Συνάντηση με έναν αστροναύτη

Κατερίνα Μιχαηλίδη, Έλσα Περάκη, Τζένη Λυμπεράτου

Το απόγευμα της Πέμπτης 31/10/2013, και στο αμφιθέατρο «Μαρία Μανασάκη» του Φοιτητικού Κέντρου του Πανεπιστήμιου Κρήτης στις Βούτες, είχαμε μια μοναδική ευκαιρία… Ήμασταν ο Θωμάς Λοππινέ, ο Γιώργος Παναγιωτάκης, η Ειρήνη Δασκαλάκη, η Κατερίνα Μιχαηλίδη, η Έλσα Περάκη, η Τζένη Λυμπεράτου και η καθηγήτριά μας, η κ. Ειρήνη Περυσινάκη.

Ως μικρά παιδιά, οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρευόμαστε να ακολουθήσουμε παραμυθένια επαγγέλματα, όπως μπαλαρίνες ή αστροναύτες. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, ένα κομμάτι του εαυτού μας, εκείνο που αντιπροσωπεύει την παιδική μας διάθεση, θα εξακολουθεί πάντα να θαυμάζει όσους κατόρθωσαν να υλοποιήσουν τα παιδικά αυτά όνειρα. Έτσι, ήταν επόμενο, να ενθουσιαστούμε όταν μας δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά ένα αληθινό αστροναύτη, τον καθηγητή Ernst Messerschmid. Ο κ. Messerschmid ήταν προσκεκλημένος από το Πανεπιστήμιο Κρήτης για να δώσει μια ομιλία με θέμα «Ταξίδι στο διάστημα». Με τη βοήθεια, λοιπόν, της κ. Περυσινάκη, όχι μόνο παραβρεθήκαμε στην ομιλία του, αλλά εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία για να του μιλήσουμε από κοντά και να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες για το επάγγελμά του.

Απομαγνητοφωνήσαμε και μεταφράσαμε ολόκληρη τη συνέντευξη που μας παραχώρησε:

EM: Ξέρετε ότι είμαι εδώ επειδή είμαι φυσικός και δούλευα στο CERN, ως μηχανικός με επιταχυντές και στη συνέχεια έγινα αστροναύτης. Μόλις το Μάη δούλευα ως μηχανικός για να δώσω μια παρουσίαση και ένας καθηγητής από εδώ, ο Θεόδωρος Τομαράς, μου είπε να έρθω το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο για να δώσω μια παρουσίαση και αυτή είναι που θα δώσω σε λίγο. Και εσείς μένετε εδώ;

Εμείς: Ναι.

EM: Πολύ ωραία, πολύ ωραία… Το εκτιμώ. Λοιπόν… τώρα έχετε κάποιες ερωτήσεις;

κ. Περυσινάκη: Ναι. Για εμάς δεν είναι πολύ συχνά που βλέπουμε κάποιον που έχει ανέβει στο διάστημα… Μερικές ερωτήσεις σχετικά με αυτό… εεε… για παράδειγμα, πόσο καιρό είναι η προετοιμασία για να πάτε εκεί; Πόσο καιρό θα μείνετε στο χώρο και τι κάνετε εκεί;

EM: Ναι, εντάξει, ήμουν στο διάστημα για μία εβδομάδα και πέταξα με το διαστημικό λεωφορείο CHALLΕNGER και αυτή ήταν η τελευταία πτήση του. Μετά από αυτήν την πτήση ήταν η έκρηξη το 1986. Πολλά χρόνια πριν.

κ. Περυσινάκη: Υπήρχε και μια δασκάλα, καθώς και…

EM: Τη δασκάλα την ήξερα πολύ καλά, Christa McAuliffe… Και τότε θα έπρεπε να αποφασίσω αν θα μείνω άλλα πέντε χρόνια στην εκπαίδευση ή οκτώ χρόνια. Τελικά έμεινα οκτώ χρόνια, αλλά στη συνέχεια αποφάσισα να γίνω καθηγητής. Είχα την σωστή ηλικία, ήμουν σαράντα χρονών, ήμουν έμπειρος και φυσικός, είχα πάει στο διάστημα και στη συνέχεια έγινα μηχανικός. Είχα ένα πολύ μεγάλο ινστιτούτο. Το ινστιτούτο έχει τώρα εκατό φοιτητές PHD…

κ. Περυσινάκη: Εκατό;!

EM: Ναι, είναι η μεγαλύτερη αεροδιαστημική σχολή. Έχουμε και σχολή αεροναυπηγικής και είμαστε 22 καθηγητές. Ήμουν μόνο μικρό χρονικό διάστημα στο χώρο, αλλά στη συνέχεια έγινα καθηγητής και έχει πολλά κοινά με την έρευνα και τη διδασκαλία και την ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία… Θα πρέπει να σας πω λίγα περισσότερα για την EESA. Η Ελλάδα έγινε μέλος της EESA ακριβώς τη στιγμή που έφυγα από την EESA. Έτσι, περίπου το 2003-2004 ήταν 17 κράτη-μέλη και από το 2000-2005 ήμουν ο αρχηγός όλων των ευρωπαϊκών αστροναυτών. Έτσι ήμουν υπεύθυνος για την επιλογή των εθελοντών, των υποψηφίων για διαστημικές πτήσεις και εκείνων που είχα επιλέξει. Οι αστροναύτες δεν μιλούν γερμανικά ή γαλλικά, έχουμε μόνο την ευρωπαϊκή γλώσσα. Ελπίζω ότι θα υπάρξει στο μέλλον και ένας Έλληνας αστροναύτης!

κ. Περυσινάκη: Ευχαριστούμε!

Tζένη: Το να γίνει κάποιος αστροναύτης δεν είναι και πολύ κοινό επάγγελμα… Τι σας παρακίνησε για να ακολουθήσετε αυτό το επάγγελμα και να δουλέψετε στο CERN;

EM: Πριν αρχίσω τη μελέτη, ήμουν ένας υδραυλικός στο εργαστήριο του πατέρα μου. Έτσι, με μόνο οκτώ χρόνια σχολείου, από τα έξι μου μέχρι τα δεκατέσσερα μου έκανα πρακτική άσκηση ως υδραυλικός στο εργαστήριο του πατέρα μου. Και παράλληλα, μια δασκάλα μου είπε ότι θα μπορούσα να επιτυγχάνω περισσότερα. Στην ηλικία των 20 είχα το δικαίωμα, είχα τα προσόντα για να σπουδάσω. Αφού τελείωσα τη στρατιωτική μου θητεία, σπούδασα φυσική και ενώ ήμουν πολύ χαμηλά στην εκπαίδευση, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ήμουν ο καλύτερος από όλους στην τάξη μου στη φυσική. Στη συνέχεια, ως ένδειξη εκτίμησης, το καλοκαίρι με στείλανε ως μαθητή να υπηρετήσω. Και είχα φυσικά – δεδομένου ότι η σύζυγός μου, που προέρχεται περισσότερο από τους τομείς της λογοτεχνίας, ιστορίας, τέχνης κλπ, μου είπε ότι μου λείπουν ακόμα μερικά πράγματα που διδάσκονται στο σχολείο, όπως γλώσσες. Έπρεπε να μάθω αγγλικά και γαλλικά, ήμουν άπταιστος στα γαλλικά… Πρώτα απ’ όλα ήταν η γλώσσα. Δεύτερον, ήταν να εργάζομαι μαζί ως φυσικός σε ένα μεγάλο εργαστήριο με πολλές, εθνικότητες. Δεν είναι η γλώσσα που μας χωρίζει. Είναι μερικές φορές πιο δύσκολο να ασχοληθεί κανείς με διαπολιτισμικές προσεγγίσεις απ’ ό,τι να ασχοληθεί με τη γλώσσα. Η γλώσσα είναι κάτι τεχνικό. Ήμουν υδραυλικός και μπορούσα να επισκευάσω κάτι, ήμουν μηχανικός και μπορούσα να επισκευάσω το ραδιόφωνο, ήμουν ο επισκευαστής για μεγάλους επιταχυντές στο CERN και αυτό είναι μερικές φορές, ας πούμε, μεγαλύτερο από τα πνευματικά χαρακτηριστικά.

Κι αυτό ήταν απλά ένα ακόμη βήμα. Ήμουν απλά ένας φοιτητής φυσικής και ποτέ δεν πίστευα ότι πάντα ήθελα να γίνω αστροναύτης. Τελείωσα το διδακτορικό μου και καθώς γύριζα πίσω για να καθαρίσω το γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο, ενώ οδηγούσα στο αυτοκίνητο, άκουσα στο ραδιόφωνο μια συνέντευξη με έναν γιατρό για την υγεία στο χώρο του διαστήματος και γενικότερα για την αεροναυτική και απλά ανέφερε ότι σε λίγες εβδομάδες θα υπάρξει δημόσια ανακοίνωση σε μια γερμανική εβδομαδιαία εφημερίδα. Με είχαν ενημερώσει ήδη ότι χρειάζονται αστροναύτες και θα μπορούσα να κάνω αίτηση. Στη συνέχεια, ο δημοσιογράφος στη συνέντευξη ρώτησε «τι χρειάζεται;» και ο γιατρός είπε ουσιαστικά μόνο πέντε προϋποθέσεις: να είναι υγιείς, ψυχολογικά σταθεροί, «easy going», να έχουν σπουδάσει φυσική ή μηχανική ή ιατρικές επιστήμες και να μπορούν να χειριστούν καταστάσεις, έχοντας ισχυρά χαρακτηριστικά και όντας έτοιμοι να αναλάβουν ευθύνη αλλά και να μείνουν ήσυχοι και να υπακούσουν σε εντολές άλλου αν χρειαστεί. Πολύ σημαντικό είναι να είναι ψύχραιμοι. Πριν να το καταλάβω ήμουν υποψήφιος να πάω στο διάστημα. Μου είπαν ότι θα ήμουν ο πρώτος Ευρωπαίος που θα πετούσε, δεδομένου ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά μου ήταν λίγο περισσότερο προς τη δεύτερη ή την τρίτη αποστολή. Φυσικά πέταξα δύο χρόνια μετά τον πρώτο Ευρωπαίο αστροναύτη, αλλά ήμουν ο 2ος αστροναύτης από τη Δυτική Ευρώπη. Ήμουν στη 3η Γερμανική αποστολή. Πρώτη ήταν από την Ανατολική Γερμανία που πέταξε με τους Ρώσους. Τρία χρόνια αργότερα είχα δύο έτη εκπαίδευσης για μία εβδομάδα, που είναι επίσης κάτι που είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ήταν δύσκολο όσον αφορά το χρόνο, χωρίς διακοπές, αλλά ήταν πολύ ανταποδοτικό… Μου είπαν ότι έπρεπε να πάρω μια άδεια πιλότου δύο εβδομάδες πριν πετάξουμε… Ήταν προϋπόθεση. Μερικές φορές αν ωθούνται οι άνθρωποι και τους ενδιαφέρει κάτι, μπορούν να κάνουν τα πάντα.

Έλσα: Πώς αισθανθήκατε όταν απογειωνόσασταν;

EM: Σωματικά έχουμε συνηθίσει! Φτάσαμε μέχρι και τα 7 G… αισθανθήκαμε επτά η έξι φορές τη βαρύτητα που έχουμε στη Γη.

Γιώργος: Mach είναι μέτρο της ταχύτητας;

EM: Μέτρο της ταχύτητας του ήχου! Μερικά από τα αεροσκάφη μπορούν να πετάξουν με δύο φορές την ταχύτητα του ήχου. Και τότε όταν φτάσαμε τα 6G συνειδητοποιήσαμε το μυαλό μας λειτουργούσε τέλεια αλλά τα περιφερικά νεύρα μας δεν τροφοδοτούνταν πλέον με οξυγόνο και στη συνέχεια, ξαφνικά όλα σκοτείνιασαν (μεταξύ 6G και 7G). Στην αρχή είναι σαν να βλέπεις μέσα σε ένα τούνελ και στη συνέχεια σκοτάδι.

Κατά την απογείωση γίνεται έκρηξη στο κάτω μέρος του διαστημόπλοιου και στη συνέχεια νιώθεις σαν «να σε κλωτσούν στον κώλο». Μετά από οκτώ λεπτά φτάνεις στο διάστημα, καθώς το διαστημόπλοιο κινείται με 27.000 km/sec.

Τζένη: Οπότε μεταξύ της επιτάχυνσης 6G και 7G είχατε ακόμα τις αισθήσεις σας αλλά δε μπορούσατε να δείτε;

EM: Πέρα από 6g δεν μπορούσα να δω τίποτα!

Τζένη: αλλά είχατε ακόμα τις αισθήσεις σας;

EM: Ναι! Ήταν εκπληκτικό και στο διάστημα το πόσο καλά λειτουργεί ο οργανισμός και πώς αν χαλάσει το ένα σύστημα υπάρχει άλλο το οποίο εξακολουθεί να υποστηρίζει το μυαλό ή τις λειτουργίες. Ένα παράδειγμα, μπορεί να έχετε ακούσει ότι οι αστροναύτες παθαίνουν την αρρώστια του διαστήματος που είναι σχεδόν φυσιολογικό, διότι έχουμε ήδη εξελιχθεί από τους χιμπατζήδες εδώ και 3 εκατομμύρια χρόνια. Γι ‘αυτό μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν τα τρένα ούτε τα αυτοκίνητα με υψηλές ταχύτητες. Όταν έπεσα στο διάστημα για πρώτη φορά ένιωσα σαν να έπεφτα πίσω και στη συνέχεια απλά έπεφτα και έπεφτα και δεν έφτανα πουθενά… Εκεί μπορεί να πάρετε ένα λάθος μήνυμα από το εσωτερικό του αυτιού σας, καθώς όλα τα μηνύματα που λαμβάνει ο οργανισμός δεν ταιριάζουν μεταξύ τους λόγω της βαρύτητας. Και είναι ενδιαφέρον οτι μόνο η κίνηση σου προκαλεί την ναυτία που αισθανόμαστε στη θάλασσα. Χρειάζεται κάποια ώρα για να συνηθίσει κανείς την κίνηση στο διάστημα. Μετά από μία ή δύο ημέρες νοιώθαμε τέλεια. Η έλλειψη βαρύτητας είναι φανταστική. Μπορούσαμε να επιπλέουμε και όπως βλέπετε στις ταινίες μπορούσαμε να περπατάμε και στην οροφή του σκάφους ανάποδα. Το να βλέπεις τη Γη από ψηλά είναι πραγματικά όμορφο θέαμα… τα χρώματα… Και φυσικά είσαι εξαρτημένος από την τεχνολογία πάρα πολύ. Είναι λίγο τρομακτικό μερικές φορές. Και δεν μπορούσαμε να πάμε έξω εύκολα, επειδή υπάρχουν ακραίες θερμοκρασίες και δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου αέρας. Η ηλιακή ακτινοβολία έχει διαφορετική επίδραση. Από τη μία πλευρά του σώματός μας υπάρχουν περισσότεροι από +150 C, ενώ από την άλλη θα ήταν – 150C. Σχεδόν 300 βαθμοί διαφορά… Έτσι, αυτοί είναι παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Στο τέλος της συνέντευξης μας ξάφνιασε όταν μας είπε ότι ήθελε να μας κάνει και εμάς μια ερώτηση. Μια ερώτηση της οποίας την απάντηση, αρκετοί φυσικοί δεν γνωρίζουν. Ήταν σχετικά με τη βαρύτητα στο διάστημα και την κεντρομόλο δύναμη.

Τον ευχαριστήσαμε και προσήλθαμε στην αίθουσα ομιλιών όπου παρακολουθήσαμε την ομιλία του. Μας έδειξε και το βίντεο που τραβήξανε τότε πάνω στο διάστημα. Μάθαμε πολλά.

Γενικά θα λέγαμε πως η επίσκεψή μας ανταποκρίθηκε πλήρως στις αρχικές μας προσδοκίες. Μάθαμε ποικίλες πληροφορίες για τους διαστημικούς σταθμούς, για την ζωή των αστροναυτών αλλά και αποκτήσαμε την ικανοποίηση της γνωριμίας με μια αναγνωρισμένη προσωπικότητα του διεθνή επιστημονικού χώρου. Τώρα πια, μπορούμε να επιβεβαιώσουμε πως δεν είναι τυχαίο ότι το επάγγελμα του αστροναύτη θεωρείται παραμυθένιο από τις νεαρές ηλικίες!

Αυτή η εργασία έχει άδεια χρήσης Creative Commons -Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή4.0.