Τα φύλα στη λογοτεχνία

    10ος-15ος αι. -Δημοτικά τραγούδια

« Του νεκρού αδερφού»

«Της νύφης που κακοπάθησε

«Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή»

«Ο γιος της χήρας»

Παράλληλα κείμενα: «Η προίκα» του Λασκαράτου

Φόνισσα του Παπαδιαμάντη  «ὑπανδρεύω τὴν κόρην μου Χαδούλαν…καὶ τῆς δίνω πρῶτον τὴν εὐχήν μου…» [απόσπασμα ]  επισκεφτείτε τη σελίδα : Σπουδαστήριο νέου Ελληνισμού

Συνανάγνωση   1^η ώρα

Ακούστε : http://www.youtube.com/watch?v=xYLuxy5cdcA

(Ήπειρος της πεντατονίας)

Και ακούστε τον Μιχάλη Γκανά να διαβάζει τα παρακάτω:

[vodsch http://www.youtube.com/watch?v=S2Ds35SbGSA&feature=player_embedded]

Παραλογή, 1993) [ΙΙ]

Μια μάνα γύρευα να βρω

μ’ εννιά μαχαίρια στο πλευρό

και με τη μια της κόρη.

Τη βρίσκω στα βασιλικά

σε πέντε όνειρα κακά

και μες στα καρυοφύλλια.

Να ’πιανε μια νεροποντή

να ξύπναγε τον Κωσταντή

να πάει βρεγμένος σπίτι.

Να του φορέσει τα στεγνά

να τον μαλώνει σιγανά…

(αναλογιστείτε: αλλάζουν οι ήρωες στα δύο τραγούδια ή παραμένουν κατ’ ουσίαν ίδιοι)

(2 ώρες) φύλλα εργασίας

Ομάδα 1^η  -2^η  

«Του νεκρού αδελφού»

«Της νύφης που κακοπάθησε»

• Η δράση στα δύο κείμενα περιστρέφεται γύρω από μια σειρά συγκρούσεων ή σχέσεων των προσώπων, μέσα στο σπίτι ή έξω από αυτό.  Μπορείτε από αυτές τις σχέσεις/συγκρούσεις να σκιαγραφήσετε το ρόλο της οικογένειας και των μελών της στη δεδομένη κοινωνική συγκυρία;
• Η αλλαγή της τύχης είναι πολύ διαδεδομένη στα δημοτικά τραγούδια. Πώς διακρίνεται αυτή η αλλαγή στα δύο κείμενα;
• Αλλαγή φωνής/αφηγητή : Η Αρετή αφηγείται την ιστορία της (σε σελίδες ημερολογίου)

Ομάδα 3^η   – 4^η

«Η αρπαγή της γυναίκας του Διγενή»

«Ο γιος της χήρας»

•      Οι τίτλοι των δύο ποιημάτων αναδεικνύουν τον κυρίαρχο ρόλο του άντρα. Πώς το πετυχαίνουν αυτό;
•      η ηρωική πράξη χρησιμοποιείται ως μέσο, που θα  καταξιώσει τον ήρωα. Πώς δικαιολογείται αυτή η οπτική του αφηγητή από το κοινωνικοΐστορικό πλαίσιο;
•     διαβάσετε τους παρακάτω στίχους να διακρίνετε τον διαφορετικό τρόπο που χτίζεται η προσωπικότητα του Διγενή. Μπορείτε να δικαιολογήσετε αυτή τη διαφορά στην οπτική;

Ο Διγενής  (ακούστε το ηχητικό)  Παραδοσιακό Κρητικό τραγούδι
Ο Διγενής ψυχομαχεί
κι η γης τόνε τρομάζει
κι η πλάκα τον ανατριχιά
πως θα τόνε σκεπάσει
γιατί από `κειά που κοίτεται
λόγια `ντρειωμένου λέει:

Νάχεν η γης πατήματα
κι ο ουρανός κερκέλια
να πάτουν τα πατήματα
να `πιανα τα κερκέλια
ν’ ανέβαινα στον ουρανό,
να διπλωθώ να κάτσω
να δώσω σείσμα τ’ ουρανού.

Ομάδα 5^η

«Του νεκρού αδελφού»

«Ο γιος της χήρας»

• Πώς δικαιολογείται σε σχέση με το κοινωνικοΐστορικό πλαίσιο το πρότυπο του ήρωα-άνδρα  που προτάσσεται κάθε φορά;
• Αλλαγή φωνής/αφηγητή : Η Αρετή απαντάει στον αδελφό της τον Κωνσταντή α) στο ίδιο ιστορικοκοινωνικό πλαίαιο και β) διαλέξτε ένα διαφορετικό κοινωνικοΐστορικό πλαίσιο για να δώσετε την απάντηση

4^η ώρα

Ολομέλεια- παρουσίαση ομαδικών εργασιών, ανταλλαγή απόψεων

5^η ώρα

Ανάγνωση του αποσπάσματος η «προίκα» του Λασκαράτου και από τη

Φόνισσα του Παπαδιαμάντη  «ὑπανδρεύω τὴν κόρην μου Χαδούλαν…καὶ τῆς δίνω πρῶτον τὴν εὐχήν μου…»

(προφορικές παρατηρήσεις- διαπιστώσεις)

Δείτε την ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Οι νύφες» http://www.ipernity.com/doc/evangrek63/13080192

Καλή αρχή

Σταματία Τσακίρη