ο Θέσπις στο άρμα του, γλυπτό, 1334, Φλωρεντία
Τον 6ο αιώνα π.Χ. ζούσε στην Αθήνα ένας ποιητής ο Θέσπις. Ο Θέσπις είχε ένα άρμα και γυρνούσε στην πόλη απαγγέλλοντας τα ποιήματά του. Κάποια μέρα όμως οι θεατές τον ρώτησαν κάτι και εκείνος διέκοψε την απαγγελία και απάντησε, δηλαδή αποκρίθηκε (υποκρίθηκε). Έτσι λένε ότι γεννήθηκε το αρχαίο θέατρο στην Αθήνα, και ο Θέσπις ήταν ο πρώτος «υποκριτής» (αυτός που απάντησε). Έτσι η λέξη υποκριτής έφτασε σήμερα να σημαίνει ηθοποιός, αλλά και γενικά εκείνος που προσποιείται, όποιος παριστάνει ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι, για να ξεγελάσει τους άλλους.
Αριστοφάνης
Η δραματική ποίηση, δηλαδή η κωμωδία και η τραγωδία (βλέπε τον ορισμό του Αριστοτέλη εδώ) γεννήθηκαν στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, γιατί, όπως είπαμε και σε προηγούμενο άρθρο, μόνο τότε υπήρχε η πολιτική ελευθερία για να γεννηθούν αυτά τα δύο είδη θεάτρου που έκριναν και σατίριζαν την πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου.
Σοφοκλής
Εμείς εστιάσαμε σε δύο συγγραφείς της περιόδου, τον Σοφοκλή για την τραγωδία και τον Αριστοφάνη για την κωμωδία. Στη βιβλιοθήκη του σχολείου έχουμε την «Ειρήνη», τους «Βάτραχους» και τους «Όρνιθες» (σε εικονογράφηση και διασκευή της Σοφίας Ζαραμπούκα, εκδόσεις «κέδρος»). Διαβάζοντας το όνομα της Ζαραμπούκα η Αλίκη θυμήθηκε ότι η ίδια συγγραφέας έχει γράψει και το «Βρωμοχώρι» που είχαμε διαβάσει παλιότερα.
Οι “Όρνιθες” είναι το κωμικότερο έργο του Αριστοφάνη. Θέμα του έργου είναι ο πόθος των ανθρώπων για τη δημιουργία της ιδανικής πολιτείας, ο οποίος παραμένει ένα άπιαστο όνειρο γιατί οι ίδιοι οι άνθρωποι δεν είναι ιδανικά πλάσματα, έχουν πάθη, κακίες, μικρότητες. Τα πουλιά (οι όρνιθες) εμπιστεύονται την τύχη της πόλης τους στον Πεισθέταιρο και, όπως είναι αναμενόμενο, ο Πεισθέταιρος καρπώνεται μόνος του την εξουσία.
σχέδιο κοστουμιού για τους "Όρνιθες" του Γ. Τσαρούχη από την παράσταση του Κ. Κουν
Από τον Σοφοκλή επιλέξαμε την Αντιγόνη. Το ερώτημα που θέτει ο Σοφοκλής είναι το ακόλουθο: Όταν οι νόμοι του τύραννου έρχονται σε αντίθεση με τους ηθικούς νόμους των πολιτών, τότε τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες; Να υποταχθούν στον τύραννο ή να παρανομήσουν;
«Γιατί να γράφουμε και να βλέπουμε στενάχωρα έργα; Για να στεναχωριόμαστε περισσότερο;» ρώτησαν τα παιδιά. «Μια μέρα είδα με τη μαμά μου ένα έργο και στο τέλος έκλαιγα και στεναχωρήθηκα», είπε η Μυρτώ Κ.
Γιατί λοιπόν γράφουμε και βλέπουμε στενάχωρα έργα; «Για να ξεπεράσουμε τη στεναχώρια (όταν κρύβεις τη λύπη σου, τότε αυτή γίνεται μεγαλύτερη), να τη μοιραστούμε με άλλους, και να δώσουμε απαντήσεις στα ‘στενάχωρα’ ερωτήματα (θέματα) της ζωής μας». Αυτή είναι τουλάχιστον η απάντηση που έδωσα στα παιδιά.
Τρόπος προσέγγισης:
Ανάγνωση: Διαβάσαμε τους «Όρνιθες», την «Ειρήνη» και τους «Βάτραχους» του Αριστοφάνη.
Δραματοποίηση: Δραματοποιήσαμε τους «Όρνιθες» (Πεισθέταιρος: Γιώργος Α., Ευελπίδης: Αλέξανδρος, Τσαλαπετεινός: Μυρτώ Σ., Χορός: όλα τα παιδιά), με τρομερούς αυτοσχεδιασμούς στο διάλογο και τις κινήσεις από τα παιδιά. Βγήκε τόσο καλό που αποφασίσαμε να το δουλέψουμε περισσότερο και να το παρουσιάσουμε στο κλείσιμο της χρονιάς.
Μουσική – Χορός: Ακούσαμε κάποια από τα τραγούδια που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις για την παράσταση του θεάτρου Τέχνης του Κάρολου Κουν (μία ιστορική παράσταση που ανέβηκε σε σκηνικά και κοστούμια του Τσαρούχη και μετάφραση Βασίλη Ρώτα), και τα ενσωματώσαμε στη δραματοποίησή μας.
Γλώσσα: Αναζητήσαμε την ετυμολογία των λέξεων:
Ευελπίδης (εύελπις = καλή ελπίδα, ο ελπιδοφόρος)
Πεισθέταιρος (αυτός που πείθει τους άλλους)
Όρνιθες: ο όρνις ήταν στα αρχαία ελληνικά το πουλί, και όχι η σημερινή όρνιθα που είναι η κότα
Κωμωδία (κώμος + ωδή = τραγούδι εύθυμης συντροφιάς)
Τραγωδία (τράγων ωδή, το τραγούδι ομάδας μεταμφιεσμένων σε τράγους)
Αρχιτεκτονική – κουκλοθέατρο: Κατασκευάσαμε με οικοδομικό υλικό (τουβλάκια) ένα αρχαίο θέατρο και τοποθετήσαμε τους θεατές και τους ηθοποιούς στις θέσεις τους. Εντάξαμε το ‘αρχαίο θέατρο’ στη γωνιά του Μικρόκοσμου και κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων, όποιο παιδί θέλει, ‘ανεβάζει’ εκεί μία παράσταση με την κουκλίτσα και τις χάρτινες κούκλες που φτιάξαμε.
Κατασκευή – δημιουργία: Θα φτιάξουμε κωμικές και τραγικές μάσκες.
Σύνδεσμος:
Αφήστε μια απάντηση