Το παρόν πρόγραμμα είναι ενδεικτικό μπορεί να αξιοποιηθεί σε τάξη Νηπιαγωγείου με τις ανάλογες τροποποιήσεις που αφορούν στη σύνθεση της ομάδας, στα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών και της/του εκπαιδευτικού, καθώς μπορούν να εμπλακούν περισσότερα του ενός Θεματικά Πεδία ανάλογα με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που επιλέγονται με ανάστροφο σχεδιασμό.

Σκοπός Προγράμματος/μικρού σεναρίου
Το πρόγραμμα αποσκοπεί να εισάγει τα μικρά παιδιά στις βασικές αξίες της ψηφιακής ευθύνης, της ασφάλειας και του σεβασμού στο διαδίκτυο. Τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις ψηφιακές τους ενέργειες, να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα, να συμπεριφέρονται με ευγένεια και σεβασμό στους ψηφιακούς χώρους και να αναγνωρίζουν πότε να ζητούν βοήθεια. Το πρόγραμμα προάγει την ανάπτυξη κριτικής σκέψης σχετικά με τη χρήση των ψηφιακών μέσων και την υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.

Θεματικό Πεδίο: Παιδί και επικοινωνία

Α.2 ΤΠΕ Α.2.1 Γνωριμία και Επικοινωνία με τις ΤΠΕ Α.2.2 Ανακάλυψη, Προγραμματισμός και Ψηφιακό Παιχνίδι Α.2.3 Επεξεργασία της Πληροφορίας και Ψηφιακή Δημιουργία

Διάρκεια Προγράμματος
5 εβδομάδες (2-3 ώρες την εβδομάδα)

Δομή Προγράμματος

Εβδομάδα 1: Τι Είναι ο Ψηφιακός Κόσμος; (Εξοικείωση)
Στόχος: Να εισαχθούν τα παιδιά στην έννοια του «ψηφιακού κόσμου», μέσα από βιωματικές δραστηριότητες που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τη σχέση τους με την τεχνολογία.

Γνώσεις:

• Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
• Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).

Δεξιότητες:

• Να εκτελούν απλές λειτουργίες/ενέργειες των ΤΠΕ για την ολοκλήρωση εργασιών/ δραστηριοτήτων (ii).
• Να αναζητούν και να επιλέγουν κατάλληλες πληροφορίες στο διαδίκτυο (iii).

Στάσεις:

• Να εκτιμούν τις διαφορετικές χρήσεις των ΤΠΕ, ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν καθημερινές ανάγκες (i).
• Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).

Δραστηριότητες:
o Ζωγραφική: Τα παιδιά δημιουργούν το δικό τους «ψηφιακό κόσμο» με εικόνες και σχέδια που αντιπροσωπεύουν το διαδίκτυο (όπως συνδέσεις, οθόνες και φώτα) και με συνέντευξη καταγράφονται οι ιδέες τους για το διαδίκτυο.

o Συζήτηση και Ερωτήσεις: Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει τη λειτουργία των φυλλομετρητών π.χ. Google και του Youtube. Τα παιδιά με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού πειραματίζονται στη χρήση των φυλλομετρητών για αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. Γίνεται συζήτηση με τα παιδιά και εξηγείται πώς το διαδίκτυο είναι σαν ένας «μεγάλος κόσμος», όπου μπορούμε να μάθουμε και να μοιραστούμε πληροφορίες. Με απλό τρόπο παρουσιάζεται το διαδίκτυο ως ένα μέρος/ένας χώρος, όπου οι άνθρωποι μπορούν να μιλάνε, να μοιράζονται και να μαθαίνουν πράγματα. Δίνεται έμφαση στη δημιουργική και παιδαγωγική χρήση του διαδικτύου.

Εβδομάδα 2: Μαθαίνουμε για τα Ψηφιακά Δικαιώματα και τις Ευθύνες μας (Επισκόπηση)
Στόχος: Να κατανοήσουν τα παιδιά ότι, όπως στον πραγματικό κόσμο, έτσι και στο διαδίκτυο έχουν δικαιώματα (π.χ., προστασία) και ευθύνες (π.χ., σεβασμός προς τους άλλους).

Γνώσεις:

• Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).

Δεξιότητες:

• Να καταγράφουν τα οφέλη αλλά και τα αρνητικά της χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).

Στάσεις:

• Να αντιμετωπίζουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία που ενισχύουν τη σκέψη και τις ικανότητές τους και όχι μόνο ως μέσα διασκέδασης και ψυχαγωγίας (ii).
• Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).

Δραστηριότητες:
o Προβολή Βίντεο: Μικρό βίντεο που εξηγεί τα δικαιώματα των παιδιών και τη σημασία της ψηφιακής ασφάλειας και τον έλεγχο των προσωπικών δεδομένων. https://youtu.be/y41bXahQVLk?si=5_iX_A14K9iga7BR https://youtu.be/_NkKQXWdzMQ?si=JGodcwOR0576x-Zq

o Παιχνίδι με Κάρτες: Παρουσιάζονται κάρτες με εικόνες που δείχνουν θετικές ψηφιακές συμπεριφορές (π.χ., “ευχαριστώ”, “παρακαλώ”, “θα κρατήσω τα προσωπικά μου δεδομένα ασφαλή”) και αρνητικές συμπεριφορές (π.χ. “μοιράζομαι φωτογραφίες μου και άλλων χωρίς να ρωτήσω”, “απαντώ με αγένεια”, “λέω αρνητικά σχόλια”). Οι μαθητές καλούνται να αναγνωρίσουν τι είναι σωστό και να συζητήσουν πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στο διαδίκτυο. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς να φέρονται με ευγένεια και σεβασμό, μέσω παραδειγμάτων και αντιπαραδειγμάτων.
o Αφήγηση Παραμυθιού: Ιστορία με τον @Παπάκη που αποφεύγει να μοιραστεί φωτογραφίες του φίλου του στο διαδίκτυο, δείχνοντας τη σημασία της προστασίας των προσωπικών δεδομένων είτε του εαυτού μας είτε των φίλων μας με υπευθυνότητα.

https://saferinternet4kids.gr/digiduck/

Εβδομάδα 3: Η Ψηφιακή Ευγένεια και ο Σεβασμός (Επεξήγηση)
Στόχος: Να μάθουν τα παιδιά να είναι ευγενικά και να σέβονται τους άλλους στο διαδίκτυο, όπως κάνουν και στον πραγματικό κόσμο.

Γνώσεις:

• Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
• Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).

Δεξιότητες:  

• Να παίζουν, να σχεδιάζουν και να δημιουργούν ψηφιακά παιχνίδια (ii).
• Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).

Στάσεις:  

• Να αντιμετωπίζουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία που ενισχύουν τη σκέψη και τις ικανότητές τους και όχι μόνο ως μέσα διασκέδασης και ψυχαγωγίας (ii).
• Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).

Δραστηριότητες:
o Κουκλοθέατρο: Τα παιδιά παρακολουθούν μια κούκλα που λέει «παρακαλώ» και «ευχαριστώ» σε διαδικτυακές συζητήσεις και καταλαβαίνουν την αξία της ευγένειας, της αλληλεγγύης και του σεβασμού online.
o Παιχνίδι με Ρόλους: Θυμούνται την ιστορία του @Παπάκη. Τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλους, π.χ., ως φίλοι που θέλουν να μοιραστούν μια εικόνα και να ζητήσουν άδεια, μαθαίνοντας να σέβονται τα προσωπικά δεδομένα των άλλων. Μαθαίνουν ότι πρέπει να ζητούν πάντα άδεια για να μοιραστούν κάτι που ανήκει σε κάποιον άλλο.
o Συζήτηση: Οι μαθητές συζητούν περιπτώσεις όπου μπορεί να βρουν κάποια συμπεριφορά εκφοβιστική ή αρνητική στο διαδίκτυο και πώς πρέπει να αντιδρούν με θετικό τρόπο.

o Παιχνίδι Quiz για την ευγένεια στο διαδίκτυο που συμπληρώνεται με ιδεοθύελλα στην παρεούλα https://saferinternet4kids.gr/back-to-school/back-to-school-2021/quiz-evgeneia/

Εβδομάδα 4 και 5: Κλείσιμο και Αναστοχασμός (Εμπλουτισμός και Εκτίμηση). 

Στόχος: Ανακεφαλαίωση των βασικών εννοιών του προγράμματος και εφαρμογή τους σε καθημερινές καταστάσεις.

Γνώσεις:

• Να αναγνωρίζουν τις ΤΠΕ με βάση τα χαρακτηριστικά και τον σκοπό λειτουργίας τους (i).
• Να αναγνωρίζουν βασικές μορφές ψηφιακής πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχος) (i).

Δεξιότητες:

• Να διαχειρίζονται τις πληροφορίες για να κατασκευάζουν/ δημιουργούν με λογισμικό γενικής χρήσης και ειδικό λογισμικό ψηφιακές δημιουργίες, όπως αφίσα, βίντεο, ψηφιακή ιστορία, κόμικς (ii).
• Να καταγράφουν τα οφέλη αλλά και τα αρνητικά της χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να προτείνουν κανόνες για την ωφέλιμη και ασφαλή χρήση των ΤΠΕ (i).
• Να διερευνούν, να ανακαλύπτουν, να πειραματίζονται με την κατάλληλη χρήση λογισμικών ανοικτού τύπου (ii).

Στάσεις:

• Να εκτιμούν τις διαφορετικές χρήσεις των ΤΠΕ, ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν καθημερινές ανάγκες (i).
• Να τηρούν κανόνες ασφαλούς/ορθής χρήσης των ΤΠΕ (i).
• Να υιοθετούν κριτική στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως εργαλείου επίλυσης καθημερινών προβλημάτων και ως εργαλείου ψυχαγωγίας (iii).

Δραστηριότητες:

Εμπλουτισμός

o Κατασκευή ιστορίας: Δημιουργούμε μια ιστορία για ένα μικρό ρομπότ που ταξιδεύει στον ψηφιακό κόσμο και ανακαλύπτει νέες φιλίες και πληροφορίες. Τα παιδιά μαθαίνουν πώς αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι μέσω του διαδικτύου. Αξιοποίηση στρατηγικής Story Grammar (Ερωτήσεις: Ποιος ήταν ο ήρωας/οι ήρωες; Που συνέβη η ιστορία και πότε; Ποιο ήταν το πρόβλημα του ήρωα/ των ηρώων; Ποια ήταν η λύση; Ποια ήταν τα μελλοντικά του σχέδια;) Διαμορφώνεται ο «Χάρτη της ιστορίας» με τα βασικά συστατικά της ιστορίας μέσω ερωτήσεων και «ιδεοθύελλα» στην ολομέλεια. Εικονογραφείται από ομάδες παιδιών, ώστε να δημιουργηθεί μία ιστορία της τάξης. Η ιστορία μπορεί να γίνει ψηφιακό βιβλίο, ώστε να μπορεί να διαμοιραστεί ευκολότερα στην σχολική κσι εκπαιδευτική  κοινότητα. Μπορούν να αξιοποιηθούν ψηφιακά εργαλεία όπως story jumper,  bookcreator κτλ.

Εκτίμηση
o Δημιουργία Χάρτη Ευγενών Πρακτικών: Τα παιδιά στην ολομέλεια δημιουργούν με «ιδεοθύελλα» έναν «Χάρτη Ευγενών Πρακτικών» που μπορεί να έχει μορφή εννοιολογικού χάρτη ή αφίσας ή εικαστικής δημιουργίας με ζωγραφιές των παιδιών πέρα από τις φράσεις τους. Περιλαμβάνει τις βασικές αρχές του προγράμματος, όπως «λέω ευχαριστώ», «δεν μοιράζομαι τα μυστικά μου», «ζήτησα άδεια για να μοιραστώ κάτι» και «προστατεύω τις προσωπικές μου πληροφορίες» κτλ ώστε να υπάρχουν συνολικά στην τάξη. Μπορούν να αξιοποιηθούν ψηφιακά εργαλεία όπως postermywall, canva κτλ.
o Συζήτηση και Ερωταπαντήσεις: Τα παιδιά ανταλλάσσουν απόψεις και καταγράφονται σε διάγραμμα:

• Πως έμαθαν αυτές τις πρακτικές
• Ποια δραστηριότητα τους άρεσε από το πρόγραμμα και θα ήθελαν να επαναληφθεί
• Ποια οδηγία από όλες θεωρούν ότι είναι η πιο σημαντική και θα εφαρμόσουν οπωσδήποτε στο μέλλον.

o Βραβείο Ψηφιακού Πολίτη: Στο τέλος του προγράμματος, κάθε παιδί λαμβάνει ένα πιστοποιητικό συμμετοχής και το βραβείο «Ψηφιακού Πολίτη» για τη δέσμευσή του στην ευγενική και υπεύθυνη συμπεριφορά στο διαδίκτυο.

Πόροι και Πηγές

• SaferInternet4Kids (Safer Internet Day Greece)
  https://www.saferinternet4kids.gr/
  Ιστοσελίδα του ελληνικού προγράμματος Safer Internet, η οποία προσφέρει πλήθος υλικών και δραστηριοτήτων για την εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου. Περιλαμβάνει οδηγούς για γονείς και εκπαιδευτικούς, καθώς και διαδραστικά παιχνίδια για τα παιδιά.
• Ημερίδες και Εργαστήρια για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (Greek Safer Internet Center)
  https://www.safeline.gr/
  Παρέχει εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, ειδικά για παιδιά. Προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για δασκάλους και γονείς σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών για την ψηφιακή ασφάλεια.
• Ευρωπαϊκό Σχολικό Ραδιόφωνο (European School Radio)
  https://europeanschoolradio.eu/
  Αν και εστιάζει περισσότερο στη χρήση του ραδιοφώνου και των πολυμέσων στην εκπαίδευση, το Ευρωπαϊκό Σχολικό Ραδιόφωνο προσφέρει και εργαλεία για την ψηφιακή πολιτειότητα και την υπεύθυνη χρήση των ψηφιακών μέσων.
• Μαθαίνω για το Διαδίκτυο – Ψηφιακή Πολιτειότητα
  https://www.moi.gr/
  Αυτή η ιστοσελίδα προσφέρει πληθώρα εκπαιδευτικών υλικών και εργαλείων που ενισχύουν τη γνώση των παιδιών για την ψηφιακή πολιτειότητα και την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Περιλαμβάνει διαδραστικά παιχνίδια και δραστηριότητες για μικρά παιδιά.
• CyberKid
  https://www.cyberkid.gr/
  Μια ιστοσελίδα που προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με την ασφαλή χρήση του διαδικτύου για παιδιά. Εδώ τα παιδιά μπορούν να βρουν παιχνίδια, πληροφορίες και οδηγούς για να μάθουν πώς να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα και να διατηρούν ασφαλή την παρουσία τους στον ψηφιακό κόσμο.
• Υπηρεσία Ψηφιακής Ασφάλειας “Cybercrime Unit” – Ελληνική Αστυνομία
  https://www.cyberalert.gr/
  Παρά τις αναφορές στην ασφάλεια των ενηλίκων, η ιστοσελίδα περιλαμβάνει σημαντικές πληροφορίες για την προστασία των παιδιών από τον κυβερνοεκφοβισμό, τις απάτες και άλλους κινδύνους στο διαδίκτυο.
• Common Sense Media
  https://www.commonsensemedia.org/
  Παρέχει αξιολογήσεις και οδηγούς για γονείς και εκπαιδευτικούς γύρω από την ψηφιακή ευθύνη και την ασφάλεια στο διαδίκτυο. Έχει εξαιρετικά εργαλεία για να διδάξει τα παιδιά τη σωστή χρήση των τεχνολογιών.
• Be Internet Awesome (Google)
  https://beinternetawesome.withgoogle.com/
  Ένα πρόγραμμα από την Google που διδάσκει τα παιδιά πώς να είναι ασφαλείς και υπεύθυνοι στο διαδίκτυο μέσω παιχνιδιών και δραστηριοτήτων.
• Cyberwise
  https://www.cyberwise.org/
  Προσφέρει εκπαιδευτικό υλικό για ψηφιακή πολιτειότητα για εκπαιδευτικούς και γονείς, με στόχο τη διδασκαλία της ασφάλειας και του σεβασμού στο διαδίκτυο.
• Digital Citizenship Curriculum (Google for Education)
  https://edu.google.com/resources/programs/digital-citizenship/
  Εδώ θα βρείτε εκπαιδευτικά προγράμματα και οδηγούς για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν πώς να είναι υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες.
• Childnet International
  https://www.childnet.com/
  Προσφέρει εκπαιδευτικά εργαλεία για τη διδασκαλία της ασφάλειας στο διαδίκτυο, με υλικό κατάλληλο για μικρά παιδιά και για εκπαιδευτικούς.
• Kidsmart
  https://www.kidsmart.org.uk/
  Μια ιστοσελίδα με πολλά εργαλεία και δραστηριότητες για την εκπαίδευση παιδιών σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο, με ειδική ενότητα για μικρά παιδιά.
• Net Aware (UK)
  https://www.net-aware.org.uk/
  Παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο, ενώ προσφέρει εργαλεία και οδηγίες για την ευαισθητοποίηση γύρω από τους κινδύνους του διαδικτύου.