Αρχική » Άρθρα με ετικέτα 'parental mediation'
Αρχείο ετικέτας parental mediation
The hidden fires of the Flame Nebula*
Προβληματική χρήση μέσων από τα παιδιά
Η χρήση ψηφιακών μέσων έχει αυξηθεί σημαντικά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και σε όλο και μικρότερες ηλικίες, συμπεριλαμβανομένων των νηπίων, των μαθητών και των παιδιών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η υπερβολική έκθεση στα μέσα που στη βιβλιογραφία αναφέρεται με τον όρο «Προβληματική Χρήση Μέσων» (ΠΧΜ- PMU) (Domoff et al., 2019) κατά την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αρκετές αρνητικές αναπτυξιακές συνέπειες σε παιδιά κάτω των 10 ετών. Σε πρόσφατη έρευνα καταδείχθηκε ότι η ΠΧΜ στην ηλικία των 4-11 ετών σχετίζεται με το «ταπεραμέντο» των παιδιών και τη γονεϊκή διαμεσολάβηση (Digital mediation) (Emond et al., 2024).
Αναπτυξιακοί κίνδυνοι της ΠΧΜ από τα παιδιά:
– Έλλειψη αυτορρύθμισης (συναισθηματική, εστίαση προσοχής, εσωτερικός αυτοέλεγχος-σκέψεις, συμπεριφορές, συναισθήματα).
-Εξωτερικευμένες συμπεριφορές αρνητικού τύπου ειδικά όταν τοποθετούνται όρια χρήσης (γκρίνια, παράπονα, κλάματα έως και εκρήξεις) (Emond et al., 2024).
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα ο κίνδυνος ανάπτυξης ΠΧΜ στα παιδιά αυξάνει ειδικά για τα μεγαλύτερη σε ηλικία αγόρια (το φύλο φαίνεται σημαντική μεταβλητή) όταν η ενασχόληση με τα μέσα υπερβαίνει τις 2 ώρες την ημέρα (Rega et al., 2023).
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα:
- Η ΠΧΜ οδηγεί σε πολλές αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη και την ευημερία των παιδιών (π.χ. περισσότερες προβληματικές συμπεριφορές, προβλήματα ύπνου, αυξημένα συμπτώματα κατάθλιψης, χαμηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη και χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις).
- Τα παιδιά που παρουσίαζουν αρνητικά ψυχολογικά συμπτώματα, μια δυσλειτουργική σχέση γονέα-παιδιού και δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον είναι πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη ΠΧΜ.
- O αυξημένος γονεϊκός έλεγχος και αυξημένη γονεϊκή οικειότητα «ζεστασιά» (authoritative parenting style-γονείς που ελέγχουν τη χρήση του διαδικτύου, θέτοντας σαφή και αυστηρά όρια και παράλληλα είναι ανοιχτοί στην επικοινωνία και τη συζήτηση με το παιδί τους) είναι αποτρεπτικός στην ανάπτυξη ΠΧΜ.
Φαίνεται πως η ΠΧΜ από τα παιδιά επηρεάζεται άμεσα από το οικογενειακό περιβάλλον. Ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να δημιουργεί στα παιδιά αρνητικά συναισθηματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, τα οποία προσπαθούν να διαχειριστούν μέσω της διαφυγής στον εικονικό κόσμο με αποτέλεσμα τον κίνδυνο ανάπτυξης ΠΧΜ (Rega et al., 2023).
Μήπως όμως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος; (βλέπε Domoff et al., 2019)
Ωστόσο ένα είναι σίγουρο!
Οι μελλοντικές παρεμβάσεις πρόληψης θα πρέπει να στοχεύουν τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς, με στόχο τη βελτίωση των ικανοτήτων αυτορρύθμισης και νοηματοδότησης, καθώς και των στρατηγικών γονεϊκής διαμεσολάβησης (Digital mediation) και των γενικών γονεϊκών πρακτικών (digital parenting & parenting styles).
Βιβλιογραφία
Domoff, S. E., Borgen, A. L., & Radesky, J. S. (2020). Interactional theory of childhood problematic media use. Human Behavior and Emerging Technologies, 2(4), 343-353. https://doi.org/10.1002/hbe2.217
Domoff, S. E., Harrison, K., Gearhardt, A. N., Gentile, D. A., Lumeng, J. C., & Miller, A. L. (2019). Development and validation of the Problematic Media Use Measure: A parent report measure of screen media “addiction” in children. Psychology of popular media culture, 8(1), 2–11. https://doi.org/10.1037/ppm0000163
Emond, J. A., Carlson, D., Ballarino, G., & Domoff, S. E. (2024). Validating the Problematic Media Use Measure in Preschool-Aged Children: Associations With Children’s Screen Media Use, Bothersome Pestering to Use Screen Media, and Emotional Self-Regulation. Technology, Mind, and Behavior https://doi.org/10.1037/tmb0000135
Rega, V., Gioia, F., Boursier, V. (2023). Problematic Media Use among Children up to the Age of 10: A Systematic Literature Review. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 5854. https://doi.org/10.3390/ijerph20105854
Οικογένεια και διαδίκτυο. Η επικοινωνία ως μέσο πρόληψης κινδύνων.
Αγαπητοί γονείς,
Στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, είναι ζωτικής σημασίας να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ασφάλεια των παιδιών μας στο διαδίκτυο. Ενώ ο κυβερνοχώρος προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες για μάθηση και επικοινωνία, υπάρχουν και προκλήσεις που απαιτούν την προσοχή μας. Καταρχάς, είναι σημαντικό να ενημερωθούμε για τις βασικές έννοιες της διαδικτυακής ασφάλειας, να γνωρίζουμε τους κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν τα παιδιά μας στο διαδίκτυο, καθώς και τους τρόπους πρόληψης.
Εστιάζουμε στην πρόληψη, κάνοντας ένα βήμα προς το μέλλον ώστε να μη φτάσουμε στην ανάγκη της αντιμετώπισης!
Οι κίνδυνοι του διαδικτύου είναι πολλοί και αρκετά γνωστοί: Κυβερνοεκφοβισμός (Cyberbullying), Παραβίαση της Ιδιωτικής ζωής και των Προσωπικών Δεδομένων, Επαφή με Άγνωστους (Online Predators) και η Παρακολούθηση και ο Διαδικτυακός Εκφοβισμός από Ενήλικες (Grooming), Διαδικτυακή εξάρτηση (Digital Addiction), Παρακολούθηση Ακατάλληλου Ηλικιακά ή Βίαιου Περιεχομένου, Κοινωνικά Δίκτυα και Πίεση Κοινωνικής Αποδοχής (Social Media Pressure), Παραπληροφόρηση (Misinformation, Disinformation, Malinformation).
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών μας και να τα εκπαιδεύσουμε στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση των κινδύνων. Το πιο σημαντικό όμως είναι ενθαρρύνουμε την ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά μας, ως βασικό μέσο πρόληψης ενάντια στους κινδύνους του διαδικτύου (Rutkowski et al., 2021).
Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε την ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά μας σχετικά με την ψηφιακή τους δραστηριότητα και ποιες είναι οι βασικές λέξεις κλειδιά προς αυτό;
- Καθιερώνουμε ένα Ανοιχτό θετικό κλίμα Επικοινωνίας: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν άνετα να μιλήσουν για τις ψηφιακές τους εμπειρίες, χωρίς φόβο κριτικής.
- Ακούμε τα παιδιά με Ενδιαφέρον (ενεργητική ακρόαση): Εκδηλώστε γνήσιο ενδιαφέρον για τις ψηφιακές δραστηριότητες των παιδιών σας. Κάντε ερωτήσεις και ακούστε με προσοχή.
- Μιλούμε για τους Ψηφιακούς Κινδύνους: Ενημερώστε τα παιδιά για τους ψηφιακούς κινδύνους, αλλά κάντε το με τρόπο που να είναι ενημερωτικός και χωρίς να προκαλεί πανικό.
- Καθορίζουμε Όρια χρήσης και Κανόνες: Συμφωνήστε μαζί τους σε κοινούς κανόνες για τη χρήση του διαδικτύου και των φορητών συσκευών και τηρήστε όλοι αυτούς τους κανόνες.
- Μοιραζόμαστε Τις Δικές Μας Εμπειρίες: Μιλήστε για τις δικές σας ψηφιακές εμπειρίες και το πώς αντιμετωπίζετε τα θέματα ασφαλείας online.
- Ενθαρρύνουμε την Εμπιστοσύνη: Επισημάνετε ότι είναι σημαντικό να σας ενημερώνουν για οποιοδήποτε πρόβλημα ή ανησυχία online, υπογραμμίζοντας την εμπιστοσύνη που έχετε σε αυτά.
- Χρησιμοποιούμε Εκπαιδευτικά Εργαλεία: Αξιοποιήστε εργαλεία που εκπαιδεύουν τα παιδιά για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου, ψηφιακά παιχνίδια για παράδειγμα Γίνε ήρωας του Διαδικτύου και Διαδραστικά παιχνίδια
Λέξεις κλειδιά: «Ακούω ενεργητικά-προσεκτικά», «κατανοώ», «καθοδηγώ», «συζητώ ανοιχτά» «εμπιστεύομαι και εμπνέω εμπιστοσύνη» «ορίζω και τηρώ κανόνες μαζί με τα παιδιά μου».
Κλείνοντας, η ενίσχυση της επικοινωνίας μας με τα παιδιά είναι το κλειδί της πρόληψης κινδύνων. Να είμαστε προσβάσιμοι, να ακούμε τις ανησυχίες τους και να μοιραζόμαστε τις δικές μας απόψεις. Με αγάπη, στήριξη και ενεργή συμμετοχή, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας από την προσχολική ηλικία να αναπτύξουν μια υγιή και ασφαλή σχέση με το διαδίκτυο.
Βιβλιογραφία
Rutkowski, T. L., Hartikainen, H., Richards, K. E., & Wisniewski, P. J. (2021). Family communication: examining the differing perceptions of parents and teens regarding online safety communication. Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction, 5(CSCW2), 1-23.
Επιπλέον Υλικό
https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2017/06/Asfales-diadiktio_gia_goneis.pdf
Parental mediation /Συνεργασία σχολείου – οικογένειας – κοινότητας
Οι γονείς είναι σημαντικό να κατανοήσουν την προσωπική τους συμβολή στην καθοδήγηση των παιδιών τους. Η γονεϊκή διαμεσολάβηση (parental mediation) δεν αφορά μόνο στις γνώσεις και δεξιότητες εγκατάστασης γονικού ελέγχου στις ψηφιακές συσκευές που χρησιμοποιούν τα παιδιά (περιοριστικές στρατηγικές), αλλά συμπεριλαμβάνει τον προσωπικό τρόπο αξιοποίησης των ψηφιακών συσκευών και του διαδικτύου βάσει των γνώσεων, δεξιοτήτων και πεποιθήσεων που κατέχουν (ενεργητικές στρατηγικές).
Όσον αφορά στη χρήση των ψηφιακών συσκευών από μικρά παιδιά, οι βασικές συστάσεις της Αμερικανικής Παιδιατρικής Εταιρίας (AAP, 2016) είναι οι εξής: (α) αποφυγή χρήσης ψηφιακών συσκευών πριν τους 18–24 μήνες εκτός από τη χρήση βιντεοκλήσεων με την παρουσία γονέων, (β) να μην επιτρέπεται στα παιδιά (18–24 μηνών) η χρήση ψηφιακής συσκευής μόνα τους περισσότερο από 1 ώρα τη μέρα (γ) να μην πιέζονται τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν ψηφιακές συσκευές, θα τις χρησιμοποιήσουν όταν νιώθουν έτοιμα και το ζητήσουν (δ) να υποστηρίζονται τα παιδιά να εφαρμόζουν όσα μαθαίνουν ψηφιακά στην πραγματική ζωή, (ε) ειδικά στη νηπιακή ηλικία και την πρώτη σχολική τα βιώματα, ο χειρισμός αντικειμένων και το ελεύθερο παιχνίδι είναι σημαντικά για τη γνωστική, κοινωνική και γλωσσική ανάπτυξη, (ζ) να αποφεύγονται προγράμματα με πολλά διασπαστικά ερεθίσματα και βίαιο περιεχόμενο, (η) να αποφεύγεται η χρήση των ψηφιακών συσκευών για να ηρεμεί ένα παιδί ή πριν τον ύπνο (όχι χρήση συσκευής τουλάχιστον 1 ώρα πριν τον ύπνο) και (ι) συνεχής έλεγχος των πληροφοριών στα οποία εκτίθεται το παιδί.
Σχετικά με τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, έρευνες μεγάλης κλίμακας σε παιδιά από 9 έως 16 ετών αναφέρουν ότι οι γονείς ανησυχούν για την ευρύτητα χρήσης των φορητών συσκευών στις καθημερινές δραστηριότητες, καθώς ο γονικός έλεγχος μειώνεται σε αυτές τις συνθήκες (Livingstone et al., 2011). Οι ίδιοι ερευνητές (Livingstone et al., 2017) κατέγραψαν τις εξής απόψεις γονέων για τα παιδιά τους κάποια χρόνια μετά: πολλοί γονείς ανέφεραν ότι δε γνωρίζουν τις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών τους και έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην παρακολούθηση του χρόνου έκθεσης των παιδιών τους στην οθόνη. Φάνηκε να γνωρίζουν περισσότερα για τους κινδύνους του διαδικτύου και να δείχνουν μεγαλύτερη διάθεση να συζητήσουν για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου, παρά να επιβάλουν περιορισμούς με μορφή γονικών ελέγχων. Έχει καταδειχθεί η συμβολή των γονέων είτε στην ενθάρρυνση της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων είτε στον περιορισμό της χρήσης τους ανάλογα με το πως οι γονείς αντιμετωπίζουν τις ψηφιακές τεχνολογίες, ως ευκαιρίες ή ως κίνδυνο. Γενικότερα, οι απόψεις των γονέων και ο τρόπος χρήσης των συσκευών από τους ίδιους αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση των ψηφιακών συσκευών και του διαδικτύου από τα παιδιά τους.
Ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια με την πανδημία COVID-19, η έκθεση στις οθόνες έχει αυξηθεί σε όλες τις οικογένειες και σε κάποιες περιπτώσεις η συνθήκη αυτή δημιουργούσε ικανοποίηση στους γονείς, καθώς τα παιδιά τους μπορούσαν να συνεχίζουν τα μαθήματά τους και την επικοινωνία με τους συνομηλίκους τους. Αποφεύχθηκαν συναισθήματα ανίας με τα βιντεοπαιχνίδια, με εφαρμογές και ιστοσελίδες μουσικής ή δημιουργικότητας κ.α. Από την άλλη, αυτή η έντονη ενασχόληση με το διαδίκτυο αύξησε τις ανησυχίες των γονέων σχετικά με την απομόνωση, ειδικά στους εφήβους, τη μειωμένη φυσική κινητικότητα, τις αλλαγές στον ύπνο, τις κακές σχολικές επιδόσεις και τη βύθιση στον ψηφιακό κόσμο.
Γενικότερα, οι δυσκολίες των γονέων πηγάζουν από το γεγονός ότι οι ίδιοι έχουν διαφοροποιήσεις στο επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και πεποιθήσεων και όλα αυτά επιδρούν στον διαμεσολαβητικό ρόλο τους στη χρήση των συσκευών και του διαδικτύου. Επομένως, αυτό που είναι σημαντικό είναι η κατάκτηση του ψηφιακού εγγραμματισμού (Digital literacy) από την πλευρά των γονέων, παράλληλα με τις προσπάθειες εγγραμματισμού των παιδιών στο σχολείο.
Εάν οι γονείς δε νιώθουν ικανοί στον χειρισμό των ψηφιακών εργαλείων ή φοβούνται τους κινδύνους του διαδικτύου λειτουργούν με απαγορεύσεις και περιορισμούς, χωρίς να προχωρούν σε εποικοδομητικές συζητήσεις που οδηγούν στην κριτική αντιμετώπιση των κινδύνων μαζί με τα παιδιά τους. Επίσης, αρκετοί γονείς είναι ανενημέρωτοι και δεν νιώθουν ικανοί να παρακολουθήσουν την ψηφιακή δράση των παιδιών τους. Αρκετές φορές συμβουλεύονται ιστοσελίδες σχετικά με τον γονικό έλεγχο, ωστόσο οι πληροφορίες που ανασύρουν δεν είναι πάντα επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά ψευδής ειδήσεις (fake news). Η ορθή γονεϊκή διαμεσολάβηση μεταξύ του ψηφιακού περιβάλλοντος και των δραστηριοτήτων των παιδιών πρέπει να στηρίζεται σε επιστημονική γνώση και πληροφόρηση από ειδικούς. Αντιθέτως, υπάρχουν γονείς που παρότι κατέχουν υψηλές ψηφιακές δεξιότητες δεν έχουν κατανοήσει τη σημασία της προσωπικής χρήσης των ψηφιακών συσκευών και του διαδικτύου στην εκπαίδευση των παιδιών και πως το καθημερινό παράδειγμά τους αποτελεί τον συστηματικότερο τρόπο εκπαίδευσης των παιδιών τους.
Επομένως, η εκπαίδευση των γονέων με εκπαιδευτικά προγράμματα/εκδηλώσεις/επιμορφώσεις/εργαστήρια μπορεί να τους βοηθήσει στον ρόλο τους ως διαμεσολαβητές. Είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητός ο διαμεσολαβητικός ρόλος που καλούνται να αναλάβουν ώστε να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους με εναλλαγή στρατηγικών (περιοριστικές ή ενεργητικές), ανάλογα με τις δεξιότητες, την ηλικία των παιδιών και τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων. Σημασία δεν έχει ο περιορισμός αλλά η συζήτηση και η αλληλεπίδραση μεταξύ γονέων και παιδιών. Η δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης όπου τα παιδιά μπορούν να ρωτούν και να μιλούν στους γονείς τους για όσα συναντούν στον ψηφιακό κόσμο. Οι γονείς φαίνονται να είναι θετικοί στη συνεργασία σχολείου – οικογένειας και θα ήθελαν να ενημερωθούν από τους εκπαιδευτικούς για τη σωστή χρήση των ψηφιακών συσκευών από τα παιδιά και για τις επιπτώσεις της συγκεκριμένης χρήσης στα παιδιά. Έρευνες κατέδειξαν ότι οι γονείς επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε εκπαιδευτικά εργαστήρια που θα τους καθοδηγούν για τη σωστή χρήση των ψηφιακών συσκευών από τα παιδιά και για τις επιπτώσεις της χρήσης αυτής ξεκινώντας από την προσχολική ηλικία (Μάλλιαρη, 2020 · Preradovic et al., 2016).
Σημαντικό στοιχείο για τους γονείς είναι να γνωρίσουν εκπαιδευτικές πρακτικές με ανοιχτού τύπου ψηφιακές εφαρμογές από τους/τις εκπαιδευτικούς, έτσι ώστε να μπορούν να υποστηρίζουν επαρκώς τη μαθησιακή διαδικασία και στο σπίτι. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να δημιουργούν συνθήκες εμπλοκής των γονέων στη μαθησιακή διαδικασία, δίνοντάς τους τις σωστές κατευθύνσεις για τη συνέχιση της μάθησης στο οικογενειακό περιβάλλον.
Βιβλιογραφικές αναφορές
American Academy of Pediatrics (AAP), Council on Communications and Media. Media and young minds (2016). Pediatrics. 138(5):e20162591
Livingstone, S., Haddon, L, Görzig, A., & Ólafsson, K. (2011). Risks and Safety on the Internet: The Perspective of European Children. Full Findings. London: EU Kids Online, LSE
Livingstone, S., Ólafsson, K., Helsper EJ., Lupiáñez-Villanueva, F., Veltri. GA., & Folkvord. F. (2017). Maximizing opportunities and minimizing risks for children online: The role of digital skills in emerging strategies of parental mediation. Journal of Communication, 67, 82-105
Μάλλιαρη, Β. (2020). Απόψεις γονέων για τη χρήση των Ψηφιακών Συσκευών από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας στο σπίτι και στο Νηπιαγωγείο. Μεταπτυχιακή εργασία Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Preradovic, N., M., Lesin, G., & Sagud M. (2016). Investigating Parents’ Attitudes towards Digital Technology Use in Early Childhood: A Case Study from Croatia. Informatics in Education, 15(1), 127–146. DOI: 10.15388/infedu.2016.07
Wolf C, Wolf S, Weiss M, & Nino G.(2018). Children’s environmental health in the digital era: Understanding early screen exposure as a preventable risk factor for obesity and sleep disorders. Children. 5(2),31. DOI: 10.3390/children5020031
Επιπλέον υλικό
- https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2017/06/Asfales-diadiktio_gia_goneis.pdf
- https://saferinternet4kids.gr/yliko-gia-goneis/page/1/?age%5B0%5D=for-parents&submit=%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7
- https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2018/10/parentsmagazine.pdf
- https://www.e-parenting.gr/articles/i-simasia-tis-koinis-goneikis-stasis-sti-hrisi-tehnologias
- https://www.e-parenting.gr/articles/6-kanones-gia-oysiastiko-kai-apotelesmatiko-parenting-control
Πρόσφατα σχόλια