Η σημασία του να είσαι επικούρειος

δεν έχουμε ανάγκη από σοφές και μάταιες γνώμες

                                                                                                  αλλά από μια αθόρυβη ζωή

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ  Πυθ. 87

 Σκοπός της φιλοσοφίας, για τον Επίκουρο, είναι να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τα πάθη της ψυχής και να κάνει τη ζωή του πιο ευτυχισμένη.

 Τα πάθη της ψυχής: ο φόβος και οι επιθυμίες.

Όμως από ποιους φόβους και από ποιες επιθυμίες πρέπει να απαλλαγούμε; Και με ποιον τρόπο; Την ανθρώπινη ζωή τυραννούν φόβοι για τον θάνατο (και την μετά απ΄ αυτόν ζωή), για τους θεούς (που τιμωρούν), για το κακό (που είναι ανυπόφορο), για τα φυσικά φαινόμενα (που προκαλούν δέος και μένουν ανεξήγητα).

Επιθυμίες προς αποφυγήν είναι όλες εκείνες που μας προξενούν πόνο, όταν επιμένουμε να τις ικανοποιήσουμε, οι μη αναγκαίες: λ.χ. ο πόθος της αθανασίας, η αναρρίχηση στα δημόσια αξιώματα.

Πως θα λυτρωθούμε απ  αυτά τα εσωτερικά δεσμά, που καλλιεργούνται μέσα στην κοινωνία; Τους (ανυπόστατους) φόβους τους διαλύει η φυσική επιστήμη, ενώ αρκεί να ακολουθήσουμε τη φύση για να επιθυμούμε πράγματα φυσικά και αναγκαία.

Ας προχωρήσουμε τώρα στην ευτυχισμένη ζωή που έθεσε ως στόχο η επικούρεια φιλοσοφία. Η απάντηση του Επίκουρου είναι κατηγορηματική: η απαλλαγή από τον πόνο και η απόλαυση της ηδονής. Στην τελευταία θεμελιώνεται το εφικτό αγαθό και προς την κατάκτησή της ενεργοποιούνται οι αρετές.

Η κατεξοχήν αρετή σ αυτή την κοινωνία είναι η φιλία: ένα διαπροσωπικό συμβόλαιο που μαζί με το κοινωνικό συμβόλαιο και το λάθε βιώσας (ζήσε απαρατήρητος) προσφέρουν λύση στο πρόβλημα της κοινωνικής συμβίωσης:

την ευτυχία και τη μακαριότητα δεν τις προκαλούν ούτε τα πολλά πλούτη, ούτε οι πολλές ασχολίες, ούτε το κυνήγι για την εξουσία, ούτε η πολιτική δύναμη, αλλά το να μην είσαι θλιμμένος, η πραότητα των συναισθημάτων και η ψυχική διάθεση που καθορίζει τα όρια της ύπαρξής μας σύμφωνα με τη φύση

Καταπολεμώντας τον πόθο για αθανασία (της ψυχής), που επειδή δεν μπορεί να ικανοποιηθεί φέρνει στον άνθρωπο μόνο πόνο, ο Επίκουρος προτείνει τη μόνη κατ΄ αυτόν αληθινή αθανασία: όχι μια άπειρη προέκταση στον χρόνο (μια μετά θάνατον ζωή), αλλά την εδώ και τώρα απόλαυση της ζωής, με τον υπολογισμένο τρόπο του σοφού.

Ο σοφός μπορεί να μην είναι αθάνατος θεός, αλλά είναι αυτός που κατακτά το είδος της αθανασίας που ταιριάζει στον άνθρωπο: ζει σαν αθάνατος ανάμεσα σε θνητούς

Με την αισιοδοξία του και την απλότητά του, τις αδυναμίες και τους περιορισμούς του ο φιλάνθρωπος Επίκουρος ανήκει στη χορεία των στοχαστών που, χωρίς να δίνουν συνταγές για το μέλλον, δεν διστάζουν να υποστηρίζουν ένα ανώτερο ηθικό και πολιτικό αίτημα και να επαγγέλονται έναν αλλαγμένο κόσμο:

τότε στ΄ αλήθεια η ζωή των θεών θα περάσει στους ανθρώπους. Γιατί τα πάντα θα είναι γεμάτα από δικαιοσύνη και αμοιβαία αγάπη. Και δεν θα χρησιμοποιούμε τείχη ή νόμους και όλα όσα μηχανευόμαστε ο ένας εις βάρος του άλλου.