστορία

Οι δύο προηγούμενες αναφορές στο Θεόφιλο δεν μπήκαν τυχαία. Ο Θεόφιλος είναι ο ζωγράφος που ενέπνευσε και εμπνέει τα παιδιά μας για να ζωγραφίσουν το σκηνικό του θεατρικού δρώμενου που θα παίξουνε για την επέτειο της Επανάστασης του 1821. Το σκηνικό αυτό θα το ανεβάσουμε εδώ αμέσως μετά την παράσταση.

Γράψαμε και αλλού (28^η Οκτωβρίου, Πολυτεχνείο) για τον τρόπο μέσω του οποίου προσεγγίζουμε μια εθνική επέτειο. Η αντικειμενικότητα της ιστορίας είναι ένα τεράστιο θέμα, είναι ένας σχεδόν ανέφικτος στόχος. Η ιστορία είναι μία αφήγηση του παρελθόντος περισσότερο ή λιγότερο υποκειμενική, με εντονότερη ή λιγότερο έντονη την ιδεολογία αυτού που τη γράφει, αλλά και την κυρίαρχη ιδεολογία της κάθε εποχής. Για αυτό και γράφεται και ξαναγράφεται, και κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, συναντάει έντονες αντιδράσεις από όσους πίστεψαν ως αλήθεια την προηγούμενη αφήγηση.

Γνωρίζοντας ότι κι εμείς (αναπόφευκτα) λέμε τη δική μας αφήγηση στα παιδιά, προσπαθούμε τουλάχιστον να σταθούμε κοντά στα ιστορικά τεκμήρια που έχουμε. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς γίνεται μία ιστορική έρευνα. Αναζητούν τις προσωπικές μαρτυρίες και τα γραπτά των ηρώων που μετείχαν στην επανάσταση. Διαβάζουν τα γραπτά του Κολοκοτρώνη, του Μακρυγιάννη και του Ρήγα (μέσω του θούριου), τα λόγια του Καραϊσκάκη και του Μπότσαρη. Κεντρικός άξονας στο δικό μας δρώμενο είναι ο αγώνας για ελευθερία. Πλάι στην ελευθερία στήνονται οι έννοιες της δικαιοσύνης, ισότητας, αλληλεγγύης και δημοκρατίας.

Παράλληλα με το λόγο των ηρώων τα παιδιά γνωρίζουν και το λόγο των ποιητών. Το κέρδος έτσι είναι διπλό: μιλώντας για ελευθερία έρχονται σε επαφή με τον κατ’ εξοχήν ελεύθερο λόγο, τον ποιητικό. Ο Σολωμός και ο Κάλβος, οι δύο μεγάλοι ποιητές μας που έγραψαν για την επανάσταση, διαπερνούν το δρώμενό μας. Και μέσα από τα τραγούδια ακούγεται ο λόγος του Ρίτσου και του Μύρη.

Και βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε τους συνθέτες που επενδύουν μουσικά το έργο μας: Μαρκόπουλος, Σαββόπουλος, Λεοντής και Θεοδωράκης.

Τα υπόλοιπα επί σκηνής.

Θεόφιλος, Θεοτοκόπουλος, Σεφέρης

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 9 Μαρτίου 2012

Σε δοκίμιο, ζωγραφική, ΤΕΧΝΗ

«Το πρώτο ζήτημα δεν είναι ποιος είναι μεγάλος και ποιος μικρός, αλλά ποιος κρατάει την τέχνη ζωντανή.»

«Μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρό, καθὼς λένε, ἕνας φούρναρης παράγγειλε σ᾿ ἕνα φτωχὸ ζωγράφο νά τονε ζωγραφίσει τὴν ὥρα ποὺ φούρνιζε ψωμιά. Ὁ ζωγράφος ἄρχισε νὰ δουλεύει, καὶ ὅταν καταπιάστηκε νὰ εἰκονίσει τὸ φουρνιστήρι, ἀντὶ νὰ τὸ φτιάξει ὁριζόντιο, σύμφωνα μὲ τὴν προοπτική, τὸ ἔφτιαξε κάθετο δείχνοντας ὅλο του τὸ πλάτος· ἔπειτα, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ζωγράφισε πάνω στὸ φουρνιστήρι κι ἕνα καρβέλι. Πέρασε ἕνας ἔξυπνος ἄνθρωπος καὶ τοῦ εἶπε: «Τὸ ψωμὶ ἔτσι ποὺ τὄ ῾βαλες, θὰ πέσει». Ὁ ζωγράφος ἀποκρίθηκε, χωρὶς νὰ σηκώσει τὸ κεφάλι: «Ἔννοια σου· μόνο τὰ ἀληθινὰ ψωμιὰ πέφτουν· τὰ ζωγραφισμένα στέκουνται· ὅλα πρέπει νὰ φαίνουνται στὴ ζωγραφιά!».

Τὸ παραμύθι αὐτὸ μοῦ θυμίζει ἕναν πολὺ μεγάλο τεχνίτη, ποὺ ἐπειδὴ ἀκριβῶς «ὅλα πρέπει νὰ φαίνουνται στὴ ζωγραφιά», ἱστορίζοντας τὴν ἄποψη τοῦ Τολέδου, ἔβγαλε ἀπὸ τὴ μέση μὲ τὸ δικαίωμα τῆς τέχνης του, τὸ νοσοκομεῖο τοῦ Δὸν Χουὰν Ταβέρα καὶ τὸ τοποθέτησε σ᾿ ἕνα χάρτη, Ὁ μεγάλος τεχνίτης, τὸ ξέρετε, εἶναι ὁ Κρητικὸς Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, καὶ ὁ ζωγράφος τοῦ παραμυθιοῦ εἶναι ὁ Μυτιληνιὸς Θεόφιλος Γ. Χατζημιχαήλ, «ἄλλοτε ὁπλαρχηγὸς καὶ θυροφύλαξ ἐν Σμύρνῃ».

Ἡ παραβολή μου δὲν εἶναι ἀσέβεια. Γιατὶ ἡ μεγάλη διάκριση δὲν εἶναι ἀνάμεσα στοὺς πολὺ μεγάλους καὶ στοὺς μικρότερους τεχνίτες, ποὺ ξεκινᾶ τὶς περισσότερες φορὲς ἀπὸ μιὰ ἐγκυκλοπαιδικὴ ἢ μιὰ τουριστικὴ διάθεση, ἀλλὰ ἀνάμεσα σ᾿ ἐκείνους ποὺ ἔφεραν ἔστω καὶ μιὰ σταγόνα λάδι στὸ φάρο τῆς τέχνης καὶ σ᾿ ἐκείνους ποὺ ἡ ὕπαρξή τους εἶναι γιὰ τὴν τέχνη ἀδιάφορη. Τὸ πρῶτο ζήτημα δὲν εἶναι ποιὸς εἶναι μεγάλος καὶ ποιὸς εἶναι μικρός, ἀλλὰ ποιὸς κρατάει τὴν τέχνη ζωντανή. Ἕνας ἀπό τους ἐλάχιστους ἀνθρώπους ποὺ βλέπω σὰ μιὰ πηγὴ ζωῆς γιὰ τὴ σύγχρονη ζωγραφική μας εἶναι ὁ Θεόφιλος. Τὰ ψωμιά του δὲν ἔπεσαν, στέκουνται, γιὰ νὰ μεταχειριστῶ τὰ δικά του τὰ λόγια· στέκουνται καὶ θρέφουν.»

Το κείμενο είναι του Γιώργου Σεφέρη. Έργο: «Δοκιμές», 1^ος τόμος, σελ 458-459, Κεφάλαιο: ‘Θεόφιλος’, εκδόσεις Ίκαρος, Ζ Έκδοση. Εμείς πήραμε το κείμενο από την ιστοσελίδα: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/george_seferis/theofilos.htm

Σημείωση: Διασώζονται τρεις τοπιογραφίες του Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο), οι δύο από τις οποίες απεικονίζουν το Τολέδο. Σε αυτές παρατηρούμε ότι ο Θεοτοκόπουλος ‘σκηνοθετεί’ το έργο του αναδομώντας το τοπίο. Το έργο «Άποψη και χάρτης του Τολέδου» (1610-1614, Σπίτι και Μουσείο Γκρέκο), στο οποίο αναφέρεται ο Σεφέρης, είναι περισσότερο συμβολική παρά πιστή απεικόνιση της ισπανικής πόλης. Σύμφωνα με μία επιγραφή που χάραξε ο Θεοτοκόπουλος στον πίνακα, ζωγράφισε το νοσοκομείο του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή πάνω σε ένα σύννεφο, σε πρώτο πλάνο, προκειμένου να φαίνεται καλύτερα.

Θεόφιλος, Σεφέρης

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 9 Μαρτίου 2012

Σε δοκίμιο, ζωγραφική, ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΕΧΝΗ

«…λαϊκή παιδεία δε σημαίνει μόνο να διδάξουμε το λαό αλλά και να διδαχτούμε από το λαό.»

«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας φτωχός φουστανελάς που είχε τη μανία να ζωγραφίζει. Τον έλεγαν Θεόφιλο.

Τα πινέλα του τα κουβαλούσε στο σελάχι του, εκεί που οι πρόγονοί του βάζαν τις πιστόλες και τα μαχαίρια τους.

Τριγύριζε στα χωριά της Μυτιλήνης, τριγύριζε στα χωριά του Πηλίου και ζωγράφιζε. Ζωγράφιζε ό,τι του παράγγελναν, για να βγάλει το ψωμί του.[…]

Ο κόσμος τον περιγελούσε.[…] Ο Θεόφιλος, ωστόσο, δεν έπαυε να ζωγραφίζει σε ό,τι έβρισκε. Είδα πίνακές του φτιαγμένους πάνω σε κάμποτο, πάνω σε πρόστυχο χαρτόνι. Τους θαύμαζαν κάτι νέοι που τους έλεγαν ανισόρροπους οι ακαδημαϊκοί.

Έτσι κυλούσε η ζωή του και πέθανε ο Θεόφιλος, δεν είναι πολλά χρόνια, και μια μέρα ήρθε ένας ταξιδιώτης από τα Παρίσια. Είδε αυτή τη ζωγραφική, μάζεψε καμιά πενηνταριά κομμάτια, τα τύλιξε και πήγε να τα δείξει στους φωτισμένους κριτικούς που κάθονται κοντά στο Σηκουάνα. Και οι φωτισμένοι κριτικοί βγήκαν κι έγραψαν πως ο Θεόφιλος ήταν σπουδαίος ζωγράφος. Και μείναμε με ανοιχτό το στόμα στην Αθήνα.

Το επιμύθιο αυτής της ιστορίας είναι ότι λαϊκή παιδεία δε σημαίνει μόνο να διδάξουμε το λαό αλλά και να διδαχτούμε από το λαό.»

Το κείμενο είναι του Γιώργου Σεφέρη. Έργο: «Δοκιμές», 1^ος τόμος, σελ 237-238, Κεφάλαιο: ‘Ένας Έλληνας, ο Μακρυγιάννης’, εκδόσεις Ίκαρος, Ζ Έκδοση.

μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 7 Μαρτίου 2012

Σε ΕΠΙΣΤΗΜΗ, κινούμενο σχέδιο, προϊστορία

Το ταξίδι μας με τη χρονομηχανή συνεχίζεται. Την προηγούμενη εβδομάδα ξαναμπήκαμε στο σκάφος και μετά από τον απαραίτητο ανεφοδιασμό, ξεκινήσαμε το ταξίδι για την Αρχαία Αίγυπτο (περίπου 3.000 με 30 π.Χ.).

Παιδιά, το ξέρατε ότι το ίδιο ταξίδι με εμάς έκανε και ένας σοφός γέροντας; Όχι, όχι, δεν ήταν αληθινός άνθρωπος. Ήταν ο πρωταγωνιστής μιας σειράς κινουμένων σχεδίων. Η πολύ καλή αυτή γαλλική σειρά που προβλήθηκε από την ΕΡΤ, λεγόταν «μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος».

Για να γίνει αυτή η σειρά δούλεψαν ανθρωπολόγοι, ιστορικοί, παιδαγωγοί, ζωγράφοι, μουσικοί και πολλοί άλλοι ειδικευμένοι επαγγελματίες. Σκηνοθέτης της σειράς είναι ο Άλμπερτ Μπαρίλ (Albert Barille).

Παρακάτω έχουμε τα πρώτα 3 επεισόδια αυτής της σειράς, που τα βρήκαμε στο ‘you tube’. Είναι τα επεισόδια που περιγράφουν την προϊστορία.

οι βραχογραφίες των παιδιών

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 7 Μαρτίου 2012

Σε "ΕΡΓΑ & ΗΜΕΡΕΣ" ΜΑΣ, έργα

Τα παιδιά ζωγραφίζουν όπως οι άνθρωποι των σπηλαίων.

χαρταετοί

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 2 Μαρτίου 2012

Σε "ΕΡΓΑ & ΗΜΕΡΕΣ" ΜΑΣ, έργα

Φτιάξαμε τους δικούς μας αετούς από χαρτί (=χαρταετούς). Άλλους εξάγωνους και άλλους τετράπλευρους. Άλλους από χαρτόνι για να τους πετάμε οι ίδιοι, κι άλλους ζωγραφισμένους σε χαρτί μαζί με το τοπίο στο οποίο πετάνε.

η τέχνη των σπηλαίων

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 29 Φεβρουαρίου 2012

Σε ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ζωγραφική, προϊστορία, ΤΕΧΝΗ

Στην ερώτηση: «Γιατί ζωγραφίζουμε;», τα παιδιά απάντησαν: «Γιατί έτσι μας αρέσει».

Ο Χόμο Σάπιενς είχε βολευτεί μια χαρά. Είχε τροφή, σπίτι, ρούχα, προστασία. Οργανώνοντας τη ζωή του στην κοινότητα, κατάφερε να κάνει όλες τις απαραίτητες για την επιβίωσή του δουλειές και να του περισσεύει κάποιος χρόνος, να έχει δηλαδή ελεύθερο χρόνο. Τι ήταν το πρώτο που έκανε μόλις βρήκε το χρόνο; Έκανε τέχνη!

Γιατί ζωγράφισε; Γιατί το είχε ανάγκη. Γιατί, όπως είπαν και τα παιδιά, έτσι ήθελε, έτσι του άρεσε. Αλλά και για έναν άλλο, εξίσου σημαντικό λόγο: για να επικοινωνήσει. Οι ζωγραφιές των σπηλαίων δεν είναι μόνο δείγματα τέχνης, αλλά και η πρώτη γραφή (γραφή της ζωής = ζω+γραφική). Μέσω της ζωγραφικής ο Χόμο Σάπιενς επικοινωνεί με τα άλλα μέλη της ομάδας αλλά και μαζί μας, ‘περιγράφοντας’ τη ζωή του.

Ο Χόμο Σάπιενς πήρε ένα καμένο κλαδί και άρχισε να ζωγραφίζει στο εσωτερικό των σπηλαίων, στις πλατιές πέτρες, στα δέρματα. Με τον καιρό θέλησε να βάλει χρώμα στη ζωγραφιά του για να αποδώσει καλύτερα το θέμα. Έτσι έξυσε πέτρες, μάζεψε χώμα από διάφορες περιοχές, το ανακάτεψε με ξερά τριμμένα φύλλα και έφτιαξε τα πρώτα του χρώματα. Η πρώτη παλέτα της ανθρωπότητας είχε στηθεί. Το ταξίδι στη μαγεία της ανθρώπινης δημιουργίας είχε αρχίσει.

Τα πρώτα δείγματα της ανθρώπινης τέχνης είναι μαγευτικά!

Τι ζωγράφιζε ο Χόμο Σάπιενς; Το πιο σημαντικό και έντονο στοιχείο της ζωής του, το κυνήγι. Οι περισσότερες από τις σπηλαιογραφίες απεικονίζουν ζώα (βίσωνες, ελάφια, τάρανδους και αγριοκάτσικα), και κάποιες από αυτές τους κυνηγούς και τα ζώα.

Η εξέλιξη της λεπτής κινητικότητας είναι τρομερή. Τώρα ο Χόμο ελέγχει την λεπτή κίνηση των δαχτύλων του και μας δίνει εξαιρετικά δείγματα τέχνης.

Η παλέτα του πρώτου ζωγράφου είχε περιορισμένα χρώματα. Κύριο χαρακτηριστικό είναι το μαύρο περίγραμμα. Εκτός από αυτό είχε ώχρα, κεραμιδί, καφέ και τις αποχρώσεις μεταξύ κόκκινου και κίτρινου. Χρησιμοποιεί λοιπόν ζεστά χρώματα της γης, αφού στη γη (στο χώμα) τα βρίσκει. Βεβαίως δεν έχει πινέλα, για αυτό χρησιμοποιεί τα ξύλα, την παλάμη και τα δάχτυλά του.

Τα πιο παλιά δείγματα της ανθρώπινης ζωγραφικής χρονολογούνται περίπου στα 35.000 χρόνια π.Χ.. Οι περισσότερες και ωραιότερες ζωγραφιές των σπηλαίων βρέθηκαν στη ΝΔ Γαλλία (Λασκό – 15.000 π.Χ., Λορτέ, Νιό) και στη βόρεια και ανατολική Ισπανία (Αλταμίρα – 10.000 π.Χ.), αλλά και στη Σαχάρα (Τασίλι). Δείγματα αυτών των βραχογραφιών κοσμούν το άρθρο μας.

Ο άνθρωπος των σπηλαίων μας αποδεικνύει ότι η ζωγραφική δεν είναι μια τέχνη για τους λίγους, δεν είναι η τέχνη των επιδέξιων και ικανών, αλλά η τέχνη των ανθρώπων. Έτσι αποκαθιστά τη σχέση μας με την τέχνη και σπάει τη λόγια διαμεσολάβησή της, αυτή που την έχει κλείσει στα μουσεία και μόνο ως τέτοια την αποδέχεται. Ο άνθρωπος των σπηλαίων σπάει τη σχέση της τέχνης με το χρηματιστήριο αξιών αλλά και με οποιαδήποτε αρχή και εξουσία, για να την αποδώσει αυτούσια στους κοινούς θνητούς. Γιατί η τέχνη είναι ανάγκη, έκφραση, δημιουργία και κτήμα όλων των ανθρώπων.

Σύνδεσμος: Θα ξανανοίξει το σπήλαιο της Αλταμίρα; http://www.archaiologia.gr/blog/2011/10/27/%CE%B8%CE%B1-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CE%AF%CE%BE%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BB%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CF%81%CE%B1/

εξημέρωση ζώων, μόνιμη εγκατάσταση, γεωργία

Από 14 Νηπιαγωγείο Αθηνών

Στις 28 Φεβρουαρίου 2012

Σε ΕΠΙΣΤΗΜΗ, προϊστορία

Από τη Μεσολιθική περνάμε στη Νεολιθική περίοδο (περίπου 8.000 με 3.000 χρόνια π.Χ., ανάλογα με την περιοχή). Όπως είδαμε στη Μεσολιθική περίοδο, ο Χόμο Σάπιενς είχε οργανώσει το κυνήγι και το ψάρεμα. Όμως, παρά την καλή οργάνωση, το κυνήγι συνεχίζει να του δημιουργεί προβλήματα. Όταν σωθούν τα θηράματά του, είναι αναγκασμένος να μετακινηθεί. Αλλά η μετακίνηση είναι δύσκολη. Πρέπει να μαζέψει όλα του τα πράγματα και να τα κουβαλήσει στον ώμο, μέχρι να βρει έναν άλλο κατάλληλο τόπο για να εγκατασταθεί. Όσο οργανώνεται, τόσο περισσότερα πράγματα έχει να κουβαλάει στη μετακίνηση (εργαλεία, όπλα, σκηνές, γούνες, δέρματα, σκεύη). Και όταν επιτέλους φτάσει σε έναν κατάλληλο για εγκατάσταση τόπο, θα πρέπει να ξαναστήσει τις σκηνές και όλο του το νοικοκυριό.

Ανασκαφή νεολιθικού οικισμού

Οι απώλειες που είχε η ομάδα κατά τη μετακίνηση ήταν πολλές. Εργαλεία και σκηνές καταστρέφονταν, ακόμη και μέλη της ομάδας πέθαιναν. Τα προβλήματα που του δημιουργεί η μετακίνηση, πιέζουν και προτρέπουν τον Χόμο Σάπιενς να βρει μια λύση, έτσι ώστε να μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα σε έναν τόπο. Η λύση που βρίσκει είναι η ακόλουθη: Εξημερώνει κάποια ζώα (πρόβατα, γουρούνια, κατσίκια, αγελάδες) και αρχίζει να τα εκτρέφει. Έτσι έχει πάντα φαγητό.

Έχοντας διασφαλίσει την τροφή του, μπορεί πλέον να εγκατασταθεί μόνιμα στον ίδιο τόπο (πάντα ο τόπος αυτός είναι κοντά στο νερό). Τώρα μπορεί και να κατασκευάσει ένα πιο καλό σπίτι: πιο γερό (ώστε να μην το σηκώνει ο άνεμος), πιο στεγανό (ώστε να μην το διαπερνά η βροχή), με καλύτερη μόνωση (ώστε να είναι πιο ζεστό όταν κάνει κρύο και πιο δροσερό όταν κάνει ζέστη), πιο ασφαλές (ώστε να μην το ρίχνουν τα άγρια ζώα). Φτιάχνει λοιπόν τα πρώτα σπίτια, χρησιμοποιώντας τα υλικά που βρίσκει στη φύση, δηλαδή πέτρες, χώμα και νερό (λάσπη, πυλό), καλάμια, ξύλα, άχυρο.

Την ίδια περίοδο ανακαλύπτει και την καλλιέργεια των φυτών και γίνεται γεωργός. Αντί να συλλέγει καρπούς και σπόρους από τη φύση, αποφασίζει να κάνει τη δική του παραγωγή, την οποία και θα ελέγχει. Κατασκευάζει εργαλεία (άροτρα) για να οργώσει τη γη, δηλαδή για να ανακατέψει το χώμα έτσι ώστε να γίνει μαλακό. Εξημερώνει το άλογο και το βόδι για τον βοηθήσουν στο όργωμα. Σπέρνει, ποτίζει, σκαλίζει, ξεβοτανίζει, θερίζει.

Όσο περισσότερο οργανώνει τη ζωή του, τόσο περισσότερα βοηθητικά σκεύη του χρειάζονται. Έτσι ο Χόμο Σάπιενς γίνεται όλο και πιο ικανός αγγειοπλάστης. Κατασκευάζει χρήσιμα σκεύη για το φαγητό (πιάτα, κατσαρολικά, ταψιά), για το νερό (ποτήρια, κανάτια, αμφορείς) και για την αποθήκευση των τροφών του (του γάλακτος, του σιταριού κλπ). Από πηλό κατασκευάζει και φούρνους για να ψήνει τα φαγητά του.

Η μόνιμη εγκατάσταση και η κατασκευή των πρώτων οικισμών (οίκος = σπίτι, οικισμός = ένας τόπος όπου είναι χτισμένα πολλά σπίτια, το ένα κοντά στο άλλο), η εξημέρωση των ζώων, η γεωργία, η αγγειοπλαστική και πάνω από όλα η συνεργασία των ανθρώπων για τη δημιουργία ενός κοινού έργου, είναι και τα πρώτα στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Μέσω του πολιτισμού ο άνθρωπος κατορθώνει να ελέγξει και να οργανώσει τη φύση έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του.

Σύνδεσμοι:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82

http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/ergaleia.htm

http://www.encyclopedist.gr/index.php?page=%CD%E5%EF%EB%E9%E8%E9%EA%DE%20%F0%E5%F1%DF%EF%E4%EF%F2