Αφού τελειώσαμε το βιβλίο μας για την εποχή των δεινοσαύρων, αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε στην επόμενη ενδιαφέρουσα (για εμάς τους ανθρώπους) εποχή, στην περίοδο κατά την οποία έζησαν οι πρόγονοι του ανθρώπου και στη συνέχεια οι πρώτοι άνθρωποι (χόμο σάπιενς όπως ονομάζονται επιστημονικά).

Μπήκαμε λοιπόν στη Χρονομηχανή, φορέσαμε ζώνες και κράνη, προγραμματίσαμε τους υπολογιστές μας, και όλοι μαζί, συγχρονισμένα, πατήσαμε το κουμπί που μας οδήγησε στα 2.000.000 χρόνια πριν.

Παρατηρούμε ότι αναφερόμαστε σε ένα βάθος χρόνου εκατομμυρίων χρόνων. Είναι λοιπόν φυσικό να μην μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια το χρόνο κατά τον οποίο έζησαν οι πρόγονοι των ανθρώπων. Στην επιστήμη δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία απόψεων, από ποια χρονολογία και μετά μπορούμε να μιλάμε για ύπαρξη ανθρώπων στη Γη. Για αυτό και η ημερομηνία που θέσαμε είναι συμβατική #.

Μέσα από το διάφανο θόλο της Χρονομηχανής μας αρχίσαμε να παρατηρούμε τους μακρινούς προγόνους μας. Η πρώτη πράξη τους που βλέπουμε είναι να κατασκευάζουν εργαλεία. Στη συνέχεια, πατούν γερά στα δύο από τα τέσσερα πόδια τους και σηκώνουν τα άλλα δύο ψηλά. Έτσι τα απελευθέρωσαν και μπόρεσαν να τα χρησιμοποιήσουν για να κάνουν βοηθητικές πράξεις και έργα.

Το πρώτο μεγάλο βήμα (μεταφορικά μιλώντας) λοιπόν της εξέλιξης του ανθρώπου είναι το πρώτο βήμα (στην κυριολεξία).

Σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπου είναι και η ανακάλυψη της φωτιάς. Τα επόμενα βήματα της ανθρωπότητας ήταν τα ακόλουθα: οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε κοινότητες, κατασκεύασαν σπίτια, καλλιέργησαν τη γη, εξημέρωσαν και εξέθρεψαν ζώα, γέννησαν τη γλώσσα για να επικοινωνούν, τη φιλοσοφία και την τέχνη για να νοηματοδοτήσουν τη ζωή τους.

Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Οι επιστήμονες έχουν ταξινομήσει τους προγόνους μας στις ακόλουθες κατηγορίες (αναφέρουμε τις σημαντικότερες):

Ο Χόμο Χάμπιλις (Homo habilis στα λατινικά) που θα πει ‘επιδέξιος άνθρωπος’, έζησε περίπου 2,4 με 1,5 εκατομμύρια χρόνια πριν και ονομάστηκε έτσι γιατί κατασκεύαζε λίθινα (πέτρινα) εργαλεία και πιθανότατα και εργαλεία από οστά ζώων. Ορισμένοι επιστήμονες προτείνουν να επαναταξινομηθεί το συγκεκριμένο είδος έξω από το γένος Χόμο, και να προσδιοριστεί ως είδος του γένους Αυστραλοπίθηκος, λόγω της μορφολογίας του σκελετού του που καθιστούσε το είδος δενδρόβιο, σε αντίθεση με τον διποδισμό των άλλων ειδών Χόμο.

Ο Χόμο Ερέκτους (Homo erectus  στα λατινικά) που θα πει ‘όρθιος άνθρωπος’, έζησε 1,8 εκατομμύρια μέχρι 70.000 χρόνια πριν, και ήταν, όπως λέει το όνομά του, ο πρώτος ανθρώπινος πρόγονος που προχωρούσε τελείως όρθιος. Ο Ερέκτους έφτιαξε πιο περίπλοκα εργαλεία και ίσως να υπήρξε και το πρώτο είδος που χρησιμοποίησε τη φωτιά για να ψήσει κρέας.

Ο Νεάντερταλ ή Χόμο Νεαντερντάλενσις (Homo neanderthalensis στα λατινικά), είναι είδος το οποίο εμφανίστηκε από 400.000 μέχρι 130.000 χρόνια πριν και υπήρξε μέχρι πριν 35.000 χρόνια. Η ονομασία του προέρχεται από την κοιλάδα Νεάντερταλ της Γερμανίας, όπου το 1856 ανακαλύφθηκαν από εργάτες απολιθωμένα οστά τα οποία αποδόθηκαν στο συγκεκριμένο είδος.

Και τέλος ο Χόμο Σάπιενς (Homo sapiens στα λατινικά), που σημαίνει ‘σοφός άνθρωπος’. Ο Χόμο σάπιενς ζει τα τελευταία 250.000 χρόνια και χαρακτηριστικά του είναι ο μεγαλύτερος εγκέφαλος (ο λόγος για τον οποίο ονομάστηκε ‘σοφός’) και η χρήση περίπλοκων εργαλείων.

Ο άνθρωπος λοιπόν ανήκει στο γένος Χόμο και στο είδος Χόμο σάπιενς. Η πορεία του ‘σοφού ανθρώπου’ μέχρι σήμερα και τα δημιουργήματά του, θα μας απασχολήσουν όλο τον υπόλοιπο χρόνο μας. Όμως πριν. θα μείνουμε για λίγο σε εκείνα τα χαμένα στην προϊστορία χρόνια και τη ζωή των πρώτων Χόμο.

#  Εξίσου συμβατική βέβαια είναι και η διάκριση των περιόδων της προϊστορίας, αλλά και της ιστορίας, μιας και ο χρόνος είναι συνεχές μέγεθος και κάθε γεγονός έχει τις ρίζες του σε ένα συνεχές παρελθόν και επηρεάζει ένα εξίσου συνεχές μέλλον. Ο λόγος για τον οποίο αποδεχόμαστε αυτή τη σύμβαση σχετικά με την κατάτμηση του χρόνου, είναι ότι μόνο έτσι μπορούμε να μελετήσουμε και να γνωρίσουμε. Οι διακρίσεις, οι ορισμοί και οι ταξινομήσεις είναι απαραίτητα εργαλεία για οποιαδήποτε επιστημονική μελέτη, είναι τα εργαλεία μέσω των οποίων γνωρίζουμε.

Σημείωση:

Τα σκίτσα για την εξέλιξη του ανθρώπου τα πήραμε από τις σελίδες: http://biologion.blogspot.com/2010/01/blog-post_28.html

και

http://tle.westone.wa.gov.au/content/file/969144ed-0d3b-fa04-2e88-8b23de2a630c/1/human_bio_science_3b.zip/content/001_evol_trends/page_14.htm

Σύνδεσμοι:

http://sfrang.com/historia/selida100.htm

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=218332