Ο Νίκος Καζαντζάκης, αναμφίβολα, άφησε πίσω ένα τιτάνιο συγγραφικό έργο (μυθιστορήματα, ποιήματα, θεατρικά έργα, μεταφράσεις, δοκίμια, επιστολές). Μετά το θάνατό του (26 Οκτωβρίου 1957), τα μυθιστορήματά του κυρίως, για τους αναγνώστες της κλασικής ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, αποτελούν προσφιλές αναγνώσματα, αφού είναι θεμελιακά ανοιχτά σε ποικίλες ανθρωπολογικές, ψυχολογικές, κοινωνιολογικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές υπερβατικές πραγματικότητες.
Η Επιστημονική Ημερίδα που έγινε το απόγευμα του Σαββάτου 11 Μαρτίου 2023 στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με θέμα «Ο Ευρωπαίος Νίκος Καζαντζάκης μέσα από τις μεταφράσεις των έργων του», ανέδειξε το εύρος της απήχησης που σήμερα έχει ο μεγάλος Κρητικός, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Η Ημερίδα έγινε σε συνδιοργάνωση με την Αντιπεριφέρεια Πολιτισμού & Οικονομικού Βορείου Αιγαίου αλλά και με την υποστήριξη της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, στο πλαίσιο του προγράμματος: «Σχολεία Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. European Parliament Ambassador Schools – EPAS», στο οποίο συμμετέχει το Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης.
Ομιλητές ήταν η πνευματική «εγγονή» της Ελένης Καζαντζάκη Νίκη Σταύρου, κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων έργων του Νίκου Καζαντζάκη. Στην εισήγησή της, με θέμα: «Νίκος Καζαντζάκης (1883-2023): Το ακατάσβεστο φως και οι γέφυρες πολιτισμού που ενώνουν την Ελλάδα με όλη την Οικουμένη», αναφέρθηκε στα εκδοτικά προβλήματα που υπάρχουν με τις μεταφράσεις έργων του Καζαντζάκη σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Παρόμοια ήταν και η εισήγηση του κ. Παντελή Κογιάμη, χιώτη στην καταγωγή, Διευθυντή Ορχήστρας, Μουσικολόγου, που διαμένει στη Βιέννη, με θέμα: «Οι γερμανικές μεταφράσεις και εκδόσεις των έργων του Νίκου Καζαντζάκη», όπου έκαμε λόγο για τα εκδοτικά προβλήματα των γερμανικών μεταφράσεων έργων του. Ο κ. Θεόδωρος Γραμματάς, Ομότιμος Καθηγητής Θεατρολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, στην εισήγησή του με θέμα: «Υλοζωικός μεταμορφισμός: Τα αντιφατικά ιδεόλεκτα του Νίκου Καζαντζάκη», αναφέρθηκε στα «ιδεόλεκτα», όπως ο ίδιος τα χαρακτηρίζει, της καζαντζακικής κοσμοθεωρίας, τα οποία ταξινομούνται ως εξής: Γενιά – Ράτσα – Κύρης, Κρήτη – Κρητική Ματιά, Πνεύμα / Ύλη – Καλό / Κακό – Θεωρία / Πράξη, Χρέος / Ανήφορος, Θεός / Αόρατος, Χρόνος, Ελευθερία, Υλοζωικός Μεταμορφωτισμός. Η κα Αφροδίτη Αθανασοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, στην εισήγησή της με θέμα: «Η ευρωπαϊκή και παγκόσμια εμβέλεια της σκέψης και του έργου του Νίκου Καζαντζάκη», αναφέρθηκε στο πότε ο Νίκος Καζαντζάκης έγινε Ευρωπαίος και παγκόσμιος. Για την κα Αθανασοπούλου τα μυθιστορήματά του: Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αδερφοφάδες, Ο Καπετάν Μιχάλης, Ο τελευταίος πειρασμός, Ο φτωχούλης του Θεού, Aναφορά στον Γκρέκο, Ασκητική άνοιξαν το δρόμο ώστε ο Καζαντζάκης να διαβάζεται εδώ και δεκαετίες σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Τέλος, ο κ. Απόστολος Πούλιος, Δρ Γλωσσολογίας ΕΚΠΑ και Φιλόλογος στο Ράλλειο Γυμνάσιο Θηλέων Πειραιά, στην εισήγησή του με θέμα: «Τα χαρακτηριστικά της πρωτότυπης νεοελληνικής δημοτικής γλώσσας του Νίκου Καζαντζάκη και η πιθανή δυσκολία μονολεκτικής απόδοσης των σύνθετων λέξεων των μυθιστορημάτων του σε αρκετές ξένες γλώσσες» αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά και τη δυσκολία της καζαντζακικής γλώσσας, σ’ ό,τι αφορά τη μετάφρασή της άλλες γλώσσες.
Την Ημερίδα διανθίστηκε με αναγνώσεις αποσπασμάτων από μεταφρασμένα έργα του Καζαντζάκη στην αγγλική, τη γαλλική, τη γερμανική και την ιταλική γλώσσα. Τα αποσπάσματα διάβασαν οι παρακάτω μαθητές/τριες της Α΄ Λυκείου του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης: ο Μιχάλης Σαραντινός διάβασε απόσπασμα από την αγγλική έκδοση του Ταξιδεύοντας: Αγγλία· η Παρασκευή Κουγκούλιου και η Ελένη – Μαρία Βαμβούρη απόσπασμα από τη γαλλική έκδοση Ταξιδεύοντας: Ρωσία· η Μυρτώ Σωτηρχέλλη απόσπασμα από τη γαλλική έκδοση Όφις και Κρίνο· ο Γεράσιμος Ντίνος απόσπασμα από τη γερμανική έκδοση της Αναφοράς στον Γκρέκο και ο Παναγιώτης Κατζάνης αποσπάσματα από το Ο Χριστός ξανασταυρώνεται και την Ασκητική. Οι μεταφράσεις ήταν δωρεά στη Σχολική Βιβλιοθήκη από την κα Νίκη Σταύρου. Ωστόσο, από τις πιο όμορφες στιγμές της Ημερίδας ήταν και η μετάφραση σε γλώσσα Φαρσί (Περσικά) αποσπάσματος από το πριν ένα έτος ανέκδοτο έργο του Καζαντζάκη Ο ανήφορος. Τη μετάφραση έκαμε ο μαθητής της Α΄ Λυκείου Ματίν Τζόουα, προσφυγάκι από το Αφγανιστάν, ο οποίος μιλά πολύ καλά την ελληνική γλώσσα. Αξίζει, εδώ, να αναφέρουμε αυτό το απόσπασμα: «-Μου έκαμε μεγάλο καλό ο λόγος αυτός, θα σου τον θυμίσω, είπε ο Κοσμάς. Ένας ραβίνος έλεγε στο μαθητή του; “Όταν προφέρεις μια λέξη, πρέπει να μπαίνεις μέσα στη λέξη με όλο σου το κορμί”. “Και πως μπορεί να μπει ολάκερος ένας άνθρωπος σε μια λέξη;” ρώτησε ο μαθητής. “¨Όποιος θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από μια λέξη”, αποκρίθηκε ο ραβίνος, “είναι ανάξιος να μιλάει κανείς μαζί του”. Πολλές φορές από τότε αναστορήθηκα μ’ ευγνωμοσύνη τα λόγια τούτα του ραβίνου. Ένιωθα κι εγώ πάντα τη λέξη συμπυκνωμένη δύναμη, όπως λένε σήμερα οι σοφοί πως είναι η ύλη· όχι μάζα νεκρή παρά τεράστιες αντίδρομες δυνάμεις που είναι τόσο ισορροπημένες που φαίνονται ν’ ακινητούν. Τέτοιες κι οι λέξεις. Όποιος διαβάζει ένα κείμενο, αν θέλει να το νιώσει, ένα και μόνο έχει να κάνει: να συντρίβει τη φλούδα, σκληρή ή μαλακιά, της κάθε λέξης και ν’ αφήνει το νόημά της να ξεσπάει μέσα στην καρδιά του. Όλη η τέχνη του δημιουργού είναι να στριγμώνει μαγικά μέσα στα γράμματα του αλφάβητου ανθρώπινη ουσία· κι όλη η τέχνη του αναγνώστη είναι ν’ ανοίγει τις μαγικές αυτές παγίδες και να λευτερώνει το φλογερό και γλυκύτατο περιεχόμενό τους. Κι είμαι βέβαιος, Νοεμή: όποιος μπορεί καλά να κυβερνήσει τη λέξη, μπορεί να σώσει τον κόσμο». Μετά το πέρα των εισηγήσεων ακολούθησε γόνιμη συζήτηση και ευχάριστος διάλογος των συμμετεχόντων μαθητών/τριών με την κα Νίκη Σταύρου.
Ο Διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης ευχαριστεί θερμά: την Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού και Οικονομικού Βορείου Αιγαίου κα Αναστασία Αντωνέλλη για τη γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια της Ημερίδας, την Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη για τη στήριξή της, τον κ. Παναγιώτη Κουφέλο, Χωρικό Αντιπεριφερειάρχη Βορείου Αιγαίου, τον κ. Βασίλειο Μακρυπούλια, Σχολικό Σύμβουλο Φιλολόγων Λέσβου και τον κ. Ευστράτιο Χατζηστυλιανού, Διευθυντή του 7ου Επιτελικού Γραφείου της 98 ΑΔΤΕ, που με την παρουσία τους τίμησαν την Ημερίδα. Ευχαριστεί, επίσης, την ΕΡΑ Αιγαίου για την τηλεοπτική κάλυψη της εκδήλωσης
Την Επιστημονική επιτροπή της Ημερίδας αποτελούσαν η κα Νίκη Σταύρου, κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων έργων του Νίκου Καζαντζάκη, ο κ. Θεόδωρος Γραμματάς, Ομότιμος Καθηγητής Θεατρολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ, η κα Αφροδίτη Αθανασοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο κ. Παντελής Κογιάμης, Διευθυντής Ορχήστρας, Μουσικολόγος, ο κ. Απόστολος Πούλιος, Δρ Γλωσσολογίας ΕΚΠΑ, ο κ. Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, Δρ Θεολογία ΑΠΘ & Θεολόγος Καθηγητής στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης, ο κ. Δημήτριος Αϊβαλιώτης, MSc Βιολογίας & Καθηγητής στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης και η κα Ιουλία – Μαρίνα Σαράντου, Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας – Φιλολογίας & ΜΑ Συγκριτικής Φιλολογίας. Την Οργανωτική Επιτροπή αποτελούσαν: ο κ. Αντώνιος Νείρος, Δρ Πληροφορικής Πανεπιστημίου Αιγαίου & Διευθυντής του Πρότυπου ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης, ο κ. Αθανάσιος Ι. Καλαμάτας, ο κ. Δημήτριος Αϊβαλιώτης, η κα Ιουλία – Μαρίνα Σαράντου, ο Δημήτριος Μιχαλάκης, Καθηγητής Πληροφορικής στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης, η κα Μαριάνθη Καλλονιάτου, Φιλόλογος στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης και η Χρυσαυγή Φωτεινού, Φιλόλογος στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης. Στο Προεδρείο της Α΄ Συνεδρίας ήταν ο κ. Αντώνιος Νείρος και η κα Ιουλία Σαράντου και στο Προεδρείο της Β΄ Συνεδρίας ο κ. Παναγιώτης Σκορδάς, Πρόεδρος Συνδέσμου Φιλολόγων Λέσβου & Δρ Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ και η κα Σεβαστή Τσάλτα, Δρ Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων & Αναπληρώτρια Φιλόλογος στο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Μυτιλήνης.
