Παρακάτω δίνονται μερικά παραδείγματα λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού και
θύτη και τα αντίστοιχα μηνύματα που εμπεριέχει αυτή η επικοινωνία.
«Πώς και αποφάσισες να τον χτυπήσεις;»
24
►Υπάρχει επιλογή και ευθύνη για την επιλογή.
«Θα πρέπει τώρα να πάμε στο γραφείο και να βρούμε μαζί ένα τρόπο να λύσουμε αυτό το
πρόβλημα»
►Το παιδί μπορεί να λύσει τα προβλήματά του και να λάβει υποστήριξη αν χρειαστεί.
«Πώς νομίζεις ότι ένοιωσε;»
►Ενθαρρύνει την ενσυναίσθηση του παιδιού και προσκαλεί σε επικοινωνία.
«Τι νομίζεις θα μπορούσε να γίνει για να μην επαναληφθεί ξανά;»
►Το παιδί μπορεί να βρει τρόπους να αποφύγει τη βία.
«Η τιμωρία σου είναι στέρηση όλων των επόμενων διαλειμμάτων»
►Τιμωρεί και αδιαφορεί για εξηγήσεις.
«Κοίτα τι έκανες, απαράδεκτη συμπεριφορά!»
►Απευθύνει κατηγορία, επικρίνει, αποσκοπεί στη δημιουργία ενοχών.
«Για να δούμε τώρα τι θα σκεφτείς για να το εξηγήσεις αυτό!»
►Ειρωνεία, υπονοώντας ότι το παιδί δεν είναι ικανό ούτε να δώσει εξηγήσεις γι’ αυτό που
έκανε, πόσο μάλλον να βρει μία λύση στα προβλήματά του.
►Όχι: «Χτύπησες το Γιώργο;» Αλλά: «Ο Γιώργος πονάει και κλαίει. Τι συνέβη;»
Αποφεύγουμε τα ψέμματα…

• Ανεξήγητες μελανιές και σημάδια από χτυπήματα
• Δεν έχει στενούς φίλους από το σχολείο
• Δε θέλει να πάει στο σχολείοΕίναι αγχωμένοΠαρουσιάζει ανεξήγητη
επιθετική συμπεριφορά στο σπίτιΑπομονώνεται, κλείνεται στον εαυτό τουΈχει
εφιάλτεςΝοιώθει άρρωστο όταν ξυπνάει το πρωί
• Επιστρέφει σπίτι από το σχολείο με ρούχα σκισμένα ή αντικείμενα να λείπουν ή να
έχουν καταστραφεί
• ‘Χάνει’ τα χρήματά του ή άλλα αντικείμενα στο σχολείοΦοβάται να πει τι έγινε στο
σχολείο
Στους γονείς, θυτών ή θυμάτων, προτείνεται να:
• Παίρνουν στα σοβαρά αναφορές του παιδιού τους ή/και του σχολείου για θέματα
βίας
• Αποφεύγουν να ρίξουν την ευθύνη για τον εκφοβισμό στα θύματα
• Αποφεύγουν να ενθαρρύνουν την αντίδραση στη βία με βία («χτύπα αν σε
χτυπήσουν» ή «κορόϊδεψε αν σε κοροϊδέψουν»)
20
• Κρατάνε γραπτό αρχείο των αναφορών των παιδιών, να ενημερώνουν άμεσα το
σχολείο και να ζητούν να εφαρμοστεί η πολιτική του σχολείου στο θέμα
• Αποφεύγουν να έρθουν σε επαφή με τους γονείς των θυτών ή/και τους ίδιους τους
θύτες
• Δείχνουν υπομονή καθώς ούτε η επιθετική συμπεριφορά των θυτών, ούτε η
παθητική συμπεριφορά των θυμάτων αλλάζουν εύκολα.
• Ενθαρρύνουν το παιδί τους να ανακαλύψει τα ιδιαίτερα ταλέντα και ικανότητές
του, ενισχύοντας έτσι την αυτοεκτίμησή του
• Ενθαρρύνουν το παιδί – θύμα να δημιουργήσει νέες φιλίες
• Διδάσκουν το παιδί – θύτη με το παράδειγμά τους
• Ελέχγουν το θυμό τους, μην επιβάλλουν σωματικές τιμωρίες
• Δείχνουν ότι νοιάζονται για τα προβλήματά των παιδιών και να προσπαθούν να
βρουν λύσεις μαζί
• Αναζητούν τη βοήθεια ειδικών, αν το πρόβλημα επιμένει ή χειροτερεύει.

Με αφετηρία τις επιτυχημένες παρεμβάσεις του πρωτοπόρου Νορβηγού Ντάν Όλβιους
(Olweus, 1978, 1986, 1993; Olweus & Limber, 2007) αλλά και σύμφωνα πλέον και με
διεθνείς οργανισμούς (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Συμβούλιο της Ευρώπης), το
σχολείο καλείται για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού, να δημιουργήσει μία
ολοκληρωμένη πολιτική, μέσα από μία ενεργητική και αναστοχαστική διαδικασία, που να
περιλαμβάνει τα εξής:
1. Ενημέρωση για το φαινόμενο μέσω σχετικής βιβλιογραφίας
2. Δέσμευση των παρακάτω παραγόντων στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού:
Διευθυντής/ντρια
Σχολική επιτροπή
Σύλλογος διδασκόντων
Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων
Μαθητικά συμβούλια
3. Συγκρότηση συντονιστικής επιτροπής
4. Σχεδιασμός ολοκληρωμένης πολιτικής,
με βάση την ανάλυση των αναγκών
του σχολείου, που θα περιλαμβάνει:
• Συλλογή στοιχείων
• Σχεδιασμός στόχων
• Εντοπισμός φορέων για πληροφόρηση και τεχνογνωσία
• Εντοπισμός πιθανών δυσκολιών και τρόπων αντιμετώπισης
• Επιλογή και σχεδιασμός των παρεμβάσεων

5. Εφαρμογή της πολιτικής με τα εξής στάδια:
Α. Συλλογή στοιχείων
• Ερωτηματολόγια για το είδος και την έκταση της βίας, τους τρόπους αντίδρασης
των θυμάτων, των παρατηρητών και των εκπαιδευτικών, σε όλα τα μέλη της
σχολικής κοινότητας, γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς
• Συνεντεύξεις με μέλη της σχολικής κοινότητας για εμβάθυνση στο φαινόμενο
• Παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών ή/και ειδικών σε διάφορους χώρους του
σχολείου σε περιστατικά βίας
Β. Εφαρμογή των παρεμβάσεων σε όλα τα επίπεδα, ατομικό, τάξης, σχολικής
μονάδας
Γ. Διάχυση της πολιτικής, σε μαθητές, γονείς και ευρύτερη κοινότητα, όπου θα
αναφέρονται τα εξής:
• Ορισμός βίας: τι είδους συμπεριφορές αφορά αυτή η πολιτική
• Αρχές του σχολείου: πως σχετίζονται με το θέμα της βίας
• Ρόλοι και ευθύνες εκπαιδευτικών, γονέων, μαθητών
• Στήριξη στους μαθητές-θύματα: σε ποιον αναφέρουν το περιστατικό, διαδικασία
που θα ακολουθηθεί, υποστήριξη που θα δοθεί
• Συμβουλές για τους θεατές-μαθητές: πως παρεμβαίνουν, που αναφέρουν
• Συμβουλές για τους γονείς θυτών, θυμάτων και θεατών: διαδικασίες
6. Αξιολόγηση της εφαρμογής της πολιτικής, πιθανός επανασχεδιασμός, βελτιωτικές
κινήσεις.