ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Κλιματική αλλαγή-Φυσικές καταστροφές, Πολιτική Προστασία

Τίτλος: «Προστάτεψε το δάσος-είναι πηγή ζωής»

Φιλοσοφία –Σκοπιμότητα προγράμματος

Το παρόν πρόγραμμα ανήκει στη θεματική « Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (ΙΕΠ, 2014). Σύμφωνα με την σύγχρονη οπτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, η οποία αναγνωρίζεται ως Εκπαίδευση για την Αειφορία, το περιβάλλον δεν αντιμετωπίζεται απλώς ως πηγή γνώσης αλλά γίνεται κατανοητό ως σύστημα ισορροπιών και σχέσεων και ο κεντρικός στόχος της είναι ο ενεργός πολίτης          ( ΙΕΠ, 2014).

Ο εκπαιδευτικός έχει το ρόλο του συν ερευνητή στις διαδικασίες εντοπισμού, διερεύνησης και ανάλυσης των σχετικών θεμάτων, του υποστηρικτή και διευκολυντή για την ανάληψη πρωτοβουλιών, διερεύνησης και δράσης από τα παιδιά, μαζί με τα παιδιά, και σε συνεργασία με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Οι δράσεις για την προσέγγιση ζητημάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αφορούν τη διασύνδεση των γνώσεων με οικείες πρακτικές καθημερινής ζωής των μαθητών/τιών, την ανάληψη πρωτοβουλιών καθώς και την αναδιαμόρφωση των στάσεων των μαθητών/τριών προς το περιβάλλον.

Η αξιολόγηση των σχετικών δράσεων στηρίζεται κυρίως σε διαδικασίες αυτοααξιολόγησης, οι οποίες εφαρμόζονται από τους ίδιους μαθητές/τριες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο με την υποστήριξη του/της εκπαιδευτικού.

Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση, η εκπαίδευση και η αλλαγή συμπεριφοράς των μαθητών/τριών σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον και συγκεκριμένα στο δασικό οικοσύστημα. Τα δάση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου φυσικών καταστροφών, όπως πλημμύρες, ξηρασίες, κατολισθήσεις και άλλα ακραία γεγονότα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δάση μετριάζουν την κλιματική αλλαγή μέσω δέσμευσης άνθρακα, συμβάλλουν στην ισορροπία οξυγόνου, διοξειδίου του άνθρακα και υγρασίας στον αέρα.

Οι επιμέρους στόχοι του προγράμματος είναι:

• η ανάδειξη των σχέσεων και αλληλεπιδράσεων φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος,
• ο εντοπισμός των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που υποβαθμίζουν ή απειλούν το φυσικό περιβάλλον
• και η ανάδειξη προληπτικών μέτρων, μέσα από διαδικασίες επίλυσης προβλήματος, διερευνητικής μάθησης, αρχές διαφοροποιημένες διδασκαλίας και περιγραφικής αξιολόγησης.

Σημείωση: Το συγκεκριμένο εργαστήριο δεξιοτήτων είχε προγραμματιστεί από τη σχολική μονάδα να υλοποιηθεί  τον Απρίλιο με επίσκεψη στο δασάκι του Κουτσουρά. Δυστυχώς εκείνη την περίοδο(6-4-2024) μια μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή ανέτρεψε τον προγραμματισμό μας. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν αλλεργικές αντιδράσεις μαθητών μας σε κωνοφόρα δέντρα. Για το λόγο αυτό τροποποιήθηκε και η επίσκεψη δεν πραγματοποιήθηκε.

1^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Ας ξανασυστηθούμε – Δημιουργούμε το συμβόλαιο της ομάδας μας»

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες αναδεικνύουν το προς μελέτη θέμα, δημιουργούν ομάδες και διαμορφώνουν κανόνες στις ομάδες μέσα από τη θετική αλληλεπίδραση και την ενεργητική συμμετοχή των μελών της ομάδας.

Το ερέθισμα για την εκκίνηση του σχεδίου δράσης δόθηκε από το φυσικό υλικό που έφερε η εκπαιδευτικός από το δασάκι του Κουτσουρά. Τα παιδιά αναγνώρισαν τα δέντρα και τους καρπούς και εκτίμησαν ότι προέρχονται από δάσος. Αποφασίζουμε να χωριστούμε σε ομάδες για να διαμορφώσουμε το πλαίσιο δράσης, όπως κάνουμε πάντα όταν ξεκινάμε μια νέα θεματική ενότητα.

Οι μαθητές/τριες δημιουργούν ομάδες  μέσα από ένα παιχνίδι και  στη συνέχεια δημιουργούν το συμβόλαιο δράσης της ομάδας. Η κάθε ομάδα αποφασίζει το όνομά της, το σύμβολό της,  τους κανόνες, τους καταγράφει με όποιον τρόπο μπορεί π.χ. τους ζωγραφίζει, τους «γράφει» και ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα αναλαμβάνει να τους παρουσιάσει στην ολομέλεια της τάξης.

Οι μαθητές/τριες συνθέτουν τα έργα τους σε ένα μεγάλο χαρτί δημιουργώντας έτσι την αφίσα με τους κανόνες της ομάδας, η οποία αναρτάται σε ένα εμφανές σημείο στην τάξη και έχουν συμφωνήσει όλοι να τηρούν τους κανόνες που έχουν θέσει.

 

2^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Τι γνωρίζω για το δάσος»

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

• Να καταγραφούν οι προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών
• Να αποκτήσουν γνώσεις για το δάσος

 

Δημιουργούμε έναν εννοιολογικό χάρτη όπου το κεντρικό ερώτημα είναι: τι γνωρίζω για το δάσος.

Στη συνέχεια σε ανοιχτό φύλλο εργασίας τα παιδιά ζωγραφίζουν πως φαντάζονται ένα δάσος.

 

Παρακολουθούμε τα βίντεο:

 

(761) Το δάσος των ζώων🦔 | Γνωρίστε τους πρωταγωνιστές του δάσους🌲 – YouTube

 

για να διαπιστώσουμε αν οι ιδέες μας ήταν σωστές.

Καταλήγουμε έπειτα από συζήτηση ότι ένα δάσος δεν αποτελείται μόνο από δέντρα, αλλά υπάρχουν ζώα, έντομα, πουλιά, ερπετά, αγριολούλουδα, βότανα, καρποί κλπ. Είναι δηλαδή ένα οικοσύστημα.

 

3^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Μικροί εξερευνητές»

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες εξερευνούν, παρατηρούν, συλλέγουν υλικό και καταγράφουν.

Αφού δεν μπορούμε να επισκεφτούμε το κοντινό δάσος αποφασίζουμε να εξερευνήσουμε την περιοχή γύρω από το Νηπιαγωγείο, όπου υπάρχουν κάποιες συστάδες δέντρων και φυσικού υλικού, τα οποία δεν καλλιεργούνται και η μορφή τους συνάδει με αυτή ενός φυσικού δάσους. Χωριζόμαστε σε ομάδες και είμαστε έτοιμοι για εξερεύνηση .

Κατά την εξερεύνηση μας φωτογραφίζουμε ότι μας κάνει εντύπωση. Επιστρέφοντας στην τάξη και βλέποντας τις φωτογραφίες διαπιστώνουμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Ανακαλύψαμε δέντρα, χόρτα, αγριολούλουδα, φύλλα, κλαδιά αλλά και σκουπίδια. 

Δημιουργήθηκε το πρόβλημα: «Πώς βρέθηκαν τα σκουπίδια εκεί και τι κινδύνους δημιουργούν ». «Τι μπορούμε να κάνουμε»;

Ενδεικτικές ερωτήσεις:

«Πώς βρέθηκαν αυτά τα απορρίμματα ( πλαστικά μπουκάλια, χαρτιά, κ.λ.π) στο δάσος ;

-Ποιοι νομίζετε ότι τα άφησαν εκεί;

– Γιατί επισκέπτονται οι άνθρωποι το δάσος;

– Ποιες από τις παραπάνω δραστηριότητες των ανθρώπων και σε ποιες περιπτώσεις νομίζετε ότι δημιουργούν κινδύνους για το δάσος;

Ενδεικτικές απαντήσεις:

-Τα απορρίμματα τα εγκατέλειψαν οι άνθρωποι όταν επισκέφθηκαν το δάσος, ενώ τα ξερά κλαδιά, τα ξερά φύλλα και οι πευκοβελόνες έπεσαν από τα δένδρα»

-Να πάρουν καθαρό αέρα, να περπατήσουν, να παίξουν, να κάνουν πικ-νικ, να ψήσουν»

Μετά από διεξοδική συζήτηση καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα απορρίμματα που αφήνουν οι άνθρωποι από το πικ-νικ και από το ψήσιμο, μολύνουν το

περιβάλλον και επειδή ανάβουν και καίγονται εύκολα (εύφλεκτα υλικά) μπορεί ναπάρει φωτιά το δάσος.

Τα παιδιά ζωγραφίζουν τι πρέπει να υπάρχει στο δάσος και τι όχι. Οι ζωγραφιές τους ομαδοποιούνται και δημιουργούνται δύο εννοιολογικοί πίνακες που ονομάστηκαν ΝΑΙ και ΟΧΙ.

 

Στο τέλος τα παιδιά ανά δύο στον Υπολογιστή παίζουν ένα παιχνίδι στο Φωτόδενδρο: Ταίριαξε τις ψηφίδες για να κάνεις το οικοσύστημα του δάσους.

 

 

3^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Συνέντευξη από ένα δέντρο»

Κατά την επίσκεψή μας στο χώρο κοντά στο Νηπιαγωγείο τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με μια γιγάντια χαρουπιά, την οποία έσπευσαν να αγκαλιάσουν και να χαϊδέψουν τον φλοιό της. Θέτουμε στα παιδιά τον προβληματισμό: «Αν ένα δέντρο μπορούσε να μιλήσει, τι θα μας έλεγε;» Προτείνουμε στα παιδιά να πάρουμε συνέντευξη από ένα δέντρο. Οι ερωτήσεις της συνέντευξης προετοιμάζονται στην ολομέλεια.

Ενδεικτικές ερωτήσεις συνέντευξης

Δημοσιογράφος: Πώς σε λένε; ( τα παιδιά από την βιωματική τους εμπειρία μπορεί να έχουν  ακούσει ονόματα δένδρων)

Δένδρο: ……….

Δημοσιογράφος: Πόσο χρονών είσαι;

Δένδρο:………..

Δημοσιογράφος: Πώς είναι ο κορμός σου, πώς είναι τα φύλλα σου;

Δένδρο:……….

Δημοσιογράφος: Πώς τρέφεσαι;

Δένδρο:……..

Δημοσιογράφος: Ποια ζωάκια κατοικούν πάνω στα κλαδιά σου;

Δένδρο:……….

Δημοσιογράφος: Ποια άλλοι ζουν στη γειτονιά σου;

Δένδρο:……….

Δημοσιογράφος: Τι προσφέρεις στον άνθρωπο;

Δένδρο:…………

Παίζοντας ένα παιχνίδι ρόλων (Δημοσιογράφος-Δέντρο) πήραμε συνέντευξη από ένα δέντρο. Καταγράψαμε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις.

Από τη συνέντευξη που πήραμε  από το δένδρο μάθαμε ότι: το δένδρο τρέφεται με τις ρίζες οι οποίες παίρνουν νερό και άλλες θρεπτικές ουσίες

από το έδαφος, στα κλαδιά του κατοικούν διάφορα μικρά ζώα, πουλιά και έντομα, δίπλα του ζουν άλλα δένδρα, θάμνοι και διάφορα φυτά,

προσφέρει στον άνθρωπο καθαρό αέρα, οξυγόνο, καρπούς, ξύλα, σκιά και είναι ένας χώρος αναψυχής και άθλησης.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι το δάσος έχει πολλά δένδρα θάμνους και άλλα φυτά που δημιουργούν ένα ξεχωριστό περιβάλλον

όπου ζουν πολλά ζώα.

Κάναμε και μια κατασκευή με ένα σκιουράκι που κρατάει ένα βελανίδι. Η ιδέα από εδώ.

Και έναν βάτραχο επίσης από εδώ.

 

4^ο Εργαστήριο

Τίτλος: Το δάσος ο πιο καλός μας φίλος, απειλείται

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες επεξεργάζονται και αναλύουν τα στοιχεία που συνέλλεξαν. Αναγνωρίζουν τα οφέλη του δάσους και αντιλαμβάνονται ότι κάποιες ανθρώπινες δραστηριότητες δημιουργούν κινδύνους για το δάσος.

Παρακολουθούμε τα παρακάτω βίντεο:

 

Μετά την παρακολούθηση των βίντεο τίθενται ερωτήσεις από την εκπαιδευτικό.

– Ποιά νομίζετε ότι είναι τα οφέλη του δάσους;

– Πού οφείλονται οι πυρκαγιές στο δάσος; Εκτός από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που αλλού οφείλονται;

– Τι συμβαίνει όταν το δάσος παίρνει φωτιά;

– Η καταστροφή ενός δάσους τι συνέπειες έχει για τη ζωή του δάσους αλλά και για τη ζωή του ανθρώπου;

– Με ποιούς τρόπους μπορούμε να βοηθήσουμε;

Τα παιδιά ενθαρρύνονται να διατυπώσουν τις απόψεις τους και να τις αιτιολογήσουν. Μέσα από τη διατύπωση διαφορετικών απόψεων και τις γνωστικές συγκρούσεις που θα προκύψουν, επιδιώκεται η γνωστική ανάπτυξη των μαθητών. Αφού συζητήσουμε για τις αιτίες που κινδυνεύει το δάσος, η εκπαιδευτικός παρουσιάζει σε κάθε ομάδα καρτέλες και ζητά να τις ταξινομήσουν σε τρείς κατηγορίες:

• Ανθρώπινες ενέργειες από λάθος, επειδή δε γνωρίζουμε ή αδιαφορούμε.
• Ανθρώπινες ενέργειες από πρόθεση.
• Φυσικές αιτίες

5^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Το δάσος καίγεται»

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες συνειδητοποιούν τις συνέπειες που έχει η καταστροφή ενός δάσους, λόγω πυρκαγιάς, για τη ζωή του αλλά και για τη ζωή του ανθρώπου καθώς και τους τρόπους προστασίας του.

Στην ολομέλεια οι μαθητές/τριες, με αφορμή τις φωτογραφίες από προηγούμενο εργαστήριο όπου είχαμε την ευκαιρία να δούμε ένα όχημα πυρόσβεσης θυμόμαστε ότι για να περιορισθεί η καταστροφή εξαιτίας της φωτιάς λαμβάνεται ένας αριθμός προληπτικών μέτρων και ότι σε περίπτωση εκδήλωσης μιας πυρκαγιάς καλούμε την Πυροσβεστική Υπηρεσία στον αριθμό 199.

Επισκεπτόμαστε τη σελίδα της WWF Ελλάς με θέμα την πρόληψη των πυρκαγιών και παρακολουθούμε ένα βίντεο:

 

Διαπιστώνουμε ότι το 90% των δασικών πυρκαγιών προκαλείται από τον άνθρωπο.

Εκτυπώνουμε τις οδηγίες που αναφέρονται στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και εξηγούμε στα παιδιά όσα σύμβολα δεν κατανοούν.

Στη συνέχεια η εκπαιδευτικός ζητά από κάθε παιδί να ζωγραφίσει τρόπους προστασίας των δασών από την πυρκαγιά. Μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής ψηφιακής αφήγησης book creator   οι μαθητές/τριες εισάγουν τις ζωγραφιές τους και με την υποστήριξη της νηπιαγωγού και δημιουργούν ένα ψηφιακό βιβλίο, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ.

Όσοι  μαθητές/τριες τελειώνουν την εργασία τους μπορούν να παρακολουθήσουν ένα τραγούδι για μουσικοκινητική δραστηριότητα «Βόλτα στο δάσος» .

 

6^ο Εργαστήριο

Τίτλος: «Αναλαμβάνουμε δράση»

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες προβαίνουν σε μια καμπάνια ενημέρωσης των γονέων, των συμμαθητών τους,των μαθητών/τριών άλλων νηπιαγωγείων και της τοπικής κοινωνίας.

Στην ολομέλεια η εκπαιδευτικός θέτει τον προβληματισμό:. «Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να προστατεύσουμε το δάσος;». Με την τεχνική της ιδεοθύελλας οι μαθητές/τριες αποφασίζουν να προβούν σε μια καμπάνια με στόχο να ενημερώσουν τους γονείς τους  και την τοπική κοινωνία για τους καλούς τρόπους συμπεριφοράς όταν επισκεπτόμαστε ένα δάσος, ώστε να ευαισθητοποιηθούν για την αλλαγή κάποιων συνηθειών που δημιουργούν κινδύνους στο δάσος.

Αφού παρακολουθήσουμε  το βίντεο:

 

Αποφασίζουμε να δημιουργήσουμε τον Κατάλογο του καλού επισκέπτη στο δάσος. Καταγράφουμε τις προτάσεις των παιδιών.

Ενδεικτικά:

• Πηγαίνω επίσκεψη στο δάσος για πικ-νικ και φεύγοντας μαζεύω τα σκουπίδια
• Δεν πετώ αναμμένα τσιγάρα στο δάσος
• Φροντίζω να σβήσω καλά τη φωτιά που άναψα για να ψήσω
• Δεν κάνω υπερβολικούς θορύβους στο δάσος για να μην ενοχλώ τα ζώα του δάσους
• Δεν καταστρέφω φωλιές πουλιών
• Φροντίζω τα δένδρα – Δεν τα πληγώνω
• Συμμορφώνουμε με τις συστάσεις των πινακίδων του δάσους
• Ειδοποιώ την Πυροσβεστική Υπηρεσία σε περίπτωση που αντιληφθώ εστία φωτιάς
• Παίρνω μόνο φωτογραφίες και αφήνω μόνο τα βήματα μου

 

Επιλέγει κάθε παιδί ποια εικόνα θα ζωγραφίσει και ξεκινάμε. Με τη βοήθεια της κας Δώρας δημιουργούμε αφίσες με τους κανόνες του καλού επισκέπτη.

 

Αξιοποιώντας το υλικό της  Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) μελετάμε μαζί με τα παιδιά το βιβλίο: Περιβαλλοντικά Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για το Δάσος, ένα συλλογικό έργο σχολικών μονάδων και  αποφασίζουμε να δημιουργήσουμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.

Επιλέγουμε το παιχνίδι «Περπατώ περπατώ μες το δάσος… ο σωστός κώδικας συμπεριφοράς» της συναδέλφου Αθανασίας Κρανιά (1^ο Δημοτικό Σχολείο Άμφισσας).

Ένα παιχνίδι που αγαπήθηκε πολύ και έγινε η αγαπημένη μας γωνιά.

 

7^ο Εργαστήριο

Τίτλος: Αξιολόγηση-Αναστοχασμός

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Οι μαθητές/τριες αναστοχάζονται επί της διαδικασίας και διαχέουν το πρόγραμμα στους γονείς και την κοινότητα.

Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακαλέσουν τα βήματα που ακολουθήσαμε κατά τη διαπραγμάτευση της θεματικής ενότητας δάσος η εκπαιδευτικός παρουσιάζει ένα power point με φωτογραφίες από τις διάφορες φάσεις του προγράμματος.

 

ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΕ ΤΟ ΔΑΣΟΣ – ΤΜΗΜΑ 2

 

 

Συζήτηση στην ολομέλεια και δημιουργία του τελικού εννοιολογικού χάρτη με στόχο την καταγραφή και τεκμηρίωση της νεοαποκτηθείσας γνώσης των παιδιών. Η σύγκριση των εννοιολογικών χαρτών (αρχικών και τελικού) κινητοποιούν τις μεταγνωστικές διεργασίες μέσω του αναστοχασμού. Οι μαθητές/τριες αναστοχάζονται σχετικά με την πορεία της διαδικασία της μάθησης τους, τον εμπλουτισμό των πρότερων γνώσεων τους και αξιολογούν τη συνεισφορά τους στη μαθησιακή διαδικασία. Αξιοποιείται η ρουτίνα σκέψης « Τότε νόμισα Τώρα ξέρω» .