Science & Education

Τροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας

Κάθε σύστημα για να λειτουργήσει και να διατηρηθεί χρειάζεται ενέργεια.

Οι οργανισμοί παίρνουν την ενέργεια που χρειάζονται διασπώντας θρεπτικά συστατικά (οργανικές ενώσεις).

Οι οργανισμοί ενός οικοσυστήματος χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με το αν παράγουν μόνοι τους αυτά τα συστατικά ή αν τα παίρνουν από άλλους οργανισμούς:

1. Αυτότροφοι: Οι οργανισμοί που παράγουν μόνοι τους την τροφή τους χρησιμοποιώντας απλά υλικά.
   • Παραγωγοί: Έχουν τη δυνατότητα να φωτοσυνθέτουν. (Παίρνουν απλά ανόργανα υλικά από το αβιοτικό περιβάλλον και τα μετατρέπουν σε οργανικές ενώσεις). Είναι τα φυτά της ξηράς και της θάλασσας και το φυτοπλαγκτόν.
2. Ετερότροφοι: Οι οργανισμοί που παίρνουν την τροφή τους, καταναλώνοντας άλλους οργανισμούς.
   • Καταναλωτές: Τρέφονται με άλλους οργανισμούς για να πάρουν την οργανική ύλη και να τη χρησιμοποιήσουν για ενέργεια.
     • Φυτοφάγα (Καταναλωτές 1^ης τάξης): Τρέφονται με παραγωγούς (φυτά ή φυτοπλαγκτόν).
     • Σαρκοφάγα (Καταναλωτές 2ης και 3ης τάξης): Τρέφονται με φυτοφάγα ή σαρκοφάγα ζώα αντίστοιχα.
   • Αποικοδομητές: Καταναλώνουν νεκρή οργανική ύλη και την μετατρέπουν σε ανόργανα υλικά.

Η ενέργεια που χρησιμοποιείται από όλους τους οργανισμούς προέρχεται από τον ήλιο, την οποία παίρνουν οι παραγωγοί και μέσω αυτών περνάει και στους υπόλοιπους οργανισμούς. Η πορεία της ενέργειας από τον ήλιο, στους παραγωγούς και στη συνέχεια στους καταναλωτές ονομάζεται ροή ενέργειας.

Τροφική αλυσίδα

Τροφικές αλυσίδες, τροφικά πλέγματα, τροφικές πυραμίδες

Τροφική αλυσίδα είναι το διάγραμμα που απεικονίζει τις τροφικές σχέσεις μεταξύ συγκεκριμένων πληθυσμών ενός οικοσυστήματος.

Τροφική αλυσίδα

Επειδή οι τροφικές σχέσεις μεταξύ των πληθυσμών ενός οικοσυστήματος είναι πιο περίπλοκες, οι τροφικές αλυσίδες δεν αρκούν για να περιγράψουν πλήρων τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών του οικοσυστήματος. Το διάγραμμα που απεικονίζει τις πραγματικές σχέσεις μεταξύ των πληθυσμών ενός οικοσυστήματος ονομάζεται τροφικό πλέγμα.

Τροφικό πλέγμα

Τα βέλη σε ένα τροφικό πλέγμα ή τροφική αλυσίδα δείχνουν την πορεία της τροφής μέσα στο οικοσύστημα καθώς και την πορεία της ενέργειας (από τους παραγωγούς προς τους καταναλωτές).

Μπορούμε να κατατάξουμε τους οργανισμούς ενός οικοσυστήματος σε τροφικά επίπεδα όπου κάθε επίπεδο θα περιλαμβάνει όλους τους οργανισμούς που χρησιμοποιούνται ως τροφή από το επόμενο επίπεδο. (π.χ. ένα επίπεδο όλοι οι παραγωγοί,  ένα άλλο επίπεδο όλοι οι φυτοφάγοι κ.τ.λ.)

Τροφικά επίπεδα

Τροφική πυραμίδα αριθμού οργανισμών ή πληθυσμού είναι μια πυραμίδα που σχηματίζεται αν μετρήσουμε τον αριθμό των οργανισμών κάθε επιπέδου, ο οποίο μειώνεται καθώς προχωράμε προς ανώτερα επίπεδα.

Τροφική πυραμίδα πληθυσμού

Με τον ίδιο τρόπο, αν αφαιρέσουμε το νερό και μετρήσουμε την ξηρή μάζα (βιομάζα), φτιάχνουμε μια τροφική πυραμίδα βιομάζας.

Η ενέργεια που περνάει σε κάθε επίπεδο μειώνεται κι αυτή καθώς ανεβαίνουμε επίπεδο. Μάλιστα σε κάθε επίπεδο περνάει μόνο το 10% της ενέργειας που υπάρχει στο αμέσως προηγούμενο επίπεδο.Έτσι μπορούμε να φτιάξουμε μια τροφική πυραμίδα ενέργειας.

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2014 στις 19:17 στην κατηγορία Βιολογία Β' Γυμνασίου. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια χρησιμοποιώντας το RSS 2.0 feed. Τα σχόλια και τα pings δεν επιτρέπονται.