Αρχική » Υλικό για εκπαιδευτικούς
Αρχείο κατηγορίας Υλικό για εκπαιδευτικούς
Δράση Τοπικής Ιστορίας για Νηπιαγωγείο, Α’, Β’ και Γ’ Δημοτικού
Στον σύνδεσμο που ακολουθεί μπορεί να βρείτε αναρτημένο το εγκεκριμένο από το ΙΕΠ Πρόγραμμα Τοπικής Ιστορίας για το Νηπιαγωγείο, Α’, Β’ και Γ’ Δημοτικού σε συνεργασία με το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών με τίτλο: “Σπόροι Φωτός στην Πόλη: Τα Παιδιά Φροντίζουν, Στοχάζονται, Συμμετέχουν”
Προβληματική χρήση μέσων από τα παιδιά
Η χρήση ψηφιακών μέσων έχει αυξηθεί σημαντικά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και σε όλο και μικρότερες ηλικίες, συμπεριλαμβανομένων των νηπίων, των μαθητών και των παιδιών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η υπερβολική έκθεση στα μέσα που στη βιβλιογραφία αναφέρεται με τον όρο «Προβληματική Χρήση Μέσων» (ΠΧΜ- PMU) (Domoff et al., 2019) κατά την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αρκετές αρνητικές αναπτυξιακές συνέπειες σε παιδιά κάτω των 10 ετών. Σε πρόσφατη έρευνα καταδείχθηκε ότι η ΠΧΜ στην ηλικία των 4-11 ετών σχετίζεται με το «ταπεραμέντο» των παιδιών και τη γονεϊκή διαμεσολάβηση (Digital mediation) (Emond et al., 2024).
Αναπτυξιακοί κίνδυνοι της ΠΧΜ από τα παιδιά:
– Έλλειψη αυτορρύθμισης (συναισθηματική, εστίαση προσοχής, εσωτερικός αυτοέλεγχος-σκέψεις, συμπεριφορές, συναισθήματα).
-Εξωτερικευμένες συμπεριφορές αρνητικού τύπου ειδικά όταν τοποθετούνται όρια χρήσης (γκρίνια, παράπονα, κλάματα έως και εκρήξεις) (Emond et al., 2024).
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα ο κίνδυνος ανάπτυξης ΠΧΜ στα παιδιά αυξάνει ειδικά για τα μεγαλύτερη σε ηλικία αγόρια (το φύλο φαίνεται σημαντική μεταβλητή) όταν η ενασχόληση με τα μέσα υπερβαίνει τις 2 ώρες την ημέρα (Rega et al., 2023).
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα:
- Η ΠΧΜ οδηγεί σε πολλές αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη και την ευημερία των παιδιών (π.χ. περισσότερες προβληματικές συμπεριφορές, προβλήματα ύπνου, αυξημένα συμπτώματα κατάθλιψης, χαμηλότερη συναισθηματική νοημοσύνη και χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις).
- Τα παιδιά που παρουσίαζουν αρνητικά ψυχολογικά συμπτώματα, μια δυσλειτουργική σχέση γονέα-παιδιού και δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον είναι πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη ΠΧΜ.
- O αυξημένος γονεϊκός έλεγχος και αυξημένη γονεϊκή οικειότητα «ζεστασιά» (authoritative parenting style-γονείς που ελέγχουν τη χρήση του διαδικτύου, θέτοντας σαφή και αυστηρά όρια και παράλληλα είναι ανοιχτοί στην επικοινωνία και τη συζήτηση με το παιδί τους) είναι αποτρεπτικός στην ανάπτυξη ΠΧΜ.
Φαίνεται πως η ΠΧΜ από τα παιδιά επηρεάζεται άμεσα από το οικογενειακό περιβάλλον. Ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να δημιουργεί στα παιδιά αρνητικά συναισθηματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, τα οποία προσπαθούν να διαχειριστούν μέσω της διαφυγής στον εικονικό κόσμο με αποτέλεσμα τον κίνδυνο ανάπτυξης ΠΧΜ (Rega et al., 2023).
Μήπως όμως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος; (βλέπε Domoff et al., 2019)
Ωστόσο ένα είναι σίγουρο!
Οι μελλοντικές παρεμβάσεις πρόληψης θα πρέπει να στοχεύουν τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς, με στόχο τη βελτίωση των ικανοτήτων αυτορρύθμισης και νοηματοδότησης, καθώς και των στρατηγικών γονεϊκής διαμεσολάβησης (Digital mediation) και των γενικών γονεϊκών πρακτικών (digital parenting & parenting styles).
Βιβλιογραφία
Domoff, S. E., Borgen, A. L., & Radesky, J. S. (2020). Interactional theory of childhood problematic media use. Human Behavior and Emerging Technologies, 2(4), 343-353. https://doi.org/10.1002/hbe2.217
Domoff, S. E., Harrison, K., Gearhardt, A. N., Gentile, D. A., Lumeng, J. C., & Miller, A. L. (2019). Development and validation of the Problematic Media Use Measure: A parent report measure of screen media “addiction” in children. Psychology of popular media culture, 8(1), 2–11. https://doi.org/10.1037/ppm0000163
Emond, J. A., Carlson, D., Ballarino, G., & Domoff, S. E. (2024). Validating the Problematic Media Use Measure in Preschool-Aged Children: Associations With Children’s Screen Media Use, Bothersome Pestering to Use Screen Media, and Emotional Self-Regulation. Technology, Mind, and Behavior https://doi.org/10.1037/tmb0000135
Rega, V., Gioia, F., Boursier, V. (2023). Problematic Media Use among Children up to the Age of 10: A Systematic Literature Review. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 5854. https://doi.org/10.3390/ijerph20105854
Α. Ενδεικτικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Ψηφιακής Πολιτειότητας για Μικρά Παιδιά: “Μαθαίνουμε να Είμαστε Ψηφιακοί Πολίτες”
Το παρόν πρόγραμμα είναι ενδεικτικό μπορεί να αξιοποιηθεί σε τάξη Νηπιαγωγείου με τις ανάλογες τροποποιήσεις που αφορούν στη σύνθεση της ομάδας, στα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών και της/του εκπαιδευτικού, καθώς μπορούν να εμπλακούν περισσότερα του ενός Θεματικά Πεδία ανάλογα με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που επιλέγονται με ανάστροφο σχεδιασμό.
Σκοπός Προγράμματος/μικρού σεναρίου
Το πρόγραμμα αποσκοπεί να εισάγει τα μικρά παιδιά στις βασικές αξίες της ψηφιακής ευθύνης, της ασφάλειας και του σεβασμού στο διαδίκτυο. Τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις ψηφιακές τους ενέργειες, να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα, να συμπεριφέρονται με ευγένεια και σεβασμό στους ψηφιακούς χώρους και να αναγνωρίζουν πότε να ζητούν βοήθεια. Το πρόγραμμα προάγει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης σχετικά με τη χρήση των ψηφιακών μέσων και την υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.
Θεματικό Πεδίο: Παιδί και επικοινωνία
Α.2 ΤΠΕ Α.2.1 Γνωριμία και Επικοινωνία με τις ΤΠΕ Α.2.2 Ανακάλυψη, Προγραμματισμός και Ψηφιακό Παιχνίδι Α.2.3 Επεξεργασία της Πληροφορίας και Ψηφιακή Δημιουργία
Διάρκεια Προγράμματος
5 εβδομάδες (2-3 ώρες την εβδομάδα)
Δομή Προγράμματος
Εβδομάδα 1: Τι Είναι ο Ψηφιακός Κόσμος; (Εξοικείωση)
Στόχος: Να εισαχθούν τα παιδιά στην έννοια του «ψηφιακού κόσμου», μέσα από βιωματικές δραστηριότητες που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τη σχέση τους με την τεχνολογία.
Γνώσεις:
- Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
- Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).
Δεξιότητες:
- Να εκτελούν απλές λειτουργίες/ενέργειες των ΤΠΕ για την ολοκλήρωση εργασιών/ δραστηριοτήτων (ii).
- Να αναζητούν και να επιλέγουν κατάλληλες πληροφορίες στο διαδίκτυο (iii).
Στάσεις:
- Να εκτιμούν τις διαφορετικές χρήσεις των ΤΠΕ, ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν καθημερινές ανάγκες (i).
- Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).
Δραστηριότητες:
o Ζωγραφική: Τα παιδιά δημιουργούν το δικό τους «ψηφιακό κόσμο» με εικόνες και σχέδια που αντιπροσωπεύουν το διαδίκτυο (όπως συνδέσεις, οθόνες και φώτα) και με συνέντευξη καταγράφονται οι ιδέες τους για το διαδίκτυο.
o Συζήτηση και Ερωτήσεις: Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει τη λειτουργία των φυλλομετρητών π.χ. Google και του Youtube. Τα παιδιά με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού πειραματίζονται στη χρήση των φυλλομετρητών για αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. Γίνεται συζήτηση με τα παιδιά και εξηγείται πώς το διαδίκτυο είναι σαν ένας «μεγάλος κόσμος», όπου μπορούμε να μάθουμε και να μοιραστούμε πληροφορίες. Με απλό τρόπο παρουσιάζεται το διαδίκτυο ως ένα μέρος/ένας χώρος, όπου οι άνθρωποι μπορούν να μιλάνε, να μοιράζονται και να μαθαίνουν πράγματα. Δίνεται έμφαση στη δημιουργική και παιδαγωγική χρήση του διαδικτύου.
Εβδομάδα 2: Μαθαίνουμε για τα Ψηφιακά Δικαιώματα και τις Ευθύνες μας (Επισκόπηση)
Στόχος: Να κατανοήσουν τα παιδιά ότι, όπως στον πραγματικό κόσμο, έτσι και στο διαδίκτυο έχουν δικαιώματα (π.χ., προστασία) και ευθύνες (π.χ., σεβασμός προς τους άλλους).
Γνώσεις:
- Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).
Δεξιότητες:
- Να καταγράφουν τα οφέλη αλλά και τα αρνητικά της χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).
Στάσεις:
- Να αντιμετωπίζουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία που ενισχύουν τη σκέψη και τις ικανότητές τους και όχι μόνο ως μέσα διασκέδασης και ψυχαγωγίας (ii).
- Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).
Δραστηριότητες:
o Προβολή Βίντεο: Μικρό βίντεο που εξηγεί τα δικαιώματα των παιδιών και τη σημασία της ψηφιακής ασφάλειας και τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων. https://youtu.be/y41bXahQVLk?si=5_iX_A14K9iga7BR https://youtu.be/_NkKQXWdzMQ?si=JGodcwOR0576x-Zq
o Παιχνίδι με Κάρτες: Παρουσιάζονται κάρτες με εικόνες που δείχνουν θετικές ψηφιακές συμπεριφορές (π.χ., “ευχαριστώ”, “παρακαλώ”, “θα κρατήσω τα προσωπικά μου δεδομένα ασφαλή”) και αρνητικές συμπεριφορές (π.χ. “μοιράζομαι φωτογραφίες μου και άλλων χωρίς να ρωτήσω”, “απαντώ με αγένεια”, “λέω αρνητικά σχόλια”). Οι μαθητές καλούνται να αναγνωρίσουν τι είναι σωστό και να συζητήσουν πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στο διαδίκτυο. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς να φέρονται με ευγένεια και σεβασμό, μέσω παραδειγμάτων και αντιπαραδειγμάτων.
o Αφήγηση Παραμυθιού: Ιστορία με τον @Παπάκη που αποφεύγει να μοιραστεί φωτογραφίες του φίλου του στο διαδίκτυο, δείχνοντας τη σημασία της προστασίας των προσωπικών δεδομένων είτε του εαυτού μας είτε των φίλων μας με υπευθυνότητα.
https://saferinternet4kids.gr/digiduck/
Εβδομάδα 3: Η Ψηφιακή Ευγένεια και ο Σεβασμός (Επεξήγηση)
Στόχος: Να μάθουν τα παιδιά να είναι ευγενικά και να σέβονται τους άλλους στο διαδίκτυο, όπως κάνουν και στον πραγματικό κόσμο.
Γνώσεις:
- Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
- Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).
Δεξιότητες:
- Να παίζουν, να σχεδιάζουν και να δημιουργούν ψηφιακά παιχνίδια (ii).
- Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).
Στάσεις:
- Να αντιμετωπίζουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία που ενισχύουν τη σκέψη και τις ικανότητές τους και όχι μόνο ως μέσα διασκέδασης και ψυχαγωγίας (ii).
- Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).
Δραστηριότητες:
o Κουκλοθέατρο: Τα παιδιά παρακολουθούν μια κούκλα που λέει «παρακαλώ» και «ευχαριστώ» σε διαδικτυακές συζητήσεις και καταλαβαίνουν την αξία της ευγένειας, της αλληλεγγύης και του σεβασμού online.
o Παιχνίδι με Ρόλους: Θυμούνται την ιστορία του @Παπάκη. Τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλους, π.χ., ως φίλοι που θέλουν να μοιραστούν μια εικόνα και να ζητήσουν άδεια, μαθαίνοντας να σέβονται τα προσωπικά δεδομένα των άλλων. Μαθαίνουν ότι πρέπει να ζητούν πάντα άδεια για να μοιραστούν κάτι που ανήκει σε κάποιον άλλο.
o Συζήτηση: Οι μαθητές συζητούν περιπτώσεις όπου μπορεί να βρουν κάποια συμπεριφορά εκφοβιστική ή αρνητική στο διαδίκτυο και πώς πρέπει να αντιδρούν με θετικό τρόπο.
o Παιχνίδι Quiz για την ευγένεια στο διαδίκτυο που συμπληρώνεται με ιδεοθύελλα στην παρεούλα https://saferinternet4kids.gr/back-to-school/back-to-school-2021/quiz-evgeneia/
Εβδομάδα 4 και 5: Κλείσιμο και Αναστοχασμός (Εμπλουτισμός και Εκτίμηση).
Στόχος: Ανακεφαλαίωση των βασικών εννοιών του προγράμματος και εφαρμογή τους σε καθημερινές καταστάσεις.
Γνώσεις:
- Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
- Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).
Δεξιότητες:
- Να διαχειρίζονται τις πληροφορίες για να κατασκευάζουν/ δημιουργούν με λογισμικό γενικής χρήσης και ειδικό λογισμικό ψηφιακές δημιουργίες, όπως αφίσα, βίντεο, ψηφιακή ιστορία, κόμικς (ii).
- Να καταγράφουν τα οφέλη αλλά και τα αρνητικά της χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).
- Να διερευνούν, να ανακαλύπτουν, να πειραματίζονται με την κατάλληλη χρήση λογισμικών ανοικτού τύπου (ii).
Στάσεις:
- Να εκτιμούν τις διαφορετικές χρήσεις των ΤΠΕ, ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν καθημερινές ανάγκες (i).
- Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
- Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).
Δραστηριότητες:
Εμπλουτισμός
o Κατασκευή ιστορίας: Δημιουργούμε μια ιστορία για ένα μικρό ρομπότ που ταξιδεύει στον ψηφιακό κόσμο και ανακαλύπτει νέες φιλίες και πληροφορίες. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι μέσω του διαδικτύου. Αξιοποίηση στρατηγικής Story Grammar (Ερωτήσεις: Ποιος ήταν ο ήρωας/οι ήρωες; Που συνέβη η ιστορία και πότε; Ποιο ήταν το πρόβλημα του ήρωα/ των ηρώων; Ποια ήταν η λύση; Ποια ήταν τα μελλοντικά του σχέδια;) Διαμορφώνεται ο «Χάρτη της ιστορίας» με τα βασικά συστατικά της ιστορίας μέσω ερωτήσεων και «ιδεοθύελλα» στην ολομέλεια. Εικονογραφείται από ομάδες παιδιών, ώστε να δημιουργηθεί μία ιστορία της τάξης. Η ιστορία μπορεί να γίνει ψηφιακό βιβλίο, ώστε να μπορεί να διαμοιραστεί ευκολότερα στην σχολική κσι εκπαιδευτική κοινότητα. Μπορούν να αξιοποιηθούν ψηφιακά εργαλεία όπως story jumper, bookcreator κτλ.
Εκτίμηση
o Δημιουργία Χάρτη Ευγενών Πρακτικών: Τα παιδιά στην ολομέλεια δημιουργούν με «ιδεοθύελλα» έναν «Χάρτη Ευγενών Πρακτικών» που μπορεί να έχει μορφή εννοιολογικού χάρτη ή αφίσας ή εικαστικής δημιουργίας με ζωγραφιές των παιδιών πέρα από τις φράσεις τους. Περιλαμβάνει τις βασικές αρχές του προγράμματος, όπως «λέω ευχαριστώ», «δεν μοιράζομαι τα μυστικά μου», «ζήτησα άδεια για να μοιραστώ κάτι» και «προστατεύω τις προσωπικές μου πληροφορίες» κτλ ώστε να υπάρχουν συνολικά στην τάξη. Μπορούν να αξιοποιηθούν ψηφιακά εργαλεία όπως postermywall, canva κτλ.
o Συζήτηση και Ερωταπαντήσεις: Τα παιδιά ανταλλάσσουν απόψεις και καταγράφονται σε διάγραμμα:
- Πως έμαθαν αυτές τις πρακτικές
- Ποια δραστηριότητα τους άρεσε από το πρόγραμμα και θα ήθελαν να επαναληφθεί
- Ποια οδηγία από όλες θεωρούν ότι είναι η πιο σημαντική και θα εφαρμόσουν οπωσδήποτε στο μέλλον.
o Βραβείο Ψηφιακού Πολίτη: Στο τέλος του προγράμματος, κάθε παιδί λαμβάνει ένα πιστοποιητικό συμμετοχής και το βραβείο «Ψηφιακού Πολίτη» για τη δέσμευσή του στην ευγενική και υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.
Πόροι και Πηγές
- Ψηφιακή Ακαδημία πολιτών https://cms.nationaldigitalacademy.gov.gr/psifiaki-politeiotita
- SaferInternet4Kids (Safer Internet Day Greece)
https://www.saferinternet4kids.gr/
Ιστοσελίδα του ελληνικού προγράμματος Safer Internet, η οποία προσφέρει πλήθος υλικών και δραστηριοτήτων για την εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου. Περιλαμβάνει οδηγούς για γονείς και εκπαιδευτικούς, καθώς και διαδραστικά παιχνίδια για τα παιδιά. - Ημερίδες και Εργαστήρια για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (Greek Safer Internet Center)
https://www.safeline.gr/
Παρέχει εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, ειδικά για παιδιά. Προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για δασκάλους και γονείς σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών για την ψηφιακή ασφάλεια. - Ευρωπαϊκό Σχολικό Ραδιόφωνο (European School Radio)
https://europeanschoolradio.eu/
Αν και εστιάζει περισσότερο στη χρήση του ραδιοφώνου και των πολυμέσων στην εκπαίδευση, το Ευρωπαϊκό Σχολικό Ραδιόφωνο προσφέρει και εργαλεία για την ψηφιακή πολιτειότητα και την υπεύθυνη χρήση των ψηφιακών μέσων. - Μαθαίνω για το Διαδίκτυο – Ψηφιακή Πολιτειότητα
https://www.moi.gr/
Αυτή η ιστοσελίδα προσφέρει πληθώρα εκπαιδευτικών υλικών και εργαλείων που ενισχύουν τη γνώση των παιδιών για την ψηφιακή πολιτειότητα και την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Περιλαμβάνει διαδραστικά παιχνίδια και δραστηριότητες για μικρά παιδιά. - CyberKid
https://www.cyberkid.gr/
Μια ιστοσελίδα που προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με την ασφαλή χρήση του διαδικτύου για παιδιά. Εδώ τα παιδιά μπορούν να βρουν παιχνίδια, πληροφορίες και οδηγούς για να μάθουν πώς να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα και να διατηρούν ασφαλή την παρουσία τους στον ψηφιακό κόσμο. - Υπηρεσία Ψηφιακής Ασφάλειας “Cybercrime Unit” – Ελληνική Αστυνομία
https://www.cyberalert.gr/
Παρά τις αναφορές στην ασφάλεια των ενηλίκων, η ιστοσελίδα περιλαμβάνει σημαντικές πληροφορίες για την προστασία των παιδιών από τον κυβερνοεκφοβισμό, τις απάτες και άλλους κινδύνους στο διαδίκτυο. - Common Sense Media
https://www.commonsensemedia.org/
Παρέχει αξιολογήσεις και οδηγούς για γονείς και εκπαιδευτικούς γύρω από την ψηφιακή ευθύνη και την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Έχει εξαιρετικά εργαλεία για να διδάξει τα παιδιά τη σωστή χρήση των τεχνολογιών. - Be Internet Awesome (Google)
https://beinternetawesome.withgoogle.com/
Ένα πρόγραμμα από την Google που διδάσκει τα παιδιά πώς να είναι ασφαλείς και υπεύθυνοι στο διαδίκτυο μέσω παιχνιδιών και δραστηριοτήτων. - Cyberwise
https://www.cyberwise.org/
Προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό για ψηφιακή πολιτειότητα για εκπαιδευτικούς και γονείς, με στόχο τη διδασκαλία της ασφάλειας και του σεβασμού στο διαδίκτυο. - Digital Citizenship Curriculum (Google for Education)
https://edu.google.com/resources/programs/digital-citizenship/
Εδώ θα βρείτε εκπαιδευτικά προγράμματα και οδηγούς για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν πώς να είναι υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες. - Childnet International
https://www.childnet.com/
Προσφέρει εκπαιδευτικά εργαλεία για τη διδασκαλία της ασφάλειας στο διαδίκτυο, με υλικό κατάλληλο για μικρά παιδιά και για εκπαιδευτικούς. - Kidsmart
https://www.kidsmart.org.uk/
Μια ιστοσελίδα με πολλά εργαλεία και δραστηριότητες για την εκπαίδευση παιδιών σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο, με ειδική ενότητα για μικρά παιδιά. - Net Aware (UK)
https://www.net-aware.org.uk/
Παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο, ενώ προσφέρει εργαλεία και οδηγίες για την ευαισθητοποίηση γύρω από τους κινδύνους του διαδικτύου.
Πρόγραμμα Καλλιέργειας Δεξιοτήτων για το Νηπιαγωγείο – Ασφάλεια στο Διαδίκτυο
Θεματική Ενότητα: Ζω καλύτερα-Ευ Ζην
Υγεία: Διατροφή-Αυτομέριμνα-Ασφάλεια
Συμμετοχή στη συζήτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Συμμετοχή στη συζήτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Below and attached you can find:
1. Recording of the event:
https://multimedia.europarl.europa.eu/en/webstreaming/the-role-of-primary-schools-high-level-debate_20240417-1000-SPECIAL-OTHER
1.58.47
Το ερώτημα που υπέβαλα και αφορά στην άρνηση συνεργασίας των γονέων με τους Εκπαιδευτικούς Προσχολικής Εκπαίδευσης και Διαγνωστικούς φορείς για την αξιολόγηση εντοπισμένων δυσκολιών των παιδιών τους και κατ’ επέκταση την παιδαγωγική υποστήριξή τους στο σχολικό πλαίσιο. Όταν οι ίδιοι οι γονείς παρεμποδίζουν την εκπαιδευτική πορεία των παιδιών τους. Ποιες είναι οι εμπειρίες σε άλλα κράτη και πώς μπορεί να αλλάξει αυτό;
2. Under this WeTransfer link https://we.tl/t-dc4FCMwBCt you can download:
• Presentation of the sepakrs:
“What makes me? Capacities for living and learning” – Mrs Chiara Piccolo, Managing Director, Alliance for Childhood European Network Group and Head of European Affairs at the Learning for well-being Foundation.
“ABC of Empathy” – Mr Damian Kupczyk, President of Czepczyński Family Foundation.
“Strategies for Removing Barriers to Inclusive Education: Organizational Approaches and Practices” – Mr Andreas Beckmann, Secretary General, European Schools
“Pathways to School Success: addressing early school leaving, low achievement and well-being at school” – Mrs Annalisa Cannoni and Mrs Oana Felecan, Policy officers, School education: school success, equity and wellbeing, Directorate-General for Education, Youth, Sport and Culture.
From Czepczyński Family Foundation – information and chapter sample of “ABC of Empathy” in PL and EN
Report “What makes me? Capacities for living and learning
Please note that the link will expire on 1 May 2024
Οικογένεια και διαδίκτυο. Η επικοινωνία ως μέσο πρόληψης κινδύνων.
Αγαπητοί γονείς,
Στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, είναι ζωτικής σημασίας να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ασφάλεια των παιδιών μας στο διαδίκτυο. Ενώ ο κυβερνοχώρος προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες για μάθηση και επικοινωνία, υπάρχουν και προκλήσεις που απαιτούν την προσοχή μας. Καταρχάς, είναι σημαντικό να ενημερωθούμε για τις βασικές έννοιες της διαδικτυακής ασφάλειας, να γνωρίζουμε τους κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν τα παιδιά μας στο διαδίκτυο, καθώς και τους τρόπους πρόληψης.
Εστιάζουμε στην πρόληψη, κάνοντας ένα βήμα προς το μέλλον ώστε να μη φτάσουμε στην ανάγκη της αντιμετώπισης!

Οι κίνδυνοι του διαδικτύου είναι πολλοί και αρκετά γνωστοί: Κυβερνοεκφοβισμός (Cyberbullying), Παραβίαση της Ιδιωτικής ζωής και των Προσωπικών Δεδομένων, Επαφή με Άγνωστους (Online Predators) και η Παρακολούθηση και ο Διαδικτυακός Εκφοβισμός από Ενήλικες (Grooming), Διαδικτυακή εξάρτηση (Digital Addiction), Παρακολούθηση Ακατάλληλου Ηλικιακά ή Βίαιου Περιεχομένου, Κοινωνικά Δίκτυα και Πίεση Κοινωνικής Αποδοχής (Social Media Pressure), Παραπληροφόρηση (Misinformation, Disinformation, Malinformation).

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών μας και να τα εκπαιδεύσουμε στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση των κινδύνων. Το πιο σημαντικό όμως είναι ενθαρρύνουμε την ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά μας, ως βασικό μέσο πρόληψης ενάντια στους κινδύνους του διαδικτύου (Rutkowski et al., 2021).
Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε την ανοιχτή επικοινωνία με τα παιδιά μας σχετικά με την ψηφιακή τους δραστηριότητα και ποιες είναι οι βασικές λέξεις κλειδιά προς αυτό;
- Καθιερώνουμε ένα Ανοιχτό θετικό κλίμα Επικοινωνίας: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν άνετα να μιλήσουν για τις ψηφιακές τους εμπειρίες, χωρίς φόβο κριτικής.
- Ακούμε τα παιδιά με Ενδιαφέρον (ενεργητική ακρόαση): Εκδηλώστε γνήσιο ενδιαφέρον για τις ψηφιακές δραστηριότητες των παιδιών σας. Κάντε ερωτήσεις και ακούστε με προσοχή.
- Μιλούμε για τους Ψηφιακούς Κινδύνους: Ενημερώστε τα παιδιά για τους ψηφιακούς κινδύνους, αλλά κάντε το με τρόπο που να είναι ενημερωτικός και χωρίς να προκαλεί πανικό.
- Καθορίζουμε Όρια χρήσης και Κανόνες: Συμφωνήστε μαζί τους σε κοινούς κανόνες για τη χρήση του διαδικτύου και των φορητών συσκευών και τηρήστε όλοι αυτούς τους κανόνες.
- Μοιραζόμαστε Τις Δικές Μας Εμπειρίες: Μιλήστε για τις δικές σας ψηφιακές εμπειρίες και το πώς αντιμετωπίζετε τα θέματα ασφαλείας online.
- Ενθαρρύνουμε την Εμπιστοσύνη: Επισημάνετε ότι είναι σημαντικό να σας ενημερώνουν για οποιοδήποτε πρόβλημα ή ανησυχία online, υπογραμμίζοντας την εμπιστοσύνη που έχετε σε αυτά.
- Χρησιμοποιούμε Εκπαιδευτικά Εργαλεία: Αξιοποιήστε εργαλεία που εκπαιδεύουν τα παιδιά για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου, ψηφιακά παιχνίδια για παράδειγμα Γίνε ήρωας του Διαδικτύου και Διαδραστικά παιχνίδια

Λέξεις κλειδιά: «Ακούω ενεργητικά-προσεκτικά», «κατανοώ», «καθοδηγώ», «συζητώ ανοιχτά» «εμπιστεύομαι και εμπνέω εμπιστοσύνη» «ορίζω και τηρώ κανόνες μαζί με τα παιδιά μου».
Κλείνοντας, η ενίσχυση της επικοινωνίας μας με τα παιδιά είναι το κλειδί της πρόληψης κινδύνων. Να είμαστε προσβάσιμοι, να ακούμε τις ανησυχίες τους και να μοιραζόμαστε τις δικές μας απόψεις. Με αγάπη, στήριξη και ενεργή συμμετοχή, μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας από την προσχολική ηλικία να αναπτύξουν μια υγιή και ασφαλή σχέση με το διαδίκτυο.
Βιβλιογραφία
Rutkowski, T. L., Hartikainen, H., Richards, K. E., & Wisniewski, P. J. (2021). Family communication: examining the differing perceptions of parents and teens regarding online safety communication. Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction, 5(CSCW2), 1-23.
Επιπλέον Υλικό
https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2017/06/Asfales-diadiktio_gia_goneis.pdf
Ασφαλές Διαδίκτυο: Προστατεύοντας τις Οικογένειες μας
WEB TV ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ
45η Εκπομπή : ΤΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ-: “Ασφαλές Διαδίκτυο: Προστατεύοντας τις Οικογένειες μας.”
ΤΕΤΑΡΤΗ 31.01.24. Ώρα 21:45
Ο Γεώργιος Δ. Καρατάσιος Μαθηματικός-π. Περιφερειακός Δ/ντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας συνομιλεί με: την κ. Βίκυ Φλέσσα κλασσική Φιλόλογο, Νομικό και Δημοσιογράφο, την κ. Σοφία Χατζηγεωργιάδου, Σύμβουλο Εκπαίδευσης στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αν. Θεσσαλονίκης και Πρέσβειρα του Διαπεριφερειακού Θεματικού Δικτύου Ασφάλεια στο Διαδίκτυο, τον κ.Απόστολο Παρασκευά, Σύμβουλο Εκπαίδευσης στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης και συνιδρυτή του Διαπεριφερειακού Θεματικού Δικτύου Ασφάλεια στο Διαδίκτυο και τον κ. Βάιο Νταφούλη Δντή της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής Του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης.
Το διαδίκτυο σήμερα είναι μια νέα πραγματικότητα για αυτό και υπάρχει ανάγκη διαρκούς ενημέρωσης γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών.
Το καλύτερο λογισμικό για ασφάλεια στο διαδίκτυο είναι η σχέση των γονιών με τα παιδιά τους ..
Η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου διοργανώνεται κάθε χρόνο από το δίκτυο Insafe/INHOPE με την υποστήριξη της Κομισιόν, με σκοπό να προωθήσει την ασφαλή και θετική χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ιδιαίτερα ανάμεσα σε παιδιά και νέους ανθρώπους, διοργανώνοντας εκδηλώσεις και δράσεις παγκοσμίως.
Για να δείτε το βίντεο πατήστε πάνω στην εικόνα
Το Netiquette στην Επικοινωνία με την Ψηφιακή Κοινότητα
Η διαδικτυακή κοινότητα δε θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς κάποιους κανόνες καλής ή, αλλιώς, κατάλληλης συμπεριφοράς. Παρότι οι κανόνες δεν αποτελούν νόμους, είναι πολύ σημαντικοί για τη συνεπή επικοινωνία των χρηστών/στριων του διαδικτύου. Η δια ζώσης επικοινωνία μας παρέχει πολλαπλές πληροφορίες, καθώς αξιοποιούμε όλες τις αισθήσεις μας. Αυτό δεν συμβαίνει με τη διαδικτυακή επικοινωνία που είναι αρκετά πιο περιοριστική στη συλλογή πληροφοριών που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν θετικά τις συνδιαλλαγές μας. Τα βασικά χαρακτηριστικά τις διαδικτυακής επικοινωνίας:
- Στο διαδίκτυο υπάρχει απόσταση και φαίνεται να επικρατεί ανωνυμία.
- Οι συνομιλίες αρκετές φορές πραγματοποιούνται μεταξύ αγνώστων. Ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα ιστoλόγια (blog), ή στα forum.
- Αρκετές φορές μας είναι άγνωστοι οι άνθρωποι με τους οποίους επικοινωνούμε, όπως και η ψυχική τους κατάσταση.
- Δεν υπάρχει δυνατότητα να δούμε ή να ακούσουμε τις αντιδράσεις των άλλων στα μηνύματα που αποστέλλουμε και το αντίστροφο ισχύει για αυτούς όταν εμείς παραλαμβάνουμε μηνύματά τους.
Βάσει αυτών των χαρακτηριστικών διαμορφώθηκε το «Netiquette». Ως Netiquette ορίζονται οι «Εθιμικοί κανόνες καλής συμπεριφοράς μεταξύ των χρηστών του Διαδικτύου, η τήρηση των οποίων είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του» (Φρίγκας, 2005, 252). Ο όρος Netiquette προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων Network (διαδίκτυο) και Etiquette (εθιμοτυπικοί κανόνες συμπεριφοράς) και αρχικά αφορούσε τις συμβάσεις ευγένειας κατά την επικοινωνία μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τους πρώτους χρήστες/στριες (Scheuermann & Taylor, 1997). Γενικότερα αποτελεί είναι πεδίο που δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς, ως προς την επίδρασή του στην επικοινωνία, παρότι θεωρείται πολύ σημαντική (Soler-Costa et al., 2021).
Ο χρυσός κανόνας του Netiquette είναι Θυμόμαστε τον Άνθρωπο (Sturges, 2002).
Γενικοί κανόνες
Οι πρώτοι γενικοί κανόνες που αφορούσαν στην επικοινωνία με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ήταν οι εξής:
- Σκέψου πρώτα (Δεν αντιδρούμε παρορμητικά σε μηνύματα, σκεφτόμαστε πριν απαντήσουμε και καταστέλλουμε συναισθηματικές αντιδράσεις).
- Γράψε με εναλλαγή κεφαλαίων και πεζών (Όταν χρησιμοποιούμε μόνο κεφαλαία γράμματα ο παραλήπτης έχει την αίσθηση ότι του «ΦΩΝΑΖΟΥΜΕ» οπότε τα αποφεύγουμε).
- Απέφυγε τις συντομογραφίες
- Το μήνυμα να είναι συνοπτικό
- Απέφυγε τα emojis/εικονίδια
- Μην προσβάλλεσαι εύκολα (Προσπαθούμε να είμαστε μετριοπαθείς, οι έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις δεν ωφελούν την επικοινωνία).
- Μην προσβάλλεις (αποφεύγουμε να γράψουμε οτιδήποτε δεν θα λέγαμε προφορικά σε συνθήκες καταπρόσωπο επικοινωνίας και παρουσία άλλων συμμετεχόντων/ουσων, όχι στη ρητορική μίσους!!).
- Γνώρισε το κοινό στο οποίο απευθύνεσαι (συνδέεται με το προηγούμενο εφόσον το μήνυμα αφορά λίστα παραληπτών) (Scheuermann & Taylor, 1997).

https://saferinternet4kids.gr/nea
Και κάποιοι επιπλέον κανόνες…
- Προσέχουμε τις συμβάσεις της επικοινωνίας μας σχετικά με τους/τις παραλήπτες/πτριες και τροποποιούμε ανάλογα τον τρόπο γραφής του μηνύματος (π.χ. αλλιώς γράφουμε μηνύματα προς τους/τις συναδέλφους μας, αλλιώς προς τους γονείς, αλλιώς προς την Υπηρεσία μας).
- Γράφουμε Θέμα σε όλα τα email που αποστέλουμε φροντίζοντας να είναι συνοπτικό και σαφές.
- Πριν αποστείλουμε το μήνυμα, το διαβάζουμε ξανά προσεκτικά, ώστε να διορθώσουμε τυχόν λάθη ή να διασφαλίσουμε ότι είναι κατανοητό.
- Είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή μεταξύ της απλής κοινοποίησης (CC) ή της κρυφής κοινοποίησης (BCC). Η κρυφή κοινοποίηση διασφαλίζει τα προσωπικά δεδομένα των παραληπτών/πτριών, ωστόσο δεν εξυπηρετεί σε τίποτα εάν μέσα στο μήνυμά μας αποκαλύπτουμε προσωπικά δεδομένα τρίτων (όνομα, διεύθυνση, αρ. δελτίου ταυτότητας/διαβατηρίου κτλ).
- Δεν προωθούμε chain mails ή Spam για εμπορικά προϊόντα ή υπηρεσίες.
- Πάντα κλείνουμε το μήνυμα με χαιρετισμό και τέλος το ονοματεπώνυμό μας.
Είναι καλό πριν διαμοιραστούμε κάτι και πριν απαντήσουμε να ακολουθούμε το THINK
Ας αναρωτηθούμε λοιπόν…
Είναι Αληθινό; είναι Βοηθητικό; Είναι Εμπνευσμένο; Είναι Απαραίτητο; Είναι Ευγενικό
Retrieved https://gmsela8.weebly.com/netiquette.html
Βιβλιογραφία
Scheuermann, L., & Taylor, G. (1997). “Netiquette”. Internet Research, 7(4), 269-273. https://doi.org/10.1108/10662249710187268
Soler-Costa, R., Lafarga-Ostáriz, P., Mauri-Medrano, M., & Moreno-Guerrero, A. J. (2021). Netiquette: Ethic, education, and behavior on internet—a systematic literature review. International journal of environmental research and public health, 18(3), 1212.
Sturges, P. (2002). Remember the human: the first rule of netiquette, librarians and the Internet. Online information review, 26(3), 209-216.
Φρίγκας, Γ. (2005). Διαφήμιση και Μάρκετινγκ στο Διαδίκτυο. Κριτική: Αθήνα.
https://en.wikipedia.org/wiki/Etiquette_in_technology#Netiquette
Επιπλέον υλικό
https://www.youtube.com/watch?v=f3u5kOvTyrg
https://blogs.sch.gr/apaloukou/files/2011/01/Netiquette.pdf
https://saferinternet4kids.gr/nea
https://www.educatorstechnology.com/2014/06/15-essential-netiquette-guidelines-to.html?m=1
https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2021/05/HATE_SPEECH_EDUCATORS2.pdf
Viral Social Media Challenges – Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου

Οι προκλήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Viral Social Media Challenges), είναι δραστηριότητες που εκτελούνται από ένα άτομο ή μια ομάδα και αναρτώνται σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) με σκοπό την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου (Hilton, 2017). Τα παιχνίδια έχουν σκοπό να μειώσουν το στρες και να ενισχύσουν τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών αλλά και των ενηλίκων (Mukhra et al., 2019). Διαφέρουν μεταξύ τους, πολλά είναι διασκεδαστικά και έχουν φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Τέτοιες προκλήσεις έχουν οφέλη, μεταξύ των οποίων είναι η σύνδεση με την κοινότητα (Gruzd & Haythornthwaite, 2013), η αύξηση του κοινωνικού κεφαλαίου (Chen & Li, 2017) και η καταπολέμηση της μοναξιάς (Pittman & Reach, 2016).
Όμως παρουσιάζονται και επικίνδυνες προκλήσεις, για παράδειγμα η υπερβολική κατάποση ουσιών (όπως αλάτι, μοσχοκάρυδο, κανέλα, και χρωστικές τροφίμων) που οδηγούν τους/τις συμμετέχοντες/ουσες σε νοσηλεία και παράλληλα διαδίδουν επικίνδυνες συμπεριφορές για τη σωματική και ψυχική υγεία των χρηστών/στριών (Khasawneh et al., 2019a,b. Khasawneh et al., 2021a).
Η ερμηνεία του φαινομένου ξεκινά από την αναζήτηση των κινήτρων συμμετοχής των ατόμων σε αυτές τις προκλήσεις. Η Θεωρία (Uses and Gratifications Theory – U&G) (Katz et al., 1973), παρότι αρκετά παλαιά, έχει αξιοποιηθεί ως πλαίσιο μελέτης των κινήτρων σχετικά με τη χρήση των ΜΚΔ και τη συμμετοχή σε προκλήσεις (Alhabash & Ma, 2017). Ο Shao (2009) επεκτείνοντας τη Θεωρία U&G προσδιόρισε τρεις κατηγορίες χρήσης των ΜΚΔ:
- κατανάλωση αναφέρεται στην παθητική παρακολούθηση του περιεχομένου των ΜΚΔ
- συμμετοχή περιλαμβάνει την αλληλεπίδραση χρήστη και περιεχομένου, όπως ο σχολιασμός, τα like ή η κοινή χρήση περιεχομένου και
- παραγωγή περιλαμβάνει τη δημιουργία και δημοσίευση περιεχομένου, η συμμετοχή των χρηστών/στριών στις προκλήσεις των ΜΚΔ κατατάσσεται σε αυτή την κατηγορία.
Σύμφωνα με τον Shao (2009), η προσπάθεια ικανοποίησης διαφορετικών αναγκών οδηγεί σε διαφορετικούς τρόπους χρήσης των ΜΚΔ. Για παράδειγμα, οι χρήστες/στριες «καταναλώνουν» ενημέρωση και ψυχαγωγία, «συμμετέχουν» αναπτύσσοντας την κοινότητα και την κοινωνική αλληλεπίδραση, και «παράγουν» για αναζήτηση φήμης, δημιουργία ταυτότητας και αυτοπραγμάτωση. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι η ψυχαγωγία, η αναζήτηση της φήμης, η αυτοέκφραση και η κοινωνική αναγνώριση είναι τα βασικά κίνητρα χρήση των ΜΚΔ από παιδιά σχολικής ηλικίας (Bossen & Kottasz, 2020).
Σχετικά με τις προκλήσεις, έρευνες έχουν καταδείξει ότι τα βασικότερα κίνητρα συμμετοχής των νέων σε αυτές ήταν:
- η διασκέδαση,
- η ευκολία (επιλογή εύκολων προκλήσεων),
- η κοινωνικοποίηση,
- η κοινωνική υποστήριξη (θετικά σχόλια φίλων και κοινού),
- ο διαμοιρασμός/η διασπορά πληροφοριών και
- η διαφυγή από την πραγματικότητα
(Bossen & Kottasz, 2020. Falgoust et al., 2022).
Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι συμμετοχής σε τέτοιες προκλήσεις;

- Θανάσιμος αυτοτραυματισμός και σωματική βλάβη.
- Προώθηση βίας.
- Παραβίαση νόμων/παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων.
- Έλλειψη ενσυναίσθησης και σεβασμού.
- Κακή επιλογή προτύπων.
- Λανθασμένη εντύπωση ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι.
- Απώλεια αξιών. Το επιβλαβές περιεχόμενο γίνεται συνηθισμένο και δεν προκαλεί την ίδια αντίδραση, όπως θα συνέβαινε εάν το βλέπαμε στην πραγματικότητα, πρόσωπο-με-πρόσωπο.
- Αποκλεισμός από τη μη συμμετοχή/κοινωνική πίεση. Υπάρχει η πιθανότητα ταπείνωσης από το κοινωνικό δίκτυο των συνομηλίκων που παρακολουθεί τη διαδικτυακή δράση, εάν ο/η νέος/α επιδείξει απροθυμία να συμμετέχει σε μια διαδικτυακή πρόκληση. Αυτό και μόνο μπορεί να τον/την ωθήσει να κάνει πράγματα που δεν θα έκανε σε άλλη περίπτωση.
- Διασπορά προσωπικών δεδομένων και σχηματισμός κακής διαδικτυακής φήμης.
Όπως έδειξαν οι μελέτες, ακόμα και οι νέοι/ες που συμμετείχαν σε επικίνδυνες προκλήσεις δεν παρακινήθηκαν με στόχο τον αυτοτραυματισμό τους (Khasawneh et al., 2021a,b. Abraham et al., 2022). Τα ευρήματα προτείνουν ότι οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στην ευαισθητοποίηση των νέων σχετικά με τους κινδύνους, καθώς η βλάβη συχνά δεν είναι σκόπιμη. Ένας τρόπος είναι να δημιουργηθούν εκπαιδευτικές δράσεις όπου ανιχνεύοντας τα βασικά κίνητρα χρήσης των ΜΚΔ και συγκεκριμένα των προκλήσεων, να καταδεικνύεται ότι τα κίνητρα αυτά δεν ικανοποιούνται μέσω της συμμετοχής σε μια επικίνδυνη πρόκληση (Falgoust et al., 2022).
Επιπλέον, οι παράγοντες που προσδιορίστηκαν ως σημαντικοί για την αποφυγή της συμμετοχής σε προκλήσεις ήταν οι ακαδημαϊκές ή εργασιακές επιπτώσεις, ο φόβος αρνητικής κριτικής, ο φόβος για αρνητικά σχόλια και αρνητικές αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα. Έτσι, ένας άλλος αποτελεσματικός τρόπος περιορισμού της συμμετοχής των νέων σε μια επικίνδυνη πρόκληση μπορεί να είναι η παρουσίαση των παραγόντων αποφυγής μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις (Falgoust et al., 2022).
Τέλος, φάνηκε ότι οι νέοι/ες προτιμούν τις προκλήσεις που είναι εύκολες και ειδικά αυτές που θα μπορούσαν να τροποποιηθούν για να είναι πιο δημιουργική ή πιο ασφαλής η ολοκλήρωσή τους. Η δημιουργία κατευθυντήριων γραμμών για την προώθηση θετικών τροποποιήσεων των προκλήσεων μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά στη μείωση του κινδύνου (Falgoust et al., 2022). Γενικότερα η ενίσχυση της κριτικής σκέψης των παιδιών ώστε να μπορούν να επιλέγουν ασφαλείς και δημιουργικές λύσεις στις προκλήσεις είναι σημαντικό στοιχείο της εκπαίδευσής τους.
Τι μπορεί να κάνει η οικογένεια;
Η καλύτερη προσέγγιση για την καθοδήγηση των παιδιών σχετικά με τις προκλήσεις είναι η συζήτηση, η οποία προσφέρει σφαιρική γνώση για το θέμα και ευκαιρίες για σκέψη. Το να αποκλείσουμε τα παιδιά ή τους/τις νέους/ες από τέτοια παιχνίδια είναι αδύνατο. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για το πώς μπορείτε να κρατήσετε το παιδί σας ασφαλές στο διαδίκτυο:
- Η ενημέρωση για το ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντική. Προσπαθήστε να ενημερώνεστε από έγκυρες πηγές και όχι αποκλειστικά από τα ΜΚΔ.
- Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει πρόσβαση σε κατάλληλους ιστότοπους για την ηλικία του στο διαδίκτυο που δεν προωθούν ανήθικη συμπεριφορά ή βία.
- Βεβαιωθείτε πάντα ότι το παιδί σας έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο από έναν υπολογιστή που βρίσκεται σε κοινή θέα στον οικογενειακό χώρο.
- Μιλήστε στο παιδί σας πιο συχνά. Εξερευνήστε μαζί τον διαδικτυακό κόσμο και συμμετάσχετε σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που δείχνουν ηθική και ασφαλή διαδικτυακή συμπεριφορά.
- Χρησιμοποιήστε γονικούς ελέγχους σε όλες τις συσκευές που χρησιμοποιεί το παιδί σας. Παρακολουθήστε τον χρόνο οθόνης και παρακολουθήστε τις διαδικτυακές δραστηριότητές του. Πάντα με μέτρο και χωρίς υπερβολές που μπορούν να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα.
- Γίνετε πρότυπο για το παιδί σας. Έχετε επίγνωση των δικών σας διαδικτυακών δραστηριοτήτων.
- Παρατηρήστε προσεκτικά τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Να είστε σε εγρήγορση για τυχόν ασυνήθιστες αλλαγές, όπως κυκλοθυμία, λιγότερη ή καθόλου επικοινωνία, έλλειψη ενδιαφέροντος για σπουδές και πτώση βαθμών. Εάν παρατηρήσετε τέτοιες αλλαγές, παρακολουθήστε στενά τις διαδικτυακές δραστηριότητές του/της, μιλήστε με τον/την εκπαιδευτικό και τη διεύθυνση του σχολείου ή συμβουλευτείτε έναν /μία παιδοψυχολόγο.
- Εάν ανακαλύψετε ότι το παιδί σας παίζει ήδη κάποιο επικίνδυνο παιχνίδι πρόκλησης, σταματήστε αμέσως τη χρήση του διαδικτύου από οποιαδήποτε συσκευή.
- Ενημερώστε την τοπική αστυνομική αρχή για το τι συνέβη και ζητήστε τη συμβουλή τους για τα επόμενα μέτρα ασφαλείας.
Τί μπορεί να κάνει το σχολείο;
- Οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να παρακολουθούν την πορεία των βαθμών και την κοινωνική συμπεριφορά των παιδιών και να ενημερώνουν σχετικά τους γονείς.
- Πρέπει να παρακολουθούν γενικά τη συμπεριφορά κάθε παιδιού.
- Εάν ανιχνεύσουν αντικοινωνική συμπεριφορά, θα πρέπει να μιλήσουν προσωπικά με τέτοια παιδιά που δεν αλληλεπιδρούν πολύ με τα άλλα παιδιά ή είναι απόμακρα.
- Εάν παρατηρήσουν κάτι που μπορεί να φαίνεται ύποπτο ή ανησυχητικό, θα πρέπει να ενημερώσουν αμέσως τη διεύθυνση του σχολείου και την οικογένεια.
- Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει επίσης να μεριμνούν ώστε τα παιδιά να μην χρησιμοποιούν έξυπνα κινητά κατά τις σχολικές ώρες.
- Είναι σημαντικό να υλοποιούνται εκπαιδευτικές δράσεις γνωριμίας των παιδιών και των γονέων σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του διαδικτύου (συζητήσεις με ειδικούς, εκδηλώσεις κτλ.).
- Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να σχεδιάσουν διδασκαλίες ή προγράμματα σχετικά με το θέμα των προκλήσεων (ανίχνευση των γνώσεων των παιδιών για τις προκλήσεις, συζήτηση και διαμόρφωση κανόνων ορθής χρήσης των ΜΚΔ, οργάνωση στην τάξη ασφαλών προκλήσεων που προωθούν τη διασκέδαση, την κοινωνική σύνδεση της ομάδας και έχουν φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να διαμορφώσει τα βασικά κριτήρια επιλογής ή αποφυγής των προκλήσεων από τα παιδιά).
Η Γραμμή βοήθειας Help-line του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, που είναι προσβάσιμη δωρεάν στο 210-6007686 μπορεί να σας δώσει όλες τις συμβουλές και τις κατευθύνσεις που χρειάζεστε.
Βιβλιογραφία
Abraham, J., Roth, R., Zinzow, H., Madathil, K. C., & Wisniewski, P. (2022). Applying behavioral contagion theory to examining young adults’ participation in viral social media challenges. Transactions on Social Computing, 5(1-4), 1-34.
Alhabash, S., & Ma, M. (2017). A tale of four platforms: Motivations and uses of Facebook, Twitter, Instagram, and Snapchat among college students? Social Media + Society, 3(1), Article 205630511769154. doi:10.1177/2056305117691544
Bossen, C., & Kottasz, R. (2020). Uses and gratifications sought by pre-adolescent and adolescent TikTok consumers. Young Consumers, 21(4), 463–478. doi:10.1108/yc-07-2020-1186
Chen, H. T., & Li, X. (2017). The contribution of mobile social media to social capital and psychological well-being: Examining the role of communicative use, friending and self-disclosure. Computers in Human Behavior, 75, 958–965. doi:10.1016/j.chb.2017.06.011
Falgoust, G., Winterlind, E., Moon, P., Parker, A., Zinzow, H., & Madathil, K. C. (2022). Applying the uses and gratifications theory to identify motivational factors behind young adult’s participation in viral social media challenges on TikTok. Human Factors in Healthcare, 2, 100014.
Gruzd, A., & Haythornthwaite, C. (2013). Enabling community through social media. Journal of Medical Internet Research, 15(10), e2 . doi:10.2196/jmir.2796.
Mukhra, R., Baryah, N., Krishan, K., & Kanchan, T. (2019). ‘Blue Whale Challenge’: A game or crime?. Science and engineering ethics, 25, 285-291.
Katz, E., Blumler, J. G., & Gurevitch, M. (1973). Uses and gratifications research. Public Opinion Quarterly, 37(4), 509. doi:10.1086/268109
Khasawneh, A., Chalil Madathil, K., Dixon, E., Wisniewski, P., Zinzow, H., & Roth, R (2019a). An investigation on the portrayal of Blue Whale Challenge on YouTube and Twitter. In Proceedings of the human factors and ergonomics society annual meeting (Vol. 63, No. 1, pp. 887-888). Sage CA: Los Angeles, CA: SAGE Publications.
Khasawneh, A., Chalil Madathil, K., Dixon, E., Wisniewski, P., Zinzow, H., & Roth, R (2019b). An investigation on the portrayal of blue whale challenge on YouTube and Twitter. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 63(1), 887–888. doi:10.1177/1071181319631179.
Khasawneh, A., Madathil, K. C., Zinzow, H., Wisniewski, P., Ponathil, A., Rogers, H., . . . Narasimhan, M. (2021a). An investigation of the portrayal of social media challenges on YouTube and Twitter. ACM Transactions on Social Computing, 4(1), 1–23. doi:10.1145/3444961.
Khasawneh, A., Madathil, K. C., Zinzow, H., Rosopa, P., Natarajan, G., Achuthan, K., & Narasimhan, M. (2021b). Factors contributing to adolescents’ and young adults’ participation in web-based challenges: survey study. JMIR Pediatrics and Parenting e24988.
Pittman, M., & Reich, B. (2016). Social media and loneliness: Why an Instagram picture may be worth more than a thousand Twitter words. Computers in Human Behavior, 62, 155–167. doi:10.1016/j.chb.2016.03.084
Shao, G. (2009). Understanding the appeal of user-generated media: a uses and gratification perspective. Internet Research, 19(1), 7–25. doi:10.1108/1
Εκπαιδευτικό υλικό
https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2019/09/Best-practice-guideline.pdf
https://saferinternet4kids.gr/nea/tips-for-teachers/
https://internetsafety.pi.ac.cy/news-details-is/announcements/momoChallenge
https://www.betterinternetforkids.eu/en-GB/practice/articles/article?id=6706166
Πρόσφατα σχόλια