103 KΥΠΑΡΙΣΣΑΚΙΑ

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Την Πέμπτη 24 Ιανουαρίου επισκεφθήκαμε το Μουσείο Μπενάκη. Η τάξη μας ξεναγήθηκε και εργάσθηκε στις αίθουσες με τα βυζαντινά εκθέματα.

Η πρώτη αίθουσα είχε αντικείμενα από τα πρώιμα βυζαντινά, παλαιοχριστιανικά χρόνια: 1) Νεκρικά πορτρέτα Φαγιούμ (προσωπογραφίες από την περιοχή Φαγιούμ στην Αίγυπτο), 2) Πανέμορφα κοπτικά υφάσματα με πολύχρωμα σχέδια και μορφές, 3) Κοσμήματα: περιδέραια, σκουλαρίκια, περικάρπια, δαχτυλίδια, από χρυσό, ασήμι και πολύτιμους λίθους που φορούσαν οι πλούσιοι οι άρχοντες, κι όσοι κατείχαν υψηλές θέσεις και 4) Αντικείμενα καθημερινής χρήσης: λυχνάρια, κηροπήγια, πολυέλαιοι, καντάρια και σταθμά για τη ζύγιση προϊόντων, δοχεία και κουβάδες, νομίσματα κ.α. από χαλκό, σίδερο, ασήμι και χρυσό που χρησιμοποιούσε ο απλός λαός.

Η δεύτερη αίθουσα είχε ψηφιδωτά, χειρόγραφα βιβλία και πιάτα καθημερινής χρήσης φτιαγμένα από πηλό με σχέδια και ζωγραφιές και εφυαλωμένα με ειδική επίστρωση γυαλιού.

Η τρίτη αίθουσα είχε πολλές βυζαντινές εικόνες αγιογραφημένες με την ορθόδοξη τεχνοτροπία  όπως η εικόνα της φιλοξενίας του Αβραάμ, η αγία Άννα με την Παναγία στην αγκαλιά της, πολλές εικόνες της Παναγίας (Βρεφοκρατούσα, Οδηγήτρια, Πολυύμνητος, Παναγία των αγγέλων, κ.α.) εικόνες αγίων με τη ζωή τους (θαύματα, μαρτύρια κλπ.) όπως του αγίου Γεωργίου, αγίου Νικολάου κ.α. και εικόνες δυτικής τεχνοτροπίας  όπως η προσκύνηση των Μάγων του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκραίκο).

Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά την Κα Γιαννουλάτου Μαρία – Χριστίνα για την ωραία και λεπτομερή ξενάγηση που έκανε σε μας τους εκπαιδευτικούς βοηθώντας μας έτσι να παρουσιάσουμε καλύτερα τα εκθέματα στους μαθητές μας. Επίσης ευχαριστούμε το Μουσείο που μας έδωσε υλικό (έντυπα, διαφάνειες σε Power Point και κείμενα σε Word)  και συνέβαλε ουσιαστικά στην καλύτερη ενημέρωση και προετοιμασία μας.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Κουμπάρη 1 στο Κολωνάκι. www.benaki.gr, τηλ. 2103671067-70.
Είναι στεγασμένο σ’ ένα από τα επιβλητικότερα νεοκλασικά κτήρια της Αθήνας. Ιδρύθηκε από τον ευπατρίδη Αντώνη Μπενάκη (1873 – 1954) και εγκαινιάσθηκε το 1931.Χάρη στη γενναιοδωρία του ιδρυτή του και των εκατοντάδων δωρητών που ακολούθησαν το παράδειγμά του, το Μουσείο Μπενάκη, που λειτουργεί ως αυτόνομο κοινωφελές Πολιτιστικό Ίδρυμα Ιδιωτικού Δικαίου, έχει στη συλλογή του 45.000 περίπου αντικείμενα, ισάριθμα βιβλία και 650 περίπου αρχειακές μονάδες ιστορικών εγγράφων. Παράλληλα, διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα φωτογραφικά αρχεία της Ελλάδας, 32 μεγάλες αρχειακές μονάδες, που μελετώνται συστηματικά από το Κέντρο Τεκμηρίωσης.Στο θησαυρό που διαφυλάσσει και διαχειρίζεται το Μουσείο Μπενάκη στο ιστορικό κτήριο της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας εκτίθενται, από τον Ιούνιο του 2000, τα αντιπροσωπευτικά δείγματα μόνο των ελληνικών συλλογών του.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΕΝΑΚΗΣ
Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αντώνης Μπενάκης, γιος του Εμμανουήλ Μπενάκη και αδερφός της Πηνελόπης Δέλτα, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, το 1873. Σπούδασε στην Αθήνα και την Οξφόρδη και εργάστηκε στις επιχειρήσεις του πατέρα του στην Αλεξάνδρεια και την Αγγλία. Πολέμησε ως εθελοντής στον πόλεμο του 1897 και τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913. Ασχολήθηκε επίσης με τον ναυτικό αθλητισμό και τον Προσκόπισμό. Το 1935-36 συμμετείχε στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή ως υπουργός Γεωργίας. Μεγάλος φίλος των τεχνών, ασχολήθηκε από τα νεανικά του χρόνια με την αγορά έργων τέχνης και σχημάτισε σπουδαίες συλλογές. Ίδρυσε το Μουσείο Μπενάκη δωρίζοντας τις συλλογές του και αναλαμβάνοντας τις δαπάνες λειτουργίας του. Πέθανε στην Αθήνα το 1954.

Βιβλία για τον Αντώνη Μπενάκη στη βιβλιοθήκη

Τομαρά-Σιδέρη, Ματούλα. Αλεξανδρινές οικογένειες: Χωρέμη, Μπενάκη, Σαλβάγου. Αθήνα: Εκδόσεις Κέρκυρα, 2004. [ART 361.74092 TOM]

Σουλογιάννης, Ευθύμιος Θ. Αντώνης Εμμ. Μπενάκης: 1873-1954: ο ευπατρίδης, ο διανοούμενος, ο ανθρωπιστής. Αθήνα: Καστανιώτης, 2004. [ART Β ΜΠΕ]

Σύνδεσμοι στο διαδίκτυο για τον Αντώνη Μπενάκη

Μουσείο Μπενάκη

Μουσείο Μπενάκη: η ιστορία: ο ιδρυτής

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες τριών ή τεσσάρων ατόμων και δούλεψαν τα παρακάτω φύλλα εργασίας. Οι δάσκαλοί τους ήταν συντονιστές, εμψυχωτές και παρείχαν την ανάλογη βοήθεια (συμβουλές, διευκρινήσεις, πληροφόρηση)  στις ομάδες, όταν ήταν αναγκαίο.

1^η ΑΙΘΟΥΣΑ

Πρώτη Βυζαντινή περίοδος, Παλαιοχριστιανικά χρόνια (έως τον 8^ο μ.Χ. αι.)

Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν απέραντη. Μέσα στα σύνορά της ζούσαν πολλοί λαοί με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, ήθη, έθιμα και πολιτισμό. Έτσι έμοιαζε σαν ένα μεγάλο μωσαϊκό που ένωνε πολλούς τόπους και λαούς. Ονομάστηκε βυζαντινή από τους επιστήμονες ιστορικούς, πολλούς αιώνες αργότερα, μετά την κατάκτησή της από άλλους λαούς.

Σημείωση: Οι ονομασίες «βυζαντινή αυτοκρατορία, Βυζαντινός-ή, Βυζάντιο κλπ.» οφείλονται στη μικρή αποικία των Μεγαρέων από την Αττική, το «Βυζάντιο», που έφτιαξε ο Βύζας ο Μεγαρεύς  (657 π.Χ.), στο σημείο που, ύστερα από περίπου χίλια χρόνια (330 μ.Χ.), ο αυτοκράτορας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας Μέγας Κωνσταντίνος έφτιαξε τη νέα πρωτεύουσα του κράτους, τη «Νέα Ρώμη» ή «Κωνσταντινούπολη».

Εργασίες

1^η Εργ.: Πώς ήταν φυσιογνωμικά οι βυζαντινοί; Βρείτε το πορτρέτο ενός βυζαντινού ανθρώπου από την Αντινοόπολη της Αιγύπτου και περιγράψτε το.

Πρόσωπο: …………………………………………………………………………….

Χρώμα δέρματος, ρούχα: ……………………………………………………….

Σημείωση: Το νεκρικό αυτό πορτρέτο (Φαγιούμ) έχει ζωγραφιστεί σε ύφασμα με την εγκαυστική τεχνική (ανακάτευαν το χρώμα με ζεστό, λιωμένο κερί και ζωγράφιζαν). Την τεχνική αυτή χρησιμοποίησαν και οι πρώτοι χριστιανοί για τις αγιογραφίες τους.

☺ Θέμα για συζήτηση: Πώς διατηρήθηκαν στην Αίγυπτο υφάσματα περίπου 1700 χρόνια;

2η Εργ.: Βρείτε ένα κοπτικό ύφασμα που παρουσιάζει μια γυναικεία μορφή που στολίζεται.

Τι σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στο πρόσωπο της γυναίκας;
Απ.: ……………………………………………………………………………….

Πού χρησιμοποιούσαν αυτά τα υφάσματα οι βυζαντινοί;
Απ.: …………………………………………………………………………

Σημείωση: Οι Κόπτες ήταν χριστιανοί κάτοικοι της Αιγύπτου με ειδικότητα στα όμορφα υφάσματα.

3^η Εργ.: Σημειώστε κοσμήματα που χρησιμοποιούσαν οι βυζαντινοί (όνομα και υλικό κατασκευής):

Κοσμήματα:………………………………………………………………………

Ποιοι, κατά τη γνώμη σας, φορούσαν αυτά τα κοσμήματα;
Απ.: ……………………………………………………………………………

4^η Εργ.: Σημειώστε αντικείμενα καθημερινής χρήσης που χρησιμοποιούσαν οι βυζαντινοί στα σπίτια τους
(όνομα και υλικό κατασκευής):

Αντικείμενα:…………………………………………………………………………………………………………….

Τι βλέπετε πάνω στις επιφάνειές τους;
Απ.:…………………………………………………………………

Σημείωση: Οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν όλα τα παραπάνω αντικείμενα λέγονταν «χειρώνακτες», γιατί τα έφτιαχναν με τα χέρια τους. Σε κάποια αντικείμενα βλέπουμε σκαλισμένα θέματα από την αρχαία Ελλάδα π.χ. μυθολογία.

☺► Θέμα για συζήτηση: Γιατί οι τεχνίτες ζωγραφίζουν ή σκαλίζουν πάνω στα διάφορα αντικείμενά τους θέματα από τη μυθολογία και την αρχαία Ελλάδα (δωδεκάθεο) ενώ βρισκόμαστε σε χριστιανική εποχή;

5^η Ερ.: Υπογραμμίστε ανάλογα για να αξιολογήσετε την τέχνη των βυζαντινών τεχνητών (καλλιτεχνών):

Η τεχνική στα κοσμήματα: Φανταστική / Αξεπέραστη,  Άριστη,  Πολύ Καλή,  Καλή,  Σχεδόν Καλή.

Η τεχνική στα αντικείμενα του σπιτιού: Φανταστική / Αξεπέραστη,  Άριστη,  Πολύ Καλή,  Καλή,  Σχεδόν Καλή.

2^η ΑΙΘΟΥΣΑ

Περίοδος ακμής και κρίσης του Βυζαντίου (8^ος μ.Χ. αι. μέχρι την Άλωση της Πόλης (1453)

Όλα τα έργα αυτής της αίθουσας φιλοτεχνήθηκαν μετά το 843 μ.Χ. Δηλαδή, ύστερα από την ταραγμένη περίοδο της εικονομαχίας (διαμάχη μεταξύ των Βυζαντινών για το αν θα έπρεπε στους ναούς να υπάρχουν και να προσκυ-νούνται εικόνες με τα πρόσωπα του Χριστού, της Παναγίας κλπ.) που κράτησε πάνω από 100 χρόνια κι έληξε με την Ζ΄ οικουμενική σύνοδο που αποφάσισε την αναστήλωση των εικόνων (επανατοποθέτηση των εικόνων στους ναούς).

1^η Εργ.: Εργαστείτε στο μεγάλο ψηφιδωτό της Παναγίας Πλατυτέρας (αντίγραφο από την Πλατυτέρα που βρίσκεται στην κόγχη του ιερού του μεγάλου ναού της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη)

Σημειώστε τα χρώματα που βλέπετε:
Απ.: …………………………………………………………….

Η δημιουργία ενός ψηφιδωτού, κατά τη γνώμη σας, ήταν δύσκολη ή εύκολη δουλειά και γιατί;
Απ.:………………………………………………………………

Τι σας εντυπωσιάζει περισσότερο σ’ ένα ψηφιδωτό, όταν το βλέπετε από μακριά;
Απ.: ………………………………………………………………………………..

2^η Εργ.: Ανακαλύψτε το μικρό ψηφιδωτό από την ιερά μονή Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη.

Ποιος έχει δωρίσει στο μουσείο αυτό το ψηφιδωτό;
Απ.: …………………………………………………………………………

Γιατί οι ψηφίδες του προσώπου είναι μικρότερες σε μέγεθος από τις άλλες των ρούχων κλπ.:
Απ.: ………………………………………………………………..

☺►Εργασία στο Σχολείο: Βρείτε πληροφορίες: 1) Για την Πηνελόπη Δέλτα, 2) Για τον Αντώνη Μπενάκη και τη δημιουργία του Μουσείου και 3) Για το πώς φτιαχνόταν ένα ψηφιδωτό.

3^η Εργ.: Παρατηρήστε και περιγράψτε βιβλία της Βυζαντινής εποχής:

Τα βιβλία είναι γραμμένα με το χ…… και γι’ αυτό λέγονται χ……………… Τα έχουν γράψει δ…………, ή μ…………… ή απλά μ………………… άνθρωποι της εποχής εκείνης. Οι ζωγραφιές που έχουν λέγονται μ…………………… Τα φύλλα τους είναι από δ……… ζώου και λέγονται π……………… Χάρη στους Βυζαντινούς αντιγραφείς έφτασαν ως τις μέρες μας πολλά αρχαία κείμενα κι έτσι γνωρίζουμε λεπτομέρειες για τον αρχαίο κόσμο (αρχαία Ελλάδα κλπ.)

Πιστεύετε ότι το ίδιο πρόσωπο που έγραφε το βιβλίο έκανε και τις ζωγραφιές μέσα σ’ αυτό; Αν όχι, ποιος μπορεί να ζωγράφιζε το βιβλίο;
Απ.: ……………………………………………………………………………….

Ποιο ρόλο έπαιζαν οι ζωγραφιές στα βιβλία;
Απ.: ………………………………………………………………………………….

Στη βυζαντινή εποχή βιβλία είχαν μόνο οι πλούσιοι, οι μορφωμένοι, οι δάσκαλοι και τα μοναστήρια. Γιατί ήταν δύσκολο να έχουν όλοι βιβλία, ακόμα κι οι πιο φτωχοί;
Απ.: …………………………………………………………………………

4^η Εργ.: Βρείτε τα σκεύη που χρησιμοποιούσαν καθημερινά στο φαγητό τους:

Πώς ήταν τα πιάτα τους; Απ.: Υλικά κατασκευής: ………………. Σχήματα: ………………..………… Διακοσμητικά θέματα: …………………

Σημειώσεις: 1) Η γυαλιστερή επιφάνεια στα πιάτα οφείλεται σε μια ειδική επίστρωση με λεπτό στρώμα γυαλιού. Η εργασία αυτή λέγεται εφυάλωση και προστάτευε το πιάτο και τα χαραγμένα πάνω σ’ αυτό θέματα. 2) Οι Βυζαντινοί ήταν καλοφαγάδες. Του κόσμου τα καλούδια περνούσαν από το τραπέζι τους, και τα νοστίμιζαν με μπαχαρικά και μυρωδικά κάθε λογής. Αγαπούσαν πολύ τις σάλτσες. Έτρωγαν ψάρια (ξακουστός ήταν ο γάρος, μια σάλτσα που την έφτιαχναν με μυστική συνταγή χρησιμοποιώντας μικρά ψάρια και αλάτι με ξύδι ή κρασί), κρέας, κυνήγι, όσπρια, φρούτα, λαχανικά κ.α.

3^η ΑΙΘΟΥΣΑ

Μεταβυζαντινή περίοδος, ( Το Βυζάντιο μετά την Άλωση της Πόλης  )

Λίγο πριν την πτώση της Κων/πολης στα χέρια των Τούρκων, στα συρρικνωμένα εδάφη της αυτοκρατορίας άνθισε η καλλιτεχνική δημιουργία που χαρακτηρίζεται από τους μελετητές ως αναγέννηση παλαιολόγεια, αφού στο θρόνο βασίλευε τότε η δυναστεία των Παλαιολόγων (Τελευταίος αυτοκράτορας ο Κων/νος ΙΑ΄ Παλαιολόγος). Αλλά και μετά την άλωση οι Βυζαντινοί συνέχισαν να δημιουργούν. Ήρθαν σε επαφή και με τα καλλιτεχνικά κέντρα της Δύσης. Το κέντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τώρα, ήταν η Κρήτη, σημαντική κτήση των Βενετών που στα χρόνια εκείνα ήταν θαλασσοκράτορες. Όλα τα έργα που φιλοτεχνήθηκαν μετά το 1453 τα ονομάζουμε μεταβυζαντινά.

1^η Εργ.: Βρείτε την εικόνα που παρουσιάζει τη «φιλοξενία του Αβραάμ» και σημειώστε:

1) Πρόσωπα: ………………………………………………………………………………………………………..
2) Έπιπλα, αντικείμενα: ……………………………………………………………………………………….
3) Υλικό πάνω στο οποίο αγιογραφήθηκε:……………………………………………………………….
4) Αιώνας …………………………………………………………………………………………………………….
5) Κυριότερα χρώματα: …………………..…………………………………………………………………….

2^η Εργ.: Βρείτε το αργυρόβουλο με τη υπογραφή του Δεσπότη του Μιστρά (1456):

Διαβάστε την υπογραφή στο κάτω μέρος και σημειώστε το όνομά του:
……………………………………………………………………………………………………

☺►Εργασία στο Σχολείο: Βρείτε πληροφορίες από το βιβλίο της Ιστορίας για το Δεσποτάτο του Μιστρά.

3^η Εργ.: Ανακαλύψτε την εικόνα της αγίας Άννας που κρατάει στην αγκαλιά της την Παναγία:

Πώς καταλαβαίνουμε ποιο από τα δυο πρόσωπα είναι η Παναγία;
Απ.: ………………………………………………………………………………………

Ο αγιογράφος έκανε και τα δυο πρόσωπα εντελώς ίδια. Τι θέλει να μας πει με αυτό;
……………………………………………………………………………………………………………………….

Η εικόνα κατασκευάστηκε το …… αιώνα από τον ………………………………………………..

Ποιο πλεονέκτημα είχαν οι φορητές εικόνες σε ξύλο σε αντίθεση με τις τοιχογραφίες;
Απ.: ………………………………………………………………………………………………………………….

4^η Εργ.: Βρείτε την εικόνα του αγίου Γεωργίου στην οποία είναι αγιογραφημένες και σκηνές απ’ τη ζωή του:

Σημειώστε με πολύ λίγες λέξεις σκηνές από τη ζωή του αγίου:
Απ.:………………………………………………………………………………..

Τι μαθαίνουμε για τους αγίους απ’ αυτού του είδους τις εικόνες;
Απ.: ……………………………………………………………………………

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει για τις εικόνες ότι είναι «τα βιβλία των αγραμμάτων». Εξηγήστε με λίγα λόγια τι εννοεί:
Απ.: ………………………………………………………………………………….

5^η Εργ.: Βρείτε στην αίθουσα και σημειώστε με το όνομά τους εικόνες της Παναγίας:

Εικόνες: π.χ. Βρεφοκρατούσα, ………………………………………………………………………

Σε όσες εικόνες κι αν δούμε ένα ιερό πρόσωπο π.χ. Παναγία, Χριστό, άγιο Γεώργιο κλπ. παρατηρούμε ότι τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους είναι ίδια. Γιατί οι αγιογράφοι επιδιώκουν κάτι τέτοιο;
Απ.:………………………………………………………..

☺ ► Θέμα για συζήτηση: Πώς πήρε το όνομά της η Παναγία Οδηγήτρια;

6^η Εργ.: Παρατηρήστε τον πίνακα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου «Η προσκύνηση των Μάγων».

Σημειώστε τα πρόσωπα που αναγνωρίζετε:………………………………………………………

Η εικόνα αυτή έχει αγιογραφηθεί σύμφωνα με τη δυτική τεχνοτροπία στη ζωγραφική και διαφέρει από την αντίστοιχη ορθόδοξη εικόνα της προσκύνησης των Μάγων στη Γέννηση του Χριστού. Εντοπίστε και σημειώστε αυτές τις διαφορές.
Απ.: ……………………………………………………………………………………………………………….

☺ ► Εργασία στο Σχολείο: Βρείτε πληροφορίες για το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο.

7^η Εργ.: Καταγράψτε άλλες εικόνες της αίθουσας:
Απ.:………………………………………………………………………………………………………………..

8^η Εργ.: Σημειώστε το έργο που σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση και γράψτε τους λόγους που το επιλέξατε. Απ.: Επιλέξαμε το έργο: …….…………………………………………… γιατί ………………………………………………………………………………..

Τεχνικές Θεάτρου, Θεατρικού Παιχνιδιού, Εκπαιδευτικού Δράματος

Νίκος Γκόβας

Από το βιβλίο: Γκόβας, Ν. (2001) «Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις – παιχνίδια – τεχνικές για εκπαιδευτικούς, εμψυχωτές νεανικών ομάδων».   Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Άλλες ασκήσεις και δραστηριότητες στην ιστοσελίδα:
TheatroEdu.gr (κλικ στο Χρήσιμο Υλικό)

Ο σχεδιασμός μιας σειράς μαθημάτων

Κάθε μάθημα ή σειρά μαθημάτων σχεδιάζεται ανάλογα με την ηλικία, το διαθέσιμο χρόνο και το επίπεδο των μελών της ομάδας και καλό είναι να έχει τα στοιχεία: α) της δημιουργίας, (κάτι δημιουργείται, ατομικά ή σε ομάδες), β) της παρουσίασης (η δημιουργία παρουσιάζεται στην ομάδα), γ) της ανταπόκρισης (η παρουσίαση σχολιάζεται, ανατροφοδοτείται και ξαναδουλεύεται).

Τα παραπάνω δίνουν την ευκαιρία στην ομάδα να δουλέψει πάνω στο «επιμέρους» και να μην βιαστεί να οδηγηθεί «στο συνολικό», δηλαδή στη «παράσταση» αφού μια μορφή παράστασης υπάρχει στο δεύτερο στάδιο.

Ο εμψυχωτής μπορεί να συνδυάζει τις ασκήσεις, τα παιχνίδια και τις τεχνικές και να τις χρησιμοποιεί ανάλογα με το θέμα που μελετάει. Οποιοσδήποτε συνδυασμός στοιχείων υποκριτικής, σκηνοθεσίας, οργάνωσης ομάδας, συνενοχής, δημιουργικότητας, αντίληψης χώρου, φωτισμών κλπ. μπορεί να αποτε-λέσει τον κορμό μιας σειράς μαθημάτων. Βασικό εργαλείο είναι πάντα ο αυτοσχεδιασμός.

Ένα σχέδιο μαθήματος, στο θεατρικό εργαστήρι ή στο σχολείο, μπορεί επίσης να περιλαμβάνει προσεκτική παρατήρηση και σχολιασμό σκηνών από θέατρο, κινηματογράφο ή βίντεο, διατύπωση ερωτήσεων και καταγραφή των ιδεών («ιδεοθύελλα») πάνω στο θέμα, χρήση «καρτών» (συναισθημάτων, τύπων, χώρων κλπ.), σκηνικών αντικειμένων (κύβοι, κουτιά, μπάλες, ξύλα ή καλάμια κλπ.), μουσικής και απλών κοστουμιών (μαντήλια, καπέλα, μάσκες κλπ.), δοκιμή πάνω στα κείμενα που η ομάδα μελετάει εστιάζοντας στο θέμα της ημέρας, εργασία σε μικρές ομάδες, παρουσίαση στην ομάδα και ανατροφοδότηση, αποφόρτιση και παιχνίδια για το κλείσιμο. Ερεθίσματα για τη δουλειά μπορεί να είναι προσωπικές φωτογραφίες και μικροαντικείμενα, αποσπάσματα από άρθρα ή ρεπορτάζ, λογοτεχνικά κείμενα, ιστορικά γεγονότα κ.ά.

Οι δυναμικές εικόνες

Τα μέλη της ομάδας, ατομικά ή σαν σύνολο, καλούνται να φτιάξουν με τα σώματά τους μια «φωτογραφία». Λέγονται επίσης και «παγωμένες εικόνες», «ακίνητες εικόνες», «ταμπλό» κ.ά.. Είναι εικόνες γεμάτες δυναμική ενέργεια που για αφετηρία ή ερέθισμα μπορεί να έχουν μια φωτογραφία, ένα στίχο, μία ανάμνηση, ένα γεγονός, ένα συναίσθημα, μια άποψη κ.ά.

Η τεχνική των δυναμικών εικόνων είναι δημοφιλής, βρίσκει πολλές εφαρμογές και μερικοί τρόποι όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι: α) Σαν απλή άσκηση για ζέσταμα π.χ. «Ας φτιάξουμε μια εικόνα ενός τρακτέρ με τα σώματά μας» β) Σαν στρατηγική και εργαλείο έρευνας ενός θέματος π.χ. «Φτιάξτε μια δυναμική εικόνα που να εκφράζει το εκπαιδευτικό σύστημα» ή ενός χαρακτήρα π.χ. «Φτιάξτε μια εικόνα που να περιγράφει την αντίδραση των άλλων χαρακτήρων προς την Ισμήνη» ή για να δώσει ευκαιρία για κατάθεση και ανταλλαγή απόψεων π.χ. στο Θέατρο Εικόνων (Image Theatre) του Αουγκούστο Μποάλ (βλ. παρακάτω) γ) Σαν εργαλείο για πρωτογενή δημιουργία ή θεατρική σύμβαση όπως να αυξήσει την δραματική ένταση σε παράσταση π.χ. Η δράση παγώνει και κάποιος αφηγείται κάτι, ή μπορεί να σταματήσει το γρήγορο ρυθμό μιας δραστηριότητας και να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να εστιάσουν σε μια λεπτομέρεια, ή μπορεί να βοηθήσει την ομάδα να μπει στη καρδιά ενός θέματος, να αναπτύξει μια αφήγηση και να οδηγηθεί σε ένα πιο στυλιζαρισμένο είδος παρουσίασης μακριά από νατουραλισμούς ή μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για μια ομαδική πρωτότυπη δημιουργία-σενάριο ή χορογραφία- π.χ. αναπαράγοντας μια φωτογραφία και επικεντρώνοντας σ’ ένα σημαντικό σημείο ή σε μια συμβολική ιδέα της, φτιάχνουμε πολλές δυναμικές εικόνες στη σειρά, ή μπορεί να βοηθήσει να παιχτούν γρήγορα και συμπυκνωμένα ολόκληρα έργα όταν π.χ. χρειάζεται να γίνει ένα είδος γρήγορης επανάληψης σε μια πρόβα. Παράδειγμα: Κάποιος μπαίνει στον χώρο και παίρνει μια στάση. Μετά μπαίνει και κάποιος άλλος για να συμπληρώνει την εικόνα, παίρνοντας μια στάση κοντά ή μακριά, ακουμπώντας ή όχι τον πρώτο. Κατόπιν, ένας τρίτος συμπληρώνει την εικόνα. Τα παραπάνω γίνονται χωρίς κανείς να σχολιάζει, να υποδεικνύει ή να εξηγεί τις προθέσεις του. Η υπόλοιπη ομάδα συζητά τη σύνθεση που προέκυψε, π.χ. ποιοι είναι, πού είναι, τι σχέση έχουν, τι έχει συμβεί λίγο πριν, τι θα συμβεί μετά κλπ.

Με αυτή τη μέθοδο μπορεί επίσης να φτιαχτεί μια σειρά από διαδοχικές εικόνες – ταμπλό – που να διηγούνται μια ιστορία ή μια κατάσταση που θα εισηγηθεί ο εμψυχωτής, π.χ. «ανθρώπινα δικαιώματα». Το σημαντικό είναι ότι όλοι μπορούν να συνεισφέρουν στο χτίσιμο μιας μικρής ιστορίας χωρίς να ξέρουν τι είχε ο προηγούμενος στο μυαλό του.

Από μια πιο έμπειρη ομάδα θα ζητάγαμε τα αγάλματα να ζωντανέψουν και να «παίξουν» τη συνέχεια της ιστορίας που εισηγήθηκαν οι παρατηρητές.

Η άσκηση αυτή μπορεί να επεκταθεί ώστε όλα τα μέλη της ομάδας να πάρουν τελικά μέρος στη σύνθεση, φτιάχνοντας πιθανώς μια ιστορία. Η αρχική κατάσταση μπορεί να δοθεί από αυτόν που μπαίνει πρώτος και οι άλλοι πρέπει να καταλάβουν το Τι και το Πού και να αντιδράσουν γρήγορα και θετικά π.χ. ο Α λέει: «Εσύ, Νίκο, δέχεσαι τη Μαρία για…», οπότε οι άλλοι μπαίνουν αμέσως και φτιάχνουν π.χ. τη σκηνή ενός γάμου. Ο εμψυχωτής μπορεί να παγώσει την εικόνα και να ρωτήσει τους παρευρισκόμενους (με άγγιγμα στον ώμο) για το ποιος είναι, γιατί βρίσκεται εκεί κλπ. Μια πιο δύσκολη εξέλιξη της άσκησης θα ήταν από το σημείο που ολοκληρώθηκε η εικόνα, να αρχίσουν οι χαρακτήρες να μιλούν αυτοσχεδιά-ζοντας με μικρές προφανείς φράσεις, ανάλογα με τη θέση που βρίσκονται αυτοί και οι διπλανοί χαρακτήρες.

Γλύπτης-Γλυπτό

Κάποιος καλείται να μείνει ακίνητος σαν «άγαλμα» σε μια «εξω-καθημερινή» στάση. Ένας άλλος,           ο «Γλύπτης», καλείται να «διορθώσει» τη στάση ή την έκφραση του αγάλματος κάνοντας μικρές μετα-τροπές. Ο Γλύπτης μπορεί να σηκώσει και κάποιον άλλον για να συμπληρώσει το έργο του. Η υπόλοιπη ομάδα προτείνει τίτλο για το γλυπτό. Τέλος, ο Γλύπτης ανακοινώνει τον δικό του τίτλο. Με αφορμή ένα συγκεκριμένο τύπο ή αντικείμενο: Ο Γλύπτης μπορεί να φτιάχνει το έργο του έχοντας στο μυαλό του ένα συγκεκριμένο τύπο, π.χ. τον δάσκαλο, έναν γέρο, τον οδηγό ενός λεωφορείου ή ένα δέντρο κλπ.

Με αφορμή ένα συναίσθημα ή μια μνήμη: Ο Γλύπτης μπορεί να φτιάχνει το έργο του έχοντας στο μυαλό του ένα συναίσθημα π.χ. λύπη, χαρά, θυμός, πείνα, προσφυγιά κλπ. Οι υπόλοιποι καλούνται να αναγνω-ρίσουν το συναίσθημα. Ο εμψυχωτής και η ομάδα μπορεί να έχουν ένα κατάλογο με συναισθήματα από όπου θα διαλέγουν οι Γλύπτες. Επίσης μπορεί να συζητηθούν για λίγο παιδικές μνήμες, π.χ. η πρώτη ημέρα στο σχολείο, μια εκδρομή κ.ά., και σε μικρές ομάδες να αναπαρασταθούν επιλεγμένες στιγμές από τέτοιες αναμνήσεις.

Με αφορμή έναν ήχο ή μια μουσική: Με τον ίδιο τρόπο μπορεί ένας ήχος ή μια μουσική να είναι το κίνητρο για τον Γλύπτη. Πάλι οι υπόλοιποι θα κληθούν να μαντέψουν το είδος του ήχου ή της μουσικής.

Μια ιστορία ανάμεσα στον δημιουργό και στο έργο του: Μπορεί να αναπτυχθεί μια ιστορία ανάμεσα στον γλύπτη και στο γλυπτό, όπως η γνωστή περίπτωση όπου αυτός ερωτεύεται το έργο του και τελικά γίνεται και ο ίδιος άγαλμα ή η περίπτωση όπου όλα τα αγάλματα ζωντανεύουν στη φαντασία του γλύπτη και χορεύουν κλπ.

Τέτοιες ιστορίες μπορεί να φτιάξει πολλές ο εμψυχωτής ή να δανειστεί από ταινίες του Τσάπλιν και του βωβού κινηματογράφου.

Αντίγραψε και εξέλιξε

Είναι μια σειρά ασκήσεων όπου τα μέλη της ομάδας, καλούνται πρώτα να αντιγράψουν κάποιον ή κάτι και μετά να προσθέσουν τη δική τους ιδέα για την εξέλιξή του. Η «αντιγραφή» έχει σαν στόχο (και αποτέλεσμα) την άσκηση της προσοχής, αλλά και τον σεβασμό στη πρόταση του άλλου. Η «εξέλιξη» προωθεί την ομαδική δημιουργία. Η επανάληψη κινήσεων ή λέξεων έχει επίσης σαν αποτέλεσμα την εστίαση της προσοχής σε αυτές και βοηθάει να μεταφερθεί ένα μήνυμα. Εκτός λοιπόν από δημιουργική άσκηση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και σαν θεατρικό στοιχείο (σύμβαση) μέσα σε παράσταση.

Οι ασκήσεις «αντίγραψε-εξέλιξε» καλό είναι να δοκιμάζονται σε συνδυασμό με τη τεχνική «ένας-τη-φορά», όπου τα μέλη της ομάδας καταθέτουν ένας-ένας την άποψή τους για το πως π.χ. θα γίνει μια σειρά κινήσεων ή μια σκηνή ή ένας αυτοσχεδιασμός, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο επόμενος οφείλει να λάβει υπόψη του την πρόταση του προηγούμενου. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται ατελείωτες συζητήσεις και η ομάδα μπαίνει γρηγορότερα και πιο δημιουργικά (για όλους) στη δράση.

Η σκυταλοδρομία και η χιονοστιβάδα

Πρόκειται για εκείνες τις ασκήσεις λόγου ή σώματος, όπου πάνω σ’ ένα θέμα μπαίνουν διαδοχικά ένα ένα τα μέλη της ομάδας και προσθέτουν κάτι δικό τους, λέξη ή κίνηση, εκεί που είχε τελειώσει ο προη-γούμενος ο οποίος και αποχωρεί από τη δράση. Καθένας δηλαδή δίνει τη «σκυτάλη» στον επόμενο.        Η «σκυτάλη» δίνεται και με τη μέθοδο «αντίγραψε και ανάπτυξε», όπου ο δεύτερος καλείται να αντιγράψει πρώτα τον πρώτο και μετά να αναπτύξει προτείνοντας κάτι δικό του.

Όταν ο προηγούμενος δεν αποχωρεί, αλλά μένει και συμμετέχει στη δράση με τους επόμενους, προκύπτει η «χιονοστιβάδα» και ένας ομαδικός αυτοσχεδιασμός. Μια ενδιάμεση κατάσταση είναι να υπάρχει στη σκηνή μόνο ένας συγκεκριμένος αριθμός ατόμων κάθε φορά, π.χ. μόνο δύο, οπότε μόλις μπαίνει τρίτος,   ο πρώτος αποχωρεί. Αυτές οι τεχνικές μπορεί να γίνουν και να συνδυαστούν με ασκήσεις δυναμικής εικόνας, αργής κίνησης, δραματικής έντασης κ.ά.

Ο καταιγισμός ιδεών ή ιδεοθύελλα

Ο εμψυχωτής ζητάει από τη ομάδα να καταθέσει με τρόπο άμεσο ό,τι σκέφτονται πάνω σε ένα θέμα που απασχολεί το έργο, μια σκηνή του ή έναν ήρωα. Όλοι λένε αυτό που τους έρχεται στο μυαλό χωρίς σχόλια. Το ίδιο μπορεί να συσχετίζεται με συναισθήματα, τόπους, ανθρώπους, να είναι κατά αναλογία ή κατά αντίθεση κλπ. Στον καταιγισμό ιδεών καλό είναι κάποιος να κρατά σημειώσεις. Μετά οι σημειώσεις αυτές ταξινομούνται ως προς τα ρούχα, τα χρώματα, τα σχήματα, τους τόπους, τα αισθήματα κλπ. Σημαντικό εδώ είναι η άμεση αντίδραση καθενός και η απουσία οποιουδήποτε σχόλιου ή κριτικής σε ό,τι καθένας καταθέτει. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στην αρχή της έρευνας -σαν σημείο εκκίνησης- όσο και για την ανάπτυξη ενός χαρακτήρα. Καταιγισμός ιδεών μπορεί να γίνει και με το σώμα (χωρίς λόγια).

Συνενοχή

Πρόκειται για ασκήσεις ομαδικότητας και επικοινωνίας υψηλού επιπέδου. Είναι οι ασκήσεις όπου η ομάδα γυμνάζεται στο να κάνει κάτι «σαν ένας άνθρωπος» ή «στα τυφλά» ή «χωρίς καθοδήγηση κανενός». Τα μέλη της ομάδας πρέπει να γνωριστούν πολύ καλά ώστε να μπορούν να προβλέπουν τις αντιδράσεις των άλλων. Κατά συνέπεια, οι «ασκήσεις συνενοχής» συνδυάζονται και με τα παιχνίδια γνωριμίας και εμπιστοσύνης. Απλά παιδικά παιχνίδια, όπως «τα στρατιωτάκια ακούνητα» ή το «όλοι μαζί σταματάμε, όλοι μαζί ξεκινάμε» κ.α. βοηθάνε σε αυτή την κατεύθυνση.

Με δεμένα μάτια

Πρόκειται για μια σειρά παιχνιδιών όπου όλοι ή κάποιοι από την ομάδα έχουν τα μάτια τους δεμένα για να μην βλέπουν. Τα παιχνίδια αυτά είναι γνωστά και σαν «παιχνίδια τυφλών» και τα συναντάει κανείς είτε σαν παιχνίδια εμπιστοσύνης είτε σαν ασκήσεις των αισθήσεων και της φαντασίας.

Ο διάδρομος των εσωτερικών φωνών (ή διάδρομος συνείδησης)

Η ομάδα σχηματίζει δύο παράλληλες σειρές αφήνοντας ένα μικρό διάδρομο ανάμεσά τους απ’ όπου θα περάσει ένας «χαρακτήρας». Καθώς ο χαρακτήρας αυτός περπατάει αργά μέσα στο «διάδρομο», οι άλλοι του λένε α) φράσεις που νομίζουν ότι ο χαρακτήρας αυτός έχει στο μυαλό του ή β) σκέψεις που ο χαρα-κτήρας αυτός έχει πιθανώς για το δικό τους χαρακτήρα. ή γ) σκέψεις που αυτοί (ως ρόλοι) έχουν για το χαρακτήρα που περνάει από μπροστά τους.

Εναλλακτικά μπορεί από τη μία πλευρά του διαδρόμου στέκονται οι «άγγελοι» και από την άλλοι οι «δαίμονες» ώστε ο χαρακτήρας που περνάει ανάμεσα να ακούει και τις θετικές και τις αρνητικές σκέψεις.

Η ανίχνευση σκέψης

Ο εμψυχωτής μπορεί να παγώσει έναν αυτοσχεδιασμό και ν’ ακουμπήσει ένα μαθητή (γνωστό και ως «άγγιγμα στον ώμο»), ο οποίος θα αντιδράσει «σε ρόλο» απαντώντας σε ερωτήσεις όπως «πώς αισθάνεσαι;», «τι σκέφτεσαι;» κλπ. Η ανίχνευση σκέψης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μια σειρά δυναμικών εικόνων και βοηθά στη ενίσχυση του χαρακτήρα αλλά και στην καλλίτερη κατανόηση της γενικότερης κατάστασης μιας σκηνής. Εναλλακτικά, μπορεί ο ίδιος ο χαρακτήρας, χωρίς άγγιγμα, να λέει το κείμενο του και αμέσως επαναλαμβάνει και τις σκέψεις  που κανονικά δεν θα έλεγε.

Η αναλογία

Ο εμψυχωτής προτείνει να γίνει μια άσκηση όχι ακριβώς πάνω στη σκηνή στην οποία δουλεύει η ομάδα αλλά σε μια άλλη «ανάλογη» κατάσταση. Κατά τη διαδικασία της δημιουργίας (πρόβες σε ρόλους κλπ.) η αναλογία προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον για να δουλέψει ο μαθητής αποφεύγοντας προσωπικές αναφορές. Η αναλογία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη και δημοφιλής τακτική στα παιχνίδια ρόλων όπου ανα-ζητούνται και κατατίθενται εμπειρίες και γνώμες πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα και συγκρούσεις.

Ρόλος – στον – τοίχο (Ρ-σ-Τ)

Η ομάδα κάνει το σκίτσο ενός χαρακτήρα σε ένα μεγάλο χαρτί και το κολλάει στον τοίχο. Κατόπιν γεμίζουν το σκίτσο με διάφορα γνωρίσματα του χαρακτήρα ξεκινώντας από το όνομά του, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του, τα ενδιαφέροντά του, άλλα προσωπικά στοιχεία, συνήθειες, μυστικά κλπ. Ο εμψυχωτής μπορεί να στρέψει τη προσοχή της ομάδας ώστε οι «καταθέσεις» στο σκίτσο να έχουν σχέση με κάποιο ειδικό ερώτημα π.χ. «ποιο δίλημμα αντιμετωπίζει ο χαρακτήρας στη σκηνή αυτή;» ή «προς τα που/ποιόν κινείται;». Στο εσωτερικό του σκίτσου γράφονται τα διλήμματα, ο χαρακτήρας και οι σκέψεις της και στο εξωτερικό έξω οι συνθήκες που τον πιέζουν, κατευθύνουν κλπ. Η ίδια τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλα «δίπολα» πχ. Μέσα γράφουμε τι σκέφτεται ο ήρωας για τον εαυτό του και έξω τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτόν κ.ά.

Η ανακριτική καρέκλα

Ο εμψυχωτής βάζει στο κέντρο της σκηνής μια καρέκλα, όπου κάθεται ο «ανακρινόμενος» χαρακτήρας. Η ομάδα τον ανακρίνει με ερωτήσεις σε πρώτο πρόσωπο για γεγονότα, καταστάσεις ή συναισθήματα που υπάρχουν μέσα στο κείμενο το οποίο επεξεργάζεται, π.χ. πώς σε λένε, πόσων χρονών είσαι, είσαι παντρεμένος, αγαπάς τη μητέρα σου, γιατί πήγες λουλούδια στον αντίζηλό σου κλπ. Οι ερωτήσεις μπορεί να αναφέρονται και σε γεγονότα που δεν υπάρχουν στο κείμενο, αλλά βοηθούν ώστε ο ηθοποιός να αναπτύξει το χαρακτήρα που φτιάχνει. Μπορεί να γίνουν επίσης ερωτήσεις με τους «ανακριτές» να υιοθετούν τους ρόλους που έχουν στο έργο ή σε ρόλο δημοσιογράφου που παίρνει συνέντευξη κ.ά. Η ανακριτική καρέκλα βοηθά να συγκεντρωθούν νέα στοιχεία, να ξεκαθαρίσουν καταστάσεις και συναισθήματα, να αναπτυχθεί και εμπλουτιστεί ο περιβάλλων κόσμος του χαρακτήρα κ.ά. Προφανώς ο ερωτώμενος πρέπει να τις δέχεται και να απαντά «σε ρόλο». Όσο πιο επιδέξιες είναι οι ερωτήσεις της ομάδας τόσο περισσότερο εμπλουτίζεται ο χαρακτήρας και αναδεικνύονται οι συνθήκες του έργου-«δοσμένες ή μη» .

Το Flashback και η Παράλληλη δράση

Το Flashback και η Παράλληλη δράση σαν τεχνικές βοηθάνε στην αφήγηση και την εναλλαγή τόπου και χρόνου. Η ομάδα μπορεί να εξασκηθεί στο Flashback (με αργή κίνηση ή φράσεις όπως «Θυμάμαι τότε που…» κ.ά) και να προσπαθήσει να αυτοσχεδιάσει σκηνές όπου στη σκηνή εναλλάσσονται διαδοχικά διαφορετικοί τόποι ή χρόνοι. Μπορεί, για παράδειγμα, να δοκιμαστεί μια μικρή σκηνή όπου δυο χαρακτήρες είναι σε ένα δωμάτιο σε χρόνο παρόντα και αμέσως να περάσουν σε μια άλλη σκηνή που διαδραματίζεται στο δρόμο και στο μακρινό παρελθόν. Παρόμοιο αποτέλεσμα μπορεί να επιτευχθεί και με την παράλληλη δράση, όπου στη σκηνή συνυπάρχουν διαφορετικοί τόποι ή χρόνοι.

Δάσκαλος – σε – ρόλο (Δ-σ-Ρ)

Είναι η τεχνική όπου ο εμψυχωτής-δάσκαλος συμμετέχει σε έναν αυτοσχεδιασμό ή παιχνίδι ρόλων υποδυόμενος κάποιο προσεκτικά επιλεγμένο πρόσωπο ώστε να έχει την δυνατότητα να προωθεί τη δράση, να θέτει τα ερωτήματα που πρέπει και να κατευθύνει την ομάδα.

Ο αυτοσχεδιασμός

Στους αυτοσχεδιασμούς ο ηθοποιός είναι ανοιχτός, διαθέσιμος, συγκεντρωμένος, αυθόρμητος, γρήγορος στη σκέψη και στην αντίδραση. Αποδέχεται (την ατάκα του συμπαίχτη μου) και την προωθεί. Εμπιστεύεται, δεν αδιαφορεί για τον συμπαίχτη του, δεν ρωτάει, πράττει! Ο αυτοσχεδιασμός είναι βασική και απαραίτητη τεχνική για το θέατρο και για να θεωρηθεί επιτυχημένος πρέπει να έχει συγκεκριμένο θέμα, στόχο, μεθόδους προσέγγισης. Απαιτεί εκπαίδευση, προετοιμασία, και πετυχαίνει όταν δίδονται συγκεκριμένες πληροφορίες και μπαίνουν όρια και περιορισμοί. Οι αυτοσχεδιασμοί απέχουν πολύ από το να είναι το περιβάλλον όπου απλά ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Τα διάφορα παιχνίδια δεν είναι κατά ανάγκην αυτοσχεδιασμοί. Είναι ένα καλό ζέσταμα, βοηθούν στην ομαδικότητα, ασκούν την φαντασία και αν επιλεγούν κατάλληλα, μπορούν να εξελιχθούν σε καλούς αυτοσχεδιασμούς.

Από τα πιο θετικά χαρακτηριστικά του αυτοσχεδιασμού είναι ότι:

1) Δημιουργεί αντί να ερμηνεύει κάτι δοσμένο.2)Ενδιαφέρεται για τη διαδικασία όσο και για το αποτέλεσμα. 3) Καθένας μπορεί να είναι ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης.4) Επιτρέπει τη δοκιμή και την αποτυχία.    5) Ενισχύει τον αυθορμητισμό. 6) Παράγει ιδέες, φτιάχνει σκηνές και χαρακτήρες.7) Μπορεί να περιλάβει σχεδόν κάθε θεματολογία και προσαρμόζεται στις ικανότητες των συμμετεχόντων. 8) Ξεκινάει από το άτομο και όχι από τον ρόλο. 9) Διαχειρίζεται συμπεριφορές.

Υπάρχουν θέματα, όπως η συνεργασία η εξέλιξη, το μέτρο, που, αν δεν ληφθούν σοβαρά υπόψη από τον εμψυχωτή, οι αυτοσχεδιασμοί κινδυνεύουν να εκφυλίζονται σε χάσιμο χρόνου για τους συμμετέχοντες και βαρετό θέαμα για όσους  Την παρατηρούν. Γενικά ο επιτυχημένος αυτοσχεδιασμός σχετίζεται με: 1) Την ομαδική δουλειά και την αλληλοβοήθεια: τίποτα δεν προχωράει αν κάποιος είναι αποφασισμένος να γίνει «το δικό του». 2) Την εμπιστοσύνη στους συμπαίκτες σου: είσαι ανοιχτός, δέχεσαι και προσθέτεις στις προτάσεις άλλων. 3) Την ικανότητα να σκέφτεσαι γρήγορα, αλλά και να παρακολουθείς και να ακούς προσεχτικά. 4) Την ικανότητα να δέχεσαι τις προτάσεις της φαντασίας σου. 5) Την εμπιστοσύνη στα συναισθήματά σου, σε ό,τι έρχεται φυσιολογικά. 6) Την αποφυγή κάθε προσπάθειας να είσαι «έξυπνος», «πρωτότυπος», «αστείος», «άνετος» κλπ. Η αγωνία για πρωτοτυπία θα σε απομακρύνει από τον αληθινό σου εαυτό και θα κάνει τη δουλειά σου μέτρια.

Το Πακέτο Εξερεύνησης

Πρόκειται για ένα κουτί ή τσάντα όπου ο δάσκαλος έχει βάλει μερικά αντικείμενα π.χ. μια φωτογραφία, μια απόδειξη από τράπεζα, ένα φυλλάδιο μιας ΜΚΟ, ένα προσωπικό ημερολόγιο όπου κάποιος έχει γράψει κάποιες σκέψεις, κάποια ποιήματα, ένα απόκομμα εφημερίδας κ.ά. Ο δάσκαλος έχει σκεφτεί μια πιθανή ιστορία που μπορεί να συνδέει αυτά τα αντικείμενα και παρουσιάζει το «πακέτο» στους μαθητές (ίσως σε ρόλο π.χ. ως πατέρας μιας μαθήτριας). Τα παιδιά περιεργάζονται τα αντικείμενα και τα παρουσι-άζουν ένα-ένα στους υπόλοιπους. Προσπαθούν να καταλάβουν τι μπορεί να έχει συμβεί. Σε αυτή τους τη προσπάθεια μπορούν να «ανακρίνουν» τον δάσκαλο-σε ρόλο. Κατόπιν σε ομάδες αναλαμβάνουν να φτιά-ξουν 3 δυναμικές εικόνες και να δείξουν τι νομίζουν ότι μπορεί να συμβαίνει στον κάτοχο της τσάντας.

Θέατρο Εικόνων και Forum Theatre

Το «θέατρο εικόνων» είναι η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε από τον Αουγκούστο Μποάλ για έρευνα, κατάθεση απόψεων, προτάσεις για ξεπέρασμα εμποδίων κ.α. Πρόκειται για μια προσεκτική και ιδιαίτερη χρήση των δυναμικών εικόνων. Είναι μια τεχνική του Θεάτρου του Καταπιεσμένου (Θ.τ.Κ.) που χρησιμοποιεί τις εικόνες των σωμάτων, τις δυναμικές εικόνες ή tableaux vivant, για να οδηγήσει στην έκφραση συναισθημάτων, εννοιών, θεωρήσεων της πραγματικότητας και να επιτρέψει τη μη λεκτική αντιπαράθεση της ομάδας ως προς τις συγκρούσεις και τις καταπιέσεις που την αφορούν. Οι εικόνες μπορούν να συγκριθούν, να ερμηνευθούν, να ζωντανέψουν, να εμπλουτιστούν με χειρονομίες, αντικείμενα και ήχους. Ο ίδιος ο Μποάλ προέκτεινε το «θέατρο εικόνων» στο «θέατρο φόρουμ» (forum theatre) κατά το οποίο δίνεται η δυνατότητα στο θεατή/κοινό να παρεμβαίνει στα δρώμενα ή στη σκηνή (συχνά και σε κανονική παράσταση), να παίρνει τη θέση κάποιου χαρακτήρα (συνήθως του «πρωταγωνιστή») και να προτείνει λύσεις σε κάποιο κοινωνικό πρόβλημα. Το Θέατρο Φόρουμ βασίζεται σε μια σύντομη αυτοσχέδια θεατρική σκηνή, τη «σκηνή πρότυπο», η οποία συνδέεται με ένα ευρύτερο κοινωνικό πρόβλημα και παριστάνει μια άλυτη σύγκρουση, μια καταπίεση ή ένα αδιέξοδο. Η σκηνή αυτή έχει συνεπώς άσχημο τέλος: ο «πρωταγωνιστής» υπόκειται σε καταπίεση, την οποία θα ήθελε να ανατρέψει, αλλά διαπράττει λάθη και στο τέλος επικρατεί η αδικία. Παρουσιάζεται η «σκηνή πρότυπο» στο κοινό και στη συνέχεια η σκηνή επαναλαμβάνεται. Το κοινό όμως αυτή τη φορά μπορεί να επέμβει για να αλλάξει τη ροή της ιστορίας, ανατρέποντας την καταπιεστική πραγματικότητα που παρουσιάζεται. Ο θεατής μπορεί να φωνάξει «στοπ» στο σημείο το οποίο κρίνει ότι ο πρωταγωνιστής διαπράττει ένα σφάλμα, να παγώσει τη δράση και να τον αντικαταστήσει. Κατά τον Boal ο θεατής (spectator) μετατρέπεται έτσι σε έναν ενεργό θεατή–ηθοποιό, τον «θεα-ποιό» (απόδοση του νεολογισμού spect –actor του Boal) και ενεργεί έτσι όπως αυτός θα ήθελε να ενεργήσει στην αντίστοιχη περίπτωση, στις συνθήκες στις οποίες διαδραματίζεται η σκηνή, προτείνοντας έτσι έναν τρόπο αντίδρασης στην καταπίεση. Σκοπός είναι να δοκιμαστούν εμπράκτως όλες οι εναλλακτικές λύσεις μιας καταπιεστικής, άδικης, απαράδεκτης πραγματικότητας. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί της σκηνής, που έχουν ρόλους είτε «ανταγωνιστών» -καταπιεστών είτε εν δυνάμει συμμάχων του «πρωταγωνιστή»- καταπιεζόμενου αυτοσχεδιάζουν με συνέ-πεια προς το χαρακτήρα τον οποίον ενσαρκώνουν. Τονίζεται ότι αυτές οι τεχνικές δεν αποσκοπούν στο να οδηγήσουν τους μαθητές να πάρουν τελεσίδικη θέση σε αμφιλεγόμενα θέματα όσο στο να αναδείξουν τις πολλές πλευρές με τις οποίες μπορεί να προσεγγιστεί ένα τέτοιο ζήτημα, να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις διαφορετικές απόψεις, πώς να συζητάνε και το κυριότερο όλων πώς να διεκδικούν.    Σε μια προσομοιωμένη πραγματικότητα διενεργείται μια συζήτηση για το τι είναι δυνατόν να γίνει, πώς μπορεί κανείς πέρα από τα ευχολόγια να επιτύχει την αλλαγή και αυτές οι δυνατότητες αλλαγής της πραγματικότητας παίζονται με τη συνδρομή των μαθητών. Το θέατρο λοιπόν γίνεται έτσι ένας προστα-τευμένος χώρος όπου στρατηγικές διαπολιτισμικότητας, ενδυνάμωσης, αποτίναξης της καταπίεσης και της αδικίας και κοινωνικής αλλαγής προβάρονται, για να χρησιμοποιηθούν ενδεχομένως και στην πραγματικότητα. Συνήθως οι τεχνικές του Θεάτρου Εικόνων προηγούνται των τεχνικών του Θεάτρου Φόρουμ και βοηθούν να δημιουργηθεί μια «θεατρική κοινότητα» με κοινή «γλώσσα». Όπως και στο Θέατρο Φόρουμ, οι «θεα-ποιοί» μπορούν να αντικαταστήσουν κάποιο πρόσωπο της εικόνας ή να αλλάξουν τη στάση του, αλλάζοντας έτσι και τις καταστάσεις που παριστάνονται.

Status

Από ένα κουτί τα μέλη της ομάδας τραβούν έναν αριθμό από το 1 έως το 10. Το 1 δηλώνει τη χαμηλότερη θέση ισχύος, το 10 την υψηλότερη. Καθένας ξέρει τώρα το Status του. Περπατούν στο χώρο προσπαθώντας να συναντήσουν τη ματιά των άλλων. Εκείνοι με ισχυρό, υψηλό Status κοιτάνε πιο θαρραλέα στα μάτια τους άλλους. Με σύνθημα του εμψυχωτή, όλοι υιοθετούν το αντίθετο Status και συνεχίζουν την άσκηση. Ακολουθεί συζήτηση για τη στάση του σώματος, τα αισθήματα που συνοδεύουν το Status και το φυσικό Status του καθενός (πού δηλαδή αισθάνεται πιο άνετα) Status έχουμε και ως προς αντικείμενα ή χώρους: Καθένας θα μπει στο δωμάτιο, διατηρώντας προς το χώρο ένα υψηλό ή χαμηλό Status. Πώς θα είναι το σώμα του, το βλέμμα του σε κάθε περίπτωση; Μπορεί να δοκιμαστεί η σχέση Status ενός παίχτη π.χ. με μια καρέκλα. Στο χώρο μπαίνει και δεύτερος με άλλο (ή το ίδιο) Status. Υπάρχει αλληλεπίδραση και σε λίγο αρχίζει η αλλαγή των Status. Η αλλαγή αυτή, π.χ. από το υψηλό στο χαμηλό Status (ή αντίστροφα), πρέπει να γίνει και από τους δύο παίχτες σταδιακά. Αυτός δηλαδή που αρχικά είχε υιοθετήσει χαμηλό Status θα αρχίσει να αλλάζει αργά για να βρεθεί στο τέλος με υψηλό Status. Την αντίστροφη πορεία θα διανύσει ο συμπαίχτης του. Ο εμψυχωτής μπορεί να βοηθήσει στη σταδιακή αλλαγή των Status φωνάζοντας αριθμούς από το 1 μέχρι το 10 (ανεβαίνοντας ή κατεβαίνοντας). Εναλλακτικά Από ένα κουτί τραβούν όλοι έναν αριθμό από το 1 έως το 10 (το 1 δηλώνει τη χαμηλότερη θέση ισχύος, το 10 την υψηλότερη). Χωρίς να τον δουν, κολλάνε τον αριθμό στο κούτελό τους, ώστε να το βλέπουν μόνο οι υπόλοιποι. Για λίγο προχωρούν όλοι στη σκηνή και αντιδρούν ανάλογα με το Status καθενός που συναντούν. Κατόπιν ο εμψυχωτής ζητάει να βρούνε όλοι τη θέση τους σε μια γραμμή από το 1 μέχρι το 10.

Λίγα λόγια – Πολύ δράση

Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη. Ο εμψυχωτής μοιράζει έναν μικρό διάλογο 6-8 γραμμών με ελάχιστες λέξεις και με πολλές πιθανές ερμηνείες. Τα ζευγάρια έχουν 15 λεπτά να παρουσιάσουν δύο εκδοχές του κειμένου. Π.χ.
Α: Έλα!
Β: Εντάξει.
Α: Λοιπόν;
Β: Αυτό είναι
Α: Ναι.
Β: Καλά θα είναι.
Εδώ τα μέλη της ομάδας καλούνται με τη δράση να προσθέσουν αρκετή ιστορία και κείμενο ανάμεσα στα λόγια, ώστε να βγει νόημα. Μεγάλη σημασία να δοθεί ξανά στα Ποιος, Πού, Πότε, Πώς, Τι.

Αντικείμενα και μεταμορφώσεις

Σε ομάδες των τεσσάρων. Ο εμψυχωτής φέρνει μερικά αντικείμενα π.χ. μια ομπρέλα, ένα βάζο, ένα κώνο της τροχαίας κλπ. Σε πρώτη φάση ο εμψυχωτής ζητάει από τα μέλη της ομάδας να δείξουν διάφορες χρήσεις του αντικειμένου μεταμορφώνοντας το σε κάτι άλλο από αυτό που είναι. Μπορούν επίσης να προσθέτουν μια μικρή φράση για να κάνουν πιο φανερή τη νέα χρήση π.χ. μια προτεταμένη ομπρέλα δεν είναι απαραιτήτως ένα ξίφος, αλλά συνοδευόμενη από το «Κύριε, είστε έτοιμος να υπερασπιστείτε τη τιμή σας;» γίνεται. Με τον ίδιο τρόπο οι ομάδες θα πρέπει μετά να φτιάξουν ένα σύντομο αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιώντας όλα τα αντικείμενα που έχει φέρει ο εμψυχωτής.

Ο εμψυχωτής ζητάει από όλους να συγκεντρωθούν σε ένα συνηθισμένο και οικείο αντικείμενο, π.χ. ένα παπούτσι, και να γράψουν 5-8 τρόπους με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέραν του γνωστού π.χ. σφυρί, ποτήρι, ανθοδοχείο, θήκη για μολύβια, οικόσημο, κλπ. Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη και ανταλλάσσονται ιδέες. Σε λίγο δύο ζεύγη ενώνονται και για 5 λεπτά κουβεντιάζουν για τις λίστες τους. Στην επόμενη φάση η κάθε ομάδα (δηλαδή τετράδα) παρουσιάζει στις υπόλοιπες τις καλύτερες ιδέες της. Ο εμψυχωτής ζητάει από τις ομάδες (τετράδες τώρα) να σκεφτούν ένα άλλο παρόμοιο αντικείμενο, π.χ. μια κάλτσα, μια χτένα κ.ά., και να ξαναφτιάξουν λίστες με πιθανές χρήσεις. Η ομάδα διαλέγει 3 ιδέες και με παντομίμα τις παρουσιάζει στους υπόλοιπους. Αυτοί προσπαθούν να μαντέψουν το αντικείμενο.

Αφήγηση και ταυτόχρονη αναπαράσταση

Είναι η περίπτωση του κατευθυνόμενου αυτοσχεδιασμού. Ο εμψυχωτής βάζει την ομάδα στην κατάσταση «πλήθους» καθώς αφηγείται μια ιστορία π.χ. περιγράφει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ή περιγράφει μια αεροπορική πτήση που παρουσιάζει πρόβλημα, μια εκλογική συγκέντρωση, μια διαδήλωση, μια δημόσια εκτέλεση κ.ά.   Η ομάδα αρχίζει παράλληλα με την αφήγηση να δραματοποιεί την ιστορία. Ο εμψυχωτής κάνει παύσεις, αφήνει χώρο για αυτοσχεδιασμό, παίρνει ιδέες για την εξέλιξη της ιστορίας και παρεμβαίνει προσπαθώντας να περάσει το «πλήθος» από διάφορες δραματικές καταστάσεις, π.χ. το αερο-πλάνο πέφτει στη ζούγκλα κλπ. Η ομάδα δρα με κίνηση, ήχους, μιμική και ελάχιστο λόγο, ακολουθώντας την αφήγηση. Ένα παράδειγμα: Αρχίζουμε να ανεβαίνουμε το βουνό. Γίνεται κάποιος σεισμός. Το σκαρφαλώνουμε και γίνεται ο μεγάλος σεισμός. Πέφτουν πέτρες, κατολίσθηση. Σταματάει ο σεισμός. Συνεχίζουμε να σκαρφαλώνουμε και βρισκόμαστε στην κορυφή. Ξεκινάμε να κατρακυλάμε το βουνό, ξαναγίνεται σεισμός. Γύρω μας κατρακυλούν πέτρες μαζί με μας και φτάνουμε κάτω. Βλέπουμε το ποτάμι. Είναι πολύ ισχυρό. Αρχίζουμε να το περνάμε πέτρα – πέτρα. Το ρεύμα θέλει να μας παρασύρει, πιανόμαστε από τα κλαδιά και από κλαδί σε κλαδί το περνάμε. Έπειτα βλέπουμε την πεδιάδα και μετά από αυτήν την έρημο. Μπαίνουμε στην έρημο. Στην αρχή φυσάει λίγο αλλά μετά δυναμώνει. Έπειτα φυσάει υπερβολικά πολύ. Σταδιακά πιάνει ανεμοθύελλα προστατεύουμε τον εαυτό μας σκύβουμε στο έδαφος κουρνιάζουμε και περιμένουμε για το αύριο…. κοκ.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Η ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΩΝ   (γενικά)
Τα Μέγαρα είναι αρχαία και ιστορική πόλη. Βρίσκεται στο νομό Αττικής, 42 χλμ. δυτικά της Αθήνας και στη μέση περίπου της απόστασης Αθηνών – Κορίνθου. Η νέα πόλη απέχει 2 χλμ. από τη θάλασσα. Είναι χτισμένη πάνω στην παλιά στους δυο γραφικούς λόφους της Αλκάθους και Καρία. Σήμερα όμως με την αύξηση του πληθυσμού έχει απλωθεί και στο γύρω πεδινό μέρος και νότια έχει φθάσει σχεδόν μέχρι τη θάλασσα.
Η παραλιακή ζώνη των Μεγάρων εκτείνεται από την περιοχή της Αγίας Τριάδας ως την Κινέττα. Περιλαμβάνει με τη σειρά: την Αγία Τριάδα και τον υδροβιότοπο «Βουρκάρι», την Πάχη, τη Βαρέα, το Βαρδάρη, τον οικισμό «Πανόραμα», την Κακιά Σκάλα ή Σκιρωνίδες Πέτρες και την Κινέττα. Έχει μεγάλη ποικιλομορφία εδάφους στην οποία συνδυάζεται βουνό και θάλασσα. Πλούσια χλωρίδα, πανίδα και ιχθυοπανίδα, μαγευτικές τοποθεσίες, γραφικά δρομάκια, λοφάκια, εξωκλήσια του 16^ου και 17^ου αιώνος, όμορφες παραλίες με βραχάκια, βοτσαλάκια, αμμουδιές και καθαρή θάλασσα. Βρέχεται από το Σαρωνικό κόλπο ενώ το δυτικό μέρος της αποτελεί την κατάληξη των Γερανείων ορέων.
Η τάξη μας τη χρονιά αυτή ασχολήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος της Ευέλικτης ζώνης με την παραλιακή ζώνη των Μεγάρων την οποία και θα σας παρουσιάσουμε σήμερα. Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να γνωρίσουμε την παραλιακή ζώνη της περιοχής μας. Ξεκινάμε την παρουσίαση ακολουθώντας το οδοιπορικό της εκπαιδευτικής επίσκεψης που κάναμε στις 3 Μαρτίου 2010.

ΚΙΝΕΤΤΑ – ΚΑΚΙΑ ΣΚΑΛΑ (Σκιρωνίδες πέτρες)
Ξεκινήσαμε πρωί από το σχολείο, μπήκαμε στην Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου παίρνοντας το δρόμο προς Κόρινθο. Σε λίγα λεπτά περνούσαμε από τις σήραγγες της Κακιάς Σκάλας. Εκεί θυμηθήκαμε τον αρχαίο πρόγονό μας τον αρχιτέκτονα Ευπαλίνο και το Ευπαλίνειο όρυγμα που έκανε στη Σάμο. Στη συνέχεια μπήκαμε στην παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου και πήγαμε κατ’ ευθείαν στο παλαιό εξωκλήσι του αγίου Χαραλάμπους 17^ου αι. το οποίο θαυμάσαμε απ’ έξω γιατί ήταν κλειστό.
Μιλήσαμε για την Κινέττα. Αναφέρουμε μερικά από αυτά που είπαμε:
Η Κινέττα είναι σημαντικός παραθεριστικός οικισμός δυτικά της πόλης των Μεγάρων. Ανήκει στο δήμο Μεγαρέων και έχει πάνω από 1.000 μόνιμους κατοίκους ενώ την καλοκαιρινή περίοδο ο πληθυσμός της ανέρχεται σε πολλές χιλιάδες. Βρέχεται από το Σαρωνικό κόλπο και είναι η κατάληξη των Γερανείων προς τη θάλασσα. Το μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από πευκοδάσος που φθάνει μέχρι τη θάλασσα. Τα τελευταία χρόνια έχουν χτιστεί πολλές εξοχικές κατοικίες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Έχει όμορφες, καθαρές παραλίες, μαγαζιά, ψαροταβέρνες και γι’ αυτό την προτιμούν πολύ οι παραθεριστές του καλοκαιριού. Μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα ήταν σχεδόν ακατοίκητη. Λίγοι ηρωικοί Μεγαρίτες πήγαιναν εκεί με τα κάρα τους και όργωναν τα χωράφια τους. Η περιοχή ήταν γεμάτη από έλη, δηλαδή λιμνάζοντα νερά, γι’ αυτό και τα κουνούπια έσπερναν την ελονοσία. Η Κινέττα λοιπόν ήταν ελώδης τόπος και αυτό ακριβώς σημαίνει και το όνομά της.
Επόμενη στάση μας η παραλία της Κινέττας. Είδαμε την παραλία την καθαρή θάλασσα και το κυματάκι να σκάει στα πόδια μας. Στο βάθος απέναντι φαίνονταν αχνά τα βουνά της Πελοποννήσου. Μαζέψαμε στα κουβαδάκια μας πολύτιμη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής και πήραμε το δρόμο για τα Μέγαρα από την Παλαιά Εθνική Οδό.
Σταματήσαμε για λίγο σ’ ένα σημείο που τα Γεράνεια όρη φθάνουν απότομα και κοφτά μέχρι τη θάλασσα. Είναι η Κακιά Σκάλα ή Σκιρωνίδες Πέτρες όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα και χωρίζει την πεδιάδα των Μεγάρων από την Κινέττα. Από τα αρχαία χρόνια αποτελούσε ένα φυσικό εμπόδιο στη χερσαία συγκοινωνία μεταξύ Αθηνών και Πελοποννήσου  κι εκεί, σύμφωνα με τη μυθολογία, έμενε ο Σκίρωνας, ένας μεγαλό-σωμος άνδρας που κρατούσε ένα τσεκούρι. Όταν περνούσε κάποιος ξένος, ο Σκίρωνας τον έβαζε να του πλύνει τα πόδια κι όταν ο ξένος έσκυβε τον κλωτσούσε κι έπεφτε στα βράχια και κατόπιν στη θάλασσα όπου μια χελώνα τέρας τον καταβρόχθιζε. Βέβαια υπάρχει και η αντίθετη άποψη για το Σκίρωνα που λέει ότι όχι μόνο δεν ήταν ληστής αλλά αντίθετα ήταν ευεργέτης και ήρωας της περιοχής, γιος του βασιλιά  των Μεγάρων Πύλαντα. Η περιοχή οφείλει την ονομασία «Σκιρωνίδες Πέτρες» στο Σκίρωνα. Σήμερα στην Κακιά Σκάλα έχουν κατασκευασθεί πέντε σήραγγες για να διευκολύνεται η κυκλοφορία των οχημάτων και να μειωθούν στο ελάχιστο τα ατυχήματα που συνέβαιναν στο παρελθόν λόγω της στενότητας του παλαιού δρόμου. Οι τρεις είναι στο ρεύμα προς Κόρινθο: Γεράνεια 930 μ., Ευπαλίνος 1700 μ. και Αίθρα 1160 μ. Οι άλλες δυο είναι στο ρεύμα προς Μέγαρα: Σκίρων 360 μ. και Θησέας 319 μ.
Συνεχίσαμε το δρόμο μας προς Μέγαρα περνώντας και από το Σκιρώνειο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μουσείο Πολυχρονοπούλου. Επόμενη στάση μας ο οικισμός «Πανόραμα»

ΟΙΚΙΣΜΟΣ «ΠΑΝΟΡΑΜΑ» – ΒΑΡΔΑΡΗΣ – ΒΑΡΕΑ
Σταματήσαμε δίπλα από το πανέμορφο εξωκλήσι της Αγίας Μαρκέλλας. Μας υποδέχτηκε ο παλαιός μόνιμος κάτοικος του οικισμού και επί σειράν ετών πρόεδρος κ. Κώστας Μπεκιράκης ο οποίος μας ξενάγησε στο ναό, μας κέρασε γλυκό και μας μίλησε για τον οικισμό, την ιστορία του, τους κατοίκους και τον τρόπο που χτίστηκε το εξωκλήσι της Αγίας Μαρκέλλας. Φάγαμε το κολατσιό μας, παίξαμε στην παιδική χαρά που υπάρχει στον περίβολο της εκκλησίας ενώ απολαύσαμε την υπέροχη θέα του Σαρωνικού κόλπου που απλώνεται μπροστά μας, τα βουνά της Πελοποννήσου, την Αίγινα, το αγκίστρι, την επίδαυρο και τη Σαλαμίνα διότι ο οικισμός είναι χτισμένος σε μια αμφιθεατρική πλαγιά των Γερανείων σε υψηλό σημείο από τη θάλασσα, εξ ου και το όνομα «Πανόραμα» που έχουν δώσει οι κάτοικοι.
Σύμφωνα με τον κ. Μπεκιράκη, τα πρώτα σπίτια στον οικισμό άρχισαν να χτίζονται το 1962 ενώ ο σύλλογος δημιουργήθηκε το 1972. Το χειμώνα ζουν εκεί 15 μόνιμοι κάτοικοι ενώ την καλοκαιρινή περίοδο μένουν κάτοικοι και στα 106 σπίτια του οικισμού. Είναι ένα ήσυχο μέρος με πλούσια φύση, καθαρό αέρα και υπέροχη θέα προς το Σαρωνικό. Τα καλοκαιρινά βράδια οι κάτοικοι βγαίνουν στην πλατεία και τα παιδιά παίζουν στην παιδική χαρά χωρίς να κινδυνεύουν από αυτοκίνητα. Το 1975 οι κάτοικοι του οικισμού αποφάσισαν να χτίσουν το εκκλησάκι της Αγίας Μαρκέλλας. Προσέφεραν όλοι προσωπική εργασία στον καθαρισμό της περιοχής και το χτίσιμο. Ύστερα από πολλές δυσκολίες και εμπόδια τελείωσε η εκκλησία και το 1981 έγινε η πρώτη θεία λειτουργία. Στη συνέχεια με τη συνεισφορά των κατοίκων το εκκλησάκι αγιογραφήθηκε εσωτερικά με πανέμορφες βυζαντινές αγιογραφίες και σήμερα αποτελεί κόσμημα του οικισμού.
Μετά τον οικισμό «Πανόραμα» κατεβήκαμε στις ωραίες παραλίες των Μεγάρων το Βαρδάρη και τη Βαρέα. Εκεί υπάρχουν βραχάκια, βότσαλα και αμμουδιά. Μπορείς να κάνεις μπάνιο, ψάρεμα, βόλτα και κατασκήνωση κάτω από τα πεύκα που φθάνουν μέχρι τη θάλασσα και να δεις ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα με τον ήλιο να δύει πίσω από τα βουνά της Πελοποννήσου σχηματίζοντας με τις ακτίνες του πάνω στο νερό της θάλασσας μια πορτοκαλόχρυση γραμμή.
Σταματήσαμε στο εξωκκλήσι του Αϊ-Νικόλα (17^ου αι.), παρατηρήσαμε το λοφάκι του Αγίου Γεωργίου Πάχης και την Πάχη που απλώνεται ανατολικά. Μαζέψαμε πλούσια χλωρίδα και πανίδα και συνεχίσαμε για την Πάχη.

ΠΑΧΗ
Εκεί συναντήσαμε το Μεγαρίτη καθηγητή των ΤΕΙ κ. Στέλιο Γκίνη, ο οποίος μας είπε πολλά κι ενδιαφέροντα πράγματα για την Πάχη και την ιστορία της. Τον ευχαριστούμε πολύ.
Η Πάχη είναι το επίνειο των Μεγάρων. Βρίσκεται 3 χλμ. Ν της πόλης και 1 χλμ. αριστερά στην έξοδο της εθνικής οδού στον κόμβο των Μεγάρων. Απέχει 41 χλμ. από την Αθήνα.
Έχει μεγάλη ιστορία. Στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Νισαία και ήταν το ένα από τα δυο λιμάνια των Μεγάρων στο Σαρωνικό κόλπο.
Σήμερα αποτελεί έναν πολύ όμορφο παραθαλάσσιο οικισμό, με μικρό λιμανάκι, παραδοσιακές ψαροταβέρνες. Ανήκει στο δήμο Μεγαρέων κι έχει περίπου 250 μόνιμους κατοίκους οι οποίοι είναι ψαράδες ή έχουν ψαροταβέρνες και καφετέριες.
Έχει πολλά αξιοθέατα για τους επισκέπτες: Το πανέμορφο λοφάκι του Αγίου Γεωργίου  που μπορείς ν’ ανέβεις με αυτοκίνητο ή με τα πόδια και να θαυμάσεις το κάτασπρο εξωκλήσι του Αγίου (17^ος αι.), την Πάχη με τα σπιτάκια, το λιμανάκι με τις βαρκούλες και τα καΐκια των ψαράδων, τη μαγευτική θέα του Σαρωνικού κόλπου με τη Σαλαμίνα, την Αίγινα και τα βουνά της Πελοποννήσου απέναντι, τα τέσσερα νησάκια: μικρό νησί (Παχοπούλα), μεγάλο νησί (Πάχη) Ρεβυθούσα και Μακρονήσι που βρίσκονται ανάμεσα στην Πάχη και τη Σαλαμίνα και οι αρχαίοι τα έλεγαν «Μεθουρίδες» (Υπάρχει στα Μέγαρα και οδός Μεθουρίδων δίπλα από το παλιό ταχυδρομείο) , το καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα, την πόλη των Μεγάρων, τον κάμπο με τον ελαιώνα, και τα βουνά Γεράνεια (Δ) και Πατέρας (Β). Το Παλαιόκαστρο ή Φραγκονέρι όπου η ανθρώπινη παρουσία χρονολογείται από το 3000 π.Χ. Η λέξη Φραγκονέρι έχει σχέση με το Δούκα των Αθηνών Φράγκο Νέριο που κατείχε το Παλαιόκαστρο και τη γύρω περιοχή στα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα (1204 μ.Χ. – 16^ος αι.). Το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου (17^ος αι.) κ.α.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μεγάλη αύξηση των επισκεπτών (Μεγαριτών και μη) στην Πάχη καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους.
Κάναμε καταγραφή των ονομάτων των μαγαζιών και των σκαφών που ήταν αραγμένα στο λιμανάκι. Αναφέρουμε μερικά από αυτά: Μαγαζιά και Ψαροταβέρνες: ΝΟΣΤΟΣ, ΠΑΡΑ ΘΙΝ’ ΑΛΟΣ, ΠΑΧΑΚΙ, ΑΚΡΟΓΙΑΛΙ, Η ΠΑΧΗ, ΘΑΛΑΜΙ, ΠΟΣΕΙΔΩΝ κ.α. Βάρκες και σκάφη: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΔΙΠΛΑΡΑΣ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, ΑΡΗΣ, ΧΑΡΑ, ΠΑΝΑΓΙΑ, ΟΡΣΙΠΠΟΣ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ, ΝΙΚΟΣ, ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΛΕΝΑ, ΜΑΡΙΑ, ΚΟΡΑΛΛΙ, ΕΥΤΥΧΙΑ, ΛΑΛΟΥΣΗΣ, ΒΑΓΓΕΛΗΣ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ κ.α. Δεν μπορέσαμε όμως ν’ ανεβούμε στο λόφο του αγίου Γεωργίου, λόγω αδυναμίας του λεωφορείου που μας μετέφερε, αλλά τον θαυμάσαμε από την Πάχη και θα δούμε τώρα σε video όλα αυτά που μπορεί να θαυμάσει κανείς ανεβαίνοντας εκεί πάνω. Επόμενος σταθμός μας η περιοχή της αγίας Τριάδας και ο υδροβιότοπος «Βουρκάρι».

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ – ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ «ΒΟΥΡΚΑΡΙ»
Τελευταίος σταθμός της εκπαιδευτικής μας επίσκεψης ήταν το Βουρκάρι Μεγάρων. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του δήμου Μεγαρέων και είναι μια περιοχή με ιδιαίτερη σημασία. Από ιστορικής πλευράς εκεί στη χερσόνησο της Μινώας ή χερσόνησο του τείχους όπως λεγόταν βρισκόταν το δεύτερο αρχαίο λιμάνι των Μεγάρων στο Σαρωνικό κόλπο, η Μινώα. Ακόμη υπάρχουν λείψανα αρχαίου τείχους, που έχτισαν οι Αθηναίοι την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου, για να ελέγχουν τα στενά της Σαλαμίνας. Επίσης εκεί βρίσκεται και το τείχος της Αγίας Τριάδας, που αποτελεί το μοναδικό ολοκληρωμένο σωζόμενο τείχος της περιόδου της επανάστασης του 1821 κι έχει κηρυχτεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Το τείχος χτίστηκε από τους Μεγαρίτες για να τους προσφέρει καταφύγιο στις τουρκικές επιθέσεις ενώ τους έδινε και τη δυνατότητα να περάσουν με ασφάλεια και στην απέναντι Σαλαμίνα αν τα πράγματα δυσκόλευαν πολύ στις μάχες με τους Τούρκους. Θαυμάσαμε το μήκος, το πλάτος και τις πολλές πολεμίστρες του τείχους.
Ο αβαθής όρμος του Βουρκαριού είναι πολύ σημαντικός υδροβιότοπος με ιδιαιτέρας σημασίας χλωρίδα και πανίδα. Ως προς τη χλωρίδα, η δυτική του ακτή αποτελεί ένα εκτεταμένο αλίπεδο («Αλμύρα») που καλύπτεται με αλοφυτική βλάστηση. Στις υπόλοιπες ακτές συναντάμε ασφόδελους, ασφάκες, πικραγγουριά, αρμυρίκια, σχίνο, κάπαρη, φλώμο κ.α.  Ως προς την πανίδα έχουν καταγραφεί 104 είδη πουλιών: αλκυόνες, λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, φλαμίνγκο, ασημόγλαροι, καστανοκέφαλοι και μαυροκέφαλοι γλάροι, γλαρόνια, χαλκόκοτες, βουτηχτάρια, ποταμότρυγγες, σπίνοι, κατσουλιέρηδες, νεροχελίδονα, γεράκια, σπουργίτια, καρδερίνες κ.α. Όσο για την ιχθυοπανίδα το Βουρκάρι λειτουργεί ως λιμνοθάλασσα. Παλιά οι ψαράδες το χρησιμοποιούσαν σαν φυσικό ιχθυοτροφείο. Μέχρι πριν είκοσι χρόνια ψάρευαν μεγάλες ποσότητες από σάλπες, αθερίνα, κεφαλόπουλα, σαργούς, τσιπούρες, μελανούρια, κοτσομούρες, χταπόδια, μύδια. Σήμερα λόγω της υποβάθμισης η ιχθυοπανίδα έχει μειωθεί αρκετά. Στο Βουρκάρι συναντήσαμε το δάσκαλο του 9^ου δημοτικού σχολείου Μεγάρων κ. Λάμπρο Μπακαούκα ο  οποίος μας ξενάγησε στον οικισμό της Αγίας Τριάδας. Μας μίλησε για τους  κατοίκους, το εξωκλήσι της Αγίας Τριάδας (16^ου αι.) το τείχος και τη σκοπιά των αρχαίων Αθηναίων, το πηγάδι με το πόσιμο νερό που υπάρχει λίγο πιο πίσω από το εξωκλήσι. Τον ευχαριστούμε πολύ. Συγκεντρώσαμε κι εδώ με τα κουβαδάκια μας μέρος από τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής και πήραμε το δρόμο του γυρισμού για το σχολείο.
Η εκπαιδευτική μας επίσκεψη έφθασε στο τέλος. Γνωρίσαμε από κοντά την περιοχή μας κι αυτή η εμπειρία θα μας μείνει αξέχαστη…

Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο, ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο οποίος αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην Αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση. Ωστόσο σημαντική είναι η στρωματική διάσταση του αθλητισμού στο πέρασμα του χρόνου. Η γενική τάση ήταν ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα να ασχολούνται με τα «λαϊκά παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή αθλήματα» όπως ήταν η ιππασία και η ξιφασκία.

Ο πόθος του Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν να εντάξει τον Αθλητισμό σε μια σφαιρική, παιδαγωγική και ανθρωπιστική προοπτική. Ο αθλητισμός δεν ήταν, κατά την άποψη του, αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο στην υπηρεσία του πολίτη”.

Ωστόσο, πρέπει να διαχωριστεί η έννοια της άθλησης από την έννοια της άσκησης. Η άσκηση γίνεται άθληση όταν αποκτά ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Για παράδειγμα ένας που τρέχει στο δρόμο ασκείται, ωστόσο αν έχει κάποιον αντίπαλο ώστε για το ποιος θα τερματίσει πρώτος ή ακόμα κι αν ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό, με το χρονόμετρο, αθλείται. Επίσης πρέπει να προστεθεί και η έννοια, της κίνησης.

Ο αθλητισμός μπορεί να πάρει πέντε μορφές, είτε ως ερασιτεχνικός, είτε ως επαγγελματικός, είτε ως μαζικός αθλητισμός, είτε ως φυσικές δραστηριότητες, είτε με την μορφή των παιχνιδιών.

Η λέξη αθλητισμός ως έννοια διαμορφώθηκε στους μετά-ομηρικούς χρόνους, καθώς η λέξη αυτή δεν συναντάται ούτε στην Οδύσσεια ούτε στην Ιλιάδα. Πιθανότατα, η έννοια διαμορφώθηκε με την καθιέρωση των ιερών αγώνων (Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα Ολύμπια εν Δίω, Πύθι, Νέμεα, Ίσθμια κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. Ο αθλητισμός υπό αυτήν την μορφή είναι καθαρά αγωνιστικός κάτι βέβαια που αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και την κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων το 392/93 μ.Χ. από τον Θεοδόσιο Α’. Ο αθλητισμός θα επανεμφανιστεί αργότερα στις αρχές του 19ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία ως σπορ (sport). Εντούτοις, η λέξη σπορ είναι γαλλική και χρονολογείται από την εποχή του Μεσαίωνα. Ήταν ταυτόσημη με το παιχνίδι και τη διασκέδαση.

Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι καθιέρωσαν πρώτοι τους αγώνες δρόμου, βάδην και την πάλη, περίπου την 3η χιλιετία π.Χ. Η Ελλάδα όμως στάθηκε η αληθινή κοιτίδα του αθλητισμού, γιατί εκεί ο αθλητισμός πήρε τη μορφή του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ευγενούς άμιλλας. Στην Αρχαιότητα, ιεροί αγώνες θεωρούνταν μόνο οι στεφανίτες, οι αγώνες δηλαδή που είχαν ως έπαθλο τον κότινο.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του γιου του Πέρση πολέμαρχου Αρτάβανου, Τριταντέχμη που παρατήρησε ότι ακόμα και αν οι Έλληνες είχαν ηττηθεί από τους Πέρσες, δεν παρέλειπαν να μην διοργανώσουν τους Ζ’ Ολυμπιακούς Αγώνες.

“Παπαί, Μαρδόνιε, κοίους επ’ άνδρας ήγαγες μαχησομένους ημέας, οι ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται, αλλά περί αρετής”

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 776 π.Χ., για να κατευνάσουν οι Έλληνες την οργή των θεών και να τους ευχαριστήσουν για τις ευεργεσίες τους. Για τη λαϊκή αντίληψη, με τους αγώνες αυτούς θα κέρδιζαν την εύνοια των θεών. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ετελούντο κάθε τέσσερα χρόνια στον ιερό χώρο της Ολυμπίας. Ο αθλητής που κέρδιζε στους Ολυμπιακούς Αγώνες στεφανώνονταν με το στεφάνι της αγριελιάς, γύριζε θριαμβευτής στην πατρίδα του και οι συμπατριώτες του γκρέμιζαν σ’ ένα σημείο τα τείχη της πόλης, για να περάσει από κει ο νικητής -ενέργεια καθαρά συμβολική, που σήμαινε πως η πόλη που αναδείκνυε Ολυμπιονίκες δεν είχε ανάγκη από τείχη για να προασπίσει την ασφάλειά της.

Από τον 4ο αιώνα π.Χ., και κατά την περίοδο της Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι αθλητικοί αγώνες εκφυλίστηκαν και μεταβλήθηκαν σε αιματηρούς αγώνες του Ρωμαϊκού Ιπποδρόμου. Οι αγώνες αυτοί ήταν αιματηρές συγκρούσεις μονομάχων, που τους έφερναν αντιμέτωπους μέσα σε τεράστια στάδια.

Ακολουθεί μία εποχή, μετά τον 8ο αι. μ.Χ., όπου ο αθλητισμός ήταν μόνο για τους ευγενείς. Το πιο σημαντικό άθλημα ήταν οι έφιπποι ιπποτικοί αγώνες μέχρι θανάτου. Οι αντίπαλοι, χωρισμένοι σε δύο ομάδες, ρίχνονταν καταπάνω ο ένας στον άλλον, χωρίς να τηρούν κανένα αγωνιστικό νόμο ή κανόνα.

Τον 12ο αιώνα, οι άνθρωποι άρχισαν να αγωνίζονται μεταξύ τους με πιο ειρηνικό τρόπο. Πετούσαν μεγάλες σφαίρες, όπως ρίχνουν σήμερα βάρη. Οι σφαίρες που πετούσαν ήταν από στουπί, τυλιγμένες με δέρμα προβάτου, και τις έριχναν πάνω στον τοίχο. Στην αρχή τις πετούσαν με γυμνό χέρι, σιγά-σιγά όμως η σφαίρα αυτή άλλαξε μορφή. Από τον 16ο αιώνα, όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι ρακέτες, οι πρωτόγονες εκείνες σφαίρες αποτέλεσαν τις σύγχρονες μπάλες της αντισφαίρισης.

Από το 1896 με την θέσπιση των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, ο αθλητισμός πήρε διαστάσεις οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές. Δημιουργήθηκαν κανόνες και κανονισμοί για τα αθλήματα, οι φάσεις των αγωνισμάτων, καθώς και οι εξειδικεύσεις στον τομέα του αθλητισμού. Τα ΜΜΕ είναι σαφώς ο μοχλός για την παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού, ενός προϊόντος μοναδικού καθώς μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους ανεξαρτήτως διακρίσεων. Με την σύσφιξη των διεθνών σχέσεων, αυξάνεται ο αριθμός των αθλητών και των αθλουμένων, δημιουργούνται νέοι κυβερνητικοί και μη οργανισμοί, ενώ βελτιώνονται και οι αθλητικοί αγώνες. Οι αθλητικοί οργανισμοί μπορούν να διακριθούν στα Σωματεία, στις Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες, στις ομοσπονδίες, στα τμήματα αμειβομένων αθλητών, στη Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή, η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, καθώς και στους συνδέσμους προπονητών, διαιτητών και κριτών.

Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΒΥΖΑΣ ΜΕΓΑΡΩΝ, η ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης μας.

Από το έτος 1928, που ιδρύθηκε η ποδοσφαιρική ομάδα «ΒΥΖΑΣ» υπό την επωνυμία «Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος ΒΥΖΑΣ», έως σήμερα, που αγωνίζεται ως ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρία (ΠΑΕ) γενιές Μεγαριτών τη λάτρεψαν και τη λατρεύουν.

Η ομάδα μας ο «ΒΥΖΑΣ» προβάλλει την πόλη μας σ’ όλη την ελληνική επικράτεια και σε διάφορα χρονικά διαστήματα και στο εξωτερικό. Πολλά Μεγαριτόπουλα αγωνίσθηκαν με την κιτρινόμαυρη φανέλα του «ΒΥΖΑ» και αναδείχθηκαν ποδοσφαιρικά ταλέντα.

Με έμβλημα την προσωπογραφία του αρχαίου βασιλιά των Μεγάρων ΒΥΖΑ, που ήταν ο κτήτορας του Βυζαντίου της πόλης της Κωνσταντινούπολης, η ποδοσφαιρική ομάδα «ΒΥΖΑΣ» αγωνίστηκε στα γήπεδα και έδωσε πολλές χαρές στους φιλάθλους των Μεγάρων και όχι μόνο.

Στην πολυκύμαντη ιστορική παοδοσφαιρική πορεία της η ομάδα γνώρισε μέρες δόξας αλλά και μέρες πίκρας. Η ενδοξότερη περίοδος ήταν η περίοδος 1966 – 1970 που αγωνίστηκε στην Α΄ Εθνική κατηγορία, χωρίς να παραγνωρίζεται και η ένδοξη παρουσία της ομάδας στη Β΄ Εθνική.

Πλειάδα Μεγαριτών αγωνίστηκαν στα χρυσά χρόνια της περιόδου 1952 – 1983. Οι παλαιότεροι θυμούνται ακόμα τον ασυναγώνιστο Μεγαρίτη ποδοσφαιριστή Σάκη Κουβά που αγωνίστηκε και στην ομάδα του Παναθηναϊκού και στην Εθνική μας ομάδα την περίοδο 1971 – 1972. Ήταν άξιος και πανάξιος εκπρόσωπος των Μεγαριτών λαμπρών παδοσφαιριστών που τίμησαν τη φανέλα του «ΒΥΖΑ». Ο «ΒΥΖΑΣ» ταυτίστηκε στην ελληνική επικράτεια με το Σάκη Κουβά και ο Σάκης με το «ΒΥΖΑ». Οι Μεγαρείς της ώριμης ηλικίας και της τρίτης ηλικίας θυμούνται με νοσταλγία τις παλιές και ένδοξες μέρες που στην ομάδα του «ΒΥΖΑ» αγωνίζονταν κυρίως Μεγαρίτες ποδοσφαιριστές.  Σήμερα που σε όλες τις ελληνικές ομάδες έχουν αλλάξει πολλά ο «ΒΥΖΑΣ» ακολουθεί την πορεία του με βάση τη νέα ποδοσφαιρική πραγματικότητα με ποδοσφαιριστές επαγγελματίες, μη Μεγαρείς, που τον δοξάζουν τιμώντας την ιστορία του.

Στη φετινή ποδοσφαιρική περίοδο ο «ΒΥΖΑΣ» πρωταγωνιστεί στο πρωτάθλημα της Γ΄ Εθνικής κατηγορίας υπό την προεδρία του κ. Τρακουμανίδη και την τεχνική ηγεσία του κ. Κουρμπανά Νικολάου. Ο πρόεδρος κ. Τραγκουμανίδης το έτος 2009 (επί δημαρχείας του κ. Χρυσοστόμου Σύρκου) έσωσε τη ομάδα από την απειλούμενη διάλυσή της και σήμερα την οδηγεί σε τροχιά ανόδου στη Β΄ Εθνική κατηγορία.

Κατηγορίες που αγωνίστηκε ο «ΒΥΖΑΣ»

1952 – 1961   Α΄ Πειραιώς

1961 – 1966   Β΄ Εθνική

1966 – 1970   Α΄ Εθνική

1970 – 1975   Β΄ Εθνική

1975 – 1978   Α΄ Πειραιώς

1978 – 1979   Γ΄  Εθνική

1979 – 1983   Β΄ Εθνική

1983 – 1987   Γ΄ Εθνική

1987 – 1988   Δ΄ Εθνική

1988 – 1990   Α΄ Πειραιώς

1990 – 1992   Δ΄ Εθνική

1992 – 1998   Α΄ Πειραιώς

1998 – 2002   Δ΄  Εθνική

2009 – 2009   Γ΄  Εθνική

ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Λόφος Προφήτη Ηλία (Αρχ. Καρία)
Λόφος Αγίου Δημητρίου (Αρχ. Αλκάθους)
Κουρκούρια
Βλυχό
Μελί
Λιακοί
Σιδηροδρομικός σταθμός
Πλατεία Ηρώων
Πλατεία Φρειδερίκης
Άγιος Ιωάννης Χορευταράς
Εργατικές κατοικίες
Έξω βρύση.

ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

Πάχη
Βαρέα
Βαρδάρης
Οικισμός «Πανόραμα»
Αγία Ελεούσα
Καβελλάρης
Χάνι
Μάζι
Άγιος Ιωάννης Μακρυνός
Αλεποχώρι
Πευκενέας
Ζάχουλη
Τούτουλη
Μαυρατζάς
Άγιος Ιερόθεος
Όρος Πατέρας
Μυρίνι
Βουρκάρι – Αγία Τριάδα
Κουμίνδρι
Κακιά σκάλα
Λάκκα Καλογήρου
Λούμπα
Στίκα
Βλυχάδα
Ντοσκουρι βράχος
Κοτσιναρέα
Μαζαράτσι
Αρμύρες (Περάματος)
Πέραμα
Καρδατάς
Μεγάλο Πεύκο
Απογιούρισμα
Κόκκινα
Πάχη (νησί)
Παχοπούλα (νησί)
Ρεβυθούσα (νησί)
Γαϊδουρονήσι (νησί)
Κουρμουλοί
Καβελλάρης

ΦΡΑΓΚΟΝΕΡΙ
Η περιοχή απέναντι από το Παλιόκαστρο και μέσα στο αεροδρόμιο.
Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, δηλαδή από το 1204 μέχρι τα μέσα του 16^ου αι., που κράτησε η κυριαρχία των Φράγκων στον ελληνικό χώρο, οφείλει η περιοχή αυτή την ονομασία της. Φράγκους ονόμαζαν οι Βυζαντινοί όλους τους κατοίκους της δυτικής Ευρώπης. Τότε ένας Δούκας των Αθηνών ο Φράγκος Νέριος Ατζαγιόλι, που κατείχε τα Μέγαρα, ήταν ιδιοκτήτης αυτής της περιοχής, γι’ αυτό την έλεγαν Φράγκο-Νέρι, δηλαδή του Φράγκου Νέριο.

ΚΙΝΕΤΤΑ
Η περιοχή της Κινέττας μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα ήταν ακατοίκητη. Λίγοι ηρωικοί Μεγαρίτες πήγαιναν με τα κάρα τους και όργωναν κάποια χωράφια. Η περιοχή ήταν γεμάτη από έλη, δηλαδή λιμνάζοντα νερά, γι’ αυτό και τα κουνούπια έσπερναν την ελονοσία. Η Κινέττα λοιπόν ήταν ελώδης τόπος και ακριβώς αυτό θα πει στα αρβανίτικα η λέξη «Κινέττα».

ΟΡΚΟΣ
Η περιοχή του Ορκού λέγεται έτσι από τον όρκο που είχαν πάρει εκεί κάποιοι ηγέτες των Μεγαριτών για συμμαχία εναντίον των εχθρών. Έτσι λέει η προφορική παράδοση. Δεν είναι γνωστό πότε είχαν ορκιστεί  με τους πολεμιστές τους οι αρχηγοί στην περιοχή. Τονίζουμε λάθος τη λέξη που είναι «Όρκος» και όχι «Ορκός».

ΜΟΥΡΤΙΖΑ
Η περιοχή που λέγεται σήμερα Μούρτιζα οφείλει την ονομασία της στις μυρτιές που υπήρχαν εκεί.

ΒΕΝΙΖΑ
Οφείλει την ονομασία της στους κέδρους, αφού ο τόπος ήταν κατάφυτος από κέδρους, που στα αρβανίτικα λέγονται «βένια».

ΓΕΡΑΝΕΙΑ ΟΡΗ
Λέγονται έτσι, από ένα κοπάδι (σμήνος) γερανών που είδε ο Μέγαρος στον κατακλυσμό, καθώς κολυμπούσε. Τους ακολούθησε και τον οδήγησαν στις κορυφές των βουνών. Πάτησε στεριά και γλύτωσε. Ονόμασε τα βουνά Γεράνεια και έχτισε την πόλη που της έδωσε το όνομά του, δηλαδή Μέγαρα.

(Πηγή πληροφοριών: Εφημερίδα «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ» 26/9/09. Από το άρθρο του Στέλιου Γκίνη, καθηγητή ΤΕΙ, με θέμα: «Τοποθεσίες των Μεγάρων και πού οφείλουν την ονομασία τους»)

1. Μέσα στην πόλη

Τα Μέγαρα έχουν δυο λόφους: του Αγίου Δημητρίου (αρχ. Αλκάθους) και του Προφήτη Ηλία (αρχ. Καρία). Ονομάζονται έτσι από τις δυο μεγάλες ομώνυμες εκκλησίες που υπάρχουν εκεί. Είναι πολύ όμορφα να κάνει κανείς μια βόλτα στα γραφικά σοκάκια τους και να θαυμάσει από ψηλά την πόλη, τον κάμπο, τα γύρω βουνά και το Σαρωνικό κόλπο που ανοίγεται νότια.
Στο λόφο του Αγίου Δημητρίου μπορεί να ανακαλύψει τα μικρά ταπεινά εκκλησάκια του Αγίου Αντωνίου (17^ου αι.), του Χριστού (17^ου αι.), τα δίδυμα ναΐδρια Αγίου Γεωργίου – Αγίου Ιεροθέου (17^ου αι.), Αγίου Νικολάου – Αγίου Βλασίου (17^ου αι.), Υπαπαντής – Αγίου Λαυρεντίου (17^ου αι.), Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού – Αγίου Μηνά (16^ου-17^ου αι.), όλα έργα της βαθιάς χριστιανικής πίστης των προγόνων μας. Κατεβαίνοντας πιο κάτω, στη συμβολή των δυο λόφων (συνοικία Πλακάκια), υπάρχει το δίδυμο ναΐδριο των Αγίου Αθανασίου – Αρχαγγέλων και ακριβώς πίσω απ? αυτό η ονομαστή αρχαία Κρήνη του Θεαγένους που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση (σύμφωνα με τον Παυσανία χτίστηκε από τον τύραννο Θεαγένη αλλά η χρονολόγησή της, όπως προκύπτει από την τοιχοδομία,  είναι νεότερη τουλάχιστον 100 χρόνια).
Ανατολικά του λόφου του Προφήτη Ηλία υπάρχει ένα όμορφο αλσύλλιο με πεύκα και παιδική χαρά για δροσιά, ξεκούραση και παιχνίδι. Νότια, στην αρχή του λόφου υπάρχει το κτήριο (παλαιό δημαρχιακό μέγαρο, κτίσμα 19^ου αι.) στο οποίο εκτίθενται μερικά από τα ευρήματα της αρχαιολογικής συλλογής των Μεγάρων και πίσω από αυτό μια σπηλιά, πιθανόν «Μέγαρο» της Θεάς Δήμητρας στο οποίο γίνονταν ιεροπραξίες από τους αρχαίους Μεγαρίτες για την ευόδωση της σποράς.
Άλλα σημεία της πόλης που μπορεί να επισκεφθεί κανείς είναι: η πλατεία Ηρώων με το μνημείο των ηρώων, η κεντρική πλατεία ο σιδηροδρομικός σταθμός (1885), η πλατεία Αγίου Ιωάννου του Γαλιλαίου με το ομώνυμο εκκλησάκι (16^ου-17^ου αι.) κ.α.

2. Έξω από την πόλη

Η μεγαρική γη έχει μεγάλη ποικιλομορφία εδάφους και μπορεί ο φυσιολάτρης επισκέπτης να περιηγηθεί σε βουνό, θάλασσα και πεδιάδα, σε λόφους, πλαγιές, χαράδρες, μαγευτικές τοποθεσίες μέσα στη φύση, γραφικούς δρόμους, ανάμεσα σε μια πλούσια χλωρίδα και πανίδα με πεύκα, έλατα, αμπέλια με τα σπιτάκια και τα πατητήρια τους, αμέτρητες ελιές, τσακάλια, αλεπούδες, λαγούς, γεράκια, κουκουβάγιες, καρδερίνες, σπίνους, κοτσύφια, σπουργιτάκια, άλογα και γαϊδουράκια και τόσα άλλα φυτά και ζώα, παραλίες με αμμου-διές, βοτσαλάκια, βραχάκια,  ωραιότατες περιοχές και οικισμούς πάνω στα βουνά και κοντά στη θάλασσα.

Γεράνεια όρη

Βρίσκονται δυτικά των Μεγάρων και εκτείνονται από την Κακιά Σκάλα μέχρι το Λουτράκι, την Περαχώρα και το Αλεποχώρι. Περιβάλλονται από δύο θάλασσες (Σαρωνικός και Κορινθιακός κόλπος). Χαρακτηρί-ζονται από μεγάλη ποικιλία εδάφους – βραχώδεις εκτάσεις, απότομες πλαγιές, χαράδρες, ελατόδασος και πευκόδασος.
Σύμφωνα με το μύθο το όνομα του βουνού προέρχεται από τους γερανούς (πουλιά με μακρύ λαιμό). Κατά τον κατακλυσμό, την εποχή του Δευκαλίωνα, ο Μέγαρος, γιος του Δία και της νύμφης Σιθνίδας, για να σωθεί κολύμπησε προς τις κορυφές του βουνού οδηγούμενος από τις κραυγές των γερανών που πετούσαν από επάνω του.

Το βουνό διαθέτει πλούσια χλωρίδα από πεύκα, δρύες, έλατα και αποτελεί βιότοπο περίπου 950 ειδών ζώων και πουλιών. Αποτελεί προστατευόμενη περιοχή του Natura 2000. Προσφέρεται για αναρρίχηση, πεζοπορία και ορεινή ποδηλασία. Η θέα από τις κορυφές του είναι μαγευτική και καλύπτει όλη τη γύρω περιοχή, Αττική, Μέγαρα, Σαρωνικό και Κορινθιακό κόλπο. Ψηλότερη κορυφή το Μακρυπλάγι στα 1.369 μέτρα όπου και υπάρχει πύργος επικοινωνιών του ΟΤΕ. Από τα έγκατα των Γερανείων προέρχεται το ιαματικό νερό Λουτρακίου και το φημισμένο επιτραπέζιο μεταλλικό νερό του.
Οι τύποι οικοτόπων της περιοχής είναι χαρακτηριστικοί για τα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα, όπως δάση αείφυλλων σκληρόφυλλων, με Quercus coccifera (πουρνάρι), Pistacia lentiscus (σχίνο), P. terebinthus (κοκκορεβιθιά), Phillyrea latifolia (φιλλύκι), Cistus creticus (λαδανιά), C. monspelliensis και Brachypodium ramosum, που καλύπτουν την πλειονότητα των ασβεστολιθικών πλαγιών. Στην περιοχή εμφανίζεται υψηλή δασοκάλυψη με κωνοφόρα είδη της εύκρατης ζώνης, κυρίως με δάση χαλεπίου πεύκης (Pinus halepensis). Παρόχθιες διαπλάσεις υγρόφιλων ειδών, μικρής έκτασης, εμφανίζονται κατά μήκος των ρεμάτων περιοδικής ροής, με Nerium oleander (πικροδάφνη) και Vitex agnus-castus (λυγαριά). Οι ψηλότερες και ψυχρότερες εκτάσεις της προτεινόμενης περιοχής καλύπτονται από άριστης δομής συστάδες της ενδημικής ελάτης, Abies cephalonica. Συχνά απαντούν φρύγανα και διαπλάσεις αρκεύθου (Juniperus phoenicea), που καλύπτουν σημαντική έκταση. Επίσης η ευμεσογειακή υποζώνη βλάστησης Oleo-Ceratonion, εκπροσωπείται από θαμνώδη είδη όπως η Ceratonia siliqua (χαρουπιά), η Juniperus phoenicea (άρκευθος) και η Olea oleaster (αγριελιά). Την πανίδα τους αποτελούν τσακάλια, αλεπούδες, λαγοί, γεράκια κ.ά.

Η μονή της Παναγίας στο Πράθι
Στην καρδιά των Γερανείων και σε υψόμετρο 1.150 m, σε πευκόφυτο ξέφωτο που περιβάλλεται από λόφους με έλατα βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας στο Πράθι. Πρόκειται για την αρχαιότερη εκκλησία της Κορινθίας και μία από τις αρχαιότερες της Πελοποννήσου. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από το 1466. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και μέχρι την Ελληνική Επανάσταση, ο ναός αποτελούσε το κέντρο ενός μοναστηριού, από το οποίο δε σώζεται κάτι ιδιαίτερο στις μέρες μας. Δίπλα στον παλιό ναό έχει χτιστεί νέος, εδώ και αρκετά χρόνια. Η εκκλησία μέχρι πρόσφατα ήταν σε οριακή κατάσταση, έχοντας υποστεί τεράστιες φθορές τόσο από τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες, όσο και από τη δράση αρχαιοκάπηλων (κλοπή ανυπολόγιστης αξίας μαρμάρινου δικέφαλου από το δάπεδο). Σήμερα η εκκλησία είναι πλήρως ανακαινισμένη, έτοιμη να συνεχίσει την πορεία της στους αιώνες. (Πηγές: Site ιστοσελίδας Αγ. Θεοδώρων, Ορειβατικού συλλόγου Λουτρακίου και ΒΙΚΙπαίδεια)

Αλεποχώρι
Το Αλεποχώρι είναι ένα από τα πιο εξελιγμένα παραθαλάσσια θέρετρα της Αττικής. Απέχει 20 χλμ. από τα Μέγαρα και 60 χλμ. από την Αθήνα. Είναι χτισμένο στην ανατολική πλευρά της Αλκυονίδας θάλασσας του Κορινθιακού κόλπου, στους πρόποδες του όρους Γεράνεια και συνδυάζει το καταπράσινο τοπίο και τις καθαρές παραλίες. Διαθέτει μία από τις καθαρότερες και μεγαλύτερες παραλίες του νομού Αττικής, αλλά και πολλές μικρότερες και γραφικές στην διαδρομή προς Σχίνο (δυτικά) και προς την παραλία της Ψάθας (ανατολικά). Ο οικισμός αναπτύσσεται συνεχώς από την δεκαετία του ?70 και σήμερα χιλιάδες κάτοικοι της Αττικής έχουν εκεί την μόνιμη ή την εξοχική τους κατοικία. Τους καλοκαιρινούς μήνες συγκεντρώνει πολλές χιλιάδες παραθεριστές και επισκέπτες.  (Πηγή: Site δήμου Μεγαρέων)

Μαυρολίμνη
Σε απόσταση 2 χλμ. από το Αλεποχώρι, ακολουθώντας την παραλιακή οδό προς  Σχίνο – Περαχώρα – Λουτράκι, βρίσκεται η Μαυρολίμνη, η ακτή της οποίας εφάπτεται με το δρόμο. Το όνομά της το οφείλει στον ηφαιστειογενή και σκοτεινό πυθμένα της. Κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Γοργώπις ή Εσχατιώτπις. Κατά μία εκδοχή, το πρώτο όνομα προέρχεται από την κόρη του Μεγαρέα Γόργη ενώ το δεύτερο δηλώνει ότι βρισκόταν στο έσχατο – ακραίο σημείο της στεριάς. Το βάθος της ξεπερνά τα 50 μ., ενώ ένας σεισμός του 1981 (με επίκεντρο τις Αλκυονίδες νήσους) ήταν η αιτία που υποχώρησε ένα μεγάλο κομμάτι που χώριζε την λίμνη από την θάλασσα.  Σήμερα διαθέτει λιμενοβραχίονα, όπου ελλιμενίζονται αλιευτικά και ιδιωτικά σκάφη. (Πηγή: Site δήμου Μεγαρέων)

Κτήμα «Εύχαρις»
Το Κτήμα Εύχαρις βρίσκεται στα Μέγαρα (περιοχή ¨Πευκενέας¨), στις ηλιόλουστες πλαγιές των Γερανείων, περιτριγυρισμένο από ψηλά πεύκα και παλιούς ελαιώνες, σε μια έκταση περίπου 40 εκταρίων. Μία από τις σημαντικότερες αγροτουριστικές μονάδες της χώρας που διαθέτει παραδοσιακό οινοποιείο και πολυδύναμους χώρους συνεδριακών εκδηλώσεων και δεξιώσεων. Μια πρόταση για όλες τις εποχές του χρόνου είναι η ξενάγηση στον αμπελώνα, τα οινοποιεία, τα αναπαλαιωμένα παραδοσιακά  πατητήρια, το γραφικό εκκλησάκι και μια μοναδική γευσιγνωσία των κρασιών του κτήματος στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Για τους επισκέπτες που θέλουν να γνωρίσουν την όμορφη φύση των Μεγάρων και τα κρασιά Εύχαρις, το Κτήμα είναι ανοικτό καθημερινά από τις 9.00 έως τις 17.00, καθώς και τα Σαββατοκύριακα μετά από συνεννόηση. Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στα τηλέφωνα 210 6990106, 22960 90346 και στο http://www.evharis.gr/
(Πηγή: Site δήμου Μεγαρέων)

Ι. Μ. Αγίου Ιωάννου Προδρόμου – Μακρυνού  (Βλέπε Μοναστήρια)

Ι. Μ. Αγίας Παρασκευής στο Μάζι   (Βλέπε Μοναστήρια)

Ι. Μ. Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυπαρισσιωτίσσσης και Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων  (Βλέπε Μοναστήρια)

Κινέττα
Πευκόφυτος παραθεριστικός οικισμός με ωραίες εξοχικές κατοικίες, στο σημείο όπου τελειώνει η Kακιά Σκάλα. Η Κινέττα απέχει 55 χλμ. από την Aθήνα και 14 χλμ. από τα Μέγαρα. Είναι η δυτικότερη περιοχή του Νομού Αττικής, στην ανατολική κατάληξη του όρους Γεράνεια. Διαθέτει παραλίες με λευκό βότσαλο σε μήκος 6 χλμ. με το πεύκο να κυριαρχεί σε όλο το μήκος τους. Η περιοχή αποτέλεσε θέρετρο της Αττικής από την δεκαετία του ?50. Τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται σημαντικά έργα εφαρμογής σχεδίου από τον Δήμο Μεγαρέων που αναβαθμίζουν το οικιστικό περιβάλλον.

Μέγαρα – Κακιά σκάλα – Κινέττα
Ίσως η πιο όμορφη και γραφική διαδρομή της περιοχής. Παίρνοντας από τα Μέγαρα την Παλαιά Εθνική οδό Αθηνών-Κορίνθου, προχωρούμε σ? ένα δρόμο ανάμεσα σε βουνό και θάλασσα. Βλέποντας από τη μια τις απότομες, βραχώδεις πευκόφυτες πλαγιές των Γερανείων και από την άλλη το Σαρωνικό κόλπο που ανοίγεται πιάτο μπροστά μας, μαγευόμαστε τόσο, που πηγαίνουμε με το αυτοκίνητο όσο πιο αργά μπορούμε για να θαυμάζουμε την απαράμιλλη ομορφιά της φύσης. Σε λίγο φθάνουμε στην Κακιά Σκάλα, το Σκιρώνειο μουσείο και τις Σκιρωνίδες πέτρες. Εκεί, σύμφωνα με τη μυθολογία, έμενε ο Σκίρωνας ένας μεγαλόσωμος άνδρας που κρατούσε ένα τσεκούρι. Όταν περνούσε κάποιος ξένος, ο Σκίρωνας τον έβαζε να του πλύνει τα πόδια και όταν αυτός έσκυβε τον κλοτσούσε και έπεφτε από τα βράχια, ενώ στην ακτή ήταν μια χελώνα-τέρας που περίμενε το θύμα για να το κατασπαράξει. Ο Θησέας κατάφερε και έριξε τον Σκίρωνα στον γκρεμό και απάλλαξε τους ταξιδιώτες από αυτόν. Προχωρώντας φθάνουμε στην Κινέττα που είναι πευκόφυτος παραθεριστικός οικισμός με εξοχικές κατοικίες, ξενοδοχειακές μονάδες και μεγάλες αμμουδερές παραλίες. Εκεί κάνουμε στάση για ξεκούραση κάτω από τα σκιερά πευκάκια, μπάνιο, και φαγητό στις παραδοσιακές ψαροταβέρνες.

Σκιρώνειο Μουσείο Πολυχρονόπουλου (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης).
Βρίσκεται στο 50ο χλμ. της Παλαιάς Εθνικής Οδού Αθηνών Κορίνθου, περιοχή που από την αρχαιότητα ονομάζεται «Σκιρωνίδες Πέτρες», σε ένα ιδιαίτερου κάλλους αττικό τοπίο δίπλα στη θάλασσα. Μέσα σε μια φυσική χαράδρα είναι φτιαγμένο το αμφιθέατρο του Σκιρώνειου στα πρότυπα των αρχαίων ελληνικών αμφι-θεάτρων.  http://www.skironio.gr/

Τάφος βασιλιά Καρός
Βρίσκεται στη νοτιοδυτική είσοδο της πόλης. Ο Καρ, σύμφωνα με τον Παυσανία, ήταν ο πρώτος βασιλιάς των Μεγάρων. Γιος του Φορωνέως και αδελφός του Μυσσού και του Λυδού. Προς τιμήν του η ανατολική κορυφή του δίδυμου λόφου των Μεγάρων ονομάστηκε Καρία.

Παλιόκαστρο
Παλαιόκαστρο ονομάζεται ο μικρός λόφος, ύψους 40 μέτρων , νότια της πόλης κοντά στην παραλία (πηγαίνοντας προς Πάχη). Ήταν το επίνειο των Μεγάρων και η ανθρώπινη παρουσία εδώ χρονολογείται από την Πρωτοελλαδική περίοδο (3η χιλιετία π.Χ. έως 1900 π.Χ.). Από ανασκαφές που έχουν γίνει στον λόφο, έχουν έρθει στο φως ίχνη παρουσίας οικισμού και λιμανιού από την Πρωτοελλαδική έως και την Ρωμαϊκή εποχή. Πολλοί ερευνητές ταυτίζουν το Παλαιόκαστρο με την Μινώα, το ένα από τα δύο λιμάνια της αρχαίας πόλης. Σήμερα σώζει τμήμα οχύρωσης ύστερων Μεσαιωνικών χρόνων, πάνω σε οχυρώσεις των αρχαίων χρόνων.

Πάχη
Η Πάχη είναι το επίνειο των Μεγάρων. Βρίσκεται 3 χλμ. νότια της πόλης και 1 χλμ. αριστερά, στην έξοδο της Εθνικής οδού προς Μέγαρα. Είναι οικισμός με μόνιμους κατοίκους. Έχει γραφική όψη, όμορφο λιμανάκι, με ψαροταβέρνες που μπορεί κανείς να φάει φρέσκο ψάρι. Με το πανέμορφο λοφάκι του αγίου Γεωργίου που μπορείς να ανεβείς με αυτοκίνητο ή με τα πόδια και να θαυμάσεις το εκκλησάκι του αγίου (17^ος αι.), την Πάχη με το λιμανάκι της και τα δυο νησάκια που βρίσκονται σε μικρή απόσταση ακριβώς απέναντι, όλη την παραλία των Μεγάρων, το πέλαγο με τη Σαλαμίνα και την Αίγινα στο βάθος, τις ακτές της Πελοποννήσου, το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα, την πόλη των Μεγάρων με τον κάμπο και τα βουνά Γεράνεια και Πατέρας.

Βαρέα και Βαρδάρης
Οι ωραίες παραλίες των Μεγάρων. Με βραχάκια, βότσαλα και αμμουδιά. Μπορείς να κάνεις μπάνιο, ψάρεμα, βόλτα και κατασκήνωση κάτω από τα πεύκα που φθάνουν μέχρι τη θάλασσα και να δεις ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα με τον ήλιο να δύει πίσω από τα βουνά της Πελοποννήσου σχηματίζοντας πάνω στο νερό της θάλασσας πορκοκαλόχρυση γραμμή.

Τείχος Αγίας Τριάδας – Υδροβιότοπος Βουρκάρι
Νοτιοανατολικά των Μεγάρων, λίγο πιο δεξιά από την Πάχη, στην περιοχή της Αγίας Τριάδας, βρίσκεται το περίφημο τείχος της Αγίας Τριάδας, έργο των αγωνιστών προγόνων μας εναντίον των Τούρκων κατακτητών. Η κατασκευή του άρχισε το 1818, λίγο πριν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης και αποπερατώθηκε το 1823. Έχει μήκος 600 m και ύψος 4 m και πολλές πολεμίστρες. Εκεί οχυρώνονταν οι Μεγαρίτες και πολεμούσαν τους Τούρκους. (Η κεντρική πόρτα του τείχους, ξύλινη με μεγάλο πάχος και θωρακισμένη εξωτερικά με λαμαρίνα, βρίσκεται σήμερα στην είσοδο του μοναστηριού της Παναγίας της Φανερωμένης στη Σαλαμίνα.)
Στο ίδιο σημείο υπάρχει και ο υδροβιότοπος «Βουρκάρι» που είναι ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας, όπως έχει καταδειχθεί και από μελέτες του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Κάμπος των Μεγάρων – Ο ελαιώνας
Μια μικρή βόλτα στον κάμπο των Μεγάρων με το μεγάλο ελαιώνα είναι αρκετή για να νιώσει κανείς την ευλογία του Θεού στην περιοχή. Δε χορταίνει το μάτι να βλέπει το ευλογημένο δέντρο της ελιάς που την αξία του βλέπουμε από τα αρχαία χρόνια, διαβάζοντας το μύθο για την ονομασία της Αθήνας που την κέρδισε η Αθηνά δίνοντας στους Αθηναίους το πολύτιμο δώρο την ελιά. Οι παλιοί Μεγαρίτες λέγανε: «Αν βγεις στον κάμπο με τις ελιές, δε σου κάνει καρδιά να γυρίσεις πίσω στην πόλη». Εκεί λοιπόν, ανάμεσα στις αιωνόβιες ελιές μπορείς να ανακαλύψεις και πολλά μικρά βυζαντινά ξωκλήσια (του  Χριστού στον κάμπο 12^ου αι., Αγίου Γεωργίου στον Ορκό 12^ου αι., Αγίου Αθανασίου 11^ου αι., Αγίου Νικολάου στις Άκρες 14^ου-15^ου αι., Αγίας Βαρβάρας 13^ου-14^ου αι., Αγίου Γεωργίου Βασιλικού 15^ου-16^ου αι., Αγίου Δημητρίου Καρδατά 13^ου-14^ου αι., Αγίου Στεφάνου 19^ου αι., Ζωοδόχου Πηγής στο Πηγαδάκι 18^ου αι., Αγίας Παρασκευής στο Πηγαδάκι 17^ου-18^ου αι., Αγίου Λουκά 19^ου αι., Αγίου Σαράντη στη Νέα Δάφνη 19^ου αι., Αγίας Ελεούσας 18^ου αι., κ.α.), δείγματα μιας άλλης, ανώτερης, πνευματικής ζωής. Τότε που οι άνθρωποι έβγαιναν στον κάμπο για να κερδίσουν με τον καθημερινό μόχθο τους «τον άρτον τον επιούσιον» και συνάμα να ευχαριστήσουν και να δοξολογήσουν τον Πλάστη τους μέσα στα ταπεινά αυτά εκκλησάκια για το δώρο της δημιουργίας και της ζωής.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ – ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ

Τα Μέγαρα είναι μια πόλη με βαθιά θρησκευτικότητα και ορθόδοξη χριστιανική παράδοση που χάνεται στους αιώνες. Στην πόλη υπάρχουν τέσσερις μεγάλες ενορίες. Όμως υπάρχουν διάσπαρτα παντού, μέσα κι έξω από την πόλη και  πολλά μικρά εκκλησάκια και εξωκλήσια. Σε αρκετά από αυτά το χτίσιμο ανάγεται ακόμη και στη βυζαντινή εποχή.

Ενοριακός Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου (ο Μητροπολιτικός ναός των Μεγάρων)
Μεγαλοπρεπής εκκλησία βυζαντινού ρυθμού στο κέντρο της πόλης, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν στις 25 Μαρτίου του 1878, την ημέρα του Ευαγγελισμού. Οι ευσεβείς Μεγαρίτες ανέλαβαν τα έξοδα για το χτίσιμο και την αγιογράφηση ενώ προσέφεραν υλικά και προσωπική εργασία. Το 1889 έγινε το καμπαναριό και αγοράστηκε από την Ελβετία το ρολόι που υπάρχει πάνω σ? αυτό. Είναι ευπρεπισμένη και εξαιρετική εκκλησία από κάθε άποψη. Έχει μήκος 21,5 m  και πλάτος 14,5 m. Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, εορτή της  Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί ψάλλονται και οι δοξολογίες στις Εθνικές και άλλες εορτές. Αναγνωρίστηκε ως Μητροπολιτικός Ναός το 1936.

Ενοριακός Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής
Μεγαλοπρεπής εκκλησία βυζαντινού ρυθμού στο κέντρο της πόλης, αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή . Χτίστηκε το 1889, αφού γκρεμίστηκε η προϋπάρχουσα παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής ρυθμού βασιλικής. Μεγαρίτες μαστόροι έλαβαν μέρος στο κτίσιμο της εκκλησίας, ο δε εσωτερικός καλλωπισμός έγινε από δωρεές φιλοχρίστων ενοριτών. Έχει μήκος 23 m και πλάτος 14 m. Είναι εξαιρετικός ναός από κάθε άποψη, με ωραιότατες βυζαντινές αγιογραφίες και αγία τράπεζα με μαρμάρινο κουβούκλιο (κατά την αρχαία τάξη). Πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Παρασκευής.

Ενοριακός Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Μεγαλοπρεπής ναός βυζαντινού ρυθμού, πάνω στο λόφο Αλκάθους, αφιερωμένος στον άγιο μεγαλομάρτυρα Δημήτριο. Χτίστηκε το 1876-77, αφού γκρεμίστηκε προϋπάρχουσα στο ίδιο σημείο, μικρή, ομώνυμη, θολωτή και ετοιμόρροπη εκκλησούλα. Έχει μήκος 18 m και πλάτος 12,5 m. Με έξοδα των ενοριτών ευπρεπίστηκε με ωραίες αγιογραφίες. Πανηγυρίζει 26 Οκτωβρίου, εορτή του Αγίου Δημητρίου.

Ενοριακός Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Θεολόγου (Μελί)
Βρίσκεται νότια των Μεγάρων στο συνοικισμό Μελί  που κατοικείται από πρόσφυγες που ήρθαν από το Μελί της Μικράς Ασίας το 1922. Άρχισε να λειτουργεί σαν ενορία το 1954. Εγκαινιάστηκε 26 Σεπτεμβρίου 1963 από τον τότε μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος κ.κ. Ιάκωβο Βαβανάτσο, ημέρα της εορτής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στον οποίο και είναι αφιερωμένος ο ναός.  Πρώτος εφημέριος του ναού ήταν ο π. Γεώργιος Λιτσαρδάκης. Είναι ωραίος ναός χτισμένος σε ρυθμό σταυροειδή με τρούλο. Έχει μήκος 19,20 μ. , πλάτος 12μ. , ύψος 10μ. , συνολική επιφάνεια 240 τ.μ. και συνολικό όγκο 2.304 κ.μ. Το εσωτερικό του ναού είναι αγιογραφημένο με ωραίες βυζαντινές αγιογραφίες, έχει μαρμάρινο παλαιοχριστιανικό τέμπλο και μαρμάρινο δεσποτικό θρόνο και άμβωνα. Στο δεξιό προσκυνητάρι υπάρχει η εικόνα του αγίου Ιωάννου του θεολόγου που έχει αγιογραφηθεί 15 Μαΐου 1921 στη Χίο από τον ιερομόναχο Άνθιμο. Το 1970 προστέθηκε ο πρόναος, χτίστηκε εσωτερικά γυναικωνίτης και πίσω από το ναό προστέθηκαν δυο δωμάτια για τις ανάγκες του ναού. Πανηγυρίζει δυο φορές το χρόνο: 1) 26 Σεπτεμβρίου, εορτή της μεταστάσεως του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου όπου στον περίβολο του ναού γίνονται και τριήμερες εορταστικές εκδηλώσεις από τον τοπικό σύλλογο και 2) 8 Μαΐου.

Άλλα εκκλησάκια μέσα στην πόλη

1. Άγιος Αντώνιος (17^ος αι.)
2. Χριστός (17^ος αι.)
3. Άγιος Γεώργιος – Άγιος Ιερόθεος (17^ος αι.)
4. Άγιος Νικόλαος – Άγιος Βλάσιος (17^ος αι.)
5. Υπαπαντή – Άγιος Λαυρέντιος (17^ος αι.)
6. Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής – Άγιος Μηνάς (16^ος-17^ος αι.)
7. Άγιος Αθανάσιος – Αρχάγγελοι
8. Άγιοι Έξι Μάρτυρες (1889)
9. Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες (πρώτος ναός1907, δεύτερος ναός μετά τους σεισμούς του 1981)
10. Μεταμόρφωση του Σωτήρος (17^ος αι.)
11. Προφήτης Ηλίας (λόφος Καρίας)
12. Άγιος Ιωάννης Γαλιλαίος (Χορευταράς)
13. Άγιος Ελευθέριος
14. Γέννηση Θεοτόκου (Παναγίτσα στο Γυμνάσιο)
15. Αγίων Θεοδώρων (κοιμητήριο Μεγάρων 19^ος αι.)
16. Αγίου Λαζάρου (κοιμητήριο Μεγάρων)
17. Άγιος Λαυρέντιος (Οικοδομείται στην περιοχή Κουρκούρια)
18. Άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη (Οικοδομείται δυτικά των Μεγάρων στο δρόμο προς το Χάνι)

Έξω από την πόλη

1. Χριστός στον κάμπο (12^ος αι.)
2. Άγιος Γεώργιος στον Ορκό (12^ος αι.)
3. Άγιος Αθανάσιος στον κάμπο (11^ος αι.)
4. Άγιος Νικόλαος στις Άκρες (14^ος-15^ος αι.)
5. Άγιος Ιωάννης ο Νηστικός στις Άκρες (17^ος αι.)
6. Άγιος Γεώργιος στην Πάχη (17^ος αι.)
7. Άγιος Νικόλαος στην Πάχη (17^ος αι.)
8. Γέννηση της Θεοτόκου στην Πάχη
9. Άγιος Βλάσιος στη Λάκκα Καλογήρου (17^ος αι.)
10. Αγία Τριάδα στο Βουρκάρι (17^ος αι.)
11. Αγία Βαρβάρα (13^ος-14^ος αι.)
12. Άγιος Γεώργιος Βασιλικός (15^ος-16^ος αι.)
13. Άγιος Δημήτριος Καρδατάς (13^ος-14^ος αι.)
14. Άγιος Στέφανος (19^ος αι.)
15. Ζωοδόχος Πηγή στο Πηγαδάκι (18^ος αι.)
16. Αγία Παρασκευή στο Πηγαδάκι (17^ος-18^ος αι.)
17. Άγιος Στέφανος (19^ος αι.)
18. Άγιος Λουκάς (19^ος αι.)
19. Άγιος Σαράντης στη Νέα Δάφνη (19^ος αι.)
20. Αγία Ελεούσα (18^ος αι.)
21. Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος (17^ος αι.)
22. Προφήτης Ηλίας στη θέση Σώρα (17^ος αι.)
23. Άγιος Νικόλαος στ? αμπέλια (18^ος αι.)
24. Άγιος Χαράλαμπος στην Κινέττα (19^ος αι.)
25. Άγιος Νικόλαος στον ελαιώνα Κινέττας (17^ος αι.)
26. Αγία Τριάδα στο Μάζι (14^ος – 15^ος αι.)
27. Άγιος Ιωάννης ο Μακρυνός (καθολικό Ι. Μ. Αγ. Ιωάννου Μακρυνού 17^ος αι.)
28. Άγιος Ιερόθεος (καθολικό Ι. Μ. Αγ. Ιεροθέου 12^ος αι.)
29. Ζωοδόχος Πηγή στο Αλεποχώρι
30. Άγιος Νικόλαος στο Φλιάμπουρι
31. Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Σωτηράκι
32. Άγιος Παντελεήμονας στον Καβελάρη

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος – Μακρυνός
Βρίσκεται στους πρόποδες των Γερανείων (υψόμετρο 200μ.), ΒΔ των Μεγάρων. Απέχει 22 χλμ. από αυτήν και 3,5 χλμ. από την παραλία «Ντουράκο» του Αλεποχωρίου. Η μονή σήμερα είναι γυναικεία με πολλές μοναχές, μεγάλη πνευματική άνθηση και πανελλήνια ακτινοβολία. Μπορεί κανείς να πάει από τα Μέγαρα, κάνοντας μια μαγευτική διαδρομή στους πρόποδες των Γερανείων και περνώντας από την περιοχή Χάνι ή από τα Μέγαρα μέσω Αλεποχωρίου.
Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Εορτάζει στις 25 Μαΐου (Γ΄εύρεση Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου) και ανήκει στην Ι. Μ. Μεγάρων και Σαλαμίνος.
Περί της ιδρύσεως της Μονής υπάρχουν διάφοροι θρύλοι και παραδόσεις, αλλά δύο εκδοχές φαίνονται πιθανότερες: Κατά την πρώτη, ιδρυτής υπήρξε ο Όσιος Μελέτιος (11ος αιών), κατά δε την δεύτερη, την Μονή έκτισαν δυο Στουδίται μοναχοί, – τη χορηγία του στρατηγού των βυζαντινών χρόνων (13^οςαι.) Ιωάννου Μακρυνού – και θησαύρισαν εις αυτήν άγια λείψανα και την εικόνα του Αγίου. Την προσωνυμία «Μακρυνός» έχει προσλάβει η Μονή ή από τον στρατηγό Ιωάννη Μακρυνό – ο οποίος φέρεται ως ιδρυτής αρκετών Μονών – ή προς αντιδιαστολή από τους άλλους ναούς του Αγίου Ιωάννου, που ευρίσκονται εντός και εκτός των Μεγάρων. Σε αγιορείτικο κώδικα αναφέρεται ότι η αρχαία Μονή του Μακρυνού κατά-ποντίστηκε από ισχυρό σεισμό. Έτσι χάθηκαν όλα τα κειμήλια και ιστορικά στοιχεία της. Η σημερινή Μονή είναι κτισμένη πέριξ του αρχαίου κοιμητηριακού ναού. Το Καθολικό έχει επαναχτιστεί , όπως μαρτυρείται από αρχαία ευρήματα και από την επί του τέμπλου επιγραφή με ημερομηνία (1772). Είναι όμως γνωστό από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (φάκελος 57) ότι η Μονή βρισκόταν σε μεγάλη ακμή ήδη από το 1730.
Λόγω της πνευματικής της ακτινοβολίας και της θέσεως της, η Μονή Μακρυνού διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τους χρόνους της εθνικής παλιγγενεσίας, διατηρούσα μάλιστα και «κρυφό Σχολειό». Πολλά συνεισέφερε εις τον απελευθερωτικό αγώνα, διότι οι μοναχοί της, οπλισμένοι με την άδεια των Τούρκων προς απόκρουση των πειρατών, πρωτοστάτησαν στην επίθεση των Δερβενοχωριτών εναντίον του Δράμαλη, ο οποίος διερχόταν από τα Γεράνεια κατευθυνόμενος προς τον Μωριά. Οι «Αγιάννηδες» μοναχοί, υπό την αρχηγία του ηγούμενου των Παϊσίου Ζωγράφου, άρπαξαν εν ή τρία από τα εξ κανόνια του Δράμαλη. Η αρπαγή των κανονιών είχε σοβαρές επιπτώσεις δια τον εχθρό, τόσον εις την μάχη των Δερβενακίων όσον και εις την άλωση της Τριπολιτσάς. Μετά την απελευθέρωση, η Μονή περιέπεσε εις παρακμή και επί Όθωνος διαλύθηκε το 1833, με διάταγμα της 25ης Σεπτεμβρίου. Τα ιερά της κειμήλια μεταφέρθηκαν στην ιερά Μονή Φανερωμένης Σαλαμίνος. Με την πάροδο του χρόνου η Μονή μετεβλήθη εις ερείπια.
Το 1960 επανασυστάθηκε υπό του Αρχιμανδρίτου Δαμασκηνού (Κατρακούλη) και της Καθηγουμένης Μακρίνας (Σάλτα) μοναχής. H αναστύλωσή της έγινε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και εκ του μηδενός υψώθηκε ένα πλήρες μοναστηριακό συγκρότημα, με τέσσερα παρεκκλήσια εντός και εκτός της Μονής. Το 1970 έγινε η μετακομιδή τμήματος της αριστεράς χειρός του Τιμίου Προδρόμου από τη Μονή της Μεταμορφώσεως Μετεώρων στην Μονή του Μακρυνού. Το δε 1972 έγινε η επέκταση και ανακαίνιση του Καθολικού. Μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1981, η Μονή υποστυλώθηκε και επεκτάθηκε αποκτώντας νέας κτιριακές εγκαταστάσεις. Το 1995 χτίστηκε το νέο Καθολικό της Μονής, το οποίον είναι αφιερωμένο εις τα Άγια Θεοφάνεια και εορτάζει την 6^η Ιανουαρίου, ημέρα κατά την οποίαν η Εκκλησία μας τιμά την φανέρωση της Αγίας Τριάδος και την Βάπτιση του Χριστού υπό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Ο Μεγαρικός λαός ευλαβείται ιδιαιτέρως τον Άγιο Πρόδρομο και κατά την ημέρα της εορτής του προσέρχεται πανδημεί και πεζή από τα Μέγαρα δια να τον προσκυνήσει.
Η μοναχική αδελφότης του Τιμίου Προδρόμου ως κύριο έργο έχει την λατρευτική ζωή και την μυστική εσωτερική εργασία της καθάρσεως, ως πάρεργο δε την αγιογραφία, το κέντημα και τις γεωργικές εργασίες.
Ακολουθώντας την ορθόδοξη παράδοση του ανατολικού μοναχισμού αγωνίζεται να βιώνει την εν Χριστώ ζωή εν τη κοινωνία της Εκκλησίας. Τηλ. Ι. Μονής: 2296051810, 2296051333, 2296051650
(Πηγή: Site δήμου Μεγαρέων)

Αγία Παρασκευή (Μάζι)
Βρίσκεται 18 χλμ. ΒΔ των Μεγάρων και 7 χλμ. από την παραλία του Αλεποχωρίου, στην ΒΑ πευκόφυτη πλαγιά των Γερανείων Όρεων, κοντά στον οικισμό «Μάζι» Μεγάρων. Πάνω στην επαρχιακή οδό Μεγάρων – Μαζίου – Αλεποχωρίου. Η μονή είναι ανδρώα.

Κοίμηση Θεοτόκου Κυπαρισσιωτίσσσης – Άγιος Ιερόθεος
Βρίσκεται 8 χλμ. βορειοδυτικά των Μεγάρων στη θέση Δερβένι. Είναι γυναικεία μονή και μπορεί κανείς να πάει ξεκινώντας από τα Μέγαρα από την πλατεία του αγίου Ιωάννου Χορευταρά. Η τοποθεσία  του μοναστηριού είναι ωραία, μαγευτική και καταπράσινη στο πεύκο και τις πελώριες λεύκες που σκιάζουν την περιοχή. Κάθε Κυριακή και γιορτή οι πιστοί καταφθάνουν κατά δεκάδες και εκατοντάδες από τα Μέγαρα, την Αθήνα και άλλες πόλεις για να υμνήσουν, δοξολογήσουν και παρακαλέσουν τη χάρη του αγίου Ιεροθέου, η κάρα του οποίου βρίσκεται στη μονή και πολλές φορές ευωδιάζει άρρητη, μυστική και ουράνια ευωδία.
Η ίδρυση της μονής ανάγεται στον 11^ο αι. περίπου με ιδρυτή, σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές, τον Όσιο Μελέτιο. Το καθολικό είναι ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας από απόψεως αρχιτεκτονικής και ζωγραφικής. Επιβλητικό είναι το κωδωνοστάσιο του ναού ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιεροθέου στη βορεινή πλευρά του καθολικού, κτίσμα 16^ου -17^ου αι. Η μονή έχει αρκετές μοναχές και παρουσιάζει πνευματική άνθηση. Ηγουμένη είναι η μοναχή Ισιδώρα (Ξεκούκη), Θεολόγος και υμνογράφος. Τηλ. Ι. Μονής: 22960-26599.

Αγία Βαρβάρα (Μετόχι Αγίου Ιεροθέου)
Η Ιερά Μονή Αγίας Βαρβάρας Μεγάρων είναι μετόχι της Ι. Μ. Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυπαρισσιωτίσσης – Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων. Βρίσκεται 3 χλμ. βόρεια της πόλης μέσα στον πανέμορφο ελαιώνα των Μεγάρων. Ιδρύθηκε το 1969 στο μικρό βυζαντινό εξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας (13^ου – 14^ου αι.) . Σήμερα υπάρχουν στη μονή, εκτός από το εκκλησάκι της αγίας Βαρβάρας, τα κελιά των μοναχών, το αρχονταρίκι, η τράπεζα και ένας μεγαλύτερος ναός αφιερωμένος στον άγιο Νεκτάριο. Οι  ιερές ακολουθίες σε συνδυασμό με το μοναστηριακό πνεύμα, τη φιλοξενία, την αγάπη των μοναχών και το όμορφο φυσικό περιβάλλον εντός και εκτός της μονής προδιαθέτουν τους πιστούς που προσέρχονται εκεί, σε κατάνυξη, προσευχή, πνευματική ανάταση και ψυχική αγαλλίαση. Έτσι η μονή αποτελεί πόλο έλξης για τους Μεγαρίτες αλλά και πιστούς από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στη μονή ιερουργεί ο π. Δαμασκηνός Λαγός (τηλ. 22960-24817) Τηλ. Μονής 22960-27250

Παναγία Γαλακτοτροφούσα
Η Ι. Μ. Παναγίας Γαλακτοτροφούσης βρίσκεται 8 χλμ. βόρεια των Μεγάρων στην περιοχή Νέα Δάφνη, κοντά στο εξωκλήσι του αγίου Σαράντη, ενός εκ των αγίων δέκα μαρτύρων, πολιούχων των Μεγάρων. Η οικοδόμηση της μονής άρχισε το 1993. Σήμερα έχουν κτιστεί στη μονή, εκτός από τα κελιά των μοναχών, μεγάλος περικαλής ναός αφιερωμένος στην Παναγία Γαλακτοτροφούσα και ναός αφιερωμένος στους αγίους Αναργύρους. Στη μονή υπάρχουν τρεις εικόνες της Παναγίας: 1) Η Παναγία η Γαλακτοτροφούσα, που είναι αντίγραφο της Παναγίας της Μεγαλοσπηλαιώτισσας (Ι. Μ. Μεγάλου Σπηλαίου κοντά στα Καλάβρυτα), 2) Η Παναγία η Τριχερούσα και 3) Η Παναγία η Επακούουσα. Πρώτος ηγούμενος ήταν ο μακαριστός γέροντας Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Δρίτσας. Τηλ. Ι.Μονής: 22960-90355.

Η μεγαρική διάλεκτος

Οι διάλεκτοι της Ελλάδας κατά το γλωσσολόγο Ν. Χατζηδάκη, ταξινομούνται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: 1) Ιωνική – Αττική , 2) Αιολική (ή Αχαϊκή) και 3) Δωρική.

Η Δωρική υποδιαιρείται σε δυο συστήματα: α) «κύριο Δωρικό» και β) «Βορειοδυτικό Δωρικό»

Στο «κύριο Δωρικό» υπάγονται τα πελοποννησιακά ιδιώματα: Λακωνικό, Μεσσηνιακό, Αργολικό, Κορινθιακό κ.α. το Μεγαρικό με αυτό των αποικιών Σελινούντας και Βυζαντίου, το Κρητικό κ.α.

Οι Μεγαρίτες ποτέ δε μίλησαν αρβανίτικα, αν και τα Μέγαρα περιβάλλονται από πόλεις και κωμοπόλεις, όπως Σαλαμίνα, Άγιοι Θεόδωροι, Περαχώρα, Μάνδρα, Ερυθρές στις οποίες μιλούσαν αρβανίτικα.

Το Μεγαρικό γλωσσικό ιδίωμα σχεδόν δεν μιλιέται σήμερα λόγω των μεταβολών και τεχνολογικών εξελίξεων ( αυτοκίνητο, ραδιόφωνο, τηλεόραση) της τελευταίας 30ετίας.
(Πηγή: Κώστα Ρήγα: «Γλωσσολογικά και Λαογραφικά των Μεγάρων»)

Ιδιάζοντες γραμματικοί τύποι της Μεγαρικής διαλέκτου

Ρήματα

Οριστική
Ενεστώτας: Μαδάω , τολμάω, κολλάω, μιλώ, πονώ, κουνώ
Παρατατικός: Μάδαα, τόλμαα, κόλλαα, μίλια, πόνια, κούνια

Προστακτική : Μάδαε, τόλμαε, κόλλαε, μίλιε, πόνιε, κούνιε

Ασυναίρετα ονόματα:

Κουταλαία (κουταλιά), φωλαία (φωλιά), καμπαναρίο (καμπαναριό), παιδία (παιδιά), κουτσία (κουκιά)

Αόριστος  με κατάληξη -κα:

Άλεκα (άλεσα), ξένιακα (ξένοιασα), πάτηκα (πάτησα), μάσηκα (μάσησα),

Τα ρήματα σε -ευω και τα χειλικόληκτα η Μεγαρική διάλεκτος τα σχηματίζει σε -εβγω:

Κλαδέβγω (κλαδεύω), κόβγω (κόβω), ανακατέβγω (ανακατεύω), παλέβγω (παλεύω), στσούβγω (σκύβω)

Μεγαρίτικες λέξεις

Α

Αποκρές= Αποκριές

Ακοντάω= σπρώχνω

Άκουκα= άκουσα

Άχιουρα=άχυρα

Αναμεριάζω= παραμερίζω

Ανάτζη= ανάγκη

Ασόγιαστος= δεν είναι από καλό σόι

Β

Βάρηκα= χτύπησα

Βαίνω= βάζω

Βαθέα= βαθιά

Βουγιάρης= πεισματάρης

Βερέμης= κακομοίρης

Βαργιεστάω= βαριέμαι

Βούτσα= βαρέλα νερού

Γ

Γιουναίκα= γυναίκα

Γιούρου  γιούρου= γύρω γύρω

Γουλέα= γουλιά

Γιομίζω= γεμίζω

Γλέντηκα= γλέντησα

Γούπες= μικρά ψάρια

Γιουρεύγω= γυρεύω

Δ

Δεντρό= δέντρο

Δροσίο= δροσιά

Δώμου= δώσε μου

Δεχατέρα= θυγατέρα

Ε

Ελές= ελιές

Έπεκα= έπεσα

Έβρατσε= έβρασε

Ετού= εκεί

Έβανα= έβαλα

Έχακα= έχασα

Ζ

Ζωματίστηκα= ζεματίστηκα

Ζβούλος= σβώλος

Ζουλεύγω= ζηλεύω

Ζακόνι= ελάττωμα

Η

Ήβρα= βρήκα

Ήμερος= ήσυχος

Ι

Ίτσι= καθόλου

Ίστσιος= ίσκιος

Ίχιος= καλή μοσχοβολιά

Κ

Κάσε= κάθισε

Κενεχού= δήθεν

Κατσί= γάτα

Κατσούμπλες= λουκουμάδες

Καρκαλέτσι= ακρίδα

Κλαρία= κλαδιά

Κρένω= κρυώνω

Λ

Λιακός= ταράτσα χωμάτινη

Λιώκανε= λιώσανε

Λέπω= βλέπω

Λιόπια= άσπρα φασόλια

Μ

Μπαούτα= αράχνη

Μερία= μέρος

Μελεούνι= πάρα πολλοί

Μύγια= μύγα

Μποκάλι= μπουκάλι

Ν

Νταγιαντάω= υποφέρω

Ντιπ= καθόλου

Ντέμα= εμπόδιο

Νι= βρε

Ξ

Ξαργού= επίτηδες

Ξούλινος= ξύλινος

Ξούδι= ξύδι

Ξόμπλια= στολίδια

Ξαπόστακα= ξεκουράστηκα

Ξαγγόνια= δισεγγόνια

Ο

Ούντρι ούντρι= γρήγορα γρήγορα

Ομπρίζει= βγάζει υγρασία

Όντες= όταν

Ούστρα= χλωρό σιτάρι

Π

Προιτσία= προικιά

Πέτω= πέφτω

Παλεθούρι= παράθυρο

Προβατώ= περπατάω

Παούρι= παγούρι

Πλαγιάζω= κοιμάμαι

Ποδία= ποδιά

Πουλία= πουλιά

Περγουλέα= κληματαριά

Ρ

Ρουπάτσι= βελανιδιά

Ρατσάκανε= κακοβράσανε

Σ

Στσιάζομαι= φοβάμαι

Σκλήπονας= το μεγάλο μυρμήγκι

Στσούλος= σκύλος

Στσουνί= σκοινί

Σεργούνι= ρεζίλι

Τ

Τούνος= τούτος

Τσείνος= εκείνος

Τρούπα= τρύπα

Τσουλία= κοιλιά

Τηράζω= κοιτάζω

Τσαί= και

Τσέρατο= κέρατο

Υ

Φ

Φελί= φέτα

Φωτία= φωτιά

Φατσές= φακές

Φωλέα= φωλιά

Φτία= αυτιά

Χ

Χούμας= χώμα

Χιούνω= χύνω

Χαλιαρώνω= σκαρφαλώνω

Χελεγκάω= κάνω ζαβολιά

Χόρτακα= χόρτασα

Ψ

Ψώματα= ψέματα

Ψεύτρης= ψεύτης

Ψαλικουρίδα= ψαλίδα

Ψόφηκα= ψόφησα