ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΜΕΓΑΡΩΝ
Βλέπετε τη γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά από τα Μέγαρα Αττικής. Γενικά, οι φορεσιές της Αττικής διακρίνονται σε δύο μεγάλες ομάδες: των Μεσογείων ή ανατολικής Αττικής και των Μεγάρων ή δυτικής Αττικής. Και οι μεν πρώτες έχουν επιρροές από τα νησιά, ενώ οι δεύτερες από τις φορεσιές της Πελοποννήσου και της Στερεάς. Συγκεκριμένα, η μεγαρίτικη γυναικεία φορεσιά διακρίνεται και αυτή σε δύο τύπους: τους καπλαμάδες (μακρύ φόρεμα σαν επενδύτης, ανοιχτό μπροστά κατακόρυφα, σε σκούρο γαλάζιο συνήθως, με βελούδινη κόκκινη λωρίδα εσωτερικά περιμετρικά και στο τελείωμα των μανικιών) και τα φουστάνια ή τα κατηφένια, την καλή ενδυμασία των Μεγαριτισσών, που αρχικά ήταν και η νυφική. Το όνομά της το πήρε από το χαρακτηριστικό μπορντό χρώμα του κόκκινου κατηφέ (λουλούδι) που έχει συνήθως το βελούδινο, χρυσοκέντητο, μακρυμάνικο γιλέκο της φορεσιάς («ζιπούνι»).
Διαβάστε περισσότερα…
Το ζιπούνι είναι κοντό ως τη μέση και, ενώ συνήθως είναι κόκκινο μπορντό, υπάρχει και σε ροζ, σομόν, μωβ, βερικοκί ή μελί. Είναι κεντημένο με χρυσή κλωστή και πούλιες και όσο περισσότερα κεντήματα έχει τόσο πιο πλούσια ήταν η γυναίκα που το φορούσε. Από κάτω φορούσαν μαύρο μακρύ φόρεμα ως τον αστράγαλο με πολλές πιέτες και μπροστά μακριά ποδιά επίσης πλούσια κεντημένη. Εσωτερικά λευκό πουκάμισο και μεσοφόρι. Στα πόδια κόκκινες βελούδινες χρυσοκέντητες παντόφλες, τις «κουντούρες», από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και εξής. Φυσικά μόνο στις γιορτές, καθώς τις καθημερινές που φορούσαν καπλαμάδες ήταν ξυπόλυτες. Παλαιότερα, φορούσαν και οι γυναίκες τσαρούχια ή γουρουνοτσάρουχα, όπως και οι άντρες. Στο κεφάλι φορούσαν ένα εσωτερικό μαντήλι για να κρατάει τα μαλλιά, το «σαπίσο», φέσι και τελευταία την «μπόλια», ένα μακρύ μαντήλι από λευκό τσεβρέ ή μετάξι, με χρυσή δαντέλα στο τελείωμα, το οποίο ήταν χαλαρό και γύριζε από τον λαιμό προς τα πίσω. Μοναδικό κόσμημα, αλλά πολύ εντυπωσιακό, ήταν οι «άλυσες», που κάλυπταν το στήθος: πολλές σειρές λεπτές αλυσίδες πιασμένες με γάντζο και γεμάτες διάφορα νομίσματα (φλουριά, λίρες, πεντόλιρα, μαχμουτιέδες, ντούμπλες).
Το άλλο είδος γυναικείας φορεσιάς των Μεγάρων, ο καπλαμάς, μονοκόμματος και με στενά μανίκια, μοιάζει στη χρήση και το σχήμα με το καβάδι, τον σαγιά, το αντερί και περισσότερο με το καφτάνι άλλων φορεσιών. Είδη καπλαμάδων: με το φούντι (πουκάμισο), ο σπαθάτος, ο καπλαμάς με τα σκούρα και ο χοντρός (καθημερινός). Με τον καπλαμά αρραβωνιάζονταν, ενώ με τα κατηφένια παντρεύονταν. Πάνω από τον καπλαμά φορούσαν την ποδιά, που η καθημερινή ήταν βαμβακερή ή μάλλινη, άσπρη ή ριγωτή ή χρωματιστή και λεγόταν «μαρτίνα», ενώ η γιορτινή ήταν μεταξωτή και άσπρη και λεγόταν «καλαμάτα», από τον τόπο που προμηθεύονταν το μεταξωτό ύφασμα. Για το κρύο φορούσαν πάνω από τον καπλαμά ένα σιγκούνι ή γκιουρντί (αμάνικο γιλέκο ως το γόνατο, με γαλάζια τσόχα ή κόκκινο βελούδο με κεντημένα λουλούδια στον ποδόγυρο και τις ραφές του ώμου. Η διακόσμηση του καπλαμά είναι απλή με κορδονάκια και πολύχρωμα σειρήτια.
Τα υποδήματα και τα κοσμήματα ήταν ίδια όπως στα κατηφένια, μόνο που οι «άλυσες» του καπλαμά είχαν λιγότερες σειρές με νομίσματα (τρεις έως πέντε, ενώ στα κατηφένια τουλάχιστον δέκα). Διαφορά με τα κατηφένια υπήρχε επίσης στο μαντήλι, καθώς στη φορεσιά του καπλαμά το μαντήλι ήταν κίτρινο, σταμπωτό με κλαράκια, για πένθος μαύρο, μαύρο με άσπρα κλαράκια ή λαδί ανάλογα τη συγγένεια και, αν ήταν στολισμένο με παράδες ή φλουριά, λεγόταν «παραδομένο». Κάποιες φορές φορούσαν ζωνάρι μάλλινο, υφαντό που κάλυπτε τη λεκάνη.
Γενικά, στα τέλη του 19ου αι. διαπιστώνεται μεγάλη ποικιλία στη φορεσιά των Μεγάρων.
Πηγές:
https://local.e-history.gr/pages/viewpage.action?pageld=12582922
https://greekculture.ellinikospolitismos.wordpress.com/2016/09/08/ο-θ-ράλλης-και-οι-
μεγαρίτικες-φορεσιές
https://el.wikipedia.org/wiki/Φορεσιά_των_Μεγάρων
https://mandra.evolution-isa.gr/paradosiakes-foresies/stereas-elladas/i-foresia-ton-
megaron-o-kaplamas
Έγραψαν οι μαθητές/τριες του Γ3 του 8ου Γυμνασίου Καλαμαριάς: Νίκος Καλαϊτζάκης,
Βασίλης Παγγούσης, Κατερίνα Παπαζήση, Κατερίνα Τσοτοπούλου, Σταύρος Τσουκαλάς, Μαρία Χατζηδημητρίου.
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευαγγελία Βελλή.
ΑΝΔΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΜΕΓΑΡΩΝ
Βλέπετε την ανδρική παραδοσιακή φορεσιά από τα Μέγαρα Αττικής. Όπως και η γυναικεία μεγαρίτικη φορεσιά, έτσι και η ανδρική, έχει δύο εκδοχές: την καθημερινή με τη φουστανέλα και την κυριακάτικη («τα κυριακάτικα») με την άσπρη μακριά πουκαμίσα («ποκάμισο») που φτάνει ως το γόνατο και δένει στη μέση και το μαύρο παντελόνι.
Παραλλαγή της αποτελεί το άσπρο παντελόνι με άσπρη πουκαμίσα.
Διαβάστε περισσότερα…
Το παντελόνι (το «μπουντούρι»), που ήταν παραδοσιακά μαύρο, ήταν χοντρό και υφαντό ως την κνήμη και μετά λεπτό βαμβακερό στο σημείο που φοριούνται οι «σκάλτσες» (τσόχινες περικνημίδες). Τις σκάλτσες τις φορούσαν και στις δύο εκδοχές της φορεσιάς και ήταν α) καφέ χρώματος με μεταξωτό κέντημα σε συνδυασμό με τη φουστανέλα και β) σκούρες μπλε ή μαύρες σε συνδυασμό με τα άσπρα κυριακάτικα ρούχα. Στην ανδρική φορεσιά των Μεγάρων ανήκει και η «καμιζόλα» (λευκό γιλέκο με μανίκια τον χειμώνα ή χωρίς μανίκια το καλοκαίρι, σταυρωτό στο στήθος).
Στην εκδοχή της φορεσιάς με τη φουστανέλα προστίθεται η «φέρμελη» (το πανωφόρι της φουστανέλας, κεντημένο μπρος-πίσω και στα μανίκια, με πλεκτά κουμπιά.
Τον βαρύ χειμώνα χρησιμοποιούνταν το «ταμπάρο» (χοντρό υφαντό ημίπαλτο) ή το «σιγούνι» (επίσης χοντρό υφαντό ημίπαλτο, αλλά με κουκούλα).
Πηγές:
ellas2021.eu/clothing.html
https://local.e-history.gr/pages/viewpage.action?pageld=12582922
https://el.wikipedia.org/wiki/Φορεσιά_των_Μεγάρων
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Η 25η Μαρτίου 1821 για τους Μεγαρίτες δεν ήταν η αρχή της Επανάστασης, ήταν η συνέχεια μιας συνεχούς επαναστατικής διάθεσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Είχαν συμμετάσχει στα Ορλωφικά, την αποτυχημένη και αιματηρή επανάσταση του 1770, αλλά και έπρεπε διαρκώς να αποκρούουν τις επιθέσεις Τούρκων και πειρατών λόγω της γεωγραφικής θέσης των Μεγάρων. Κατά την Επανάσταση του 1821 συμμετείχαν με μεγάλη προθυμία και αυταπάρνηση. Στις μέρες μας διατηρείται ως μνημείο της ανδρείας τους το τείχος της Αγίας Τριάδας (Βουρκάρι), ένα αμυντικό, εντυπωσιακό τείχος μήκους 600 μέτρων και ύψους 4 μέτρων, η κατασκευή του οποίου διήρκεσε από το 1818 ως το 1823. Πίσω από αυτό οχυρώνονταν οι Μεγαρίτες και πολεμούσαν τους Τούρκους.
Έγραψαν οι μαθητές/τριες του Γ3 του 8ου Γυμνασίου Καλαμαριάς Νίκος Καλαϊτζάκης,
Βασίλης Παγγούσης.
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευαγγελία Βελλή.