Εύγε Κλεοπάτρα
Ένα εξαιρετικό και άκρως διδακτικό κείμενο από τον Ξενοφώντα (ΞΕΝΟΦΩΝ ΙΕΡΩΝ 5.1-5.2) τέθηκε σαν άγνωστο κείμενο για μετάφραση στις προαγωγικές εξετάσεις περιόδου Μαΐου – Ιουνίου 2013 στη Β΄Λυκείου Πάργας.
Παραθέτουμε το αρχαίο κείμενο και τη μετάφραση του.
[5.1] Χαλεπὸν δ’ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν
τυράννων. γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν
τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. τούτους δ’
ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι
τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι
μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος
ὑπ’ αὐτῶν προστατεῖσθαι. [5.2] ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν
φόβον ὑπεξαιρῶνται, τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆ-
σθαι ἀλλ’ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραποδώδεις;
οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι, διότι φοβοῦνται ὥσπερ οἱ τύραν-
νοι τὰς πόλεις μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν
γένωνται, οἱ δ’ ἀκρατεῖς τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα,
οἱ δ’ ἀνδραποδώδεις, διότι οὐδ’ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύθεροι
εἶναι. χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ
εἶναι, τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας, ἄλλοις δὲ
χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι.
” Θα σου πω κι ένα άλλο από τα δυσάρεστα που παθαίνουν οι τύραννοι, Σιμωνίδη. Αυτοί, παρ’ όλο που αναγνωρίζουν τους γενναίους, τους σοφούς και τους δίκαιους όχι λιγότερο απ’ ότι οι ιδιώτες, τους φοβούνται μάλλον παρά τους θαυμάζουν∙ τους ανδρείους, μήπως και τολμήσουν κάτι για χάρη της ελευθερίας· τους σοφούς μήπως και μηχανευτούν κάτι· τους δίκαιους, μήπως τους θελήσει το πλήθος για κυβερνήτες του. Κι όταν οι τύραννοι από το φόβο τους τούς ξεπαστρέψουν αυτούς, ποιοι άλλοι θα τους μείνουν για να τους χρησιμοποιούν εκτός από τους άδικους, τους έκλυτους και τους δουλοπρεπείς; Τους άδικους τους εμπιστεύονται, γιατί κι αυτοί φοβούνται, όπως οι τύραννοι, μήπως η πόλη κάποια μέρα γίνει ελεύθερη και ασκήσει πάνω τους την εξουσία της· τους έκλυτους εξαιτίας της ελευθερίας δράσης που έχουν προς το παρόν∙ και τους δουλοπρεπείς, επειδή αυτοί δεν έχουν καμιά αξίωση να είναι ελεύθεροι. Μου φαίνεται λοιπόν δυσάρεστο κι αυτό το πάθημα: άλλους να θεωρείς χρηστούς άνδρες κι άλλους να είσαι αναγκασμένος να χρησιμοποιείς.” Μτφρ. Λ. Τρουλινού. 1994. Ξενοφών. Ιέρων ή τυραννικός. Εισαγωγή, μετάφραση. Εισαγωγικά κείμενα L. Strauss, A. Kojève. Αθήνα: Εξάντας.
Πιστεύουμε ότι το παραπάνω κείμενο θα διαβαστεί και από τους τυρρανίσκους κάθε είδους, διορισμένους ή εκλεγμένους που διοικούν είτε με υπεροψία και αναίδια, αυταρχισμό και κυνισμό, είτε με περίεργες μεθόδους (χειρομαντεία, αστρολογία κ.λ.π.)
Αλλά η “ύβρις ” επισύρει τη “νέμεσι”. Διαβάστε την κούπα του Πυθαγόρα
Οψόμεθα
Σε κάθε περίπτωση μπράβο Κλεοπάτρα, αν και η μετάφραση ήταν κάπως δύσκολη. (Η εκτίμηση αυτή από ένα μαθηματικό που αγαπάει τα αρχαία.)
Κάτω από ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ | 0 Σχόλια