ΕΚΤΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Ζ ΙΛΙΑΔΑΣ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ
ΤΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ ΤΟΥ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟΥ
Ιαν 11 2022
Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Ενότητα 12:Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης
Οι πρώτες βιομηχανίες δημιουργούνται στη Μ. Βρετανία το 18ο αιώνα(1750-1780).
Κύρια γνωρίσματα:
1)Χρήση νέων τεχνικών μέσων-κυρίως της ατμομηχανής.
Περιορίζουν τη χειρωνακτική εργασία, αυξάνουν την παραγωγή-μειώνουν το κόστος.
2)Αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας-κυρίως άνθρακα.
3)Εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία.
4)Βιομηχανικό σύστημα: συγκέντρωση εργαζομένων στα εργοστάσια.
5)Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης.
Κύριοι τομείς ανάπτυξης: Υφαντουργία –Μεταλλουργία.
Επέκταση του φαινομένου από τις αρχές του 19ου αιώνα: Δ. Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο. Συνέπειες: Μετάβαση από την αγροτική-χειροτεχνική οικονομία στη βιομηχανική οικονομία, αλλαγές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές.
Όλες αυτές οι αλλαγές, πάρα πολύ σημαντικές, ονομάστηκαν από τους ιστορικούς βιομηχανική επανάσταση.
Εξάπλωση:19ος αιώνας: Μ. Βρετανία, Β.Α. Γαλλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες, περιοχές του ποταμού Ρήνου, ορισμένα κέντρα στη Β. Ιταλία.
Έκτοτε εξαπλώνεται σε νέες ευρωπαϊκές περιοχές όπως και στις ΗΠΑ.
Μετά το 1880 αναπτύσσονται βιομηχανικοί κλάδοι συνδεδεμένοι με την επιστημονική έρευνα, όπως η Χημεία που περνά από το εργαστήριο στη μαζική παραγωγή.
(Βαφές, λιπάσματα, πλαστικές ύλες, δυναμίτιδα, φάρμακα, ψυγεία, φωτογραφικά, κινηματογραφικά είδη).
Ο ηλεκτρισμός αποτελεί τη μεγαλύτερη καινοτομία του 19ου αιώνα.(πηγή ενέργειας, μέθοδοι μετατροπής της ενέργειας των υδάτων σε ηλεκτρική, μεταφοράς της σε μεγάλες αποστάσεις).
Επανάσταση στις συγκοινωνίες και επικοινωνίες:
-Σιδηρόδρομος(και μετρό)-Ατμόπλοιο-Αυτοκίνητο-Αεροπλάνο. Το πετρέλαιο καύσιμο για τους κινητήρες.
-Ηλεκτρικός τηλέγραφος–Τηλέφωνο-Ασύρματος τηλέγραφος.
Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός
Νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας: Οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός ή κεφαλαιοκρατία.
Βασική ιδέα: Οικονομικός φιλελευθερισμός: Οι επιχειρηματίες πράττουν ό,τι κρίνουν αναγκαίο για να κερδίσουν. Το ατομικό συμφέρον υπερισχύει του κοινωνικού.
Άλλα χαρακτηριστικά της οικονομικής ζωής της εποχής:
1.Εταιρείες όπου συμμετέχουν πολλοί κεφαλαιούχοι(λόγω της ανάγκης συγκέντρωσης τεράστιων κεφαλαίων για την ίδρυση μεγάλων βιομηχανιών).
Οι κεφαλαιούχοι έχουν αριθμό μετοχών ανάλογο με το ποσοστό συμμετοχής τους στην εταιρεία.
2.Τράπεζες που δανείζουν με τόκο στους επιχειρηματίες κεφάλαια που συγκεντρώνουν.
3.Ολιγοπώλια και μονοπώλια, τεράστιες επιχειρήσεις που κυριαρχούν στην αγορά, ύστερα από συγχωνεύσεις για τη μείωση του κόστους παραγωγής.
Περιοδικά οι οικονομικές κρίσεις που ξεσπούν, όταν η αγορά αδυνατεί να απορροφήσει την παραγωγή, θέτουν υπό συζήτηση το θέμα της παρέμβασης του κράτους στην οικονομία.
Δεκ 19 2021
Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους
Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους
α. Ο εκχριστιανισμός των Μοραβών
-Ποια ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει το έργο του εκχριστιανισμού των Σλάβων της Μοραβίας;
Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του βυζαντινού πολιτισμού, ξεκίνησε από τη Μοραβία. Ο ηγεμόνας αυτής της χώρας Ραστισλάβος ζήτησε από το Βυζάντιο ιεραποστόλους, για να διδάξουν στο λαό του το Χριστιανισμό (862/3).Γιατί; Επιθυμούσε να στηριχτεί στο Βυζάντιο, για να αντισταθμίσει την απειλή των Γερμανών και των Βουλγάρων.
–Πώς αντέδρασε το βυζαντινό κράτος στην πρόσκληση του Ραστισλάβου;
-Σε ποια οφέλη απέβλεπαν οι Βυζαντινοί; Σε ποιους ανατέθηκε η αποστολή και ποια προσόντα διέθεταν ;
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ και ο πατριάρχης Φώτιος αντιλήφθηκαν τα οφέλη της πρότασης του Ραστισλάβου. Ποια ήταν αυτά ;Το Βυζάντιο θα μπορούσε να επεκτείνει την επιρροή και την πνευματική του ακτινοβολία στην κεντρική Ευρώπη.
Η αποστολή ανατέθηκε στους δύο αδελφούς από τη Θεσσαλονίκη Μεθόδιο και Κωνσταντίνο (που αργότερα πήρε το μοναστικό όνομα Κύριλλος). Ήταν έμπειροι διπλωμάτες και γνωστοί λόγιοι και γνώριζαν άριστα τη σλαβική και άλλες γλώσσες.
-Σε ποιες ενέργειες προχώρησαν οι δύο αδελφοί;
Οι δύο αδελφοί έφτασαν στη Μοραβία το θέρος του 863.Ο Κωνσταντίνος δημιούργησε ένα σλαβικό αλφάβητο που απέδιδε όλες τις φωνητικές ιδιαιτερότητες της σλαβικής.
Ο Κωνσταντίνος δεν αρκέστηκε σ’ αυτό, αλλά απέδωσε στα σλαβικά τη Θεία Λειτουργία και τα ιερά βιβλία.
-Ποια η σημασία του εκχριστιανισμού των Σλάβων;
β. Σημασία του εκχριστιανισμού
1)Η χρήση της σλαβικής διευκόλυνε τους Μοραβούς να κατανοήσουν το κήρυγμα και τη λειτουργία και εξασφάλισε τεράστια επιτυχία στο ιεραποστολικό έργο.
2) Οι δύο αδελφοί οργάνωσαν τη σλαβική εκκλησία (863-866) και μύησαν(κατήχησαν, δίδαξαν) τους Σλάβους στο πολιτιστικό σύστημα των Ελλήνων και του Χριστιανισμού.
3)Ο εκχριστιανισμός συντέλεσε επίσης στην ενότητα των Σλάβων, καθώς ενίσχυσε την κοινότητα της φυλής με την κοινότητα της πίστης.
Κάτω από ποιες συνθήκες πραγματοποιήθηκε ο εκχριστιανισμός των Βουλγάρων; Ποια η διαφορά συγκριτικά με την υπόθεση των Σλάβων της Μοραβίας;
γ. Ο εκχριστιανισμός των Βουλγάρων
Στο ζήτημα του εκχριστιανισμού των Βουλγάρων η βυζαντινή εκκλησία συγκρούστηκε με τον πάπα, ο οποίος επιδίωκε την επέκταση της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας στην άμεση γειτονιά του Βυζαντίου. Ο βυζαντινός στρατός υποχρέωσε το βούλγαρο ηγεμόνα Βόρη να δεχτεί τον Χριστιανισμό από την Κωνσταντινούπολη και να βαπτιστεί μάλιστα ο ίδιος με ανάδοχο(=νονό) τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ (864).
Ωστόσο, λίγο αργότερα με πρόσκληση του Βόρη, ο πάπας έκανε νέα επέμβαση στα ζητήματα της Βουλγαρικής Εκκλησίας. Τότε ο πατριάρχης Φώτιος, υπερασπιζόμενος την ανεξαρτησία της βυζαντινής εκκλησίας και τα ζωτικά συμφέροντα του Βυζαντινού Κράτους, κατήγγειλε την επέμβαση της Ρώμης στη Βουλγαρία και κατηγόρησε τη ρωμαϊκή εκκλησία για λειτουργικά και δογματικά λάθη.(=λάθη στη διαδικασία της λειτουργίας και σε θέματα πίστης).
-Πώς κατέληξε η υπόθεση του εκχριστιανισμού των Βουλγάρων;(Σχέσεις με τη δυτική εκκλησία-η τύχη της βουλγαρικής εκκλησίας)
-Σχέση με τη δυτική εκλησία
Η σύνοδος(εκκλησιαστικό συμβούλιο) του έτους 867:
1)αναθεμάτισε τον πάπα (αναθεματίζω =αποβάλλω κπ. από την εκκλησιαστική κοινωνία, του απαγγέλλω το ανάθεμα, τον αφορίζω)
2)απέρριψε το δόγμα(=αλήθεια στην οποία στηρίζεται η πίστη). περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και εκ του Υιού (filioque)
Το ζήτημα Φιλιόκβε ήταν και είναι μια διαμάχη εντός της εκκλησίας σε σχέση με το Άγιο Πνεύμα. Η λέξη Φιλιόκβε στα Λατινικά σημαίνει «και από τον Υιό». Ονομάζεται ζήτημα Φιλιόκβε γιατί η φράση «και από τον Υιό» προστέθηκε στο Σύμβολο της Πίστης, δείχνοντας ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Θεό Πατέρα και «τον Υιό». Υπήρξε τόσο μεγάλη διαμάχη γι΄ αυτό το ζήτημα που τελικά οδήγησε στο σχίσμα μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθοδόξου εκκλησίας το 1054 μ. Χ. Οι δύο εκκλησίες ακόμα δεν συμφωνούν για το ζήτημα Φιλιόκβε.
και
3)καταδίκασε την επέμβαση της Ρώμης στη Βουλγαρία.
-Η τύχη της βουλγαρικής εκκλησίας
Με απόφαση της συνόδου του 870 η εκκλησία της Βουλγαρίας υπάχθηκε οριστικά στη δικαιοδοσία του πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης.
Δεκ 16 2021
ΜΙΧΑΗΛ Γ΄ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ
Όροι – κλειδιά της ενότητας
Νέα Εποχή, καίσαρ Βάρδας, Σχολή Μαγναύρας, Λέων Φιλόσοφος ή Μαθηματικός, χειρόγραφα, Φώτιος, Μυριόβιβλος, άλωση Αμορίου, ακρίτες, ακριτικά τραγούδια, Αρέθας, δημώδης λογοτεχνία, λόγια λογοτεχνία.
α. Έναρξη της Νέας Εποχής η ανάπτυξη της δύναμης του Βυζαντίου 9ο μέχρι 11ο αιώνα
Στα χρόνια της βασιλείας του Μιχαήλ Γ’ που καταγόταν από το Αμόριο (842-867)9ος αιώνας άρχισε η ανάπτυξη της δύναμης του Βυζαντίου, που έφτασε στο αποκορύφωμά της, όταν κυβέρνησε η Μακεδονική Δυναστεία (867-1025)9ο μέχρι 11ο αιώνα. Η οριστική αναστήλωση των εικόνων (843) επέτρεψε στη βυζαντινή κυβέρνηση να ασχοληθεί με τη βελτίωση της άμυνας κατά των Αράβων και τα έργα του πολιτισμού. Για μια δεκαετία (τέλη 855-αρχές 866) τις κρατικές υποθέσεις διεύθυνε προσωπικά ο ικανότατος kαίσαρ Βάρδας, θείος του νεαρού Μιχαήλ Γ’.
β. Ίδρυση της σχολής της Μαγναύρας
– Η ίδρυση της ανώτερης σχολής της Μαγναύρας, με πρωτοβουλία του Βάρδα, αποτελεί σταθμό στην ιστορία της βυζαντινής εκπαίδευσης.
-Τη διεύθυνση της σχολής ανέλαβε ο Λέων Φιλόσοφος ή Μαθηματικός, διάσημος επιστήμονας της εποχής του. Επειδή είχε μεγάλη φήμη, προσκλήθηκε, όπως λέγεται, από το χαλίφη Μαμούν να διδάξει στη Βαγδάτη, δεν αποδέχτηκε όμως την πρόσκληση (περί το 830).
– Το πανεπιστήμιο περιλάμβανε τις σχολές της αστρονομίας, της γεωμετρίας, της γραμματικής και της φιλοσοφίας.
| Ο Λέων ο Φιλόσοφος και η Μαγναύρα
Ο Λέων, διεύθυνε τη σχολή της Μαγναύρας. Ο μαθητής του Θεόδωρος ήταν επικεφαλής του τμήματος της γεωμετρίας, ο Θεοδήγιος της αστρονομίας, και ο Κομητάς της γραμματικής, που διδάσκει πώς μιλιούνται σωστά τα ελληνικά. Ο Βάρδας τους έδινε γενναιόδωρες χορηγίες, για να καλύπτουν τις ανάγκες τους και, επειδή αγαπούσε τη γνώση, τους επισκεπτόταν συχνά, ενθαρρύνοντας τις κλίσεις των φοιτητών τους: μέσα σε λίγα χρόνια έδωσε φτερά στην επιστήμη, που σημείωσε αλματώδη πρόοδο. Συνεχιστές Θεοφάνη, 4ο βιβλίο, έκδ. I. Bekker, CSHB, Βόννη 1838, 192. |
Η έντονη πνευματική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε με επίκεντρο τη σχολή προετοίμασε την αναβίωση των αρχαίων γραμμάτων κατά την εποχή του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου.
γ. Ενδιαφέρον για τους κλασικούς
– Οι λόγιοι(διανοούμενοι, μορφωμένοι άνθρωποι) κατά την περίοδο αυτή άρχισαν να αναζητούν, να συλλέγουν, να μελετούν και να αντιγράφουν χειρόγραφα με έργα της αρχαίας γραμματείας.
Ο πιο αξιόλογος από αυτούς ήταν ο Φώτιος που ανήκε στον πνευματικό κύκλο του Λέοντος Μαθηματικού.
| Η προσωπικότητα του Φωτίου
Αυτός ο Φώτιος δεν ανήκε στους ταπεινούς και ανώνυμους, αλλά στους ευγενείς από καταγωγή και έγκριτους(με κύρος) πολίτες και θεωρούνταν ο πιο προκομμένος στην κοσμική(μη εκκλησιαστική) σοφία και σύνεση από όλους όσοι ασχολούνταν με τα ζητήματα της πολιτείας. Είχε τέτοιες γνώσεις στη γραμματική, την ποίηση, τη ρητορική, τη φιλοσοφία, την ιατρική και κάθε σχεδόν κοσμική επιστήμη, ώστε έλεγαν ότι όχι μόνο ξεχώριζε απ’ όλους τους συγχρόνους του, αλλά συναγωνιζόταν ακόμη και τους αρχαίους. Στο πρόσωπο του συνδυάζονταν όλες οι αρετές: το ταλέντο, οι σπουδές, ο πλούτος, με τον οποίο αποκτούσε όποιο βιβλίο ήθελε, και πάνω απ’ όλα η φιλοδοξία που τον έκανε να ξαγρυπνάει τις νύχτες, ασχολούμενος με τη μελέτη των βιβλίων. Νικήτας ο Παφλαγών, Βίος Ιγνατίου, J.-P. Migne, |
–Το σημαντικότερο έργο του είναι η Μυριόβιβλος: περιέχει περί τα 300 φιλολογικά δοκίμια για έργα ελάχιστα γνωστά στους συγχρόνους του. Ο Φώτιος «μας μιλάει για τα αρχαία έργα με τόση χαρά και δροσιά σαν να ήταν τα τελευταία φιλολογικά νέα».
– Έγραψε επίσης ένα λεξικό, ομιλίες και θεολογικά έργα.
-Υπό τη φωτισμένη ηγεσία του η βυζαντινή εκκλησία πραγματοποίησε το μεγαλόπνοο εγχείρημα(πολύ σπουδαίο και τολμηρό έργο) του εκχριστιανισμού των Σλάβων.
δ. Αραβικοί πόλεμοι και επική ποίηση
Ως τα μέσα του 9ου αιώνα το Βυζάντιο βρισκόταν συνεχώς σε θέση άμυνας απέναντι στους Άραβες, οι οποίοι πραγματοποιούσαν εισβολές και λεηλασίες στις μικρασιατικές επαρχίες. Αποκορύφωμα των καταστροφών αποτέλεσε η άλωση από τους Άραβες του Αμορίου, του ισχυρότερου φρουρίου της Μ. Ασίας και πατρίδας της άρχουσας δυναστείας (838). Το γεγονός προκάλεσε ισχυρότατη εντύπωση στους συγχρόνους του. Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος (829-842) προσπάθησε να κινητοποιήσει τους Χριστιανούς της Ανατολής και της Δύσης σε μια γενική συμμαχία κατά του Ισλάμ. Λίγο αργότερα άρχισε η βυζαντινή αντεπίθεση. Ο βυζαντινός στρατός πέρασε τον Ευφράτη (859) και νίκησε τον εμίρη της Μελιτηνής (863).
Οι συνεχείς πόλεμοι στα σύνορα με τους Άραβες προμήθευσαν πλούσιο υλικό για τη διαμόρφωση της βυζαντινής επικής ποίησης. Ανώνυμοι τραγουδοποιοί συνέθεσαν άσματα(τραγούδια) που εξυμνούν τους αγώνες των ακριτών, δηλ. των στρατιωτών που προστάτευαν τα ανατολικά σύνορα (άκραι) του Βυζαντίου, και ιδίως του Διγενή Ακρίτα. Αξιομνημόνευτο είναι επίσης ένα σύντομο έπος που εξυμνεί τους άθλους του Αρμούρη. Ο ήρωας δεν έχει ταυτιστεί με βεβαιότητα, αλλά φαίνεται ότι έχει στενή σχέση με το Αμόριο της Φρυγίας.
Τα ηρωικά άσματα αυτού του είδους, τα οποία, όπως μας πληροφορεί ο επίσκοπος Καισαρείας και σπουδαίος λόγιος Αρέθας (μέσα 9ου μέσα 10ου αι.), έψαλλαν τραγουδιστές, περιφερόμενοι στις επαρχίες της Μ. Ασίας, θεωρούνται τα σημαντικότερα δείγματα της δημώδους ή λαϊκότροπης (με βάση τα λαϊκά πρότυπα)λογοτεχνίας των Βυζαντινών, η οποία αναπτύσσεται παράλληλα με τη λόγια (επίσημη)Γραμματεία.(=το σύνολο των γραπτών μνημείων).
