Ορισμός:
Ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος που διαθέτει ο άνθρωπος εκτός της υποχρεωτικής απασχόλησης του στον τομέα της καθημερινής του δραστη¬ριότητας, και μπορεί να τον αξιοποιήσει σύμφωνα με τις προσωπικές του επιλογές.
Παράγοντες που συντελούν στην αύξηση του ελεύθερου χρόνου στην εποχή μας:
α. η μηχανοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας.
β. οι εργασιακές κατακτήσεις μέσω των συνδικαλιστικών διεκδικήσεων (ελάττωση εργάσιμου χρόνου: μείωση ωραρίου, καθιέρωση πενθήμε¬ρης απασχόλησης, αύξηση αργιών κ.α.)
γ. η αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων (στις συγκοινωνίες, στις μετα-φορές και στο χώρο της επικοινωνίας).
δ. η εξειδίκευση, εξαιτίας της υψηλής κατάρτισης, μειώνει τα όρια του πα¬ραγωγικού χρόνου.
ε. η μερικοποίηση της απασχόλησης.
Παρατήρηση: Παρά την ύπαρξη παραγόντων που συμβάλλουν στην αύξηση του ελεύθερου χρόνου, πολλοί άνθρωποι από τις ισχυρές κοινωνικοοικονομικές τάξεις και τα μεσοαστικά στρώματα εξαιτίας του τεχνητού πολλαπλασιασμού των αναγκών στις καταναλωτικές κοινωνίες, του επιχειρηματικού ανταγωνι¬σμού, της κοινωνικής και επαγγελματικής αναρρίχησης διαθέτουν υπέρμετρο χρόνο για την εργασίας τους σε βάρος του ελεύθερου χρόνου. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια πολλοί από τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις ασκούν και μια δεύτερη εργασία – στον ελεύθερο χρόνο τους – εξαιτίας της αδυναμίας να επι¬τύχουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης με τις αμοιβές από την κύρια απα¬σχόληση τους.
Μορφές δημιουργικής – ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου (γνήσιας ψυχαγωγίας):
1. Η ανάγνωση βιβλίων εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος
› ικανοποιεί την έμφυτη τάση για μάθηση
› διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες και τα πνευματικά ενδιαφέροντα.
2. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό:
› ασκεί το σώμα και συντελεί στη σωματική ευεξία
› εκτονώνει θετικά το περίσσιο φορτίο ενέργειας
› καλλιεργεί την άμιλλα μέσω των ομαδικών αθλημάτων.
3. Το ποιοτικό καλλιτεχνικό Θέαμα ή ακρόαμα (θέατρο, μουσική, επισκέ-ψεις σε μουσεία, πινακοθήκες κλπ.)
› αναπτύσσει καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα
› εκλεπτύνει τον ψυχικό κόσμο και εξευγενίζει τα συναισθήματα
› αναβαθμίζει την αισθητική.
4. Η επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα
› καλλιεργεί την κοινωνικότητα και αναπτύσσει τις κοινωνικές αρετές
› ευνοεί τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, το διάλογο
› παρέχει συναισθηματική κάλυψη.
5. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις
› συμβάλλει στην επικοινωνία των ανθρώπων, ισχυροποιεί τους συνε-κτικούς τους δεσμούς.
› ευνοεί την επαφή με το περιεχόμενο της παράδοσης.
6. Τα ταξίδια
› εμπλουτίζουν τις παραστάσεις και τις εμπειρίες
› φέρνουν σε επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς
› αναπτύσσουν πνεύμα οικουμενικής συνείδησης.
7. Η επαφή με τη φύση
› αναζωογονεί το πνεύμα
› απαλλάσσει από το άγχος της καθημερινότητας, την πλήξη και την ανία
› παρέχει την δυνατότητα ενδοσκόπησης/περισυλλογής και αποτελεί πηγή έμπνευσης και στοχασμού.
8. Ο ερασιτεχνισμός
› αναδεικνύει τις ιδιαίτερες κλίσεις και την ατομική έκφραση
› προωθεί την αυτενέργεια και την πρωτοβουλιακή διάθεση
› απαλλάσσει από την παθητικότητα, την ανία της καθημερινής μονότροπης απασχόλησης.
Μορφές μη δημιουργικής – ορθής αξιοποίησης του ελευθέρου χρόνου (νόθης ψυχαγωγίας):
1. Παρακολούθηση χαμηλής ποιότητας πολιτιστικών έργων (εμπορικό θέ-αμα ή ακρόαμα, προγράμματα ευτελούς αισθητικής -τηλεοπτικές σειρές προϊόντα της παγκόσμιας ποτιστικής βιομηχανίας κ.ά.) τα οποία: προ βάλλουν αρνητικά πρότυπα (ευδαιμονιστικά, ανταγωνιστικά, βίας κ.ά.)
2. Ηλεκτρονικά παιχνίδια:
› συνιστούν ανώφελη απώλεια χρόνου.
› παθητικοποιούν και μηχανοποιούν τη σκέψη.
› αμβλύνουν την κρίση, περιστέλλουν τη φαντασία
› καλλιεργούν την εσωστρέφεια και τον απομονωτισμό, εμποδίζουν την επικοινωνία κ.ά.
3. Η εκτόνωση στο γήπεδο μέσω εκδηλώσεων χουλιγκανισμού
› ο άνθρωπος: απλός καταναλωτής θεάματος, χωρίς ο ίδιος να αθλείται.
› ως οπαδός μιας αθλητικής ομάδας ενεργεί, συχνά, κάτω από μια μα¬ζική ψυχολογία κα, προβαίνει σε βίαιες ή αντικοινωνικές εκδηλώσεις
› ως θεατής δεν εκτονώνει θετικά το περίσσειο φορτίο ενέργειας.
4. Τα νυκτερινά κέντρα στα οποία:
› προβάλλονται προγράμματα που ευτελίζουν την έννοια της ψυχαγωγίας
› γίνεται επίδειξη νεοπλουτισμού μέσω της δαπανηρής πολυποσίας κ.ά.
› φθείρουν τη σωματική υγεία, προκαλούν φθορά και απορρύθμιση.
› δεν ευνοούν την επικοινωνία με την εκκωφαντική μουσική κ.ά.
5. Τα τυχερά παιχνίδια, όπως τα χαρτοπαίγνια κ.ά.:
› προκαλούν εθισμό, με σοβαρές παρενέργειες στη συμπεριφορά του ατόμου.
› επιβαρύνουν οικονομικά, συχνά μάλιστα οδηγούν στην άσκοπη κα-τασπατάληση του εισοδήματος.
› καλλιεργούν μια αντίληψη σύμφωνα με την οποία η βελτίωση της κοινωνικό – οικονομικής κατάστασης του ατόμου εναποτίθεται στην τύχη. Αποφεύγει, έτσι, τη συμμετοχή σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, για να επιλύσει τα προβλήματα του.
› διαμορφώνουν μια χρησιμοθηρική αντίληψη για κάθε δραστηριότη¬τα. Κάθε ενασχόληση πρέπει να αποφέρει υλικό κέρδος.
6. Η χρήση των μηχανών και η μανία της ταχύτητας:
› αποτελεί ακραία μορφή εκτόνωσης που εγκυμονεί κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα και την υγεία.
› καλλιεργεί την έφεση για επιδεικτική συμπεριφορά.
› οδηγεί κυρίως τους νέους να ταυτίζουν την αξία τους με τα αντικεί¬μενα χρήσης, όπως οι μηχανές μεγάλου κυβισμού.
7. Σε ακραίες περιπτώσεις η καταφυγή σε τεχνητούς παραδείσους με την αναζήτηση εναλλασσόμενων και απαγορευμένων εμπειριών (διάφορα είδη ναρκωτικών ουσιών):
› φθείρει τη σωματική υγεία.
› οδηγεί σε φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας.
› προκαλεί ψυχικές διαταραχές (μελαγχολία, τάση παραίτησης, αυτο-κτονίας κ.ά.) έχει ως αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση και περιθωριοποίηση.
› καθιστά τα άτομα, μέσω του εθισμού, έρμαια του πάθους τους.
Η συμβολή της πολιτείας στην ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων:
Η πολιτεία μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων με:
1. την αισθητική αγωγή μέσω του περιεχομένου και του ανθρωπιστικού προσανατολισμού του εκπαιδευτικού θεσμού, που στοχεύει στην πνευματική καλλιέργεια του μαθητή.
2. την ενίσχυση των πολιτιστικών συλλόγων που ευνοούν
› την ενασχόληση με μορφές τέχνης – γνήσιας ψυχαγωγίας (θέατρο, μουσική κ.λπ.)
› τη γόνιμη επαφή με στοιχεία του παραδοσιακού πολιτισμού
› τη δημιουργική συνάντηση και επικοινωνία των νέων
3. την αναβάθμιση – τόνωση της καλλιτεχνικής και της ευρύτερης πνευματικής δραστηριότητας σε περιοχές που μειονεκτούν εξαιτίας των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων και των οικονομικών ανισοτήτων
› στις υποβαθμισμένες συνοικίες των μεγάλων αστικών κέντρων
› στα ημιαστικά και κυρίως αγροτικά κέντρα.
4. τη δημιουργία αθλητικών και πολιτιστικών χώρων
› σταδίων και γυμναστηρίων με ελεύθερη είσοδο
› θεάτρων, σχολών χορού, ωδείων, βιβλιοθηκών κ.λπ.
5. την ενεργοποίηση του ραδιοτηλεοπτικού συμβουλίου για έλεγχο του περιεχομένου και της αισθητικής του προγράμματος των Μ.Μ.Ε. που θεσμικά εποπτεύουν
6. τον έλεγχο των εμπορευματοποιών του ελεύθερου χρόνου, κυρίως όσων ενέχονται
› σε κυκλώματα διακίνησης και εμπορίας ναρκωτικών και παράνομων ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
› σε δραστηριότητες εμπορευματικής αξιοποίησης του διαδικτύου με στοιχεία που ευτελίζουν την έννοια της ψυχαγωγίας.
Κάτω από : Έκθεση Β΄Λυκείου
Αφήστε μια απάντηση