Ημέρα της γυναίκας σήμερα, ας θυμηθούμε όλους τους αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως επίσης ότι η επιστήμη είναι “και” γυναικεία υπόθεση και κάθε συμμετοχή σε αυτήν πρέπει να αναγνωρίζεται.
Ανάμεσα στις γυναίκες επιστήμονες και η αυστριακή φυσικός Lise Meitner.
Τον Δεκέμβριο του 1938, κατά την διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων, οι φυσικοί Lise Meitner και Otto Frisch έκαναν μια εντυπωσιακή ανακάλυψη η οποία έφερε επανάσταση στην πυρηνική φυσική και οδήγησε στην πυρηνική βόμβα αλλά και τους πυρηνικούς αντιδραστήρες παραγωγής ενέργειας. Προσπαθώντας να εξηγήσουν τα μυστηριώδη πειραματικά αποτελέσματα του Otto Hahn στο Βερολίνο, η Meitner και ο Frisch συνειδητοποίησαν ότι αυτό που μέχρι τότε θεωρούνταν αδύνατο συνέβη πραγματικά: ο πυρήνας του ουρανίου χωρίστηκε σε δυο «κομμάτια».
…………………………
Οι Hahn και Strassmann συνεχίζοντας τα πειράματά τους, βομβαρδίζοντας το ουράνιο με νετρόνια, ανακάλυψαν ισότοπα του Βαρίου μεταξύ των προϊόντων της διάσπασης. Δεν μπορούσαν όμως να δώσουν κάποια ερμηνεία, γιατί θεωρούσαν πως ένα ελάχιστο σωματίδιο όπως το νετρόνιο δεν θα μπορούσε να διασπάσει στα δύο έναν τεράστιο πυρήνα, όπως του ουρανίου. Έτσι, ο Hahn έστειλε επιστολή προς την Meitner περιγράφοντας το μυστηριώδες εύρημα.
Κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων, η Meitner είχε μια επίσκεψη από τον ανιψιό της Otto Frisch, έναν φυσικό που εργαζόταν στην Κοπεγχάγη, στο ινστιτούτο του Niels Bohr, στον οποίο κοινοποίησε την επιστολή του Hahn. Γνώριζαν ότι ο Hahn ήταν πολύ καλός χημικός και δεν είχε κάνει λάθος, αλλά τα αποτελέσματά του ήταν ακατανόητα. Η Meitner και ο Otto Frisch, έκαναν έναν περίπατο στο χιόνι και συζήτησαν για το ζήτημα αυτό. Εκεί ήταν όπου η Meitner πρότεινε την εικόνα του πυρήνα σαν μια σταγόνα νερού, σύμφωνα με το μοντέλο που είχε προταθεί νωρίτερα από έναν ρώσο φυσικό, τον George Gamow και αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Bohr.
Ο Frisch, οπτικοποίησε το πρόβλημα, σχεδιάζοντας διαγράμματα που έδειχναν τον πυρήνα ουρανίου πριν και μετά το χτύπημα του νετρονίου. Ο πυρήνας, όπως μια σταγόνα νερού, γινόταν επιμήκης και στη συνέχεια χωρίζονταν στα δυο, σε δυο «σταγόνες». Μετά τη διάσπαση οι δυο σταγόνες απωθούνται από την αμοιβαία ηλεκτροστατική άπωση, αποκτώντας μεγάλες κινητικές ενέργειες, μέχρι 200 ΜeV(1MeV=106 eV). Αυτό είναι ένα μεγάλο ποσό ενέργειας, που δεν θα μπορούσε να αποδοθεί σε χημικές διαδικασίες, οι οποίες απελευθερώνουν ενέργειες της τάξης των eV.
Aπό που προέρχονταν η ενέργεια αυτή; Η Meitner υπολόγισε ότι τα θραύσματα της διάσπασης είχαν λιγότερη μάζα από τον αρχικό πυρήνα ουρανίου, περίπου το 1/5 της μάζας ενός πρωτονίου. Η μάζα αυτή σύμφωνα με την γνωστή εξίσωση του Einstein, E=mc^2, ισοδυναμεί με περίπου 200 MeV. Όλα ταίριαζαν τέλεια.
Ο Frisch έφυγε από την Σουηδία μετά το δείπνο των Χριστουγέννων. Έχοντας κάνει πρώτοι την ανακάλυψη, αυτός και η Meitner, συνεργάστηκαν στη συνέχεια από απόσταση τηλεφωνικά. Ο Frisch το ανακοίνωσε στον Bohr, ο οποίος στη συνέχεια μετέφερε την είδηση της ανακάλυψης στην Αμερική.
Η εργασία των Meitner και Frisch στάλθηκε στο περιοδικό Nature τον Ιανουάριο και ο Frisch ονόμασε τη νέα πυρηνική διαδικασία «σχάση».
Οι φυσικοί στη συνέχεια αντιλήφθηκαν σύντομα ότι κατά την αντίδραση της σχάσης εκπέμπονται και δευτερογενή νετρόνια, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλυσιδωτή αντίδραση απελευθερώνοντας τεράστια ποσά ενέργειας.
Πολλοί επιστήμονες στη συνέχεια συνεργάστηκαν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας, αλλά η Meitner, δεν ήθελε να συμμετάσχει και αργότερα ήταν πολύ λυπημένη από το γεγονός ότι η ανακάλυψή της οδήγησε σε τέτοια όπλα μαζικής καταστροφής.
Η Meitner συνέχισε την έρευνά της και συνέβαλε στην κατασκευή του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα της Σουηδίας. Ενώ ο Hahn βραβεύθηκε «για την ανακάλυψη της σχάσης βαρέων πυρήνων» με το νόμπελ χημείας το 1944, δυστυχώς η συνεισφορά της Meitner στην ανακάλυψη της σχάσης δεν αναγνωρίστηκε ποτέ.