Αρχαιοελληνικός αντιρατσισμός

Στην αρχαία ελληνική σκέψη υπάρχει σαφής αντίθεση ανάμεσα στη φύση και στο νόμο. Ο ανθρώπινος νόμος είναι το αντίθετο του φυσικού. Πιο σωστά, είναι μια προσπάθεια να ελεγχθεί ο φυσικός νόμος και να περιοριστεί στα φυσικά του όρια. Αυτό, άλλωστε, εννοεί και ο Χουζίνγκα όταν λέει πως ο πολιτισμός είναι η κοινωνικοποίηση της φύσης:

Μια μετατροπή του φυσικού σε κοινωνικό. Ας πούμε του δέντρου σε οικοδομήσιμη σανίδα και του ασβεστόλιθου σε ασβέστη. Δεν μπορείς να απαγορεύσεις δια νόμου στη θύελλα να σε φορτώσει με κεραυνούς. Μπορείς όμως να απαγορεύσεις την κυκλοφορία σε ώρα θυέλλης στα μέρη όπου πέφτουν συχνά κεραυνοί.

Μ άλλα λόγια η οργανωμένη κοινωνία είναι το ακριβώς αντίθετο της «φυσικής ζωής». Άλλωστε ο πολιτισμός, όπως δηλώνει η λέξη, θα προκύψει στην πόλη, όχι στην ύπαιθρο. Το ίδιο και η πολιτική, που κι αυτή είναι ομόρριζη με τη λέξη πόλις.

Όμως, η πόλη στις αρχές του παρακμιακού για τη δημοκρατία 4^ου αιώνα τα έχει κάνει όλα άνω κάτω με την οχλοκρατία στην οποία έχει εκπέσει η δημοκρατία του 5^ου αιώνα, του «χρυσού». Τώρα ακόμα και οι λιγότερο εξαθλιωμένοι σκοτώνουν τους κατέχοντες μόνο και μόνο γιατί είναι πλούσιοι. Και ο εκβαρβαρισμός εδραιώνεται με ακατανόμαστες φρικαλεότητες. Μέσα σ αυτό το κλίμα σύγχυσης, ο Αντιφών θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους λέγοντας εκείνο το περίφημο

«επεί φύσει πάντα πάντες ομοίως πεφύκαμεν και βάρβαροι και Έλληνες είναι» (Η φύση δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε Έλληνες και βάρβαρους)

Που σημαίνει πως οι Έλληνες  πήραν τα προνόμιά τους από την κοινωνία που έφτιαξαν και όχι από τη φύση, ή τους θεούς. Αν δούμε τα πράγματα στη φυσική τους κατάσταση αποκλείεται να μην σεβαστούμε τους βαρβάρους.

Με επιχείρημα τη φυσική απαίτηση για μια «ελευθερία για όλους», πολιτισμένους και απολίτιστους, ο Αντιφών θα αρπάξει τα ιδεολογικά όπλα από τους οπαδούς του ζωωδώς φυσικού και με αυτά θα περιχαρακώσει τα όρια της ανθρώπινης φύσης. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία εμφανίζεται τώρα ένα σαφές αίτημα οικουμενικότητας. Οι κάτοικοι όλης της οικουμένης (της κατοικημένης από ανθρώπους περιοχής της γης) έχουν τα ίδια δικαιώματα για μόνο το λόγο πως είναι άνθρωποι. Άλλωστε και ο Πλάτων κάνει λόγο για

 «συμπολίτες εκ φύσεως»

Που σημαίνει πως όλοι θα μπορούσαν να νοιώθουν ίδιοι κι απαράλλαχτοι αρκεί όλοι να σέβονται τους ίδιους νόμους ή τους ίδιους φιλοσόφους – βασιλείς. Πάντως, οι φιλόσοφοι – βασιλείς στο πλατωνικό σύστημα δεν έχουν προκαταλήψεις ως προς τη φύση των διοικούμενων, που μπορεί μα είναι και βάρβαροι. Αλλά και οι διοικούντες μπορεί να είναι πρώην βάρβαροι που εκπολιτίστηκαν και έγιναν φιλόσοφοι άξιοι να κυβερνήσουν.

Στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα δεν υπάρχει ίχνος ρατσισμού. Ούτε στον αριστοκράτη Πλάτωνα.