Κατηγορία: ιστορία

Οι δύο προηγούμενες αναφορές στο Θεόφιλο δεν μπήκαν τυχαία. Ο Θεόφιλος είναι ο ζωγράφος που ενέπνευσε και εμπνέει τα παιδιά μας για να ζωγραφίσουν το σκηνικό του θεατρικού δρώμενου που θα παίξουνε για την επέτειο της Επανάστασης του 1821. Το σκηνικό αυτό θα το ανεβάσουμε εδώ αμέσως μετά την παράσταση.

Γράψαμε και αλλού (28^η Οκτωβρίου, Πολυτεχνείο) για τον τρόπο μέσω του οποίου προσεγγίζουμε μια εθνική επέτειο. Η αντικειμενικότητα της ιστορίας είναι ένα τεράστιο θέμα, είναι ένας σχεδόν ανέφικτος στόχος. Η ιστορία είναι μία αφήγηση του παρελθόντος περισσότερο ή λιγότερο υποκειμενική, με εντονότερη ή λιγότερο έντονη την ιδεολογία αυτού που τη γράφει, αλλά και την κυρίαρχη ιδεολογία της κάθε εποχής. Για αυτό και γράφεται και ξαναγράφεται, και κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, συναντάει έντονες αντιδράσεις από όσους πίστεψαν ως αλήθεια την προηγούμενη αφήγηση.

Γνωρίζοντας ότι κι εμείς (αναπόφευκτα) λέμε τη δική μας αφήγηση στα παιδιά, προσπαθούμε τουλάχιστον να σταθούμε κοντά στα ιστορικά τεκμήρια που έχουμε. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς γίνεται μία ιστορική έρευνα. Αναζητούν τις προσωπικές μαρτυρίες και τα γραπτά των ηρώων που μετείχαν στην επανάσταση. Διαβάζουν τα γραπτά του Κολοκοτρώνη, του Μακρυγιάννη και του Ρήγα (μέσω του θούριου), τα λόγια του Καραϊσκάκη και του Μπότσαρη. Κεντρικός άξονας στο δικό μας δρώμενο είναι ο αγώνας για ελευθερία. Πλάι στην ελευθερία στήνονται οι έννοιες της δικαιοσύνης, ισότητας, αλληλεγγύης και δημοκρατίας.

Παράλληλα με το λόγο των ηρώων τα παιδιά γνωρίζουν και το λόγο των ποιητών. Το κέρδος έτσι είναι διπλό: μιλώντας για ελευθερία έρχονται σε επαφή με τον κατ’ εξοχήν ελεύθερο λόγο, τον ποιητικό. Ο Σολωμός και ο Κάλβος, οι δύο μεγάλοι ποιητές μας που έγραψαν για την επανάσταση, διαπερνούν το δρώμενό μας. Και μέσα από τα τραγούδια ακούγεται ο λόγος του Ρίτσου και του Μύρη.

Και βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε τους συνθέτες που επενδύουν μουσικά το έργο μας: Μαρκόπουλος, Σαββόπουλος, Λεοντής και Θεοδωράκης.

Τα υπόλοιπα επί σκηνής.

 

1) Το σχήμα της Γης

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η γη είναι σφαιρική. Ποιες ήταν όμως οι αντιλήψεις για τη Γη στην πορεία του χρόνου;

Διάφοροι πολιτισμοί, όπως τις Βαβυλώνας και της Αρχαίας Αιγύπτου, πίστευαν ότι η Γη είναι επίπεδη.

Η απόρριψη αυτής της αντίληψης και η αντικατάστασή της από την αντίληψη μιας σφαιρικής Γης, ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα.

“Ο Θαλής ο Μιλήσιος πίστευε ότι η Γη ήταν ένας επίπεδος δίσκος που επέπλεε σ’ έναν ωκεανό χωρίς όρια…”

Ο Παρμενίδης είχε συλλάβει την ιδέα μιας σφαιρικής γης.

Ο Πυθαγόρας, παρατηρώντας το σφαιρικό σχήμα της έκλειψης της σελήνης, υποστήριξε ότι η γη δεν θα μπορούσε να είναι ούτε επίπεδη ούτε κυλινδρική, παρά μόνο σφαιρική (το ίδιο υποστήριξε για όλα τα ουράνια σώματα).

2)     Κίνηση και ακινησία

Το 1543 δημοσιεύτηκε το βιβλίο De revolutionibus orbium coelestium (Περί της περιστροφής των ουρανίων σφαιρών) του Κοπέρνικου που άλλαξε την πορεία της επιστήμης. Στο βιβλίο αυτό ο Κοπέρνικος υποστηρίζει ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο.

Μέχρι τότε κυριαρχούσε το Πτολεμαϊκό γεωκεντρικό σύστημα, το οποίο υποστήριζε ότι η γη είναι ακίνητη και γύρω της κινούνται ο ήλιος, η σελήνη και οι άλλοι πλανήτες ή απλανείς αστέρες. Το σύστημα αυτό βασιζόταν στον «αφελή εμπειρισμό» της άμεσης παρατήρησης.

Ο Κοπέρνικος υποστήριξε ότι η κίνηση του ήλιου είναι μια ψευδαίσθηση, και στην πραγματικότητα η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο (ηλιοκεντρικό μοντέλο) και στήριξε το μοντέλο του σε μαθηματικές μετρήσεις.

Στα επόμενα χρόνια νέες αστρονομικές παρατηρήσεις από τον Κέπλερ και τον Γαλιλαίο (με το νέο όργανο που ανακάλυψε, το τηλεσκόπιο), ενίσχυσαν, διόρθωσαν και επιβεβαίωσαν το ηλιοκεντρικό μοντέλο.

3)     Γιατί νομίζουμε ότι κινείται ο ήλιος και όχι η γη;

Πώς βλέπω τη Γη όταν είμαι στο χώμα και πώς τη βλέπω όταν ανεβαίνω σε ένα αεροπλάνο ή σε ένα διαστημόπλοιο; Τι είναι αυτό που αλλάζει; Αλλάζει η Γη ή η θέση από την οποία εγώ τη βλέπω;

Όταν είμαι σε ένα λιβάδι και περνάει ένα τρένο τι βλέπω; Βλέπω ένα τρένο να περνάει. Όταν όμως είμαι επάνω στο τρένο και κοιτάζω από το παράθυρο τότε τι βλέπω; Βλέπω να περνούν τα λιβάδια. Κινούνται τα λιβάδια; Τι είναι αυτό που άλλαξε στις δύο υποθέσεις μας; Η θέση του παρατηρητή.

Συμπέρασμα: Κάθε παρατήρηση είναι σχετική με τη θέση (το χώρο ή το χρόνο) στην οποία βρίσκεται ο παρατηρητής.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ (για γονείς)

Α) Η αντίληψη των παιδιών για τον κόσμο είναι ανάλογη της αντίληψης της ανθρωπότητας στην πορεία του χρόνου. Είναι σαν να ξαναγράφεται από κάθε άτομο η εξέλιξη της γνώσης της ανθρωπότητας. Τα παιδιά μαθαίνουν μόνο όταν επανεφευρίσκουν τη γνώση.

«Τα παιδιά κατανοούν μόνο αυτά που επινοούν τα ίδια, γι’ αυτό κάθε φορά που προσπαθούμε να τα διδάξουμε κάτι υπερβολικά γρήγορα, τα εμποδίζουμε να επανεφεύρουν τον εαυτό τους.» Ζαν Πιαζέ

Β) Είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά να βγαίνουν από τη θέση τους (μέσω υποθετικών σεναρίων) και να παρατηρούν το ίδιο αντικείμενο, την ίδια κατάσταση πραγμάτων, το ίδιο γεγονός, από μία άλλη θέση. Μία τέτοια κίνηση είναι σημαντική και για τις σχέσεις που θα αναπτύξουν στη ζωή τους. Είναι σημαντικό να μάθουν να μπαίνουν στη θέση του άλλου.

Η 28^η Οκτωβρίου είναι χρονικά η πρώτη εθνική επέτειος που γιορτάζουμε στο νηπιαγωγείο.

Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε μία εθνική επέτειο σε μία τάξη όπου οι εθνικότητες των παιδιών ποικίλουν; Μας ενδιαφέρει να χτίσουμε μια κυριαρχική, καθαρή, επιθετική και φοβική, μια ηρωοποιημένη εθνική ταυτότητα (ανάλογη της εθνικής ταυτότητας που γέννησε τον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο), ή να αναζητήσουμε εκείνα τα στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητά μας στην ιστορική πορεία, ως μία ανοιχτή ταυτότητα που αγωνίζεται για την ελευθερία και την ανεξαρτησία;

Ο τρόπος που προσεγγίζουμε εμείς την επέτειο είναι ο ακόλουθος.

Η 28^η Οκτωβρίου είναι η πρώτη ευκαιρία να φέρουμε τα παιδιά σε επαφή α) με τον ιστορικό χρόνο (ο χρόνος είναι πολύ δύσκολη έννοια για την ηλικία αυτή), β) με τον επιστημονικό κλάδο της Ιστορίας και γ) να διερευνήσουμε την έννοια της ‘διαφοράς’ και  του ρατσισμού.

1. ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Στη γραμμή του χρόνου όπου έχουμε σημειώσει το έτος μας (2011), και προς τα αριστερά το έτος γέννησης των παιδιών (2006), το έτος γέννησης της νηπιαγωγού, του παππού μας κλπ. σημειώνουμε το 1940 (κάπου εκεί κοντά στον παππού) και ζωγραφίζουμε συμβολικά κάτι για αυτό (πχ ένα αεροπλάνο που ρίχνει βόμβα).

Τα παιδιά βλέπουν οπτικοποιημένα εμπρός τους ότι η γραμμή του χρόνου γεμίζει με ιστορίες (αφηγήσεις) ως προ το παρελθόν, αλλά όχι ως προς το μέλλον. Έτσι έχουν μία πρώτη κατανόηση του ιστορικού χρόνου.

Τοποθετώντας το 1940 κοντά στην γέννηση του παππού, παρατηρούμε ότι ο παππούς ζούσε όταν έγινε το γεγονός αυτό.

παππούς	Β Παγκ. Πόλεμος	γεν. νηπ/γου		γεν παιδιών	σημερα
1925	1940	1964		2006	2011

2. ΙΣΤΟΡΙΑ

Διακρίνουμε το παραμύθι από την ιστορία. Χωρίζουμε ένα χαρτί στα δύο. Στη μία στήλη γράφουμε τα χαρακτηριστικά που μας λένε τα παιδιά ότι έχει το παραμύθι και στη δεύτερη εκείνα της ιστορίας. Έτσι διακρίνουν τη φαντασία από την επιστήμη και την έρευνα.

Τα παιδιά πρέπει να μελετούν την ιστορία όπως οι ιστορικοί γιατί καλή μάθηση είναι πάντα η ενεργητική μάθηση. Ζητάμε από τα παιδιά να ρωτήσουν τους γονείς και τους παππούδες τους τι έχουν ζήσει σχετικά με το 1940.

Συγκεντρώνουμε και καταγράφουμε τις μαρτυρίες που μας μεταφέρουν τα παιδιά. Εάν κάποιος παππούς μπορεί επισκέπτεται το σχολείο και μας εξιστορεί την εμπειρία του.

Μέσα από τις μαρτυρίες αλλά και από βιβλία ιστορίας καταγράφουμε τη δική μας έρευνα για το 1940. 

Κυρίαρχες έννοιες: η ελευθερία και η ανεξαρτησία των λαών, το ηχηρό ΟΧΙ και η αντίσταση ενάντια σε όποιον θέλει να μας στερήσει την ελευθερία και την ανεξαρτησία μας.

Τα παιδιά ζωγραφίζουν σκηνές από την ιστορία που καταγράψαμε και φτιάχνουμε το δικό τους βιβλίο ιστορίας. Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου καταγράφουμε τις πηγές μας (μαρτυρίες και βιβλία).

3. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ / ΦΑΣΙΣΜΟΣ – ‘ΔΙΑΦΟΡΑ’

Η 28^η Οκτωβρίου είναι η καλύτερη ευκαιρία για να μιλήσουμε στα παιδιά, για τη διαφορά, τις διακρίσεις και το ρατσισμό. Ο φασισμός κι ο ναζισμός, οι δύο όψεις της ιδεολογίας που γέννησαν τη θηριωδία του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, αποτελούν ένα ιδιαίτερο θέμα, πέρα από τη διάσταση ενός εθνικού απελευθερωτικού πολέμου. Η ομορφιά και ο πλούτος της διαφοράς, η απανθρωπιά, η καταπίεση και η ασχήμια της ομοιομορφίας είναι έννοιες που μπορούν και πρέπει να δουλευτούν με τα νήπια.

Παρατηρούμε τη φύση: υπάρχει ομοιότητα στη φύση; Πού συναντάμε την ομοιότητα (στις μηχανές);

Συγκρίνουμε τον κάθε ένα από εμάς με τους υπόλοιπους. Είναι κάποιος όμοιος με τους άλλους; Είναι η νηπιαγωγός όμοια με κάποιον άλλο άνθρωπο που γνωρίζουν; Έχουμε τις ίδιες ιδέες, τις ίδιες επιλογές, τις ίδιες κλίσεις, τα ίδια ενδιαφέροντα; Μας αρέσουν τα ίδια φαγητά, τα ίδια φρούτα, τα ίδια γλυκά; Ζωγραφίζουμε με τον ίδιο τρόπο, κοιμόμαστε με την ίδια στάση, έχουμε την ίδια φωνή, τρέχουμε το ίδιο γρήγορα, έχουμε το ίδιο γέλιο ή το ίδιο κλάμα, τρώμε το ίδιο αργά ή γρήγορα; Τελικά αυτές οι διαφορές μας κάνουν πιο όμορφη ή πιο ενδιαφέρουσα τη ζωή μας; Πώς θα ήταν η ζωή μας εάν ήμασταν όλοι ίδιοι;

Πώς κρίνουμε και συγκρίνουμε ανθρώπους; Πώς θα νοιώθαμε εάν μας διέκριναν βάσει της εμφάνισής μας (πχ, όσοι έχουν ξανθά μαλλιά δεν θα παίζουν στην αυλή). Πώς θα νοιώθαμε εάν μας διέκριναν βάσει της καταγωγής μας (πχ, όσοι κατάγονται από την Πελοπόννησο δεν θα παίζουν στο κουκλόσπιτο). Είναι δίκαιο να διακρίνουμε τους ανθρώπους ανάλογα με το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή, την ευφυΐα, την ομορφιά, το πολιτισμικό επίπεδο, τις γνώσεις …; Είναι δίκαιο να έχουν όλοι οι άνθρωποι ίσα δικαιώματα ή θα έπρεπε κάποιοι να είχαν περισσότερα από άλλους; Ποια πιστεύετε ότι θα έπρεπε να ήταν τα δικαιώματα των ανθρώπων;

Φτιάχνουμε τη δική μας διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Συγκρίνουμε τη διακήρυξή μας με την «Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (10/12/1948).

(Βρείτε την «Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» στον ακόλουθο σύνδεσμο: http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/Language.aspx?LangID=grk)

Σύνδεσμοι:

• Το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βικιπαιδεια): http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1_%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1
• Ιστορικές πηγές: http://users.sch.gr/tgiakoum/epimorfosi/istoria-sources.html
• ένα άρθρο που αφορά στον ιστορικό χρόνο και τα νήπια: http://www.nextdeal.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=6856:%CF%80%CE%AC%CE%BC%CE%B5-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1&Itemid=90&tmpl=component&print=1

Τα Δικαιώματα του Παιδιού

Όλα τα παιδιά έχουν συγκεκριμένα δικαιώματα που ορίζονται από τις Διεθνείς Συμβάσεις, το Σύνταγμα και τους νόμους.

Το σημαντικότερο κείμενο για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι η ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΟΗΕ.
Η Σύμβαση αυτή, που υπογράφτηκε το 1989 από τα κράτη-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ρυθμίζει τις υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού. Το 1992 έγινε νόμος και στην χώρα μας (νόμος 2101/92).

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού περιλαμβάνει τρεις μεγάλες κατηγορίες δικαιωμάτων:

• Προστασία (από κάθε μορφής κακοποίηση, εκμετάλλευση, διάκριση, ρατσισμό, κ.λπ.)
• Παροχές (δικαίωμα στην εκπαίδευση, την υγεία, την πρόνοια, την ψυχαγωγία, κ.λπ.)
• Συμμετοχή (δικαίωμα στην έκφραση γνώμης, την πληροφόρηση, τον ελεύθερο χρόνο, κ.λπ.)

ΠΗΓΗ: http://www.0-18.gr/gia-paidia/ta-dikaiomata-soy

Διαβάστε ακόμη: “H Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού”

 http://www.unicef.gr/reports/symb.php