Γεωγραφικές Ποικιλίες

Οι γεωγραφικές ποικιλίες διαμορφώνουν το γλωσσικό χάρτη της χώρας μας.

 μας. Στο όνομα όμως μιας γλωσσικής ομοιομορφίας έχει αρχίσει

 η “αποδιαλεκτοποίηση” η οποία υποστηρίχτηκε από την

εσωτερική μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα:

Αθήνα, Θεσσαλονίκη και από την τάση συμμόρφωσης στο γλωσσικό

“καθωσπρεπισμό” της κοινής νεοελληνικής. Εντούτοις μελετώντας

διαλεκτικά στοιχεία αναγνωρίζουμε γλωσσικές επιβιώσεις τους

στην αργκό των νέων ή των λαϊκών ανθρώπων. Δηλαδή, οι

κοινωνικές ποικιλίες έχουν απορροφήσει τις γεωγραφικές. Μια μελέτη

που κάναμε στο σχολείο και στην τάξη μου (Α4 Ραλλείου Λυκείου)

διαπιστώθηκαν τα εξής:

TOΠΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ ΚΑΙ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ (Ν.ΓΛΩΣΣΑ)Μετά από την ομαδική μας εργασία σχετικά με τις τοπικές διαλέκτους και τους ιδιωματισμούς της ελληνικής γλώσσας , υπήρξαν κάποια σχόλια σχετικά με τα κοινά στοιχεία που εντοπίσαμε όλες μας. Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες παρατηρήσεις μας είναι οι εξής:1) Η χρήση λέξεων και ιδιωματισμών ως επί το πλείστον από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας(παππούδες ,γιαγιάδες).2) Άτομα που προέρχονται από διάφορα μέρη της Ελλάδας αφομοιώνουν στο λόγο τους στοιχεία της διαλέκτου του τόπου καταγωγής τους. (όπως για παράδειγμα η προφορά)3)Από  παροιμίες γνωρίζουμε πολλές λέξεις και εκφράσεις του απλού λαού (αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι)4) Διάφορες λαϊκές εκφράσεις (έφαγε τον αγλέουρα , δίνει αβέρτα τα λεφτά, αι στο καλό, μακριά και αλάργα )5) Τα παραμύθια που ακούμε από μικρά παιδιά (το αδράχτι που τρύπησε την ωραία Κοιμωμένη )6) Τα δημοτικά τραγούδια που αποτελούσαν την πηγή έμπνευσης όλου του ελληνικού έθνους (αντάμα τρων και πίνουνε και λιανοτραγουδούν )7) Από λογοτεχνικά βιβλία ή κείμενα παλαιότερης συνήθως εποχής (τα Ψηλά Βουνά του Ζ. Παπαντωνίου)8) Και τέλος το θέατρο Σκιών (ο γνωστός σε όλους μας Καραγκιόζης) ΠΩΣ ΕΠΙΒΙΩΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΣ ΕΠΟΧΗΠολλές λέξεις επιβιώνουν αλλά λόγω του political correct , δεν χρησιμοποιούνται. Άλλες επιβιώνουν αυτούσιες στην καθημερινή μας ομιλία και κάποιες ανήκουν σε ένα ειδικό λεξιλόγιο όπως οι ιστορικές, αυτές των επαγγελμάτων  (γεωργών, κτηνοτρόφων, οικοδόμων κλπ).                                                             ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΩΝ:Η «αργκό» που χρησιμοποιείται από συγκεκριμένες ομάδες ατόμων. Και ένα είδος της “αργκό” είναι η και η γλώσσα των νέων που μέσα σε εκείνη τις πιο πολλές φορές εμπεριέχονται διάφοροι ιδιωματισμοί.Η ομάδα μας:Πετρολέκα Φωτεινή , Μπίτα Μαρίνα,  Μπολούτσου Κατερίνα, Μυωτέρη Ειρήνη

 

 

“Ίσως, σκέφτομαι, δεν ανήκω πουθενά»

Αγαπητέ «Υπάρχουμε… Συνυπάρχουμε». Με λένε Μπέσα. Γεννήθηκα στην Αλβανία. Από τριών χρονών ζω στην Ελλάδα. Σπουδάζω στη Φιλοσοφική Αθηνών. Πέρσι πήγα με το πρόγραμμα Εrasmus στη Στοκχόλμη. Οι συμφοιτητές μου ήταν από παντού. Όταν γνωρίσεις ανθρώπους που έρχονται από παντού, είναι αναπόφευκτο το ερώτημα «από πού είσαι;». Απαντούσα «από την Ελλάδα». Έτσι ένιωθα. Έχω ζήσει τέσσερα χρόνια της ζωής μου στην Αλβανία και δεκαεπτά στην Ελλάδα. Σε όσους γνώριζα καλύτερα, τους εξηγούσα πως είμαι από την Ελλάδα αλλά έχω γεννηθεί στην Αλβανία. Μου έκανε εντύπωση ότι στη Στοκχόλμη δεν ένιωθα αυτό το δίλεπτο χτυποκάρδι που νιώθω όταν με ρωτούν «από πού είσαι;» στην Ελλάδα. Βλέπετε, από το δημοτικό «κατάλαβα» ότι δεν είναι καλό να είσαι από την Αλβανία. Τα παιδιά, ειδικά στο δημοτικό, είναι πολύ σκληρά. Κάποιες φορές, μου έδιναν να καταλάβω ότι η καταγωγή μου ανήκε στην ομάδα των «κακών». Είχα υπέροχες δασκάλες που με βοήθησαν να ξεπεράσω τα κόμπλεξ μου. Εγώ η ίδια έκανα το παν να τα ξεπεράσω. Ήμουν η πρώτη στα μαθήματα, στις γιορτές, στις εκδηλώσεις. Μου άρεσε ειδικά η γιορτή της 17ης Νοεμβρίου, τα τραγούδια του Θεοδωράκη. Το «Γελαστό παιδί» ήταν το αγαπημένο μου. Στη Στ΄ Δημοτικού, στη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου, δικαιούμουν να σηκώσω την ελληνική σημαία. Με φώναξε ο διευθυντής και μου είπε ότι είναι αδύνατον, γιατί δεν έχω ελληνική καταγωγή. Είπα «εντάξει» και δεν έδωσα σημασία. Ίσως για να αμυνθώ. Δεν το είπα καν στους γονείς μου. Από τότε, όμως, «κατάλαβα» ότι δεν έχω το δικαίωμα να συγκινηθώ ακούγοντας τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Όταν τον άκουγα, ένιωθα πλέον ταραχή και αμηχανία. Το θέμα με τη σημαία προέκυψε ξανά στη Β΄ Γυμνασίου. Ήμουν η καλύτερη μαθήτρια του σχολείου. Με φώναξε τότε ο διευθυντής και άκουσα ξανά το «δεν έχεις ελληνική καταγωγή». «Κατάλαβα», είπα κοφτά. Έτσι κι αλλιώς κάποιοι συμμαθητές είχαν αντιδράσει προκαταβολικά. Η συμμαθήτριά μου, η Ντίνα, μου είπε πως δεν είναι δυνατόν να σηκώσει την ελληνική σημαία μια Αλβανίδα, γιατί ο παππούς της είχε πολεμήσει τους Αλβανούς στο «Αλβανικό Έπος». Έμεινα σύξυλη. Γιατί ο δικός μου παππούς ήταν αντάρτης στην Αλβανία, είχε τραυματιστεί και συλληφθεί από τους ναζί, και είναι επιζών του στρατοπέδου συγκέντρωσης Μoosburg, παράρτημα του τρομακτικού Μauthausen. Αρκετά ταραγμένη έτρεξα στην καθηγήτριά μου, την κυρία Κατερίνα. Μου εξήγησε πως υπήρχαν κάποιοι Αλβανοί μισθοφόροι (κάτι σαν τους Γερμανοτσολιάδες στην Ελλάδα) που επιστράτευσαν οι Ιταλοί φασίστες όταν επιτέθηκαν στην Ελλάδα, αλλά ότι στο «Αλβανικό Έπος» οι Έλληνες δεν πολέμησαν με τους Αλβανούς. Πολέμησαν με τους Ιταλούς φασίστες, στα βουνά της Αλβανίας. Με την Ντίνα τελικά γίναμε οι καλύτερες φίλες. Από εκείνη την ημέρα, όμως, δεν πήγα πια σε επετείους και παρελάσεις. Ένιωθα ανεπιθύμητη. Δεν θα σας έγραφα όλα αυτά αν δεν είχα ζήσει ένα επεισόδιο στη Στοκχόλμη. Σε πάρτι Πολωνών φοιτητών, κάποιος ζήτησε να τραγουδήσει ο καθένας τον εθνικό ύμνο της χώρας προέλευσής του. Αναστατώθηκα. Τον αλβανικό ύμνο δεν τον ξέρω. Ξέρω μόνο τον ελληνικό. Αλλά ένιωσα μέσα μου μια φωνή να μου λέει «εσύ δεν έχεις το δικαίωμα να τον τραγουδήσεις». Ένιωσα ξανά εκείνο το αίσθημα ταραχής και αμηχανίας. Τραγούδησα τελικά τον ελληνικό εθνικό ύμνο, αλλά ένιωσα μετέωρη. Στη Σουηδία έλεγα ότι είμαι από την Ελλάδα. Όταν επέστρεφα στην Ελλάδα, στο αεροπλάνο καθόμουν δίπλα σε μια Ελληνίδα. Όταν άκουσε το όνομά μου αμέσως με ρώτησε από πού είμαι. Αν είχα την ελληνική υπηκοότητα θα έλεγα ότι είμαι Ελληνίδα. Δεν την έχω. «Από την Αλβανία» απάντησα. Και μετά αναρωτήθηκα: «Από πού είμαι;». Είμαι μετέωρη. Γιατί σε αυτές τις συνθήκες είναι αδύνατον να χτίσεις μια υγιή, ακομπλεξάριστη ταυτότητα. Ίσως, σκέφτομαι, δεν ανήκω πουθενά. Ανήκω μόνο στον εαυτό μου. Και ίσως αυτό να έχει σημασία. Να κρατάω ζωντανό μέσα μου το γελαστό παιδί…Ευχαριστώ για τη φιλοξενία Μπέσα   Αυτή η επιστολή μπορεί να μας προβληματίσει και να μας κάνει να σκεφτούμε ότι οφείλουμε να είμαστε πολίτες του κόσμου.

Η κρίση του λόγου και η τέρψη της εικόνας.

Η εικόνα και τηλοψία ευνουχίζουν την κρίση και αφαιρούν το λόγο με τη διπλή σημασία του

λόγος και λογική). Δεν είναι τελικά αυθαίρετη η κρίση αυτή που διατύπωνα εδώ και χρόνια

όταν αντιμετώπιζα νέα παιδιά με μειωμένες αντιδράσεις με προβλήματα διαπραγμάτευεσης

νοημάτων (γενικών και ειδικών). Ως εκπαιδευτικοί και ως γονείς ας προβληματιστούμε από

την παρακάτω έρευνα!

Ιδιαίτερα ανησυχητικά τα στοιχεία που προκύπτουν από νέες έρευνες σχετικά με την (όλο και πιο στενή) σχέση των ανηλίκων με τη μικρή οθόνη

Η ΤV βλάπτει σοβαρά τα παιδιά

Οι παρενέργειες στην υγεία, στην κοινωνικοποίηση και στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών

Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2009

ΚΑΝΟΥΝ ζάπινγκ, κάθονται ακίνητα (και, επιτέλους, ήσυχα!) στον καναπέ,περιμένοντας να δουν το αγαπημένο τους πρόγραμμα.Γνωρίζουν πολύ καλά τίτλους σειρών και τηλεοπτικά πρόσωπα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι σε θέση
να ερμηνεύσουν με περηφάνια ακόμη και τα τραγούδια των τίτλων ενώπιον γονιών ή συμμαθητών. Τα παιδιά όλων των ηλικιών σήμερα κάνουν στενή παρέα με την τηλεόραση, η οποία αποκτά πολλαπλούς ρόλους:αυτόν της νταντάς,του
φίλου,του γονιού,ο οποίος είναι μονίμως απασχολημένος, του βιβλίου,που κρίνεται «βαρετό»,του παραδοσιακού παιχνιδιού, το οποίο πλέον έχει εγκαταλειφθεί. Εχει όμως και δυσάρεστα επακόλουθα αυτό το φαινόμενο…

Αν κάποιες γενιές ευτύχησαν να απολαύσουν σε σωστές δόσεις από τηλεοράσεως θέατρο σκιών, τον «Παραμυθά» Νίκο Πιλάβιο, την «Τενεκεδούπολη» της Ευγενίας Φακίνου, τις ιστορίες του «Νιλς Χόλγκερσον», τον «Κλούβιο και τη Σουβλίτσα» και τη «Λάσι», σήμερα οι επιλογές είναι περιορισμένες, αν όχι ανύπαρκτες, και σίγουρα κακής αισθητικής και περιεχομένου τις περισσότερες φορές. Ηρωες από εχθρικούς γαλαξίες, θηλυκά καρτούν που αποθεώνουν την εικόνα της γυναίκας-Μπάρμπι, τερατόμορφα όντα που φέρουν βαρύ οπλισμό και απειλούν τους πάντες… Και τα απαραίτητα μουσικά διαλείμματα (διαφημίσεις για παιδικά CD), με άθλια διασκευασμένα λαϊκά τραγούδια, όπως η «Καβουρίνα»(!), και με μικρομέγαλους τραγουδιστές («Ζουζούνια»). Πληροφοριακά, κορυφαίο στις προτιμήσεις των νεαρών τηλεθεατών είναι το συγκρότημα των «Μazoo and the Ζoo» με άσματα όπως η διάσημη στις παιδικές συνάξεις «Κατσίκα»: «Κατσίκα μοιάζεις με τη Μόνικα Μπελούτσι, μυαλό κουκούτσι, μυαλό κουκούτσι»! Ετσι, κάπως σαν να έχουν μυαλό κουκούτσι, αντιμετωπίζει η τηλεόραση τους μικρούς τηλεθεατές.

Εθισμένοι από κούνια
Ολα αυτά συμβαίνουν εν Ελλάδι και όχι μόνο, καθώς μια ενδιαφέρουσα έρευνα που δημοσιεύεται στον «Guardian» της περασμένης Τετάρτης φέρνει στο φως της δημοσιότητας ανησυχητικά στοιχεία για την παιδική τηλεθέαση. Οπως, για παράδειγμα, το γεγονός ότι στην Αυστραλία βρέφη τεσσάρων μηνών παρακολουθούν κατά μέσο όρο ημερησίως 44 λεπτά τηλεόραση, ενώ στις ΗΠΑ τα παιδιά κάτω των δύο ετών βλέπουν κατά μέσο όρο μία ως δύο ώρες ημερησίως τηλεόραση. Οσο μεγαλώνουν οι ηλικίες, αυξάνονται αναλόγως και οι ώρες τηλοψίας. Στη Βρετανία τα παιδιά βρίσκονται απέναντι από μια οθόνη τηλεοράσεως ή από ένα κομπιούτερ για περισσότερες από πέντε ώρες- λίγο λιγότερο από τους μικρούς αμερικανούς. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η τηλεόραση λειτουργεί καταστρεπτικά για τον εγκέφαλο και για την ανάπτυξη των παιδιών. Αμυνόμενοι οι γονείς σπεύδουν να καταθέσουν επιχειρήματα του τύπου: «Αρκετές μάχες δίνουμε κάθε μέρα με τα παιδιά μας, ας μη δώσουμε και αυτή». Ωστόσο είναι σαφές πως και οι ίδιοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τις αρνητικές συνέπειες απλώς κοιτάζοντας τα «αποχαυνωμένα» πρόσωπα των βλασταριών τους όταν είναι μπροστά από την οθόνη.

Μπορεί πλέον, επισημαίνεται στο ίδιο άρθρο, να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στο τι τρώνε τα παιδιά μας, αλλά καλό θα ήταν να δούμε και με τι ταΐζουμε και το μυαλό τους.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν
Οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί: Η παρακολούθηση τηλεόρασης επιδρά αρνητικά στον εγκέφαλο, μειώνοντας την επιθυμία για ενεργητικό παιχνίδι και για κοινωνική επαφή με άλλα παιδιά, ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί και τροχοπέδη για την ανάπτυξη της γλώσσας, της πλήρους κίνησης του ματιού, και μειώνει σημαντικά τον χρόνο συγκέντρωσής τους.

Κάποιες έρευνες μάλιστα αποδεικνύουν ότι τα παιδιά από 6 ως 30 μηνών που παρακολουθούν τηλεόραση εμφανίζουν επιθετικότητα και φτωχό λεξιλόγιο. Συμπέρασμα; Το να παρακολουθούν τα παιδιά κάτω των δύο ετών τηλεοπτικά προγράμματα, τονίζουν οι ερευνητές, είναι απαγορευτικό.

Στον αντίποδα διατυπώνεται ένα εύλογο ερώτημα: Εν μέσω ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης και ενίσχυσης της σχέσης μας με τις οθόνες (τηλεόραση, κομπιούτερ…) δεν είναι λογικό τα παιδιά να κάθονται από νωρίς μπροστά από ηλεκτρονικές οθόνες, έτσι ώστε να ενταχθούν πιο ομαλά και πιο γρήγορα στον μοντέρνο κόσμο; Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να αποδεικνύουν πως τα παιδιά μπορούν να εκπαιδευτούν μέσω τηλεόρασης. Ο Μάικλ Ριτς, διευθυντής κλινικής που ασχολείται με τα μίντια και τα παιδιά στο παιδιατρικό νοσοκομείο της Βοστώνης, είναι κατηγορηματικός: «Η τηλεόραση “σκοτώνει” την ικανότητα διαχωρισμού νοημάτων και θορύβου».

Επιπλέον, ειδικοί στην παιδική ανάπτυξη ανακάλυψαν τρεις παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν την ανάπτυξη του μυαλού και είναι οι εξής: η ενώπιος ενωπίω αλληλεπίδραση με τους γονείς, η εκμάθηση της επίδρασης ή της διαχείρισης του φυσικού κόσμου και τα δημιουργικά παιχνίδια. Οπως είναι φανερό, η μικρή οθόνη δεν είναι σε θέση να προσφέρει τίποτε από τα παραπάνω. Αντιθέτως, λειτουργεί αποτρεπτικά από την ενασχόληση με κάποιο από αυτά. Το μέλλον θα δείξει πολλά για τη σχέση παιδιών και τηλεόρασης, καθώς οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σε θέση να γνωρίζουν τις ακριβείς επιπτώσεις της στον παιδικό εγκέφαλο και συγκεκριμένα στη γνωστική τους ανάπτυξη. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει εξαιτίας αδυναμίας κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών του εγκεφάλου, αλλά λόγω των ραγδαίων και συνεχών αλλαγών και εξελίξεων στη χρήση των ηλεκτρονικών οθονών και πρωτίστως των τηλεοράσεων.

Ο δρ Δημήτρης Χριστάκης , ο οποίος συνεργάζεται με το Παιδιατρικό Ινστιτούτο Ερευνας του Σιάτλ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για κάθε επιπλέον ώρα που τα βρέφη από 8 ως 16 μηνών παρακολουθούν τηλεόραση γνωρίζουν έξι ως οκτώ λέξεις λιγότερες από τα παιδιά που δεν εκτίθενται στην τηλεόραση. Κάποιες άλλες έρευνες έφεραν στο φως σημαντικά αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα το παρακάτω: αν υπάρχει ανοιχτή τηλεόραση σε κάποιον χώρο στον οποίο παίζουν μικρά παιδιά κάτω των τριών ετών, τότε είναι πολύ πιθανό η τηλεόραση να τα αποσπάσει και να μην μπορέσουν να συγκεντρωθούν στο παιχνίδι τους. Επίσης, αποδεικνύεται περίτρανα πως η τηλεόραση έχει αποτύχει πλήρως να λειτουργήσει εκπαιδευτικά, ενώ παράλληλα απομακρύνει το παιδί από τους γονείς και μελλοντικά από το διάβασμα.

Αντιδρώντας στο «χαζοκούτι»
Στην Αυστραλία, σύμφωνα με το άρθρο του «Guardian», η κυβέρνηση σχεδιάζει ήδη να θέσει κανόνες στη σχέση παιδιών και μικρής οθόνης. Στη Βρετανία πάλι δεν φαίνεται να γίνεται κάτι τέτοιο άμεσα λόγω των αμφιβολιών που υπάρχουν, καθώς προέχει η εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία. Πλέον τολμηρή αναδεικνύεται η γαλλική κυβέρνηση, η οποία απαγορεύει να προβάλλονται προγράμματα για παιδιά κάτω των τριών ετών.

Πέρυσι μάλιστα προέβη στην υποχρεωτική προβολή ενός μηνύματος στην τηλεοπτική οθόνη με το εξής περιεχόμενο: «Η τηλεόραση μπορεί να καθυστερήσει τη μαθησιακή ανάπτυξη των παιδιών ακόμη και όταν πρόκειται για προγράμματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί γι΄ αυτά».Οσο για τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να αμυνθούν για άλλη μία φορά, όπως «Εγώ έβλεπα τον Μίκι Μάους και δεν έπαθα τίποτα», αποδεικνύονται τουλάχιστον αστεία. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση τού τότε με το τώρα, καθώς όχι μόνο η συσκευή και η ακτινοβολία της έχουν αλλάξει άρδην με το πέρασμα του χρόνου, αλλά και ο τρόπος ζωής, οι ώρες που παρακολουθούμε και το περιεχόμενο των προγραμμάτων δεν έχουν καμία σχέση με το «τότε». Αλλωστε, δεν μιλάμε μόνο για καλή ή κακή τηλεόραση, αλλά και για τον καλό ή τον κακό τρόπο που τη χρησιμοποιούμε.

Από την «Τενεκεδούπολη» στον σκουπιδοτενεκέ
ΤΟ 1986 η δημόσια τηλεόραση είχε περίπου 750 ώρες παιδικό πρόγραμμα, από τις οποίες το 76% ήταν ελληνικό, με αρκετό από αυτό να αφορά την ελληνική μυθολογία και λογοτεχνία. Σήμερα πώς διαμορφώνεται το τοπίο;Τα κανάλια (με ελάχιστες εξαιρέσεις) αφιερώνουν ακόμη και… 0% στο παιδί και στην ψυχαγωγία του. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑGΒ, το παιδικό πρόγραμμα κάθε νέα χρονιά μειώνεται. Ενδεικτικά, για τη σεζόν 2008-2009 το Μega αφιέρωσε το 0,5% του προγράμματός του, ο ΑΝΤ1 το 0,4% και ο Αlpha καθόλου. Οσο για τα υπόλοιπα κανάλια, έχουμε και λέμε: Star 17,4%, Αlter 12,2%, Σκάι 0%, ΕΤ1 11,1%, ΝΕΤ 5% και ΕΤ3 1,5%. Παρατηρούμε ότι τα ποσοστά σε Star και Αlter είναι ιδιαίτερα υψηλά. Να υπογραμμίσουμε όμως ότι το παιδικό πρόγραμμα των δύο αυτών καναλιών προβάλλει κατ΄ αποκλειστικότητα μεταγλωττισμένα κινούμενα σχέδια, αμφίβολης συχνά ποιότητας, τα οποία δεν απευθύνονται κατ΄ ανάγκην μόνο σε τρυφερές ηλικίες.

Η δημόσια τηλεόραση, από την άλλη, με κινούμενα σχέδια της Disney (τα οποία κοστίζουν ετησίως 6,5 εκατ. ευρώ!), θεωρεί ότι είναι συνεπής απέναντι στους μικρούς τηλεθεατές. Μοναδική καθημερινή παιδική εκπομπή της το «Ουράνιο τόξο» με τον Χρήστο Δημόπουλο, η οποία μετρά περίπου δέκα χρόνια στον αέρα και είναι εσωτερική παραγωγή με κόστος ανά εκπομπή 1.000 ευρώ.Οσο για τις περυσινές υποσχέσεις της ΕΤ3 για καθιέρωση παιδικής ζώνης στα πρωινά του Σαββατοκύριακου, παραμένουν υποσχέσεις. Την ίδια στιγμή αναμένεται με ενδιαφέρον η επιστροφή του Νίκου («Παραμυθά») Πιλάβιου στο κανάλι της ψηφιακής ΕΡΤ Πρίσμα+ περίπου τον Δεκέμβριο. Μπορεί όμως ένας παραμυθάς, όσο καλή διάθεση κι αν έχει, να κάνει τη διαφορά όταν, όπως όλα δείχνουν, κανένας δεν είναι διατεθειμένος να επενδύσει σοβαρά στα παραμύθια του;

Η κοινωνική μας ευαισθησία πού βρίσκεται;

ΖΩΗ ΣΕ ΚΑΡΕ

Ζωή κάτω από το όριο της φτώχειας

Μέχρι να δούμε ουρανό…

Υπολογίζεται ότι το 1/5 των συμπολιτών μας είναι και τυπικά φτωχοί, αλλά ο αριθμός των πραγματικών φτωχών εκτιμάται ότι είναι αρκετά μεγαλύτερος, καθώς στα καταγραμμένα φτωχά νοικοκυριά δεν προσμετρώνται οι νεόπτωχοι ή οι προσωρινοί μετανάστες – που, φυσικά, αποκλείεται να είναι πλουσιότεροι του ορίου.

Τους ευκαιριακά απασχολούμενους μετανάστες, οι συγγενείς των οποίων βρίσκονται μερικά κράτη παραπέρα, τους άστεγους και τους αποκλεισμένους και, ιδίως, αρκετές δεκάδες χιλιάδες άκληρους χαμηλοσυνταξιούχους λησμονούν εκείνοι που επικαλούνται το τετριμμένο επιχείρημα ότι στην Ελλάδα κανείς δεν πεινάει, επειδή όλοι έχουν ένα σπιτάκι και κάποιον συγγενή που θα τους κεράσει ένα πιάτο φαΐ.

Ανεπιστρεπτί έχει περάσει η εποχή που το τακτικό «καλάθι από το χωριό» βοηθούσε να τελειώσει το μήνα της με γεμάτο στομάχι η οικογένεια των υποβαθμισμένων προαστίων. Τα μπακάλικα πέθαναν κι αυτά, λίγο μετά τον περίφημο «θάνατο του βερεσέ» που επαγγέλλονταν, προσπαθώντας να γλιτώσουν το δικό τους αναπόφευκτο τέλος. Σήμερα ακόμη και οι αγρότες ψωνίζουν από το σούπερ μάρκετ, καθώς έχει εξαφανιστεί η ιστορική αυτάρκεια του αγροτικού νοικοκυριού σε τρόφιμα. Πάνε οι κοτούλες της γιαγιάς, εξαφανίστηκε ο μπαξές της θείας, εξέλιπεν το μοσχαράκι του γείτονα. Η ερήμωση της υπαίθρου έχει οδηγήσει τους ελάχιστους πλέον αγρότες στις βραχυπρόθεσμα επωφελείς λόγω επιδοτήσεων μονοκαλ- λιέργειες. Πού να βρεθεί όρεξη για μικροκαλλιέργειες προς ιδίαν χρήσιν… Αλλά αυτός είναι ένας μόνο από τους λόγους που οδήγησαν στην επανεμφάνιση της πείνας στις πόλεις της χώρας μας.

Τροφή απ' τα σκουπίδια, ύπνος στα υγρά χαλάσματα, οι συνθήκες ζωής όλο και περισσότερων συμπολιτών μας υποβαθμίζονται ταχύτατα, δημιουργώντας τις συνθήκες για ένα κοινωνικό ξέσπασμα. Τροφή απ’ τα σκουπίδια, ύπνος στα υγρά χαλάσματα, οι συνθήκες ζωής όλο και περισσότερων συμπολιτών μας υποβαθμίζονται ταχύτατα, δημιουργώντας τις συνθήκες για ένα κοινωνικό ξέσπασμα. Η εμφάνιση της φτώχειας προ των πυλών της Αθήνας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Είναι προϊόν πολλών παραγόντων, που έχουν κάνει την εμφάνισή τους εδώ και δεκαετίες. Πρώτος είναι η αστυφιλία, που, με την εγκατάλειψη της υπαίθρου μαζί, έχει ανεβάσει στα ύψη τις τιμές των τροφίμων – όχι προς όφελος των παραγωγών (γιατί τότε όλοι θα γυρνούσαμε στα χωριά μας!), αλλά προς όφελος της αλυσίδας των μεσαζόντων, που γίνεται όλο και μεγαλύτερη όσο μεγαλώνει η πόλη. Αγοράζοντας την ντομάτα, δεν πληρώνουμε σκάψιμο, νερό, χώμα και λίπασμα, αλλά -κυρίως- συσκευασία, διόδια, πετρέλαιο και φορτοεκφορτωτές για τις πολλαπλές μεταφορτώσεις.

Δεύτερος -αλλά όχι λιγότερο σημαντικός- παράγοντας είναι η ανεργία, που καλπάζει στο 15,5% σύμφωνα με το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ. Κι αυτό, χωρίς να υπολογίζουμε τους ψευτοαπασχολούμενους σε επιμορφωτικά προγράμματα ή στα διαβόητα stage και, βέβαια, τους 80.000 στρατευμένους νέους! Η αποβιομηχάνιση και η μεταφορά επιχειρήσεων στο εξωτερικό στερούν θέσεις εργασίας από κατοίκους 2ης ή 3ης γενιάς της πρωτεύουσας, που δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να ψάξουν να βρουν στην πόλη μια ψευτοδουλειά, ελπίζοντας σε κάποια μελλοντική ανάπτυξη. Ομως, δυστυχώς, η Αθήνα δεν μπορεί να αναπτυχθεί άλλο. Η πρόσφατη καταβα- ράθρωση της οικοδομικής δραστηριότητας, που τόσο είχε εντυπωσιάσει την Αθήνα πριν απ’ τους Ολυμπιακούς του 2004 (κι έγινε όπως έγινε…), δεν μπορεί να υποκατασταθεί από μερικές αναπαλαιώσεις κτηρίων ή, στην καλύτερη περίπτωση, από απόπειρες αναβάθμισης κάποιων συνοικιών, οι οποίες χρειάζονται μεγάλο χρονικό βάθος. Αλλά οι άνεργοι είναι ήδη εδώ και πεινάνε!

Ενας τρίτος παράγοντας για την επανεμφάνιση της φτώχειας είναι το ιδιότυπο ελληνικό καθεστώς μικροϊδιοκτησίας στην κατοικία. Ναι μεν «όλοι έχουμε από ένα σπίτι», αλλά οι περισσότεροι το κληρονομήσαμε από παλιότερες και πιο φειδωλές γενιές. Μια διαγώνια ματιά στις εφημερίδες παρέχει δεκάδες τραγικά περιστατικά οικογενειαρχών που προσπάθησαν να αποκτήσουν ιδιόκτητη κατοικία, αλλά ένα στραβοπάτημα της τύχης οδήγησε σε κατάσχεση. Και μείνανε χωρίς λεφτά και χωρίς στέγη… Εκτός από τα χιλιάδες κατασχεμένα σπίτια, υπάρχουν και δεκάδες χιλιάδες ακατοίκητα διαμερίσματα, συνήθως λόγω κληρονομιάς εξ αδιαιρέτου από κάποια γιαγιά, που αποφάσισε να κάνει μετά θάνατον καψώνια στα άσπλαχνα εγγόνια της. Πρόκειται για σπίτια που καταρρέουν, ενώ θα μπορούσαν με λίγη εργασία να στεγάσουν αξιοπρεπώς χιλιάδες αστέγους. Εάν αυτά τα σπίτια, που μόνο για το νομό Αττικής υπολογίζονται στα 20.000, διετίθεντο προς αγορά ή ενοικίαση, θα μειώνονταν σημαντικά οι σχετικές τιμές της τοπικής αγοράς. Κάτι που, σίγουρα, θα ωφελούσε τα φτωχότερα στρώματα, αποφέροντας ταυτόχρονα στους ιδιοκτήτες των σπιτιών κι ένα εισόδημα ασφαλώς καλύτερο από το τίποτα που τώρα εισπράττουν.

Μικροεγκληματικότητα και πορνεία είναι τυπικά επακόλουθα της φτώχειας και της κρίσης. Εξυπηρετούν, όμως, και ως άλλοθι για επιχειρήσεις-«σκούπα» κατά μεταναστών και επίδειξη ασύλληπτης αγριότητας, έως και βασανιστηρίων. Σαν αυτά που ασκήθηκαν στο (νεκρό πια) σώμα του Μοχάμεντ Καμράν Ατίφ, στη Νίκαια. Μικροεγκληματικότητα και πορνεία είναι τυπικά επακόλουθα της φτώχειας και της κρίσης. Εξυπηρετούν, όμως, και ως άλλοθι για επιχειρήσεις-«σκούπα» κατά μεταναστών και επίδειξη ασύλληπτης αγριότητας, έως και βασανιστηρίων. Σαν αυτά που ασκήθηκαν στο (νεκρό πια) σώμα του Μοχάμεντ Καμράν Ατίφ, στη Νίκαια. Ολα αυτά καταλήγουν στην απόλυτη ανυπαρξία κοινωνικής πολιτικής. Η οποία, αντίθετα απ’ ό,τι νομίζουμε, δεν σημαίνει μόνο πενιχρά επιδόματα ανεργίας και συντάξεις πείνας, αλλά πρωτοβουλίες για την κάλυψη όλων των αναγκών των κοινωνικά αδύναμων. Οταν, όμως, το κράτος εκχωρεί την κοινωνική πολιτική σε ποικίλες οργανώσεις, τις οποίες χρηματοδοτεί αδρά, χωρίς να τις ελέγχει για τα αποτελέσματα, έχουμε περιστατικά φαυλότητας – όπως με τη ΜΚΟ «Αλληλεγγύη» της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία εξαναγκάστηκε σε διάλυση όταν βρέθηκε να χρωστάει εκατομμύρια ευρώ στο ΥΠ.ΕΞ. (Με παραγραφή των χρεών, εννοείται!) Αλλά δεν είναι μόνο η Εκκλησία, καθώς δεκάδες σταδιοδρομίες και περιουσίες φτιάχνονται με χρήματα από Κοινοτικά Προγράμματα Στήριξης, κυρίως, ενώ ελάχιστο είναι το ποσοστό που καταλήγει στους πραγματικούς τελικούς αποδέκτες του, τους χειμαζόμενους συμπολίτες μας – Ελληνες ή ξένους.

Μια έρευνα της Καπα Research σε συνεργασία με το London School of Economics για λογαριασμό του υπουργείου Οικονομίας, η οποία δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο το 2007, με τίτλο «Η εικόνα και οι αντιλήψεις για τη φτώχεια», περιγράφει γλαφυρά τη φρίκη και κυρίως την ανασφάλεια των σύγχρονων φτωχών. Περίπου οι μισοί απ’ αυτούς βρέθηκαν στην κατάσταση ετούτη έπειτα από μια περιπέτεια στο εργασιακό τους περιβάλλον ή ένα πρόβλημα υγείας (νά το και το Ασφαλιστικό!). Το 40% σχεδόν των ερωτηθέντων φτωχών χαρακτηρίζει την υγεία του κακή ή πολύ κακή, ποσοστό που γενικά στον πληθυσμό περιορίζεται στο 13%, ενώ σχεδόν το 75% δηλώνει αδυναμία να τα βγάλει πέρα. Κι ένα συγκλονιστικό 70% πιστεύει ότι η κατάσταση δεν πρόκειται να βελτιωθεί. Σχεδόν το 1/3 των φτωχών ζει σε σπίτια με προβλήματα υγρασίας, το 28% σε σκοτεινά σπίτια και το 23% δεν διαθέτει θέρμανση. Το 15% δεν έχει συνολικά πρόσβαση σε νερό, ρεύμα, θέρμανση και το 30% σε μόρφωση. Σχεδόν το 50% παραδέχεται πως δεν έχει καλή διατροφή. Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι οι έλληνες φτωχοί υπολογίζονται σε 2,2 εκατομμύρια.

Ο συνδυασμός αστυφιλίας και φτώχειας, φυσικά, επιτείνει τα κοινωνικά προβλήματα – από εντάσεις στις συνωστισμένες γειτονιές έως μικροεγκληματικότητα, οικογενειακή βία, διάδοση της χρήσης ουσιών και πορνεία. Οι δρόμοι γίνονται ζόρικοι, οι προκαταλήψεις εδραιώνονται και η κοινωνία κωφεύει όλο και περισσότερο. Απ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο ελάχιστοι μπορούν να βγουν με τις δικές τους δυνάμεις. Αλλά μπορεί να μας βγάλει η ίδια η κοινωνία;

Το όριο της φτώχειας

* Η φτώχεια ορίζεται διαφορετικά σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα, συνήθως, το όριο της φτώχειας ορίζεται με ετήσιο εισόδημα κάτω των 6.500 ευρώ. Στη Γερμανία είναι διπλάσιο, ενώ στο Λουξεμβούργο 2,5 φορές μεγαλύτερο.

* 700.000 ηλικιωμένοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτοί όχι μόνο δεν μπορούν να εργαστούν, αλλά έχουν και αυξημένες ανάγκες σε περίθαλψη και φάρμακα.

* Σύμφωνα με τα αντίστοιχα πρότυπα της Δανίας, που προεκλογικά έγινε πολύ δημοφιλής, το 40% των Ελλήνων βρίσκεται κάτω από τα (δανέζικα) όρια της φτώχειας.

* Σε 20.000 υπολογίζονται οι σιτιζόμενοι καθημερινά από τις πρωτοβουλίες της Εκκλησίας και του Δήμου της Αθήνας.

* 2,2 εκατομμύρια Ελληνες ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Το 25% των εργαζομένων λαμβάνει αποδοχές μικρότερες των 750 ευρώ, ενώ ο κατώτατος μισθός φθάνει μόλις στο 60% των κατώτατων αμοιβών των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, όταν οι τιμές βασικών καταναλωτικών αγαθών είναι μεγαλύτερες εδώ. Το 30% έχει αποδοχές μεταξύ 750 και 1.000 ευρώ.

* Το εισόδημα του 20% των περισσότερο εύπορων Ελλήνων είναι έξι φορές υψηλότερο από το εισόδημα του 20% των λιγότερο εύπορων.

Πόσο η ανάγνωση είναι μια αγωνία;

«Διαβάζω δεν σημαίνει απλά γυρίζω σελίδες»

Της Josyane Savigneau , Επιμέλεια: Έφη Φαλίδα

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009

«Σήμερα είναι πιο εύκολο να παρατήσεις  το διάβασμα και να διασκεδάσεις με τα  γκάτζετ της τεχνολογίας, να  ασχοληθείς με τον ηλεκτρονικό  υπολογιστή ή το iΡhone»,  παρατηρεί ο Φίλιπ Ροθ

«Οι άνθρωποι που διαβάζουν και γράφουν είναι ένα είδος φαντασμάτων που επιβιώνουν. Φυσικά, υπάρχουν ακόμα κάποιοι που διαβάζουν πολύ, αλλά είναι σπάνιοι. Η ανάγνωση δεν είναι η αγορά του βιβλίου και το γύρισμα των σελίδων.

Η ανάγνωση απαιτεί δυνατή αυτοσυγκέντρωση».

Ο Φίλιπ Ροθ είναι κατηγορηματικός. Στο νέο του μυθιστόρημα «Το φάντασμα φεύγει» (Εκδ. Πόλις) ο Αμερικανός συγγραφέας εκφράζει τις σκέψεις του για την πολιτική, τη μοίρα της λογοτεχνίας, την απώλεια της ενέργειας που συμβαίνει με το πέρασμα της ηλικίας.

Εξηγεί πως η τέχνη της γραφής είναι πρόκληση αλλά κι ένας τρόπος ολοκληρωμένης σκέψης. Και επισημαίνει πως είναι πιο εύκολο να παρατήσεις το διάβασμα και να διασκεδάσεις με τα γκάτζετ της τεχνολογίας, να ασχοληθείς με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το iΡhone.

Μέσα από το λογοτεχνικό του alter ego, τον Νέιθαν Ζούκερμαν,- τον οποίο και αποχαιρετά σε αυτό το μυθιστόρημαο Ροθ θεωρεί υπαίτιους τους δημοσιογράφους γι΄ αυτήν την επιχείρηση καταστροφής της λογοτεχνίας. «Οι ήρωές μου θρηνούν για το ότι οι πολιτιστικοί συντάκτες δεν ενδιαφέρονται αληθινά για τα βιβλία, για το στοιχείο που τα κάνει μοναδικά.

Αντίθετα, προτιμούν να μιλούν γύρω από αυτά, να αναζητούν μία λεπτομέρεια στο βιογραφικό του συγγραφέα και να συνδέουν το βιβλίο με κάποιες θεωρήσεις τους. Ή επειδή έχουν διαβάσει μόνο ένα βιβλίο ενός συγγραφέα γράφουν για τα υπόλοιπα με τον ίδιο τρόπο κι ας μη γνωρίζουν το έργο του».

Σε αυτό το βιβλίο ο Ροθ τοποθετεί την ιστορία του σε μία σημαντική χρονική στιγμή για την πολιτική ιστορία τηςΑμερικής: την επανεκλογή του Τζορτζ Γ. Μπους το 2004. Στιγμή που τη συνδέει με την κακότυχη μοίρα της χώρας του. «Από το 1963 η χώρα έχει περάσει πολλά δεινά. Η ιστορία μας θα ήταν διαφορετική αν δεν είχαν συμβεί τόσες δολοφονίες. Ο Τζων Κέννεντυ, στη συνέχεια ο αδελφός του Ρόμπερτ και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Όλα αυτά ώθησαν τη χώρα προς μία άλλη κατεύθυνση», είναι η τοποθέτηση του συγγραφέα. Την οποία ολοκληρώνει με τη σκέψη ότι «η ανάδειξη του Μπους το 2000 δεν ήταν ακριβώς εκλογική νίκη. Αυτό που εκπλήσσει και είναι απογοητευτικό για τους χαρακτήρες του βιβλίου μου είναι η επανεκλογή του ύστερα από τα τέσσερα πρώτα χρόνια της πολιτικής του».

Η πολιτική Μπους ανήκει στο παρελθόν. Μήπως η χώρα θα έχει καλύτερη τύχη με τον Ομπάμα;

«Σίγουρα. Όμως εκείνος ήρθε σε μία πολύ δύσκολη εποχή για όλον τον πλανήτη».

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων