ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Ή ΓΕΝΑΡΗΣ
Ο Γενάρης, όπως και όλοι οι μήνες του ημερολογίου μας, του Παγκοσμίου Χριστιανικού ημερολογίου, οφείλει τ’ όνομά του στους Αρχαίους Ρωμαίους στο Θεό του Ιανό, που προς τιμή του τον ονόμασαν έτσι. Δεν είχε όμως απ’ την αρχή την τιμή ν’ αποτελεί τον πρώτο μήνα του χρόνου. Αττικός μήνας: ΓΑΜΗΛΙΩΝ (15 Ιανουαρίου – 15 Φεβρουαρίου).
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν σαν Πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου (του μηνός Σκιροφοριώντος όπως τον έλεγαν) και οι Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου. Η τελευταία είχε διατηρηθεί να γιορτάζεται και από τους Έλληνες της Ανδριανουπόλεως, πριν τους διώξουν οι Τούρκοι από την Ανατολική Θράκη. Η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν πρωτοχρονιά από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. Την ημέρα αυτή συνήθιζαν να εκλέγουν τους ανώτατους άρχοντες, τους ύπατους και με την ευκαιρία επιδίδονταν σε τελετές και θορυβώδεις διασκεδάσεις. Από αυτούς την πήραν αργότερα οι Βυζαντινοί και την καθιέρωσαν (περί το 1000 μ.Χ.).
|
Γεωργικές εργασίες
Προετοιμάζουν τα γεωργικά τους εργαλεία, όταν υπάρχουν βροχές ή χιόνια. Μεταφέρουν κοπριά στα κτήματα. Εκχερσώνουν χωράφια ή διορθώνουν φράχτες. Κάνουν αποστραγγιστικά χαντάκια. Ανοίγουν λάκκους γύρω από τα δέντρα για να δεχτούν περισσότερη βροχή ή τα ασβεστώνουν. Σπέρνουν πρώιμα μπιζέλια, κουκιά, κρομμύδια. Φυτεύουν τα φυλλοβόλα δέντρα (κερασιά, βυσσινιά, βερικοκιά, ροδακινιά), αγκινάρες, φράουλες, σπαράγγια. Λιπαίνουν τα δέντρα με χωνεμένη κοπριά. Κλαδεύουν ελαιόδεντρα. Επισκευάζουν και βάφουν τις κυψέλες. Αρχίζουν το άρμεγμα των προβάτων. Οι γυναίκες ύφαιναν στον αργαλειό κιλίμια και βελέντζες, έπλεκαν και έραβαν.  Παροιμίες
Σ’ όσους μήνες έχουν «ρο», μπάνιο με ζεστό νερό. Χιόνισ’ έβρεξ’ ο Γενάρης, oλ’ οι μύλοι μας θ’ αλέθουν. Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζει. Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θα ‘ν’ τον αλωνάρη. Κόττα, πίτα το Γενάρη, κόκοτα τον Αλωνάρη. Κόψε ξύλο το Γενάρη και μη καρτερείς φεγγάρι. Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι. Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει. Του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο μέρας μοιάζει. Ο λαγός και το περδίκι κι ο καλός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται. Εγέλασεν ο Γενάρης. Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη. Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά. Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει. Οποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε ν’ οργώσει. Κόψε ξύλο τον Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι. Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη. Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει. Αρχιμηνιά, καλή χρονιά, με σύγκρυα και παγωνιά. Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και τη Λαμπρή βρεμένη. Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο. Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια , και του Γεναριού οι νύχτες. Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις. Οι γεναριότικες νύχτες, για να περάσουν θέλουν συντροφιά και κουβέντα. Έκαμε κι ο Γενάρης ήλιο. Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου. Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και τη Λαμπρή βρεμένη. Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το. Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη. |
