Το κυρίως μέρος της ερευνητικής εργασίας μαθητών της Β΄Λυκείου του ΓΕΛ Ελεούσας με θέμα: “Οι ζύμες του κρασιού και το μέλλον τους” κάλυψε τον βιοτεχνολογικό τομέα. Η σχετική πειραματική έρευνα πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο του σχολείου. Παραλλήλως επιχειρήθηκε η προσέγγιση του θέματος από τη σκοπιά της τοπικής κοινωνίας , της λαογραφίας, της τέχνης και της ποίησης. Για κάθε μία από αυτές τις ενότητες συγκεντρώθηκε υλικό, που μαζί με τα επεξηγηματικά κείμενα, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο και τοποθετήθηκε σε ειδικά πλαίσια, τα οποία κοσμούν ήδη εσωτερικούς χώρους του σχολείου .
Η ΑΜΠΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΓΓΕΙΑ
Οι αρχαίοι Έλληνες δόξαζαν το θεό Διόνυσο για το μεγάλο δώρο που τους είχε χαρίσει, την άμπελο και το παράγωγό της τον οίνο. Ο Διόνυσος δεν ήταν ξενόφερτη θεότητα στον ελλαδικό χώρο. Το όνομά του βρέθηκε χαραγμένο σε πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής (14ος αι. π.Χ.) από την Πύλο και την Κρήτη. Ενδείξεις για τη χρήση αυτοφυούς αμπέλου, ως είδους διατροφής στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, έχουμε από την 4η προχριστιανική χιλιετία. Οι ενδείξεις για τα πρώτα καλλιεργήσιμα αμπέλια και την παραγωγή κρασιού παραπέμπουν στην 3η προχριστιανική χιλιετία. Οι παλαιότερες παραστάσεις, σχετικές με την άμπελο, κοσμούν αγγεία που βρέθηκαν στο ακρωτήρι της Θήρας. Εικονίζουν βότρυες (σταφύλια) και χρονολογούνται από τον 17–16ο αι. π.Χ.. Παραστάσεις, που βεβαιωμένα παριστάνουν αμπέλια και κρασί, ξαναβρίσκουμε σε αρχαιοελληνικά αγγεία ύστερα από οκτώ με εννέα αιώνες. Η έκθεση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας ομάδας μαθητών του ΓΕΛ Ελεούσας με θέμα: “Το κρασί και οι ζύμες του”. Τα αγγεία φέρουν παραστάσεις αμπέλου και παραγωγής οίνου και καλύπτουν την περίοδο από τον 7ο έως και τον 3ο αι. π.Χ.
Η ΖΙΤΣΑ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ
Οι παλαιές αυτές φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Κωνσταντίνου Κοσμά, φιλολόγου με καταγωγή από τη Ζίτσα. Τις διέθεσε στο ΓΕΛ Ελεούσας για να αξιοποιηθούν από την ομάδα μαθητών του σχολείου, που υλοποιεί ερευνητική εργασία με θέμα: “Το κρασί και οι ζύμες του”. Τα μέλη της ομάδας, μαθητές και εκπαιδευτικοί, τον ευχαριστούν θερμά. Το φωτογραφικό υλικό παραπέμπει σε άλλες εποχές. Στις μεγαλύτερες ηλικίες ξυπνά μνήμες και δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα˙ τις νεότερες γενιές τις ερεθίζει αισθητικά˙ σε όλους προσθέτει γνώση, που συμβάλλει στην κατανόηση παραγωγικών διαδικασιών του παρελθόντος. Στις φωτογραφίες εναλλάσσονται παρέες γλεντζέδων, εργάτες του αμπελιού, τρυγητές, καλάθες γεμάτες σταφύλια, συμπαθή ως μεταφορικά μέσα, ζυγίσματα με καντάρια κάτω από το πονηρό βλέμμα των εμπόρων. Σε πρώτο πλάνο οι πρωταγωνιστές-αμπελουργοί, άντρες και γυναίκες, με τα σημάδια του μόχθου στα πρόσωπά τους. Μαζί τους, στη γιορτή του τρύγου, τα μικρά παιδιά που δεν κρύβουν τη χαρά για ό,τι συμβαίνει γύρω τους και η νέα γενιά που στα μάτια της αποτυπώνεται η αγάπη για τη Ζίτσα, του ευλογημένου αυτού τόπου των αμπελιών και του καλού κρασιού.
Η ΑΜΠΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας “Οι ζύμες του κρασιού και το μέλλον τους” η ομάδα των μαθητών κατέβαλε προσπάθεια να προσεγγίσει το όλο θέμα και από την πλευρά της τέχνης. Κοσμήματα και άλλα έργα μεταλλοτεχνίας, ξυλόγλυπτα, κεντημένα υφάσματα, έργα αργυροχοΐας, χαρακτικά, χαλκογραφίες, υδατογραφίες, σχέδια και ελαιογραφίες είναι οι χώροι από τους οποίους επιλέχθηκαν έργα επώνυμων και ανώνυμων δημιουργών, Ελλήνων και ξένων. Γενική είναι η εκτίμηση ότι οι καλλιτέχνες όλων των εποχών τίμησαν δεόντως με την τέχνη τους το δώρο του θεού Διονύσου στον άνθρωπο!!!
ΟΙΝΟΣ: ΛΟΓΟΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ
Από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας δεν υπήρξε περίοδος, που οι ποιητές μας να μη τραγούδησαν τον οίνο – το θεϊκό δώρο του Διονύσου – ως πηγή χαράς και απόλαυσης, αντίδοτο στις λύπες και στα φαρμάκια της ζωής. Στα συμπόσια των Ελλήνων των ιστορικών χρόνων, κληρονομιά των ομηρικών συμποσίων και εκείνων των Λυδών και της Ιωνίας και συνέχεια των ‘‘ιερών γευμάτων’’, γεννήθηκε η λυρική και ειδικότερα η συμποσιακή ποίηση. Στους χώρους τέλεσής τους οι αρχαίοι απολάμβαναν τον οίνο και την απλή χαρά της κοινωνικότητας. Αργότερα, όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός, πήρε αρκετό χρόνο οι ‘‘ληνοβάτες’’ να παύσουν να επικαλούνται το θεό Διόνυσο πατώντας τα σταφύλια στο πατητήρι. Ο οίνος, καθαγιασμένος από τον Ιησού στον Μυστικό Δείπνο, από σύμβολο της παλαιάς θρησκείας αποτέλεσε ένα από τα ιερότερα σύμβολα και της νέας θρησκείας. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ο Βάκχος δεν φιλοξενήθηκε στο επίσημο Βυζάντιο. Ο κυνηγημένος θεός βρήκε προστασία στην κοινωνία των ταπεινών και απλών ανθρώπων του μόχθου, στους αιρετικούς και κριτικούς στοχαστές, στους ακρίτες των συνόρων της ανατολής. Η ευωχία του οίνου τελετουργούνταν στους δικούς τους χώρους, όπως το βεβαιώνουν τα τραγούδια του ακριτικού κύκλου. Κείμενα του 16ου και 17ου αι. μαρτυρούν ότι σε περιοχές του μη τουρκοκρατούμενου ελληνισμού αρχίζει η επιρροή της αναγεννησιακής λαχτάρας της ζωής και η επανασύνδεση με το πνεύμα της αρχαίας διονυσιακής λατρείας. Από τα μέσα του 18ου αι. η ποίηση αρχίζει να πλέκει εγκώμια στο κρασί και να ζωντανεύει τις στιγμές της ζωής που συνδέονται μαζί του. Στη βακχική αυτή εμπειρία πρωτοστατούν περιοχές περιορισμένης ελευθερίας και αστικής ευζωίας, όπως η Βλαχιά και τα Επτάνησα. Στην πορεία θα προστεθούν και οι περιοχές με τα αρματολίκια. Με το κίνημα του ρομαντισμού και τη γενιά του 1880 το κρασί και το αμπέλι γίνονται τα σύμβολα της ελληνικής φύσης και της κοινωνικής ζωής. Η ελληνική κοινωνία και η ελληνική ποίηση θα ανακαλύψουν στο κρασί τον πρόθυμο συμπαραστάτη για την αποτύπωση των εκδηλώσεων της καθημερινής ζωής και των συναισθημάτων που τις συνοδεύουν: της χαράς, της αγάπης, της φιλίας, του αποχωρισμού, της λύπης, της απογοήτευσης, της προσμονής, της εσωτερικής αναζήτησης, της ανάτασης… Η μικρή αυτή συλλογή στίχων, από ποιήματα που κάνουν αναφορά στο κρασί και στο αμπέλι, έγινε στο πλαίσιο ερευνητικής εργασίας ομάδας μαθητών της Β΄ Λυκείου του ΓΕΛ Ελεούσας με θέμα: ‘‘Οι ζύμες του κρασιού και το μέλλον τους’’. Ο κατάλογος των ποιητών αρχίζει από τον Όμηρο και φτάνει μέχρι τους τωρινούς. Όλοι τους σπουδαίοι, διεισδυτικοί, ευαίσθητοι, αληθινοί.
