Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να απονείμει το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2023 στους
Pierre Agostini, The Ohio State University, Columbus, ΗΠΑ,
Pierre Agostini, The Ohio State University, Columbus, ΗΠΑ,
Ferenc Krausz, Max Planck Institute of Quantum Optics, Garching and Ludwig-Maximilians-Universität München, Γερμανία, και
Anne L’Huillier, Lund University,
Σουηδία.
“για πειραματικές μεθόδους που παράγουν παλμούς φωτός attosecond για τη μελέτη της δυναμικής ηλεκτρονίων στην ύλη”
Οι τρεις βραβευμένοι με Νόμπελ Φυσικής 2023 αναγνωρίζονται για τα πειράματά τους, τα οποία έδωσαν στην ανθρωπότητα νέα εργαλεία για την εξερεύνηση του κόσμου των ηλεκτρονίων μέσα σε άτομα και μόρια. Οι Pierre Agostini, Ferenc Krausz και Anne L’Huillier έχουν δείξει έναν τρόπο δημιουργίας εξαιρετικά σύντομων παλμών φωτός που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση των γρήγορων διαδικασιών στις οποίες τα ηλεκτρόνια κινούνται ή αλλάζουν ενέργεια.
Τα ταχέως κινούμενα γεγονότα ρέουν το ένα μέσα στο άλλο όταν γίνονται αντιληπτά από τους ανθρώπους, ακριβώς όπως μια ταινία που αποτελείται από στατικές εικόνες γίνεται αντιληπτή ως συνεχής κίνηση.
Αν θέλουμε να διερευνήσουμε πραγματικά σύντομα γεγονότα, χρειαζόμαστε ειδική τεχνολογία. Στον κόσμο των ηλεκτρονίων, οι αλλαγές συμβαίνουν σε λίγα δέκατα του αττοδευτερολέπτου – ένα άττοδευτερο είναι τόσο μικρό που υπάρχουν τόσα σε ένα δευτερόλεπτο όσα δευτερόλεπτα έχουν περάσει από τη γέννηση του σύμπαντος. (1 attosecond=1×10^(−18) second)
Τα πειράματα των βραβευθέντων παρήγαγαν παλμούς φωτός τόσο σύντομους που μετριούνται σε attoseconds, αποδεικνύοντας έτσι ότι αυτοί οι παλμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παρέχουν εικόνες διαδικασιών μέσα σε άτομα και μόρια.
……………………………………………
Οι συνεισφορές των βραβευθέντων επέτρεψαν τη διερεύνηση διαδικασιών που είναι τόσο γρήγορες που προηγουμένως ήταν αδύνατο να ακολουθηθούν.
«Μπορούμε τώρα να ανοίξουμε την πόρτα στον κόσμο των ηλεκτρονίων. Η φυσική Attosecond μας δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε μηχανισμούς που διέπονται από ηλεκτρόνια. Το επόμενο βήμα θα είναι η αξιοποίησή τους», λέει η Eva Olsson, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ Φυσικής.
Υπάρχουν πιθανές εφαρμογές σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Στα ηλεκτρονικά, για παράδειγμα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε και να ελέγξουμε πώς συμπεριφέρονται τα ηλεκτρόνια σε ένα υλικό. Οι παλμοί Attosecond μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό διαφορετικών μορίων, όπως στην ιατρική διάγνωση.
ΒΡΑΒΕΥΘΕΝΤΕΣ
Πιέρ Αγκοστίνι. Διδακτορικό δίπλωμα 1968 από το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille, Γαλλία. Καθηγητής στο The Ohio State University, Columbus, USA.
Ferenc Krausz, γεννήθηκε το 1962 στο Mór της Ουγγαρίας. Διδακτορικό δίπλωμα 1991 από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, Αυστρία. Διευθυντής στο Max Planck Institute of Quantum Optics, Garching και καθηγητής στο Ludwig-Maximilians-Universität München, Γερμανία.
Anne L’Huillier, γεννήθηκε το 1958 στο Παρίσι, Γαλλία. Διδακτορικό δίπλωμα 1986 από το Πανεπιστήμιο Pierre and Marie Curie, Παρίσι, Γαλλία. Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας.
Ποσό βραβείου: 11 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες, που θα μοιραστούν εξίσου μεταξύ των βραβευθέντων.