Η ατομική υγιεινή είναι η πρωτογενής φροντίδα του σώματος, την οποία πρέπει να εφαρμόζει συστηματικά κάθε άτομο. Έχει ως στόχο την πρόληψη της ασθένειας, τη διατήρηση της υγείας και την καλλιέργεια της αισθητικής που είναι έμφυτη στον άνθρωπο από την πρωτόγονη εποχή. Η ατομική υγιεινή περιλαμβάνει την καθαριότητα του σώματος, τον υγιεινό ύπνο, τη στοματική υγιεινή και άλλες υγιεινές καθημερινές συνήθειες.

Βασικός Σκοπός της εκπαίδευσης σε δεξιότητες ατομικής υγιεινής είναι: Να αποκτήσουν οι μαθητές  αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και να αντιληφθούν την πολύπλευρη αξία της ατομικής υγιεινής.

Α) Καθημερινή καθαριότητα και περιποίηση του σώματος

Πολλές φορές οι άνθρωποι γκρεμίζουν με το χαρακτήρα τους ό,τι χτίζουν με το νου τους. Γι’ αυτό το λόγο η διαμόρφωση και η καλλιέργεια του χαρακτήρα του ατόμου έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή του.

Η καθαριότητα του σώματος, αλλά και του περιβάλλοντος, αποτελούν σημαντικά στοιχεία για τη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου.

Oι Σπαρτιάτες, γνωστοί για τη δύναμη και την πειθαρχία τους, έκαναν το λουτρό τους στα κρύα νερά του ποταμού Ευρώτα. Η καθημερινή καθαριότητα του σώματος είναι απαραίτητη για την καλή κυκλοφορία του αίματος, την αποφυγή δυσοσμίας και την απομάκρυνση των μικροβίων από το δέρμα. Το δέρμα του σώματός μας είναι ευαίσθητο στην υπέρυθρη ακτινοβολία και η πολύωρη έκθεση στον ήλιο δημιουργεί ρυτίδωση και καρκίνο του δέρματος. Για το λόγο αυτό συστήνεται η αποφυγή κολύμβησης και η έκθεση στον ήλιο από τις 12.00 το μεσημέρι έως τις 3.00 μ.μ. διότι εκτιθέμεθα σε περισσότερες υπέρυθρες ακτίνες. Το πρόσωπο πρέπει να καθαρίζεται με σαπούνι καλής ποιότητας, ώστε να μην ερεθίζεται το δέρμα. Στην περίοδο της εφηβείας η εμφάνιση ακμής στο πρόσωπο είναι φυσιολογική. Γιατρός δερματολόγος θα συστήσει, αν χρειάζεται, την κατάλληλη θεραπεία.

Κανόνες ατομικής υγιεινής:                      

• τακτικό πλύσιμο χεριών και περιποίηση νυχιών
• τακτικό βούρτσισμα δοντιών
• τακτικό πλύσιμο προσώπου
• καθαρές κάλτσες, άνετα και καλής ποιότητας παπούτσια
• χρήση ατομικής πετσέτας, χτένας, οδοντόβουρτσας κ.λ.π
• χρήση κατάλληλου σαμπουάν για κάθε τύπο μαλλιών
• αποφυγή βαφής μαλλιών και συχνού τεχνητού στεγνώματος
• απολύμανση χτενών.

Β) Καθημερινή καθαριότητα, φροντίδα και υγιεινή των ενδυμάτων

Η καθαριότητα των ενδυμάτων και γενικά η εμφάνιση και η καλή συμπεριφορά παίζουν σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία και συνθέτουν την πρώτη εντύπωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Το άτομο, όταν είναι καθαρό και περιποιημένο, έχει υψηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, προκαλεί θετική εντύπωση στους συνομιλητές του και είναι ευδιάθετο σε κάθε δραστηριότητα.

Οδηγίες για σωστό ντύσιμο:

• Ωραίο ντύσιμο δεν είναι το ακριβό, αλλά το απλό, το καθαρό, το καλοβαλμένο, εκείνο που ταιριάζει στην προσωπικότητα και στον τύπο του κάθε ανθρώπου.
• Πριν από κάθε αγορά ενδυμάτων, γίνεται έλεγχος της ποιότητας, της σύνθεσης, του μεγέθους, του κόστους κ.ά.
• Τα ενδύματα θα πρέπει να τοποθετούνται μέσα στην ντουλάπα καθαρά, σιδερωμένα και με τάξη.
• Τα καθημερινά ενδύματα και παπούτσια θα πρέπει να είναι κομψά, αλλά και άνετα για να γίνεται καλύτερα η κυκλοφορία του αίματος και η εξάτμιση του ιδρώτα.

Γ ) Τα καλλυντικά και οι επιδράσεις τους

Πριν αγοράσουμε κάποιο καλλυντικό:

• διαβάζουμε τις οδηγίες χρήσης
• προσέχουμε τι ταιριάζει στο δέρμα μας ή στον τύπο των μαλλιών μας ώστε να αποφεύγουμε ερεθισμούς
• ελέγχουμε την ποιότητα και κάνουμε χρήση με μέτρο
• ζητάμε τη γνώμη κάποιου ειδικού (δερματολόγου).

Τα καλλυντικά είναι προϊόντα φυσικά ή τεχνητά και έχουν ως στόχο τη διατήρηση, τη βελτίωση και την προστασία της ομορφιάς και της υγείας του προσώπου, του σώματος, των μαλλιών κ.ά.

Δ) Σωστή στάση του σώματος

Η σωστή στάση του σώματος είναι η κατακόρυφη θέση και είναι σημαντική για την όλη στατική του σώματος.

Πολύ συνηθισμένη στην προεφηβεία, κυρίως στα κορίτσια, είναι η εμφάνιση της σκολίωσης.

Oι καλές συνήθειες, όπως είναι η άσκηση και η καλή διατροφή (γάλα και παράγωγά του, κρέας, ψάρια, όσπρια, σαλάτες), η αποφυγή μεταφοράς βάρους στη νηπιακή και σχολική ηλικία και η σωστή στάση του σώματος κατά τη μελέτη στο σπίτι και στο σχολείο συντελούν κατά της σκολίωσης.

Ε) Υγιεινός ύπνος – Εργασία και ξεκούραση – Ένταση και τρόποι εκτόνωσης

O ύπνος οξύνει τον νου και ηρεμεί το νευρικό σύστημα. Βοηθά στη σωστή σωματική ανάπτυξη και ψυχική υγεία του ανθρώπου, ξεκουράζει, αναζωογονεί όλο το σώμα και έχει μεγάλη θεραπευτική δύναμη. O υγιεινός τρόπος ζωής, το καθημερινό ντους, η γυμναστική και ο βαθύς και κανονικής διάρκειας ύπνος ηρεμούν, δραστηριοποιούν και ομορφαίνουν το άτομο. Αντίθετα, η αϋπνία επιδρά αρνητικά στην υγεία και εξαντλεί κυρίως το νευρικό σύστημα του ανθρώπου. Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερες ώρες ύπνο από τους ενήλικες. Oι ενήλικες έχουν ανάγκη 7-8 ώρες, ενώ τα παιδιά 8-10 ώρες ύπνου.

Επιμέλεια υλικού: Παπά Βασιλική (Σχολική Νοσηλεύτρια)

Στο άρθρο αυτό, το οποίο θα ανανεώνεται, θα βρείτε τις δραστηριότητες που υλοποιούμε με τους μαθητές στην σύγχρονη εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση. Έτσι, όσοι μαθητές δεν συμμετέχουν, θα έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν τις δραστηριότητες στο σπίτι με την βοήθεια των γονέων τους, στον δικό τους χρόνο.

1η Δραστηριότητα

Σκοπός: ενίσχυση δεξιοτήτων αυτονομίας στο φαγητό
Επιμέρους στόχοι: εξάσκηση λεπτής κινητικότητας, ενδυνάμωση δαχτύλων, συμμετοχή σε παιχνίδι ρόλων.
Υλικά που θα χρειαστείτε:
• ταψί
• βαμβάκι
• κουτάλι
• πιάτο
Διαδικασία:
1. Παίρνουμε ένα μεγάλο κομμάτι βαμβάκι και προτρέπουμε το παιδί να το κόψει σε μικρότερα κομμάτια (μέγεθος καρυδιού) και να τα τοποθετήσει μέσα σε ένα μεγάλο ταψί.
2. Με τη βοήθεια μεγάλου κουταλιού, παρακινούμε το παιδί να μεταφέρει τα κομματάκια από βαμβάκι στο πιάτο.
3. Στην συνέχεια επιδεικνύουμε την διαδικασία που ακολουθούμε για να φάμε και προτρέπουμε το παιδί να «κάνει» πως τρώει το ίδιο ή να «ταΐσει» εμάς (ή ακόμα και κάποιο κουκλάκι του).
Tip: Αν θέλουμε, δοκιμάζουμε την παραπάνω διαδικασία με ένα αγαπημένο σνακ του παιδιού (π.χ. δημητριακά)

2η Δραστηριότητα

Σκοπός: ενδυνάμωση στοματο-προσωπικών μυών

Επιμέρους στόχοι: ανταπόκριση σε οδηγίες, συνεργασία, επαφή με υφές-υλικά

Υλικά που θα χρειαστείτε:

• Βαμβάκι
• Καλαμάκι

Διαδικασία:

1. Παίρνουμε ένα κομμάτι βαμβάκι και το τοποθετούμε στο τραπέζι, μπροστά από το παιδί.
2. Προτρέπουμε το παιδί να φυσήξει δυνατά το βαμβάκι για να διασχίσει κατά μήκος όλο το τραπέζι και να το ρίξει κάτω από την αντίθετη πλευρά.
3. Ζητάμε να επαναλάβει την διαδικασία, χρησιμοποιώντας καλαμάκι.

Tip: Για να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον το παιχνίδι, εμπλέκεται και δεύτερο άτομο και κάνουμε διαγωνισμό. Τοποθετούμε δυο καλαθάκια στο τέλος της διαδρομής (κάτω από το τραπέζι, ένα για κάθε παίκτη), βάζουμε χρονόμετρο και ξεκινάει το παιχνίδι. Ποιος θα μαζέψει περισσότερα βαμβακάκια στο καλάθι σε ένα λεπτό;

3η Δραστηριότητα

Σκοπός: εξάσκηση λεπτής κινητικότητας και ενδυνάμωση δαχτύλων

Επιμέρους στόχοι: εμπλουτισμός λεξιλογίου, ενίσχυση προ-μαθηματικών εννοιών (ομαδοποίηση και αντιστοίχιση 1 προς 1), συνεργασία, ανταπόκριση σε οδηγίες, ενίσχυση δεξιοτήτων αυτονομίας, αντιστοίχιση χρωμάτων.

Υλικά που θα χρειαστείτε:

• Ένα μεγάλο μπολ ή κουτί
• Μανταλάκια
• Ένα σχοινάκι και δυο καρέκλες
• 2-3 ζευγάρια κάλτσες και 2-3 σκουφάκια
• Μαρκαδόρους

Διαδικασία:

1. Παίρνουμε ένα μεγάλο μπολ ή ένα χαρτόκουτο (π.χ. κουτί παπουτσιών) και προτρέπουμε το παιδί να τοποθετήσει γύρω από αυτό μανταλάκια.
2. Στην συνέχεια, τοποθετούμε ένα σχοινάκι σε δυο καρέκλες, στο ύψος του παιδιού
3. Επιδεικνύουμε την διαδικασία που ακολουθούμε για να κρεμάσουμε τα ρούχα μας και προτρέπουμε το παιδί να «κάνει» την ίδια διαδικασία, κρεμώντας στο σχοινάκι κάλτσες και σκουφάκια.

Tip: Ανάλογα με τις δυνατότητες του παιδιού, επεκτείνουμε την δραστηριότητα, ως εξής:

Α) Ανάλογα με το χρώμα που έχουν τα μανταλάκια μας (ιδανικά να είναι σε χρώμα πράσινο, κόκκινο, κίτρινο και μπλε), ζωγραφίζουμε στο χαρτόκουτο κυκλάκια με τα ίδια  χρώματα και ζητάμε από το παιδί να τοποθετήσει κάθε μανταλάκι στο αντίστοιχο χρώμα.

Β) Ζητάμε από το παιδί, πριν «απλώσει» τα ρούχα στο σχοινάκι, να τα χωρίσει σε δυο ομάδες (κάλτσες και σκουφάκια).

4η Δραστηριότητα

Σκοπός: ενίσχυση δεξιότητας ισορροπίας
Επιμέρους στόχοι: συνεργασία, ανταπόκριση σε οδηγίες, εξάσκηση αδρής κινητικότητας και ισορροπίας
Υλικά που θα χρειαστείτε: μαξιλάρια, χαρτί Α4, μαρκαδόρους και χαρτοταινία.
Διαδικασία:
1. Τοποθετούμε στο πάτωμα σε ευθεία γραμμή τα μαξιλάρια ή τα πατουσάκια τα οποία τα στερεώνουμε με χαρτοταινία (αρχικά σε χαρτί Α4 σχεδιάζουμε τα πατουσάκια του παιδιού, τα χρωματίζουμε και τα κόβουμε).
2. Προτρέπουμε το παιδί να περπατήσει πάνω σε αυτά (μόνο του ή με την βοήθειά μας)
Tip: Αν θέλουμε, μπορούμε να χτυπάμε παλαμάκια ή με απλά αντικείμενα να δίνουμε ρυθμό (π.χ. χτυπώντας δυο κουτάλια ή ένα τάπερ κλπ), κάθε φορά που το παιδί θα μεταφέρεται από το ένα μαξιλάρι στο άλλο.

5η Δραστηριότητα

Σκοπός: ενίσχυση δεξιότητας ισορροπίας
Επιμέρους στόχοι: συνεργασία, ανταπόκριση σε οδηγίες, εξάσκηση αδρής κινητικότητας και ισορροπίας, κατάκτηση εννοιών, εμπλουτισμός λεξιλογίου.
Υλικά που θα χρειαστείτε: χαρτοταινία, διάφορα φρούτα
Διαδικασία:
1. Δημιουργείτε με την χαρτοταινία διάφορες διαδρομές (ευθείες ή καμπύλες γραμμές) στο πάτωμα με κοινή αφετηρία. Μπορείτε να δημιουργήσετε και ένα δέντρο με κλαδιά-διαδρομές.

2. Τοποθετείτε στην άκρη κάθε διαδρομής ένα φρούτο.
3. Προτρέπετε το παιδί να μετακινηθεί από την αφετηρία προς ένα συγκεκριμένο φρούτο, να το πάρει και να επιστρέψει, πατώντας πάνω στην γραμμή.

Tip: Μπορείτε να επεκτείνετε την δραστηριότητα, ανάλογα με το λεξιλόγιο που θέλετε να δουλέψετε (π.χ. χρώματα, σχήματα, ζώα, ρούχα κλπ)

6η Δραστηριότητα

Σκοπός: εξάσκηση λεπτής κινητικότητας και οπτικο-κινητικού συντονισμού

Επιμέρους στόχοι: δημιουργικότητα, επαφή με υλικά

Υλικά που θα χρειαστείτε: βαμβάκι, μανταλάκι, χαρτόνι σε σκούρο χρώμα, μαρκαδόρους, τέμπερα λευκή, κόλλα στικ.

Διαδικασία:

1. Σχεδιάζετε στο χαρτόνι με μαρκαδόρο το περίγραμμα ενός χιονάνθρωπου, με διακεκομμένη γραμμή.
2. Προτρέπετε το παιδί να πιάσει ένα κομμάτι βαμβάκι, χρησιμοποιώντας το μανταλάκι, και αφού το βουτήξει στην τέμπερα, ταμποναριστά να πατήσει με αυτό πάνω στο περίγραμμα.
3. Αφού στεγνώσει η τέμπερα, τοποθετείτε κόλλα στικ στην κοιλιά του χιονάνθρωπου και με την ίδια διαδικασία, το παιδί πιάνει με το μανταλάκι τα κομματάκια από βαμβάκι και τα τοποθετεί εκεί.
4. Στο τέλος μπορείτε να προσθέσετε ματάκια, μύτη και στόμα στον χιονάνθρωπο, χρησιμοποιώντας μαρκαδόρους.

7η Δραστηριότητα

Σκοπός: ενδυνάμωση δαχτύλων – εξάσκηση λεπτής κινητικότητας

Επιμέρους στόχοι: δημιουργικότητα, επαφή με υλικά

Υλικά που θα χρειαστείτε: χαρτόνι σε σκούρο χρώμα, μαρκαδόρο, πλαστελίνη λευκή.

Διαδικασία:

1. Σχεδιάζετε ή εκτυπώνετε σε σκούρο χαρτόνι μια χιονονιφάδα με απλές ευθείες γραμμές.
2. Προτρέπετε το παιδί να κόψει την πλαστελίνη σε μικρά κομματάκια και να τα τοποθετήσει πάνω στο περίγραμμα της χιονονιφάδας.
3. Τέλος, βοηθάτε το παιδί να πατήσει την πλαστελίνη με τα δαχτυλάκια του και να προσπαθήσει να την τραβήξει προς διάφορες κατευθύνσεις.

8η Δραστηριότητα

Σκοπός: εξάσκηση αδρής κινητικότητας (ρίψεις μπάλας)

Επιμέρους στόχοι: εξάσκηση οπτικο-κινητικού συντονισμού και προ-μαθηματικών εννοιών (αντιστοίχιση 1 προς 1), προ-γραφή, δημιουργικότητα

Υλικά που θα χρειαστείτε: χαρτί Α4, μαρκαδόρο, 5-6 ποτήρια μιας χρήσης (ή άδεια μπουκαλάκια νερού), μπάλα.

Διαδικασία:

1. Βοηθάμε το παιδί να σχεδιάσει το περίγραμμα από το ποτήρι πάνω στο χαρτί (3 περιγράμματα).
2. Προτρέπουμε το παιδί να τοποθετήσει από ένα ποτήρι μέσα σε κάθε περίγραμμα.
3. Οριοθετούμε τον χώρο (γραμμή ρίψεων σε απόσταση από τα ποτήρια ανάλογα με τις δυνατότητες του παιδιού).
4. Καθοδηγούμε το παιδί ώστε να ρίξει την μπάλα και να «γκρεμίσει» τον πύργο με τα ποτήρια (αν χρειαστεί επιδεικνύουμε την διαδικασία).

Tip: Αν δεν έχετε μπάλα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα μαξιλάρι και να εξασκηθείτε στον στόχο.

9η Δραστηριότητα

Σκοπός: εξάσκηση αδρής κινητικότητας (ρίψεις) και οπτικο-κινητικού συντονισμού (στόχος)

Επιμέρους στόχοι: εξάσκηση οπτικο-κινητικού συντονισμού και προ-μαθηματικών εννοιών (αντιστοίχιση 1 προς 1), ενίσχυση λειτουργικών δεξιοτήτων, εξάσκηση λεπτής κινητικότητας, ανταπόκριση σε οδηγίες και συμμετοχή σε παιχνίδι.

Υλικά που θα χρειαστείτε: κάλτσες (2 ζευγάρια), ρύζι, πλαστικά μπουκάλια, χαρτάκια post-it, χαρτοταινία.

Διαδικασία:

1. Βοηθάμε το παιδί να γεμίσει με ρύζι τα καλτσάκια, χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο κουτάλι.
2. Οριοθετούμε τον χώρο κάνοντας μια γραμμή εκκίνησης με την χαρτοταινία και σημειώνοντας με post-it 2-3 σημεία στα οποία προτρέπουμε το παιδί να τοποθετήσει τα μπουκάλια (τα μπουκάλια μπορούμε να είναι στην ίδια απόσταση ή σε αυξανόμενης δυσκολίας απόσταση, ενώ ακόμα μπορούμε να προσθέσουμε σε αυτά λίγο νερό για να αυξήσουμε την δυσκολία του έργου).
3. Καθοδηγούμε το παιδί, ώστε να πετάξει τα σακουλάκια (καλτσάκια με ρύζι), στοχεύοντας στα μπουκάλια και να τα ρίξει κάτω (αν χρειαστεί επιδεικνύουμε την διαδικασία).

Tip: Αν θέλετε μπορείτε μαζί με τα παιδιά να χρωματίσετε τα μπουκαλάκια, τοποθετώντας σε αυτά τέμπερα και ανακινώντας τα.

Επιμέλεια υλικού: Ευγενιάδου Ελισάβετ (Νηπιαγωγός ΕΑΕ) και Γεωργίου Φανή (Φυσικοθεραπεύτρια)