ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ «ΤΑΞΙΔΙΑ» ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΕΝΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ…

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ «ΤΑΞΙΔΙΑ»
ΜΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΕΝΑ  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ…
Ελένη Α. Ηλία

Όταν προσεγγίζουμε κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο με παιδιά, ανεξάρτητα από την πρόθεση του βιβλίου να απευθυνθεί κυρίως ή αποκλειστικά σε αυτά, έχουμε δύο βασικές επιλογές. Η πρώτη είναι να μιλήσουμε εμείς για το βιβλίο, να αναφερθούμε στο πώς και το γιατί γράφτηκε, απαντώντας σε πιθανές απορίες που γεννήθηκαν κατά την ανάγνωσή του ή επιδιώκοντας τα παιδιά να ενδιαφερθούν να διαβάσουν στο μέλλον το βιβλίο αυτό, καθώς και άλλα βιβλία.
Η δεύτερη επιλογή είναι να δώσουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να αναφερθούν εκείνα με διάφορους τρόπους στο λογοτεχνικό βιβλίο. Αυτό το τελευταίο επιδιώκω σταθερά και συνειδητά και εγώ ως εκπαιδευτικός, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα αναφορικά με λογοτεχνικά κείμενα. Εμψυχωτικές, εκπαιδευτικές διαδικασίες που αποσκοπούν στην προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων από τα παιδιά, αναπτύσσονται ωστόσο όχι μόνον από εκπαιδευτικούς αλλά και από συγγραφείς. Οι τελευταίοι με χαρά αποδέχονται προσκλήσεις σχολείων, βιβλιοθηκών, βιβλιοπωλείων κ.λπ., προκειμένου με έμπνευση και καλή διάθεση να συμβάλουν στην αλληλεπίδραση των μαθητών με το έργο τους.
Εδώ παραθέτω επιγραμματικά δώδεκα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα που έχω σχεδιάσει και υλοποιήσει είτε με τους δικούς μου μαθητές είτε με τα παιδιά που επισκέπτομαι στο σχολείο τους ή σε κάποια βιβλιοθήκη. Τα δώδεκα αυτά προγράμματα έχουν την ιδιαιτερότητα ότι είναι εμπνευσμένα από το ίδιο λογοτεχνικό βιβλίο. Πρόκειται για το βιβλίο μου με τίτλο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», εικ.: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός, 2012.  Στο σημείο αυτό παρατίθενται μερικά στοιχεία για το συγκεκριμένο βιβλίο, που συνιστά το επίκεντρο των παρακάτω εκπαιδευτικών προγραμμάτων:

Κάθε φορά που κάποιος διαβάζει ένα πολύ ωραίο βιβλίο, που το απολαμβάνει πολύ, είναι σαν να το ξαναγράφει. Ο συγγραφέας είναι δημιουργός όμως κι ο αναγνώστης είναι συνδημιουργός. Όταν αγαπήσεις ένα βιβλίο που έχεις διαβάσει, το νιώθεις δικό σου. Τα βιβλία δεν ανήκουν μόνο στους συγγραφείς τους, ανήκουν και στους αναγνώστες τους. Όταν ένα βιβλίο μου αρέσει πολύ και το θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό, φροντίζω να μιλάω για αυτό, να μοιράζομαι τις αναγνωστικές εντυπώσεις και εμπειρίες μου με τους άλλους. Έτσι οι ιδιότητες του αναγνώστη και του συγγραφέα συνυπάρχουν. Με το βιβλίο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» αναφέρομαι στο αγαπημένο μου βιβλίο, το έργο του Εξυπερύ, «Ο Μικρός Πρίγκιπας». Το Κοριτσάκι, η βασική ηρωίδα του βιβλίου, αναλαμβάνει να με συστήσει στους υπόλοιπους αναγνώστες που επίσης αγάπησαν τον ήρωα του Γάλλου συγγραφέα.

Κάθε άνθρωπος που αποφασίζει να γράψει ένα βιβλίο, αυτό που επιθυμεί κυρίως, είναι να κάνει καλύτερο τον εαυτό του  και να συμβάλει με τις δικές του δυνάμεις να γίνει καλύτερος ο κόσμος. Με το βιβλίο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», ήθελα να πω στους ανθρώπους τη γνώμη μου για το ποιος είναι ο Μικρός Πρίγκιπας, γιατί ελπίζω ότι οι άνθρωποι που θα τον ανακαλύψουν, θα γίνουν πραγματικά καλύτεροι και θα φροντίσουν περισσότερο να καλυτερέψουν τον κόσμο. Στην ερώτηση αν γνωρίζουμε πραγματικά τον Μικρό Πρίγκιπα, θα απαντούσα «μάλλον όχι». Μένουμε στη φιγούρα του, δηλαδή στη μορφή του και στο μύθο του. Ότι ξεκίνησε από τον πλανήτη του, αφήνοντας πίσω το τριαντάφυλλό του, και ταξιδεύοντας στο σύμπαν, κατέληξε στη γη, για να γνωρίσει φίλους. Επέστρεψε όμως στον πλανήτη του με έναν τρόπο οδυνηρό, αφού κατάλαβε ότι δεν έπρεπε να είχε εγκαταλείψει το τριαντάφυλλο. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε την ταυτότητα του Μικρού Πρίγκιπα. Και ο λόγος που χρειάζεται να μάθουμε την ταυτότητά του, είναι για να τον ανακαλύψουμε κι εμείς. Όπως τον συνάντησε ο Εξυπερύ, μπορούμε κι εμείς να τον συναντήσουμε. Γιατί ο Μικρός Πρίγκιπας κάτι συμβολίζει και αυτό που συμβολίζει, είναι κάτι δικό μας, προσωπικό, είναι ο πυρήνας του εαυτού μας.

 Η φράση του Εξυπερύ, «Κατάγομαι από την παιδική μου ηλικία», αποδίδει θαυμάσια μια μεγάλη αλήθεια. Ότι η  παιδική μας ηλικία είναι καθοριστική για ολόκληρη τη ζωή μας, για την προσωπικότητα που θα διαμορφώσουμε. Δεν είναι κάτι που περνάει και φεύγει. Είναι κάτι που μένει και μας χαρακτηρίζει. Το βιβλίο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» το έγραψα  επειδή αγαπώ την παιδική ηλικία και έχω συνειδητοποιήσει τη σπουδαιότητά της.  Απευθύνεται σε εκείνους από τους ενηλίκους, που θέλουν και προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό το παιδί μέσα τους.

Ένα βιβλίο μπορεί να ξεκινήσει με πολλούς τρόπους. Από ένα ερέθισμα που θα δώσει στο συγγραφέα του η πραγματικότητα,  από την «παραγγελία» που θα του δώσει ένας εκδότης, από το θέμα ενός λογοτεχνικού διαγωνισμού, από την ανάγκη να πει στους άλλους κάτι που για εκείνον είναι σημαντικό ή ακόμη κι από την επιθυμία των άλλων να μάθουν τι έχει να τους πει ο συγγραφέας. Εδώ και καιρό αναρωτιέμαι όλο και συχνότερα τι να έχουν απογίνει οι  ήρωες του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» από τη στιγμή που τελείωσα την εξιστόρησή μου. Φαντάζομαι την εξέλιξή τους, έχω γι’ αυτούς όνειρα και προσδοκίες, κάποτε γίνομαι απαισιόδοξη και κάποτε πιο αισιόδοξη για την τύχη τους. Όταν θα νιώσω πια βέβαιη ότι έχω την απάντηση για τη μετέπειτα ζωή τους, θα την μοιραστώ μέσα από ένα επόμενο βιβλίο μου.

Είναι τα συγκεκριμένα προγράμματα που ακολουθούν, το αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου να ισορροπήσω ανάμεσα στην εκπαιδευτικό και τη συγγραφέα. Η διπλή ιδιότητά μου αξιοποιείται, προκειμένου να προκύψει το αρτιότερο παιδαγωγικό αποτέλεσμα. Η τεράστια δυνατότητα των λογοτεχνικών κειμένων να διαπαιδαγωγούν, συνδυάζεται με τη χρήση των σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που εξασφαλίζουν την αυτενέργεια και τη δημιουργική έκφραση της προσωπικής ανταπόκρισης στα κείμενο  των παιδιών-αναγνωστών. Αυτό που διερευνάται και αναδεικνύεται με τα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, είναι η προσωπική σχέση που το κάθε ένα παιδί ξεχωριστά αλλά και όλα μαζί, αναπτύσσουν με το λογοτεχνικό βιβλίο, η συμβολή αυτού του βιβλίου στην αυτογνωσία τους και στη μεταξύ τους επικοινωνία στη σχολική τάξη ή, αν προτιμάτε, γενικότερα στην ομάδα ανάγνωσης.
Επειδή λοιπόν τελική επιδίωξη για τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχετίζονται με τα λογοτεχνικά κείμενα, είναι όλοι οι μαθητές αφενός να αναφέρονται στον εαυτό τους, βαδίζοντας προς την αυτογνωσία τους και αφετέρου να συνομιλούν μεταξύ τους, να επικοινωνούν ουσιαστικά, με ερέθισμα και επίκεντρο τα συγκεκριμένα λογοτεχνήματα, ομολογώ πως αισθάνομαι εξαιρετικά τυχερή για τη δυνατότητα εφαρμογής προγραμμάτων μεγάλης διάρκειας. Συγκεκριμένα, ο χρόνος που έχω στη διάθεσή μου για τους δικούς μου μαθητές είναι πολύ περισσότερος, οπότε τα αντίστοιχα προγράμματα έχουν διάρκεια αρκετών εβδομάδων. Τα δε προγράμματα που προορίζονται για τα υπόλοιπα παιδιά, ολοκληρώνονται συνήθως σε μία μόνο συνάντηση.
Με την συγκέντρωση εδώ των δώδεκα διαφορετικών προγραμμάτων για ένα μόνο βιβλίο, επιδιώκω επίσης να γίνει φανερό ότι τα λογοτεχνικά κείμενα είναι ανεξάντλητα, αστείρευτες πηγές φαντασίας για συγγραφείς, εκπαιδευτικούς αλλά και αναγνώστες.
Μεταξύ δε των συγκεκριμένων προγραμμάτων, ορισμένα μπορούν να εφαρμοστούν για κάθε λογοτεχνικό βιβλίο. Κάποια, αντίθετα, συνιστούν παραδείγματα της μοναδικότητας που μπορεί να χαρακτηρίζει ένα πρόγραμμα , εφόσον το κάθε πρόγραμμα συνιστά την απόλυτη έκφραση της προσωπικότητας και των ιδιαιτεροτήτων όσων με οποιοδήποτε τρόπο εμπλέκονται σε αυτό.

Ακολουθούν (12) δώδεκα εκπαιδευτικά προγράμματα για το βιβλίο ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΠΡΙΓΚΙΠΑ. 

Παρουσιάζονται  και στο ιστολόγιο της ομάδας  Δημιουργικοί Εκπαιδευτικοί του Π.Σ.Δ.: https://blogs.sch.gr/groups/eisk/

1. Όταν οι «ΜΙΚΡΟΙ ΠΡΙΓΚΙΠΕΣ» μεγαλώσουν…

2. Μια οικογένεια για το Κοριτσάκι

Στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναφέρεται η εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία,  με τίτλο «Η μετάδοση ιδεών και αξιών με την αξιοποίηση της λογοτεχνίας στο σχολείο. Ενδεικτικές περιπτώσεις με νήπια», η οποία παρουσιάστηκε στο 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο  «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Σχολείο και Πολιτισμός», που τελεί υπό την αιγίδα της  Προεδρίας της Δημοκρατίας  και συνδιοργανώθηκε από Tο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του ΕΚΕΔΙΣΥ, την Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος και το Κολλέγιο Αθηνών,  στις 10-12 Μαΐου 2019 στην Αθήνα.

Η εισήγηση είναι δημοσιευμένη στον Τόμο Β΄Πρακτικών Συνεδρίου, επιμ. Γιώτα Παπαδημητρίου, Χριστόφορος Κωσταρής, ISBN (τόμου Β΄): 978-618-5458-02-7 και ISBN SET: 978-618-5458-00-3, Αθήνα 2019, σσ. 15-21.

 

Εισαγωγή του Εκπαιδευτικού Προγράμματος:

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται κυρίως σε μαθητές του Νηπιαγωγείου και των τριών πρώτων τάξεων του Δημοτικού, βασίζεται και αξιοποιεί τις επιθυμίες και τις εμπειρίες των παιδιών αναφορικά με την οικογένεια. Όπως δε σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματά μας, ξεκινά από την επίγνωση ότι τα λογοτεχνικά κείμενα είναι ανεξάντλητα.
Συγκεκριμένα, ερέθισμα και επίκεντρο αυτού του προγράμματος συνιστούν τα εφτά κεφάλαια του Β’ μέρους του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (Συγγραφέας: Ελένη Α. Ηλία, Εικονογράφηση: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ.: Ηριδανός). Σε αυτά εμφανίζονται αφενός το πρωταγωνιστικό πρόσωπο του παραπάνω έργου, το Κοριτσάκι, και αφετέρου τα δευτερεύοντα πρόσωπα που σύμφωνα με την αφηγηματική υπόθεση, κατοικούν διαδοχικά στο σπίτι όπου ανήκει ο κήπος με τον οποίο είναι συναισθηματικά συνδεδεμένο το Κοριτσάκι. Στο έργο διαγράφονται ευδιάκριτα τα αρνητικά χαρακτηριστικά των δευτερευόντων αυτών προσώπων, εξαιτίας των οποίων ο κήπος σταδιακά καταστρέφεται, γεγονός που οδηγεί το Κοριτσάκι σε απόγνωση.
Το πρόγραμμα συνιστά μια πρόκληση για τους συμμετέχοντες, καθώς προτείνει και προϋποθέτει την ανατροπή της αφηγηματικής πλοκής. Στο έργο το Κοριτσάκι είναι ταυτισμένο με τον κήπο, οπότε βρίσκεται «απέναντι» σε όσους τον καταστρέφουν. Ωστόσο στο πλαίσιο του προγράμματος, οι συμμετέχοντες μαθητές καλούνται να εντάξουν το Κοριτσάκι σε μία από τις οικογένειες που παρουσιάζονται στο έργο, ώστε μέσα από την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, να επιδιωχθεί η κοινή ευτυχία.
Μεταξύ όλων των προσώπων και των τύπων των οικογενειών που παρουσιάζονται, κάθε παιδί έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μόνον ένα, εκείνον με το οποίο θεωρεί ότι το Κοριτσάκι θα συμβίωνε αρμονικότερα. Χωρίς να αγνοηθούν οι άσχημες ιδιότητες που διακρίνουν τα δευτερεύοντα πρόσωπα του έργου, παράλληλα θα αναζητηθούν, θα αναδειχθούν ή θα επινοηθούν από τα παιδιά, θετικά στοιχεία στους χαρακτήρες αυτών των προσώπων, προκειμένου αυτά να αξιοποιηθούν σε αφηγήσεις με θέμα την οικογενειακή ζωή που θα βιώσει κοντά τους το Κοριτσάκι.

Στόχοι:
• Στους σημαντικότερους στόχους του προγράμματος περιλαμβάνεται η δυνατότητα των παιδιών να σκέφτονται, να κρίνουν, να επιλέγουν και να υποστηρίζουν την επιλογή τους, καθώς καλούνται να εντάξουν το Κοριτσάκι σε μία συγκεκριμένη οικογένεια, βασίζοντας την επιλογή τους σε παράγοντες που τα ίδια επιθυμούν (για παράδειγμα, την ύπαρξη ενδεχομένως άλλων παιδιών στην οικογένεια αυτή ή το φύλο των εν λόγω παιδιών, τις δραστηριότητές τους, τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, τον τρόπο ζωή τους κ. ο. κ.)
• Ο προβληματισμός και η συνειδητοποίηση των στοιχείων που καθιστούν μια οικογένεια κατάλληλη και επιθυμητή για ένα παιδί.                                                                                           • Η συνεργασία μεταξύ των παιδιών επιδιώκεται να αναπτυχθεί καθώς θα αφηγούνται σε υποομάδες αναφορικά με τη ζωή για το Κοριτσάκι στην οικογένεια που θα επιλέξουν.
• Η λεκτική ανάπτυξη και ειδικότερα η καλλιέργεια της αφηγηματικής ικανότητας επιδιώκεται να επιτευχθούν επίσης μέσα από τις σχετικές αφηγήσεις.
• Η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών, καθώς οι πληροφορίες για το Κοριτσάκι και τα υπόλοιπα αφηγηματικά πρόσωπα του έργου αξιοποιούνται δημιουργικά κατά την απόδοση της νέας του οικογένειας.
• Η καλλιέργεια της δημιουργικής εικαστικής έκφρασης των μαθητών, καθώς παράγουν ατομικές ζωγραφιές που χρησιμοποιούνται ως σύμβολα και εικονογραφούν τις ομαδικές ιστορίες των συμμαθητών τους.
• Για το Νηπιαγωγείο ειδικότερα, η κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό, επιδιώκεται καθώς ο δάσκαλος καταγράφει τις ομαδικές αφηγήσεις.
• Επίσης για το νηπιαγωγείο, επιδιώκεται η εξοικείωση με τα αριθμητικά σύνολα και τα αριθμητικά σύμβολα, καθώς ο αριθμός των παιδιών που επιλέγουν την ίδια οικογένεια για το Κοριτσάκι και κατά συνέπεια περιλαμβάνονται στην ίδια υποομάδα, καθορίζει με ποια σειρά η κάθε υποομάδα θα αφηγηθεί την ιστορία της.
• Η εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο επιδιώκεται μέσα από την ανάγνωση των αποσπασμάτων του κειμένου που αναφέρονται στα πρόσωπα ανάμεσα στα οποία θα επιλεγεί η νέα οικογένεια για το Κοριτσάκι.

Μεθόδευση:
Σε εμφανή σημεία της αίθουσας βρίσκονται αναρτημένα με μορφή αφισών, αντίγραφα σκίτσου με το Κοριτσάκι καθισμένο στην κούνια, από την εικονογράφηση της Λήδας Βαρβαρούση. Επάνω στις αφίσες με το σκίτσο έχουν γραφτεί με κόκκινο μαρκαδόρο οι λέξεις «Μια οικογένεια για το Κοριτσάκι».

Με αυτήν την ενέργεια επιδιώκεται να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών της τάξης όπου πραγματοποιείται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ώστε να ενδιαφερθούν αβίαστα για το Κοριτσάκι που απεικονίζεται στο σκίτσο και για το νόημα της αναγραφόμενης φράσης.
Όταν τα ίδια τα παιδιά εκφράσουν τη σχετική απορία, θα επιδιώξουμε αρχικά μία χαλαρή συζήτηση για τους λόγους που θεωρείται σκόπιμο κάθε μικρό παιδί να μεγαλώνει σε μια οικογένεια. Στη συνέχεια θα διαβάσουμε τα εφτά κεφάλαια του β΄ μέρους του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», ώστε τα νήπια να επιλέξουν για το Κοριτσάκι μια από τις  «διαθέσιμες» οικογένειες στο περιβάλλον του. Την οικογένεια εκείνη που τα εμπνέει καλύτερα, που την θεωρούν περισσότερο οικεία, κατάλληλη ή ενδιαφέρουσα, που εκτιμούν ότι έχει τις περισσότερες πιθανότητες και προϋποθέσεις να του προσφέρει την ευτυχία.
Για το κάθε κεφάλαιο  οι μαθητές καλούνται να ζωγραφίσουν μία εικόνα που να το χαρακτηρίζει. Οι ζωγραφιές αυτές θα λειτουργήσουν ως σύμβολα των προσώπων στα οποία το αντίστοιχο κεφάλαιο αναφέρεται. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία των συμβόλων, έρχεται η στιγμή που κάθε μαθητής θα επιλέξει την οικογένεια που επιθυμεί για το Κοριτσάκι, επιλέγοντας την αντίστοιχη ζωγραφιά-σύμβολο. Στο σημείο αυτό καταγράφουμε επιγραμματικά όλες τις περιπτώσεις οικογενειών ή μεμονωμένων προσώπων που εμφανίζονται στο έργο, με βάση την αρίθμηση του κεφαλαίου όπου τα συναντάμε. Κάθε αναφορά ακολουθείται εδώ από την αντίστοιχη ζωγραφιά-σύμβολο:
Α) Το ζευγάρι των ηλικιωμένων που ο φόβος για τη ζωή τους, τους εμποδίζει να απολαύσουν τις ομορφιές του κήπου (κεφ. Φόβος, σσ. 25-26)
Β) Το νεότερο ζευγάρι που ο εγωισμός και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός το οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα (κεφ. Οι παντογνώστες, σσ. 27-29)
Γ) Η οικογένεια με τις τρεις κόρες, ο πατέρας των οποίων, δέσμιος των παιδικών του τραυμάτων, επιδιώκει να δημιουργεί στους άλλους προβλήματα, προκειμένου να νιώθει σημαντικός και δυνατός (κεφ. Ασήμαντος, σσ. 30-32). 

Δ) Η μόνη γυναίκα με την άψογα φροντισμένη εμφάνιση και το πλήθος των ενασχολήσεων και δραστηριοτήτων, που δεν της επιτρέπουν να φροντίζει το περιβάλλον όπου ζει (κεφ. Η Πολυάσχολη, σσ. 33-34)
Ε) Η οικογένεια με τους δίδυμους γιους, που είναι απόλυτα εξαρτημένη από την τεχνολογία των οθονών, αγνοώντας παντελώς το φυσικό κόσμο (κεφ. Άνθρωποι με Οθόνες, σσ. 35-36)
Στ) Η οικογένεια με τη μικρή μοναχοκόρη, που έχουν ως μοναδικό σκοπό στη ζωή τους να καταναλώνουν προϊόντα, με συνέπεια ο κήπος τους να μετατραπεί σε σκουπιδότοπο (κεφ. Καταναλωτές, σσ. 37-39)
Ζ) Ο άντρας που επιθυμώντας τη διασημότητα με κάθε τίμημα, δεν διστάζει να θυσιάσει το καθετί, για να την επιδιώξει (κεφ. Διάσημος, σσ. 40-43).

Οι υποομάδες που θα προκύψουν με βάση τις προτιμήσεις των παιδιών στις διάφορες οικογένειες, θα αφηγηθούν τις σχετικές ιστορίες, διαδικασία που συνιστά την κορύφωση του εν λόγω εκπαιδευτικού προγράμματος. Όσα παιδιά έχουν επιλέξει την ίδια οικογένεια για το Κοριτσάκι, συνιστούν μία υποομάδα η οποία θα αφηγηθεί συλλογικά τη ζωή για το κοριτσάκι μέσα στην οικογένεια αυτή. Κάθε αφήγηση θα εικονογραφηθεί από το σύνολο των μαθητών.
Αν κάποια οικογένεια επιλεγεί για το Κοριτσάκι από έναν μόνο μαθητή, η σχετική αφήγηση θα είναι ασφαλώς ατομική. Υπάρχει αφενός το ενδεχόμενο όλες οι οικογένειες να επιλεγούν από κάποιον ή κάποιους μαθητές, οπότε θα έχουμε ισάριθμες αφηγήσεις με τα κεφάλαια του β΄ μέρους του βιβλίου. Ωστόσο οι παιδικές αφηγήσεις θα μπορούσε να είναι λιγότερες από τα κεφάλαια του έργου, αν δεν επιλεγούν κάποιες οικογένειες για το Κοριτσάκι από κανέναν μαθητή.

Χρονοδιάγραμμα:                                                                                                                                Για την έναρξη του προγράμματος δίνεται όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί μέχρι τα παιδιά να ενδιαφερθούν για την αφίσα. Επίσης, η συζήτηση για τις μορφές, την οργάνωση, τις ιδιότητες του θεσμού της οικογένειας, όπως τα παιδιά τα αντιλαμβάνονται, θα διαρκέσει όσο επιτρέψει το ενδιαφέρον τους για το θέμα και η διάθεσή τους να προβούν σε σχετικές τοποθετήσεις. Στη συνέχεια, για την ανάγνωση των κεφαλαίων όπου βασίζεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τις αντίστοιχες ζωγραφιές που θα χρησιμοποιηθούν ως σύμβολα, υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί περίπου ένας μήνας. Σε άλλο τόσο διάστημα θα εκτυλιχθούν και οι αφηγήσεις των υποομάδων και η εικονογράφησή τους.

Η μετατροπή του προγράμματος σε χριστουγεννιάτικη θεατρική παράσταση

Η χριστουγεννιάτικη γιορτή δεν είναι μια δραστηριότητα ξεχωριστή. Πάντα είναι μέρος του εκπαιδευτικού μας προγράμματος, που το ξεκινάμε από το Σεπτέμβρη. Είναι η παρουσίαση του κάθε προγράμματος, που απλώς εφευρίσκουμε έναν τρόπο, για να του δώσουμε χρώμα χριστουγεννιάτικο.
Οι διάλογοι των παιδιών στην παράσταση είναι η θεατρική απόδοση των δικών τους ιστοριών. Στο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα από το οποίο προέκυψε το θεατρικό που ακολουθεί, παρουσιάστηκαν εφτά οικογένειες από το βιβλίο μου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα». Από αυτές κάθε νήπιο διάλεξε μία για το Κοριτσάκι της «αφίσας», που έχουμε αναρτήσει στη συνέχεια. Όσα νήπια διάλεξαν την ίδια οικογένεια, αποτέλεσαν την ίδια υποομάδα και αφηγήθηκαν μαζί τη δική τους ιστορία. Για τη δημιουργία των ιστοριών απευθύναμε στα νήπια διάφορες ερωτήσεις, στις οποίες απαντούσαν χωρίς να υπάρχει άλλη απάντηση από αυτήν που έδιναν με τη φαντασία τους. Έτσι φτιάχτηκε στο σκηνικό της παράστασης από τα ίδια τα νήπια ένα κατάστημα με παπούτσια, ένα με τάμπλετ, υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα, ένα με κρύσταλλα κι ένα ανθοπωλείο. Η ζωή όπως εκτυλίχθηκε για το κοριτσάκι σε καθεμιά από τις εφτά οικογένειες, παρουσιάστηκε στις εφτά διαφορετικές ιστορίες που περιλαμβάνονται στο θεατρικό μας. Το «Κοριτσάκι με τα σπίρτα», ηρωίδα στο χριστουγεννιάτικο παραμύθι του Άντερσεν, αξιοποιήθηκε για να γίνει η παράστασή μας χριστουγεννιάτικη.
Καλή διασκέδαση από την ανάγνωση του θεατρικού μας!
Ελένη Ηλία

Οι  μαθητές μας, δημιουργοί των εφτά ιστοριών:

Τα νήπια του κλασικού τμήματος του Πρώτου Νηπιαγωγείου Ασπροπύργου, σχ. έτους 2015-2016.

Κάθε ιστορία συνοδεύονται   από την εικονογράφησή της (προηγείται η ζωγραφιά και ακολουθεί η ιστορία).

1. Ένα κοριτσάκι γυρίζει σε έναν εμπορικό πεζόδρομο. Προσπαθεί να πουλήσει  σπίρτα  στους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται με τα χριστουγεννιάτικα ψώνια τους. Μπροστά του περνά ένα ηλικιωμένο ζευγάρι.
– Ένα ανθοπωλείο!
– Να φύγουμε μακριά. Κινδυνεύουμε από τα λουλούδια. Φοβάμαι τόσο να μην πάθουμε καμιά αλλεργία!
– Άσε που τα λουλούδια είναι γεμάτα έντομα. Αλίμονό μας αν μας τσιμπήσουν!                  Το κοριτσάκι ανάβει ένα σπίρτο, για να ζεσταθεί. Στη φλόγα του βλέπει πως έχει μια οικογένεια. Έναν παππού και μια γιαγιά, που φοβούνται τα λουλούδια.
– Έλα κοριτσάκι να ζήσεις κοντά μας. Θέλουμε λίγη βοήθεια.
– Πώς να προλάβουμε να ψεκάσουμε τόσο πολλά φύλλα, για να φύγουν τα έντομα;
– Παππού και γιαγιά μην ανησυχείτε καθόλου. Θα σας βοηθάω εγώ στον κήπο. Καλά μου λουλουδάκια μην τρομάζετε. Έχω ένα σπρέι που θα σας κάνει πιο ζωντανά, δυνατά και όμορφα. Μόνο που ο παππούς και η γιαγιά θα νομίζουν πως είναι εντομοκτόνο.
– Αχ! Τι πανέμορφα που μυρίζει… Γρήγορα, γρήγορα, ελάτε να δείτε τι υπέροχα που έγιναν τα λουλούδια μας!
– Ο κήπος μας μοιάζει με Παράδεισο.
– Πώς να μην είναι κανείς ευτυχισμένος όταν έχει τέτοιον κήπο;                                             Το σπίρτο σβήνει. Μαζί με τη φλόγα χάνεται και το όνειρο του κοριτσιού.

2. Τότε στο δρόμο περνάει ένα νεαρό ζευγάρι.
– Πάρτε φτηνά σπίρτα.
– Έχουμε αργήσει πάλι.
– Δεν σου φώναζα να ετοιμαστείς γρήγορα; Εσύ κάνεις δέκα ώρες.
– Δεν λες που οδηγάς σαν χελώνα;
– Πάρτε σπίρτα παρακαλώ…
– Να σκοτωθούμε ήθελες; Δεν θα σου κάνω το χατίρι.
‘Όταν το ζευγάρι προσπερνά, το κοριτσάκι ανάβει ένα ακόμη σπίρτο. Στη φλόγα του ονειρεύεται πως ήταν στην ίδια οικογένεια μαζί τους. Έτρεχαν με το αυτοκίνητό τους. Το Κοριτσάκι είχε ζαλιστεί κι ήταν ξαπλωμένο στο πίσω κάθισμα. Έφτασαν σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο.
– Τα φόρτωσες όλα ή μήπως ξέχασες πάλι τίποτα;
– Αν δεν τα μάζεψες εσύ, εγώ φταίω.
– Μην φωνάζετε παρακαλώ. Απαγορεύονται οι θόρυβοι εδώ. Ο κόσμος ξεκουράζεται.
– Πάλι κάνεις φασαρία;
– Ενώ εσύ δεν κάνεις;
– Αν μας διώξουν, θα ησυχάσεις;
– Το παιδί δεν μας φταίει σε τίποτα, να χάσει τις διακοπές του.
– Παρακαλώ μην τσακώνεστε. Όλοι έρχονται εδώ για να ηρεμήσουν.
Έτσι το ζευγάρι σταμάτησε να τσακώνεται. Κι όταν οι διακοπές τους τελείωσαν, είχαν συνηθίσει πια στην ησυχία. Κι ήταν όλοι τους ευτυχισμένοι. Τότε το σπίρτο σβήνει και χάνεται το όνειρο του κοριτσιού.

3. Μετά περνάνε στο δρόμο τρείς αδερφούλες. Πηγαίνουν στο μαγαζί του μπαμπά τους, που πουλάει παπούτσια. Το κοριτσάκι ανάβει ένα ακόμη σπίρτο και ονειρεύεται πως τα κορίτσια είναι και δικές του αδερφούλες. Μένουν όλες μαζί στο ίδιο δωμάτιο.
– Παιδιά, το πρωινό μας είναι έτοιμο.
– Τι έχουμε σήμερα;
– Τοστ και μήλο.
– Τελειώσατε; Κάνει πολύ κρύο. Μην βγούμε να παίξουμε έξω κι αρρωστήσουμε πάλι.
– Θυμάστε την άλλη φορά που ο μπαμπάς έμεινε να μας φροντίζει και η μαμά πήγε να μας αγοράσει τα φάρμακα;
– Ας μείνουμε στο ζεστό μας δωμάτιο λοιπόν. Ελάτε να παίξουμε με τις πλαστελίνες μας.
– Τι θα φτιάξουμε σήμερα;
– Εγώ λέω να φτιάξουμε παγωτά.
– Με τόσο κρύο; Να μου λείπει. Εγώ θα φτιάξω πίτσα. Θα βάλω απ’ όλα πάνω.
– Εγώ με τις χρωματιστές πλαστελίνες θα φτιάξω πολύχρωμα μπισκοτάκια.
– Κι όταν το απόγευμα πάμε να βοηθήσουμε το μπαμπά στο μαγαζί, θα τον κεράσουμε.
– Θα κεράσουμε και τους πελάτες του.
– Ειδικά τα παιδάκια!
Το σπίρτο όμως σβήνει κι αυτήν τη φορά. Και μαζί του χάνευαι και το όνειρο του κοριτσιού.

4. Στο φωτισμένο εμπορικό δρόμο υπάρχει κι ένα κατάστημα με υπολογιστές, τάμπλετ και κινητά τηλέφωνα. Εκεί μπαίνουν δύο αγόρια. Περνούν μπροστά από το κοριτσάκι χωρίς να το προσέξουν, γιατί και οι δύο κοιτούν τις οθόνες τους.
– Πάρτε παρακαλώ σπίρτα.
– Τέλεια. Πέρασα κι αυτήν την πίστα.
– Για να δούμε, τι καινούρια παιχνίδια θα βρούμε;
‘Όταν τα δίδυμα αγόρια προσπερνούν, το κοριτσάκι ανάβει γρήγορα ένα ακόμη σπίρτο. Στη φλόγα του ονειρεύεται ότι έπαιζε με τα δυο παιδιά. Κρατούσε στα χεράκια του ένα ολοκαίνουριο τάμπλετ. Ήταν ενθουσιασμένη. Τα βράδια που βάζουν τα τάμπλετ να φορτίζουν, κοιτάζουν και οι τρεις μαζί τον ουρανό.
– Σας αρέσει το φεγγάρι;
– Εμένα μου αρέσει πολύ. Είναι μεγάλο και φωτεινό.
– Εμένα μου αρέσουν τα αστέρια, που είναι τόσο πολλά!
– Γιατί οι γονείς μας ανοίγουν το εστιατόριο μόνο το βράδυ;
– Γιατί την ημέρα μελετάνε στα τάμπλετ τους καινούριες συνταγές.
– Εγώ νομίζω ότι επειδή στους πελάτες τους αρέσουν τα αστέρια…
Κάπου αυτή τη στιγμή το σπίρτο σβήνει κι ένα ακόμη όνειρο χάνεται για το Κοριτσάκι.

5. Ένα κοριτσάκι που έχει την ίδια ηλικία, περνά με τους γονείς του από μπροστά του. Κουβαλούν τεράστιες τσάντες, γεμάτες πράγματα. Από όποιο μαγαζί περνούν, μπαίνουν μέσα και ψωνίζουν κι άλλα πράγματα. Το κοριτσάκι χωρίς να τους αφήσει απ’ τα μάτια του, ανάβει ένα ακόμη σπίρτο.
– Πώς θα ζήσουμε τώρα που χάσαμε το σπίτι μας κι όλα μας τα πράγματα, επειδή χρωστούσαμε;
– Θα πάρουμε μαζί μας κι αυτό το φτωχό κοριτσάκι και θα πάμε να μας φιλοξενήσουν σε ένα ξενοδοχείο, που δίνουν δωρεάν φαγητό.
– Πώς θα παίζουμε αφού δεν έχουμε παιχνίδια;
– Υπάρχει πισίνα εκεί. Και μοιράζουν σε όλα τα παιδιά νεροπίστολα.
– Τώρα που έχει χιόνι, δεν χρειαζόμαστε παιχνίδια. Θα φτιάξουμε μπάλες από χιόνι και θα τις πετάμε η μία στην άλλη. Θα φτιάξουμε και χιονάνθρωπους αντί για κούκλες.
– Και σπιτάκια και αυτοκίνητα από χιόνι.
– Ζήτω! Θα περάσουμε τέλεια!
Τότε το σπίρτο σβήνει και μαζί του κι αυτό το όνειρο τελειώνει.

6. Μία πανέμορφη κυρία βγαίνει από το ανθοπωλείο, φορτωμένη μια αγκαλιά λουλούδια. Μπαίνει στο διπλανό μαγαζί με τα κρύσταλλα, που είναι δικό της. Όπως περνά μπροστά από το κοριτσάκι, του χαμογελά. Τι γλυκό που είναι το χαμόγελό της! Το Κοριτσάκι ανάβει ένα σπίρτο και ονειρεύεται ότι ζούσε κοντά της. Είχαν ένα τεράστιο κήπο, με πολλά διαφορετικά λουλούδια και τα φρόντιζαν κάθε μεσημέρι, που το κοριτσάκι γύριζε από το σχολείο του κι η μαμά από το μαγαζί της.
– Τι θέλεις να σου μαγειρέψω για αύριο;
– Μου αρέσουν όλα τα φαγητά που φτιάχνεις;
– Δεν έχεις κάποια προτίμηση σε μερικά;
– Έχω στα κεφτεδάκια, στο κοτόπουλο και στα μακαρόνια.
– Ας φτιάξουμε λοιπόν κεφτεδάκια, που έχουμε πολλές μέρες να τα φάμε. Θα τα φτιάξω και για τα γενέθλιά σου. Μαζί με μια τεράστια τούρτα.
– Θα μου κάνεις πάρτι μανούλα;
– Οπωσδήποτε. Και θα καλέσουμε όλους τους φίλους σου από το σχολείο.
Όμως κι αυτό το όμορφο όνειρο τελειώνει για το Κοριτσάκι, όταν το σπίρτο του σβήνει.

7. Από τον πεζόδρομο που κάθεται, φαίνεται η φωτισμένη λεωφόρος. Το Κοριτσάκι βλέπει να περνά εκεί ένα ανοιχτό αυτοκίνητο. Είναι μπλε γυαλιστερό. Το οδηγεί ένας άντρας. Το Κοριτσάκι σκέφτεται πως αν την έβλεπε, θα αγόραζε όλα της τα σπίρτα, φαινόταν πολύ πλούσιος. Ανάβει για να ζεσταθεί στην παγωμένη νύχτα το τελευταίο της σπίρτο. Τότε ονειρεύεται ότι καθόταν στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου αυτού του κυρίου. Όλα εκεί μέσα είναι ροζ. Πηγαίνουν στον κινηματογράφο.
– Πού θέλεις να πάμε αύριο;
– Πάμε στη θάλασσα να ψαρέψουμε;
– Ωραία ιδέα. Να περάσουμε και από το λιμάνι. Όταν ήμουν μικρός, πήγαινα συχνά, για να βλέπω τις νταλίκες, να μπαίνουν και να βγαίνουν στα πλοία.
– Και το απόγευμα θα πάμε πάλι στον κινηματογράφο;
– Όχι. Αύριο θα πάμε να σου αγοράσω παιχνίδια. Πολλά-πολλά όμορφα παιχνίδια!
Το τελευταίο σπίρτο σβήνει και μαζί του τελειώνει και το όνειρο του κοριτσιού. Έχει αρχίσει να χαράζει. Μια καινούρια μέρα ξημερώνει. Μια μέρα γιορτινή!…

Σημείωση:  Στην παράσταση, η ηρωίδα του έργου του Άντερσεν, «Το Κοριτσάκι με τα σπίρτα»  μεταφέρεται στη σύγχρονη εποχή, καθώς ταυτίζεται με το Κοριτσάκι του βιβλίου  «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα».

 

3. Αναγνώστες και Φίλοι 

Καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας που πραγματοποιείται κατά το σχ. έτος 2012-13. Συμμετέχουν οι είκοσι πέντε  μαθητές του κλασικού τμήματος  του 1^ου ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ.

Υπεύθυνη εκπαιδευτικός του προγράμματος: Δρ. Ελένη  Ηλία

Το πρόγραμμα υποβλήθηκε στο διαγωνισμό «Καινοτομία και Αριστεία» το 2013 και  εντάσσεται στα 100 βραβευμένα.

Περιλαμβάνεται στο Αποθετήριο Καλών Πρακτικών του θεσμού Καινοτομία και Αριστεία στην Εκπαίδευση του 2013  file:///C:/Users/Elenaki/Downloads/perigrafi%20(3).pdf 

Επίσης περιλαμβάνεται σε δημοσιευμένο άρθρο  στο περιοδικό Διαδρομές, τχ. 110, Καλοκαίρι 2013, σελ. 19-38, με τίτλο «Καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας».

Για ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ βλέπε και στο iliaeleni’s blog

Μ έ ρ ο ς    Α΄

Εισαγωγή

Ο προβληματισμός σε σχέση  με τον οποίο σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε το πρώτο μέρος του προγράμματος αφορά στο είδος και την ποιότητα των βιβλίων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σ’ ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με βασικό στόχο την ανάπτυξη θετικής στάσης για την ανάγνωση από το σύνολο των μαθητών που συμμετέχουν σε αυτό. Σε όλα τα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουμε πραγματοποιήσει έως τώρα, χρησιμοποιήθηκαν βιβλία λογοτεχνικά, η αισθητική ποιότητα και η αφηγηματική αρτιότητα των οποίων είχε κριθεί αρχικά από ενηλίκους αναγνώστες, συνήθως τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Επιλέγονταν μάλιστα όχι μόνο έργα που απευθύνονται ειδικότερα στο παιδικό αναγνωστικό κοινό αλλά και άλλα που θεωρήθηκαν κατάλληλα για τα παιδιά-αναγνώστες, αν και δεν έχουν αξιοποιηθεί εκδοτικά προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση (βλ. τις δημοσιεύσεις της ιστοσελίδας με τους τίτλους «Τα Ελληνάκια ταξιδεύουν…», «Η Αιολική Γη πάει…Νηπιαγωγείο», «Ήταν η γοργόνα, η αδερφή του Μεγαλέξαντρου»). Η τακτική αυτή βασιζόταν στο σκεπτικό ότι η ποιότητα των έργων εξασφαλίζει την αναγνωστική απόλαυση. Έτσι μεγιστοποιείται η πιθανότητα  τα παιδιά  που έρχονται σε επαφή με τα αξιόλογα λογοτεχνικά κείμενα  να αποκτήσουν τη συνήθεια της ανάγνωσης.

Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα που πραγματοποιούμε κατά το σχ. έτος 2012-2013 η πρωτοβουλία της επιλογής δίνεται αποκλειστικά στους μαθητές, οι οποίοι ενθαρρύνονται να φέρει ο καθένας στην τάξη το «αγαπημένο του βιβλίο», εκείνο που θεωρεί το πιο αγαπημένο μεταξύ όλων όσων έχει διαβάσει . Ταυτόχρονα έχει ζητηθεί από τους γονείς να μην παρέμβουν κατά κανένα τρόπο στην επιλογή των βιβλίων.

Στόχοι του προγράμματος

Α) Καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας

Β) Ουσιαστική επικοινωνία και δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών της σχολικής τάξης

Γ) Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης

Δ) Καλλιέργεια της λεκτικής έκφρασης των μαθητών

Ε) Καλλιέργεια της δημιουργικής εικαστικής έκφρασης των μαθητών

ΣΤ) Ανάπτυξη της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας

Ζ) Κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό

Η) Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία

Μεθόδευση

Η διαδικασία που ακολουθήσαμε κατά την υλοποίηση του προγράμματος περιλαμβάνει τρία στάδια: 1^ο. Επιλογή του  βιβλίου που θα παρουσιαστεί, 2^ο. Παρουσίαση του βιβλίου, 3ο. Έκφραση εντυπώσεων  για το βιβλίο.

1^ο στάδιο: Στον πίνακα με τα ονόματα των μαθητών που βρίσκεται σταθερά αναρτημένος  στη σχολική αίθουσα, κάποιο από τα παιδιά (διαφορετικό κάθε φορά) εντοπίζει δίπλα στο όνομά του ένα μικρό αυτοκόλλητο. Αυτό συνιστά ένδειξη ότι το συγκεκριμένο παιδί θα επιλέξει μεταξύ των αγαπημένων βιβλίων των συμμαθητών του εκείνο που επιθυμεί να παρουσιαστεί. Στη συνέχεια όλα τα αγαπημένα βιβλία (εκτός βέβαια από όσα έχουν ήδη παρουσιαστεί) τοποθετούνται στα τραπεζάκια των εργασιών, συνοδευόμενα από  καρτέλες όπου αναγράφεται το όνομα του παιδιού που έχει φέρει στην τάξη το κάθε βιβλίο. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης ενός ρυθμικού μοτίβου, το οποίο εκτελείται από τη δασκάλα και τους μαθητές με κρουστά όργανα του Orff, το παιδί που έχει το ρόλο να επιλέξει το βιβλίο που θα παρουσιαστεί,  αποφασίζει ποιο θα προτιμήσει.

2^ο στάδιο: Το παιδί του οποίου το αγαπημένο βιβλίο έχει επιλεγεί , παρουσιάζει στην ολομέλεια το περιεχόμενό του, ευρισκόμενο σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο που χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τον εκάστοτε αφηγητή. Η παρουσίαση έχει τη μορφή αφήγησης μιας ιστορίας ακόμη και όταν δεν πρόκειται για βιβλίο αφηγηματικό αλλά γνώσεων, χρηστικό ή οτιδήποτε άλλο. Ο δάσκαλος που είναι ήδη ενημερωμένος για το περιεχόμενο των βιβλίων, διακόπτει συχνά, θέτοντας συγκεκριμένες ερωτήσεις αναφορικά με την ιστορία, για τις οποίες δεν υπάρχει απάντηση στο βιβλίο. Επιδιώκει έτσι να δώσει στο μαθητή την ευκαιρία να προσθέσει δικά του στοιχεία και γενικότερα να διαφοροποιηθεί από το πρωτότυπο αφηγηματικό κείμενο. Ο δάσκαλος καταγράφει την αφήγηση καθισμένος σε σημείο όπου να μπορεί να τον παρακολουθεί και ο αφηγητής και οι ακροατές. Μετά την ολοκλήρωσή της αφήγησης από το μαθητή, ο δάσκαλος την διαβάζει και οι συμμαθητές έχουν την ευκαιρία να εκδηλώσουν τη θετική τους εντύπωση για την ιστορία που άκουσαν, χειροκροτώντας.

3^ο στάδιο: Κάθε παιδί εικονογραφεί την ιστορία μέσα από την οποία ο συμμαθητής του παρουσίασε το αγαπημένο του βιβλίο. Στη συνέχεια οι ζωγραφιές παρουσιάζονται στην ολομέλεια από τους δημιουργούς τους και τοποθετούνται όλες σε έναν κοινό φάκελλο.

Στην καρτέλα με το όνομα του παιδιού που έχει ολοκληρώσει την παρουσίαση του αγαπημένου του βιβλίου, αναγράφονται  έπειτα η αρίθμηση με βάση τη σειρά που παρουσιάστηκε, ο τίτλος του βιβλίου και το όνομα του μαθητή που το επέλεξε να παρουσιαστεί. Οι καρτέλες αναρτώνται  γύρω από το χώρο όπου γίνεται η παρουσίαση.

Προκαταρκτική φάση

Πριν από την έναρξη του προγράμματος έχουν προηγηθεί εκπαιδευτικές δραστηριότητες ώστε όλοι οι μαθητές να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα ονόματα του συνόλου των συμμαθητών τους, προκειμένου κατά την επιλογή του βιβλίου να γνωρίζουν σε ποιον ανήκει. Επίσης έχει προηγηθεί δραστηριότητα με τίτλο «η ώρα των βιβλίων», κατά την οποία οι μαθητές είχαν σε καθημερινή βάση την ευχέρεια να ξεφυλλίζουν τα αγαπημένα βιβλία που συγκεντρώνονταν, να εξοικειώνονται με το περιεχόμενό τους και να σχηματίζουν τις πρώτες εντυπώσεις τους για αυτά, ώστε να διευκολυνθούν στην επιλογή τους όταν ο καθένας τους θα έπρεπε να αποφασίσει ποιο βιβλίο θα επιθυμούσε να παρουσιαστεί.

Τελική φάση

Τα αφηγηματικά κείμενα και η εικονογράφησή τους αξιοποιούνται και αναδεικνύονται ποικιλότροπα. Συγκεκριμένα, το μέρος αυτό του προγράμματος ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των παιδικών κειμένων με τη μορφή ανοιχτής θεατρικής παράστασης, όπου οι ίδιοι οι μαθητές υποδύονται τους ήρωες των ιστοριών τους. Στο τέλος της παράστασης κάθε μαθητής παραλαμβάνει ως «πρωτοχρονιάτικο» δώρο το φάκελλο με τις ζωγραφιές των συμμαθητών του, οι οποίες αναφέρονται στην ιστορία που έχει αφηγηθεί για το δικό του αγαπημένο βιβλίο. Ο μαθητής-αφηγητής προσφέρει με τη σειρά του στο συμμαθητή του που επέλεξε το βιβλίο του και του έδωσε την ευκαιρία να το παρουσιάσει, τη  ζωγραφιά που έφτιαξε ο ίδιος για την ιστορία του.

Οι εργασίες των νηπίων, κείμενα και ζωγραφιές, εκτός από την ιστοσελίδα δημοσιεύονται επίσης σε τοπικό πολιτιστικό περιοδικό, σε περιοδικό Παιδικής Λογοτεχνίας και παρουσιάζονται σε συνέδρια και ημερίδες με θέμα τη φιλαναγνωσία. Τέλος, φωτοτυπημένα αντίγραφα με το σύνολο των κειμένων των παιδιών προσφέρονται σε  φιλανθρωπικό παζάρι που διοργανώνεται από το Δήμο, προκειμένου τα έσοδα από την πώλησή τους να διατεθούν για κοινωνικούς σκοπούς.

Χρονοδιάγραμμα

Το πρώτο μέρος του προγράμματος, αυτό δηλαδή που παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη δημοσίευση, ξεκινά με την προκαταρκτική φάση από την πρώτη διδακτική εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Συνεχίζεται με τις παρουσιάσεις των βιβλίων και την εικονογράφησή τους από το τέλος Σεπτεμβρίου έως το τέλος Νοεμβρίου. Ολοκληρώνεται με την προετοιμασία και την πραγματοποίηση της παράστασης μέσα στο Δεκέμβριο (για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται στο θεατρικό κείμενο μια εισαγωγή, με στόχο να προσδώσει στην παράσταση χριστουγεννιάτικη διάσταση).

Σύνδεση προγράμματος με γνωστικά αντικείμενα

Μέσα από τις καρτέλες με την αρίθμηση που αντιστοιχούν στα διάφορα βιβλία και την επικόλληση επάνω στο βιβλίο του ίδιου αριθμού, πραγματοποιείται η εξοικείωση των μαθητών με τα αριθμητικά σύμβολα και η αντιστοίχηση των συμβόλων με τα σχετικά σύνολα (Μαθηματικά).

Επίσης μέσα από την επαφή με τα βιβλία, την αφήγηση ιστοριών σε σχέση με αυτά, την παρουσίαση των σχετικών με τις ιστορίες ζωγραφιών, την ανάρτηση των καρτελών στη σχολική αίθουσα με τα ονόματα και τους τίτλους των βιβλίων και τα ονοματεπώνυμα των μαθητών που τα παρουσίασαν και τέλος με την καταγραφή των αφηγουμένων κειμένων από το δάσκαλο και με τη δημοσίευσή τους, αναπτύσσεται η προφορική επικοινωνία, η ανάγνωση και η γραπτή εκφραση  (Γλώσσα).

Συσχέτιση στόχων με στοιχεία προγράμματος

Α) Ο στόχος της φιλαναγνωσίας επιδιώκεται με την επαφή με τα βιβλία μέσα από τη διαμεσολάβηση των συμμαθητών τόσο κατά την επιλογή όσο και κατά την παρουσίασή τους.

Β) Ο στόχος της επικοινωνίας και της δημιουργίας ισχυρών φιλικών δεσμών επιδιώκεται να επιτευχθεί καθώς οι συμμαθητές μοιράζονται τις αναγνωστικές εμπειρίες τους τόσο κατά την παρουσίαση της ιστορίας όσο και κατά την παρουσίαση της εικονογράφησής τους. Επίσης στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων συμβάλλει η διαδικασία της ανταλλαγής των εικόνων που έχουν ζωγραφίσει για τις ιστορίες που αναφέρονται στα αγαπημένα βιβλία των συμμαθητών τους.

Γ) Ο στόχος της καλλιέργειας της δημιουργικής σκέψης επιδιώκεται καθώς τα βιβλία παρουσιάζονται μέσα από την αναδιήγηση της πρωτότυπης ιστορίας από τα ίδια τα παιδιά στους άξονες της δημιουργικής μίμησης, της τροποποίησης ή ακόμη και της ανατροπής της.

Δ) Ο στόχος της καλλιέργειας της λεκτικής έκφρασης των μαθητών επιδιώκεται μέσα από την αφήγηση από τα παιδιά της πρωτότυπης ιστορίας και την παρουσίαση στην ολομέλεια των εικόνων που ζωγράφισαν για τις ιστορίες που άκουσαν από τους συμμαθητές τους.

Ε) Ο στόχος της καλλιέργειας της δημιουργικής εικαστικής έκφρασης επιδιώκεται με την εικονογράφηση από τους μαθητές των ιστοριών για τα αγαπημένα βιβλία των συμμαθητών τους.

ΣΤ) Ο στόχος της ανάπτυξης της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας επιδιώκεται μέσα από την εικονογράφηση, εφόσον οι ζωγραφιές στηρίζονται στις ιστορίες για τα αγαπημένα βιβλία των συμμαθητών και ουσιαστικά αποτελούν αναγνωστικές προσεγγίσεις τους.

Ζ) Ο στόχος να κατανοήσουν οι μαθητές την ιδιότητα του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό επιδιώκεται με την καταγραφή των παιδικών αφηγήσεων και την ανάγνωσή τους από το δάσκαλο .

Η) Ο στόχος του ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία επιδιώκεται με την ανάδειξη και αξιοποίηση των εργασιών των παιδιών μέσα από την ανοιχτή θεατρική παράσταση και τις διάφορες δημοσιεύσεις τους, καθώς και με τη διάθεση αυτών των εργασιών τους για κοινωνικούς σκοπούς.

 

Συμπεράσματα και επισημάνσεις

Αρκετά από τα βιβλία που έφτασαν στην τάξη ως «αγαπημένα» είναι μεταφρασμένα. Έχουν πρωτοεκδοθεί από ξένους εκδοτικούς οίκους. Είτε πρόκειται για φτηνές εκδόσεις είτε για εκδόσεις που δίνουν μεγάλη έμφαση στην εμφάνιση, αντιμετωπίζουν εμφανώς το βιβλίο πρώτιστα ως καταναλωτικό προϊόν. Κάποτε μάλιστα το όνομα του συγγραφέα δεν αναγράφεται καν ή το βρίσκουμε μόνο στις εσωτερικές σελίδες. Στην πλειοψηφία τους τα «αγαπημένα» βιβλία συνιστούν εκδόσεις της τελευταίας δεκαετίας.

Αναφορικά με την επιλογή από τους συμμαθητές των προς παρουσίαση βιβλίων, διαπιστώνεται ότι για την πλειοψηφία των μαθητών το κριτήριο ήταν η σχέση τους με τον κάτοχό του. Επέλεγαν δηλαδή το αγαπημένο βιβλίο του φίλου τους, για να του προσφέρουν την ικανοποίηση να το παρουσιάσει. Δεύτερο μεταξύ των κριτηρίων επιλογής αναδείχτηκε η προϋπάρχουσα εξοικείωση των μαθητών με ένα συγκεκριμένο ήρωα. Βιβλία για δημοφιλείς ήρωες, όπως η Κοκκινοσκουφίτσα ή ο Ηρακλής επελέγησαν από τα πρώτα. Τα κορίτσια επέλεξαν για παρουσίαση συνήθως βιβλία με ηρωίδες, π.χ. Σταχτοπούτα,  Κοκκινοσκουφίτσα, ενώ τα αγόρια προτίμησαν αγόρια-λογοτεχνικούς ήρωες, π.χ. Ηρακλής, Ταρζάν.

Μέσα στην πρώτη εβδομάδα συγκεντρώθηκαν πάνω από τα μισά αγαπημένα βιβλία ενώ σε τρεις εβδομάδες είχαν φτάσει στην τάξη είκοσι τρία αγαπημένα βιβλία σε σύνολο είκοσι πέντε παιδιών.

Από το πρώτο βιβλίο που παρουσιάστηκε στο πρόγραμμα, άρχισαν τα παιδιά να εκδηλώνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για τα «αγαπημένα» βιβλία τα δικά τους και των συμμαθητών τους αλλά και για τα βιβλία της σχολικής βιβλιοθήκης. Περνούσαν πλέον αρκετό χρόνο της «ελεύθερης απασχόλησης» στη γωνιά της βιβλιοθήκης ενώ και κατά τη διάρκεια άλλων δραστηριοτήτων, όσοι κάθονταν κοντά στη βιβλιοθήκη δεν έχαναν ευκαιρία να ξεφυλλίζουν βιβλία.

 

Ακολουθούν μερικά από τα κείμενα των παιδιών, συνοδευόμενα από ζωγραφιές συμμαθητών τους, ενταγμένα στο χριστουγεννιάτικο θεατρικό έργο που τα ίδια παρουσίασαν.  Σε παρένθεση μετά από κάθε κείμενο παρατίθενται τα στοιχεία του βιβλίου στο οποίο το κείμενο αυτό αναφέρεται.

 

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ!

(Θεατρικό Χριστουγέννων)

– Έρχονται οι διακοπές των Χριστουγέννων. Θα σταματήσουμε για λίγο το σχολείο και θα χορτάσουμε παιχνίδι.

– Θα πάρουμε και δώρα από τον Άγιο Βασίλη. Δεν νομίζω να μας ξεχάσει και να μην έρθει στη χριστουγεννιάτικη γιορτή μας.

– Όμως είναι παππούς και κουράζεται πολύ. Μήπως είναι καλύτερα να του ζητήσουμε να μην έρθει;

– Δίκιο έχεις. Αλλά θα μείνουμε χωρίς δώρο;

– Όχι δα. Θα στείλει τα ξωτικά του σε όλες τις γειτονιές κι έτσι τα δώρα θα έρθουν στα σπίτια μας.

– Δεν θα φύγουμε όμως κι απ’ το σχολείο με άδεια χέρια. Θα ανταλλάξουμε τις ζωγραφιές που φτιάξαμε για τις ιστορίες των συμμαθητών μας.

– O καθένας μας αφηγήθηκε μια ιστορία, για να παρουσιάσει το αγαπημένο του βιβλίο.

– Παντού οι φίλοι ανταλλάσσουν δώρα. Κι εμείς είμαστε…

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ!

 

 – Εσείς πιστεύετε ότι είμαι μια οδοντόβουρτσα. Για τον οδοντογιατρό το Λουκά όμως είμαι η τριχονεράιδα του. Από τότε που ο Λουκάς ήταν μικρό αγοράκι, τον βοηθούσα να μην χαλάσουν τα δόντια του. Ο οδοντογιατρός του τού χάρισε εμένα, που έχω μπλε ανοιχτό χρώμα, γιατί αυτό είναι το αγαπημένο χρώμα του Λουκά. Καθαρίζαμε τα δόντια του κάθε πρωί, κάθε βράδυ κι όποτε μέσα στη μέρα ο Λουκάς έτρωγε τούρτες, γλυκά και κέικ από το ζαχαροπλαστείο. Τα καθαρίζαμε κι όταν έτρωγε καραμέλες, που του έδινε η φίλη του στην παιδική χαρά.

Τώρα που ο Λουκάς έχει γίνει γιατρός, οι γονείς που τα παιδάκια τους δεν πλένουν τα δόντια τους ποτέ, τα πηγαίνουν στο Λουκά με το ζόρι. Εκείνος ρωτά τα παιδιά ποιο είναι το αγαπημένο τους χρώμα και τους μοιράζει οδοντόβουρτσες, δηλαδή τριχονεράιδες με το χρώμα που αγαπάνε. Οι τριχονεράιδες που διαλέγουν τα κορίτσια είναι ροζ, κόκκινες, κίτρινες και πορτοκαλί. Οι τριχονεράιδες των αγοριών είναι πράσινες, μαύρες, άσπρες και μπλε. Έτσι όλα τα παιδιά που πηγαίνουν στο Λουκά, μαθαίνουν να βουρτσίζουν συνέχεια  τα δόντια τους.  (Εμμανουέλα Νικολαϊδου, Η μαγική δύναμη της τριχονεράιδας του Λουκά,  Aim/kids)

 

 – Είμαι η Λουκία. Αγόρασα γλυκά από ένα ζαχαροπλαστείο και τα πήγα δώρο στη μαμά και στο μπαμπά μου που γιορτάζουν. Τα σερβίραμε στους καλεσμένους μας, αυτοί όμως δεν τα δοκίμασαν. Μας εξήγησαν ότι τα φτιάχνει μια κακιά μάγισσα που φοράει μαύρα ρούχα και έχουν πολύ άσχημη γεύση.

Έτσι εγώ τα πήγα δώρο στη θεία μου, για να της κάνω πλάκα. Εκείνη μου είπε ότι της άρεσαν και τα έτρωγε. Έτσι συνέχισα να της πηγαίνω. Η μάγισσα που έφτιαχνε τα γλυκά επίτηδες άσχημα, παραξενεύτηκε όταν της είπα ότι άρεσαν στη θεία μου. Νομίζω ότι η θεία μου κρύβει τα γλυκά στο ντουλάπι της και με κοροϊδεύει όταν μου λέει ότι τα τρώει. Εγώ πάντως θα συνεχίσω να της πηγαίνω τα γλυκά της μάγισσας όσο θα λέει ότι της αρέσουν.    (Ευγένιου Τριβιζά, Η Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας, εκδ. Καλέντης, 2001)

 

 – Είμαι η Σταχτοπούτα. Μου έχουν δώσει αυτό το όνομα, επειδή άρεσε στη νουνά  μου. Όταν η μαμά μου αρρώστησε με την καρδιά της και πέθανε, ο μπαμπάς παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα, που ήταν κακιά και την έλεγαν Βίβιαν. Είχε από τον προηγούμενο γάμο της δίδυμες κόρες, που ήταν ίσα με μένα. Αυτές με έβαζαν να πουλάω τις κολοκύθες, να καθαρίζω το σπίτι ενώ οι ίδιες δοκίμαζαν στολές και νυφικά, επειδή ήθελαν να παντρευτούν τον πρίγκιπα. Κι εγώ όμως ήθελα να τον παντρευτώ, όπως κι όλες οι κοπέλες. Έτσι φόρεσα το ροζ φόρεμα που είχα αγοράσει και τα γυάλινα γοβάκια της μαμάς μου, για να πάω στο χορό του κάστρου. Η μητριά μου και οι δίδυμες μου έσκισαν το φόρεμα κι ο μπαμπάς μου δεν ήταν κοντά μου για να με βοηθήσει. Είχε πάει στην Αφρική, για να μοιράσει φαγητό στα φτωχά παιδάκια. Έτσι με βοήθησε η μαμά μου, που είχε γίνει άγγελος. Μου είπε όμως να προσέχω, γιατί τα μαγικά που έκανε με το μαγικό ραβδί που της είχε δώσει ο Θεός, θα άντεχαν μόνο μέχρι τα μεσάνυχτα. Πήγα λοιπόν στο χορό αλλά έφυγα τα μεσάνυχτα. Ο πρίγκιπας την άλλη μέρα έψαχνε σ’ όλα τα διαμερίσματα, για να με βρει. Είχε μαζί του το γοβάκι, που όταν το βρήκε στο τελευταίο σκαλοπάτι του κάστρου, είπε «μωρέ αυτό πρέπει να είναι της κοπέλας!» Με βρήκε στον τελευταίο όροφο.

Όμως τότε αρρώστησα με την καρδιά μου και πήγα στον ουρανό μαζί με τη μαμά μου. Ο πρίγκιπας φώναξε τότε στο Θεό: «Θεέ μου φέρε μου πίσω την κοπέλα μου!» Ο Θεός, για να μην λυπάται ο πρίγκιπας και φωνάζει όλη τη νύχτα, με έστειλε  κοντά του. Τότε παρακάλεσα το Θεό, να στείλει πίσω και τη μαμά μου, γιατί μου άρεσε πάρα πολύ η φωνή της και ήθελα να την ακούω. Η μαμά μου όταν ξαναγύρισε στη ζωή, μου είπε: «Σταχτοπούτα μου είσαι ένας άγγελος!»  Μετά η μαμά ζήτησε απ’ το Θεό να ξαναφέρει στη ζωή και τον άντρα της, που είχε πνιγεί όταν γύριζε από την Αφρική. Όταν ξαναγύρισε κι εκείνος στη ζωή, γέννησαν άλλο ένα κοριτσάκι. Εγώ παντρεύτηκα τον πρίγκιπα και η αδερφή μου παντρεύτηκε τον αδερφό του. Η Βίβιαν έκανε τότε όλες τις δουλειές. Αποκτήσαμε ένα κατοικίδιο, ένα σκυλάκι που βρήκα στο δρόμο. Πήραμε και μια οικογένεια παπάκια, για τη λιμνούλα του κάστρου. Γέννησα ένα κοριτσάκι κι ένα αγοράκι, που το βάζουμε τιμωρία κι εγώ και η δασκάλα του, γιατί είναι τεμπέλης και δεν γράφει το όνομά του.   (Η Σταχτοπούτα, μτφρ.-επιμ. Στέλλα Ζούπα, εκδ. Σαββάλας, 2006)

 

 – Η μαμά μου με αγαπά πολύ και με φιλά μπροστά στους φίλους μου. Κι εγώ την αγαπάω, δεν μου αρέσει όμως να με φιλάει μπροστά τους, γιατί μου λένε «είσαι μωρό» και γελάνε μαζί μου. Έχω πει στη μαμά μου να μην με φιλάει μπροστά τους αλλά αυτή συνεχίζει. Έτσι κατέστρωσα ένα σχέδιο, για να φύγω από το σπίτι όταν θα πηγαίναμε βόλτα με το αμάξι. Δεν αποφάσισα όμως να φύγω, γιατί θα με ανακάλυπτε. Σκέφτηκα λοιπόν να το σκάσω με το ποδήλατο όταν αυτή κοιμόταν στον καναπέ. Τελικά πήρα στο καλαθάκι κάτι για να φάω, το κόλλησα στο ποδήλατό μου κι έφτασα όσο μακριά μπορούσα.

Όμως η μαμά μου με ακολουθούσε χωρίς να το έχω καταλάβει. Όταν το ποδήλατό μου κόλλησε σε μια λακκούβα, η μαμά κατέβηκε από το αμάξι της και τότε την είδα. Έτρεξα όσο μπορούσα μακριά της, για να μην μου καταστρέψει τη ζωή. Επειδή κόλλησε στη λακκούβα και το αυτοκίνητο της μαμάς, άρχισε να τρέχει κι αυτή με τα πόδια πίσω μου. Δεν μπόρεσε να με φτάσει κι έτσι γύρισε στο σπίτι μας και πήρε τηλέφωνο την αστυνομία. Οι αστυνομικοί δεν πίστεψαν όσα τους είπε και έβαλαν τη μαμά φυλακή. Ο μπαμπάς προσπάθησε να τους πείσει ότι είναι αθώα και τον έβαλαν κι αυτόν φυλακή.

Το βράδυ που γύρισα σπίτι, ένιωθα όμορφα. Όμως είχε τελειώσει το φαγητό, ήμουνα κουρασμένη κι όταν αποκοιμήθηκα είδα κακά όνειρα και ξύπνησα. Κανένας δεν ήταν κοντά μου για να μου δώσει φιλάκι και να μου πει να μην φοβάμαι. Φοβήθηκα ακόμη πιο πολύ όταν είδα τη σκιά του κρεβατιού μου και τη σκιά τη δικιά μου. Φώναξα «Μαμά! Μπαμπά!» αλλά κανείς τους δεν ήταν εκεί. Πήρα τηλέφωνο την αστυνομία και τους ζήτησα να μιλήσω μαζί τους. Τότε τους άφησαν ελεύθερους. Όταν γύρισαν στο σπίτι τους είπα: «Μαμά και μπαμπά σας αγαπώ!»  (Κέιτ Φάιφερ, Η μαμά μου προσπαθεί να μου καταστρέψει τη ζωή, μτφρ. Ρένα Ρώσση-Ζαϊρη, εκδ. Μεταίχμιο, 2009)

 

 – Είμαι από ένα βρωμοχώρι, που το λένε Βρωμοχώρι. Το χωριό μου παλιά μύριζε άσχημα, σκουπίδια και καπνό. Η βρώμα έφτανε στα γειτονικά χωριά και δεν άρεσε καθόλου στους κατοίκους τους. Έμεναν μέσα στα σπίτια τους και δεν μπορούσαν να βγουν καθόλου έξω.

Όμως εμείς οι Βρωμοχωρίτες είχαμε μάθει από τις γιαγιάδες μας να φτιάχνουμε κάτι γυαλιά, που παίρναμε από αυτά οξυγόνο κι έτσι όταν τα φορούσαμε, δεν μυρίζαμε τις άσχημες μυρωδιές. Επειδή όμως κι αυτά τα γυαλιά βρώμισαν, εμείς τα παιδιά στο Βρωμοχώρι είχαμε μια ιδέα, για να νιώσουμε καλύτερα. Βάζαμε μπαλόνια στις καμινάδες, για να μπαίνει εκεί ο μαύρος καπνός. ΄Ετσι οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών δεν μύριζαν πια άσχημες μυρωδιές. Οι πυροσβέστες που είχαν έρθει στο Βρωμοχώρι, για να δουν τι συμβαίνει, γύρισαν στα χωριά τους και είπαν τι είχαν δει. Έτσι έβαλαν και τ’ άλλα χωριά μπαλόνια στις καμινάδες τους και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς οι Βρωμοχωρίτες καλύτερα.     (Σοφίας Ζαραμπούκα, Το Βρωμοχώρι, εκδ. Κέδρος, 1977)

 

 – Σε αυτόν τον κήπο είμαστε πολλά δέντρα με ελιές. Η οικογένεια που μένει εδώ έχει τρία παιδιά. Εμάς και τα λουλούδια που υπάρχουν εδώ, μας φροντίζει ο παππούς. Κάποτε ο παππούς φύτεψε ένα κουκούτσι ελιάς που ήταν μαγικό, χωρίς όμως να το ξέρει. Έτσι γεννήθηκα εγώ, που δεν είμαι δέντρο συνηθισμένο. Έχω πρόσωπο κοριτσίστικο, τα κλαριά μου είναι σαν χέρια και τα φύλλα μου μοιάζουν με μαλλιά.

Τα παιδιά χαίρονται που μπορούν να παίζουν μαζί μου. Τους κάνω σκιά, για να παίζουν από κάτω τη μικρή Ελένη και κρέμονται  από τα κλαδιά μου. Ο παππούς με βάφτισε Μελίτσα, επειδή έχω τους πιο γλυκούς καρπούς.

Επειδή μπορώ να μιλάω με κοριτσίστικη φωνή, λέω στα παιδιά να προσέχουν το Καλοκαίρι τον ήλιο και να κάθονται στη δροσιά μου. Τους λέω και ιστορίες για τους παραολυμπιακούς αγώνες.   (Μαρίας Βιγγοπούλου-Χύτα, Μελίτσα. Μια μικρή ελίτσα, εκδ. Άθως 2010.)

 

 – Είμαι ο Ηρακλής. Κάποτε, που ήμουν μωρό η μαμά μου μαγείρευε και ο μπαμπάς δούλευε στο περιβόλι μας. Μπήκαν από την εξώπορτα που είχε μείνει λίγο ανοιχτή, δύο φίδια και βρέθηκαν στο δωμάτιό μου. Εγώ τότε σκέφτηκα: «Ας τα πνίξω». Μπήκε τότε μέσα η μαμά μου, είδε τα πνιγμένα φίδια στην κούνια και ένιωσε πάρα πολλή χαρά, που ο γιος της ήταν τόσο δυνατός.

Όταν μεγάλωσα κι έγινα άντρας, φόρεσα μια στολή λιονταριού που είχα αγοράσει στα Jumbo, έβαλα φωτιά στο τόξο μου, μπήκα στο δάσος και σκότωσα όλα τα φίδια. Όποτε έβγανα, φορούσα τη στολή του λιονταριού, γιατί πάντα κάτι σκότωνα. Σκότωσα ένα αγριογούρουνο, σκότωσα ακόμα και το λιοντάρι της Νεμέας. Οι άνθρωποι με αγαπούν πολύ και με αγκαλιάζουν, αφού σκοτώνω τα κακά ζώα της ζούγκλας κι έτσι αυτά δεν τους κάνουν κακό. Μια φορά συνάντησα έναν άλλον γίγαντα, που ήταν πιο μεγάλος από εμένα. Είχε πάρει τα μήλα από κάποια κορίτσια που τα έλεγαν Εσπερίδες. Εγώ τα πήρα από τον γίγαντα και τα έδωσα σ’ ένα αγόρι που του άρεσαν. Δεν έφαγα κανένα, γιατί δεν μου αρέσουν τα φρούτα. Μου αρέσει να τρώω ρεβύθια, σπανακόρυζο, χυλοπίτες και πιο πολύ απ’ όλα μου αρέσει το γάλα, γιατί με δυναμώνει.    (Οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή, εκδ. Παπαδόπουλος, 2005)

 

 – Είμαι στην έρημο και ψάχνω για αρχαία πράγματα, όπως κόκκαλα δεινοσαύρων. Αυτά τα στέλνουμε στα μουσεία, για να τα βλέπουν οι άνθρωποι. Κάποτε υπήρχε πολύς κόσμος εδώ. Όσο πιο βαθιά σκάβαμε στην έρημο με τα φτυάρια μας τόσο περισσότερα κόκκαλα βρίσκαμε. Κάποια στιγμή δεν βρίσκαμε πια άλλα κόκκαλα, γιατί είχαν βρεθεί ήδη.

Εγώ όμως δεν θέλω να σταματήσω ποτέ να ψάχνω, γιατί περιμένω ότι κάτι ακόμη θα βρω. Όταν μου τελείωσαν το νερό και το φαγητό, ήμουν ολομόναχος και αβοήθητος. Πήρα μια καμήλα και με πήγε σε μια όαση. Εκεί βρήκα δυο-τρεις ανθρώπους, που έγιναν υπηρέτες μου κι έκαναν ό,τι  τους έλεγα, επειδή με συμπάθησαν. Με βοηθούσαν σε όλα. Έσκαβαν για μένα κι εγώ πήγαινα με την καμήλα και τους έφερνα νερό. Όμως μετά από δύο μήνες έφυγαν, γιατί έπρεπε να φτιάξουν κάποια σπίτια. Έτσι έμεινα πάλι μόνος μου με την καμήλα. Η ζωή μου είναι λίγο βαρετή πια. Σκάβω όλο και πιο αραιά και μένω περισσότερο στην όαση. Όμως είμαι αποφασισμένος να μείνω για πάντα στην έρημο ακόμα κι αν δεν συναντήσω ποτέ πια κανέναν άνθρωπο. (Δεινόσαυροι και προϊστορική ζωή, εκδ. Susaeta ΕΛΛΑΣ Α. Ε.)

 

4. Όλη η τάξη μια παρέα… και οι «άλλοι» στην παρέα!

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνεται στην εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία, με τίτλο

ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΟΛΗ Η ΤΑΞΗ ΜΙΑ ΠΑΡΕΑ»,

η οποία παρουσιάστηκε στο 4ο διεθνές επιστημονικό συνέδριο του Ι.Α.Κ.Ε. «Δημοκρατία, δικαιώματα και ανισότητες στην εποχή της κρίσης. Προκλήσεις στο χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης»,  που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο, 27-29 Απριλίου 2018.  Η εισήγηση είναι δημοσιευμένη στον Α΄ τόμο των πρακτικών του συνεδρίου (επιμ. Πανταζής Σπ. Χ. κ. ά.),
ISBN: 978-618-83501-9-9,
σσ. 219-226.

Εισαγωγή

Στόχος κάθε εκπαιδευτικού είναι να δημιουργήσει άριστη σχέση και συνεργασία με τους μαθητές του, καθώς και να αναπτυχθούν ισχυροί δεσμοί και δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ όλων των μελών της σχολικής τάξης. Είναι προφανές πως όταν το παιδί αισθάνεται ότι βρίσκεται μέσα σε φιλικό, υποστηρικτικό περιβάλλον, δεν διστάζει να  συμμετέχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, ώσπου οι προσπάθειές του τελικά δικαιώνονται. Όταν οι αναστολές των μαθητών περιορίζονται τότε τα αποτελέσματα της μαθησιακής διαδικασίας βελτιώνονται θεαματικά.

            Προκειμένου να επιτύχουμε την ανάπτυξη άριστων σχέσεων  ανάμεσα σε όλα τα μέλη της σχολικής τάξης, των μαθητών μεταξύ τους καθώς και όλων των μαθητών με το δάσκαλο, σχεδιάσαμε το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Το εν λόγω πρόγραμμα επιδιώκει να γίνουν γνωστά στη σχολική τάξη τα χαρακτηριστικά και οι προτιμήσεις κάθε μέλους της. Ειδικότερα σε σχέση  με το πρόσωπο του δασκάλου, επιλέξαμε μέσα από το πρόγραμμα να αναφερθεί στα χαρακτηριστικά του κατά την εποχή που βρισκόταν στην ηλικία των μαθητών του. Έτσι οι μαθητές εστιάζουν στο παιδικό πρόσωπο που ο δάσκαλος υπήρξε κάποτε. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο γεφυρώνεται η ηλικιακή διαφορά μαθητών και δασκάλου αλλά και αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της παιδικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, οι μαθητές συνειδητοποιούν ότι αυτό το παιδικό πρόσωπο του δασκάλου και κατ’ επέκταση κάθε ενηλίκου,  παραμένει υπαρκτό, εφόσον τα βιώματα της παιδικής ηλικίας συνιστούν μέρος του ενήλικου εαυτού μας.

            Για το σχηματισμό των πορτρέτων μαθητών και δασκάλου χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα πεδία, αναφορικά με τα οποία κάθε μέλος της τάξης θα δώσει απαντήσεις, ώστε όλοι οι υπόλοιποι να τον γνωρίσουν καλύτερα. Τα πεδία προτείνονται και τελικά καθορίζονται από τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι καλούνται να κάνουν σχετικές προτάσεις και να αποφασίσουν συλλογικά. Κατά την εφαρμογή του προγράμματος στη δική μας τάξη νηπιαγωγείου, τα πεδία αναφορικά με τα οποία έδιναν πληροφορίες οι μαθητές περιλάμβαναν το αγαπημένο τους χρώμα,  το αγαπημένο τους ζώο, βιβλίο, ήρωα, μέρος, παιχνίδι, τραγούδι, εποχή/καιρό, ώρα και φαγητό. Τις διάφορες πληροφορίες καλούνται να αξιοποιήσουν οι συμμαθητές, δημιουργώντας μία ζωγραφιά ο καθένας για κάθε ερωτώμενο συμμαθητή τους. Παρουσιάζοντας κάθε παιδί στην ολομέλεια τη ζωγραφιά του για το συγκεκριμένο συμμαθητή, προκύπτει η αφήγηση μιας ομαδικής ιστορίας με ήρωα τον μαθητή αυτόν. Οι ιστορίες καταγράφονται από τη δασκάλα, τη στιγμή της δημιουργίας τους, ώστε να δημοσιευτούν, γεγονός για το οποίο έχουν εκ των προτέρων ενημερωθεί οι μαθητές. Με τον τρόπο αυτό κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία να γίνει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των συμμαθητών του, να γίνει πρωταγωνιστής της τάξης, να εμπνεύσει τους γύρω του για να εκφραστούν  δημιουργικά αναφορικά με το πρόσωπό του.

            Για τα χαρακτηριστικά και τις προτιμήσεις της δασκάλας στη δική μας περίπτωση οι απαντήσεις προέκυπταν από την ανάγνωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, σχετικών με τα διάφορα πεδία. Αναλυτικότερα, αξιοποιήθηκε η σύμπτωση, η δασκάλα (Ελένη Ηλία) να είναι και συγγραφέας του λογοτεχνικού βιβλίου με τίτλο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (εκδ. Ηριδανός, 2012). Σε αυτό το βιβλίο και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο «Το δώρο του δειλινού» εμφανίζεται ως λογοτεχνικό πρόσωπο ένα Κοριτσάκι,  που συνομιλεί με την αφηγήτρια και ο διάλογός τους είναι αποκαλυπτικός της ταυτότητάς του. Πρόκειται για την ίδια την αφηγήτρια όταν ήταν μικρή, σε αντιστοιχία με το πασίγνωστο λογοτεχνικό πρόσωπο του Μικρού Πρίγκιπα, που συνιστά τον παιδικό εαυτό του πιλότου-αφηγητή στο βιβλίο του Εξυπερύ. Καθώς τα παιδιά έχουν δυνατό κίνητρο να παρακολουθήσουν προσεχτικά το κείμενο από όπου θα αντλήσουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για το παιδικό πορτρέτο της δασκάλας τους, επιπλέον αυτό το σημείο του προγράμματος θα συμβάλει στην εξοικείωσή τους με το λογοτεχνικό φαινόμενο.

 Οι Στόχοι σε σχέση με τα στοιχεία του προγράμματος

Α) Ουσιαστική επικοινωνία και δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των μελών της σχολικής τάξης, καθώς οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις προτιμήσεις και τα χαρακτηριστικά των συμμαθητών τους..

Β) Αποδοχή όλων των μαθητών και σεβασμός στις ιδιαιτερότητές τους, με τη δημιουργική ανάδειξη και αξιοποίηση των πληροφοριών που αφορούν στα χαρακτηριστικά και τις προτιμήσεις των συμμαθητών.

Γ) Ανάπτυξη της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας μέσα από την παραγωγή της ατομικής ζωγραφιάς και του ομαδικού κειμένου αναφορικά με το συμμαθητή.

Δ) Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών, καθώς οι πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του συμμαθητή αξιοποιούνται δημιουργικά από τα ίδια τα παιδιά κατά την εικαστική και λεκτική έκφρασή τους.

Ε) Γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών, τόσο κατά τη συμμετοχή τους στην ομαδική αφήγηση με βάση τις ζωγραφιές τους όσο και κατά την αναγνώριση-ανάγνωση των λέξεων στον πίνακα με τα πεδία.

ΣΤ) Καλλιέργεια της δημιουργικής εικαστικής έκφρασης των μαθητών, κατά την απόδοση με τη ζωγραφική των στοιχείων του συμμαθητή. .

Ζ) Κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό, με την καταγραφή των ομαδικών αφηγήσεων καθώς και των πληροφοριών για το συμμαθητή σε κάθε πεδίο..

Η) Εξοικείωση με τη λογοτεχνία μέσα από την ανάγνωση των αποσπασμάτων του λογοτεχνικού έργου, που αναφέρονται στην παιδική ηλικία της δασκάλας τους.

Θ) Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία, με την ανάδειξη και αξιοποίηση των ομαδικών ιστοριών των παιδιών μέσα από τις διάφορες δημοσιεύσεις τους στην ιστοσελίδα του σχολείου και αλλού, όπου έχουν πρόσβαση οι ίδιοι οι μαθητές.

Ι)  Εξοικείωση με την ιδιότητα του συγγραφέα,  εφόσον τα παιδιά ανακαλύπτοντας την «άλλη» ιδιότητα της δασκάλας τους, αντιλαμβάνονται ότι οι συγγραφείς είναι ζωντανά, φυσικά πρόσωπα, που ζουν και δραστηριοποιούνται ανάμεσά τους.

 Μεθόδευση

            Ξεκινώντας τη δραστηριότητα είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν κατανοήσει πως θα βρεθούν όλα στο επίκεντρο της τάξης, δηλαδή στη θέση να απαντούν για τις προτιμήσεις τους αναφορικά με τα διάφορα πεδία, ώστε να δώσουν στους συμμαθητές τους ερεθίσματα για δημιουργική έκφραση. Ωστόσο θα ήταν προτιμότερο η σειρά με την οποία τα παιδιά μπαίνουν στη συγκεκριμένη θέση να καθορίζεται τυχαία. Έτσι, επιλέξαμε να μοιράζονται στους μαθητές κλήροι στους οποίους είναι γραμμένη η λέξη ΣΥΝΤΟΜΑ εκτός από έναν, στον οποίο είναι γραμμένη η λέξη ΣΗΜΕΡΑ. Το παιδί που θα πάρει αυτόν τον  κλήρο θα είναι τη συγκεκριμένη μέρα το σημείο αναφοράς των δραστηριοτήτων. Μάλιστα οι μαθητές θα μπορούσε να ενθαρρύνονται να φτιάξουν διάφορα σχετικά συνθήματα, που θα φωνάζουν ομαδικά και ρυθμικά για το συμμαθητή που του έτυχε ο κλήρος, για παράδειγμα: «Σήμερα είναι η μέρα σου».

            Στη συνέχεια ο δάσκαλος απλώνει τις καρτέλες πάνω στις οποίες είναι γραμμένα τα διάφορα πεδία, τοποθετημένες ανάποδα. Οι καρτέλες θα μπορούσε να έχουν το σχήμα κάποιου αντικειμένου, φύλλου, καρδιάς, σύννεφου κ.ο.κ., με την προϋπόθεση ότι όλες είναι όμοιες μεταξύ τους σε σχήμα και χρώμα κι εκείνο που τις διαφοροποιεί είναι μόνο οι λέξεις που έχουν αναγραφεί σε αυτές. Ο μαθητής που καλείται να αναφερθεί στις προτιμήσεις του, επιλέγει όποιο συμμαθητή του επιθυμεί, ώστε ο τελευταίος να γυρίσει μία από τις καρτέλες, για να δοθεί η σχετική απάντηση στο πεδίο που αναγράφεται σε αυτήν. Καθώς οι λέξεις που είναι γραμμένες στις καρτέλες είναι πάντα οι ίδιες, όλα τα παιδιά, θα είναι σε θέση κάποια στιγμή να τις διαβάζουν. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ώσπου να ανοίξουν όλα τα πεδία, που για πρακτικούς λόγους δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα δεκαπέντε, και να εκφραστεί για το καθένα η προτίμηση του ερωτώμενου.

            Οι απαντήσεις καταγράφονται σε πίνακα, η πρώτη στήλη του οποίου ξεκινά με τη λέξη « Όνομα» και όπως είναι προφανές περιλαμβάνει τα ονόματα των μελών της σχολικής τάξης. Όλες οι υπόλοιπες στήλες ξεκινούν με τα πεδία που είναι γραμμένα στις καρτέλες και περιλαμβάνουν τις προτιμήσεις κάθε μέλους ανά πεδίο. Ο πίνακας είναι αναρτημένος στη σχολική αίθουσα, ώστε τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν σε αυτόν για να θυμηθούν τις προτιμήσεις των συμμαθητών τους. Τα μικρότερα παιδιά με αυτόν τον τρόπο είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις συγκεκριμένες λέξεις που είναι γραμμένες, μια διαδικασία εξαιρετικά αξιοποιήσιμη για την ανάδυση του γραμματισμού.

Εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει μεγάλη επιφάνεια για την ανάρτηση ενιαίου πίνακα, επιλέγουμε την εξής τακτική. Σε χαρτόνι μεγέθους Α4 αναγράφουμε το σύνολο των πεδίων αριθμημένα. Σε ξεχωριστά όμοιου μεγέθους χαρτόνια, ισάριθμα με τους μαθητές, γράφουμε τα ονόματά τους, και από κάτω τους  αριθμούς από το ένα έως το δέκα, ώστε δίπλα σε κάθε αριθμό να γράψουμε την απάντηση στο αντίστοιχο πεδίο. Αν για παράδειγμα στον αριθμό  ένα έχουμε τη λέξη χρώμα, στην καρτέλα του μαθητή δίπλα στο ένα θα αναγραφεί το χρώμα της δικής του προτίμησης, π.χ. «κόκκινο». Έτσι οι μαθητές έχουν μία επιπλέον δυνατότητα εξοικείωσης με τα αριθμητικά σύμβολα.

            Στο παιχνίδι τηρούμε ημερολόγιο με τίτλο: «Σήμερα είναι η μέρα σου!», όπου στην κάθε μέρα αναγράφεται το όνομα του παιδιού στο οποίο τη συγκεκριμένη μέρα έχει κληρωθεί η λέξη «Σήμερα».

            Με βάση τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει οι μαθητές, ζωγραφίζουν κάτι αντιπροσωπευτικό για το συμμαθητή τους ή τη δασκάλα. Όλες οι ζωγραφιές παρουσιάζονται διαδοχικά, με τη μορφή ενιαίας αφήγησης.

…και οι άλλοι στην παρέα!

Εισαγωγή

Στο μέρος αυτό του προγράμματος διευρύνεται το πεδίο των κοινωνικών εμπειριών των παιδιών, καθώς ξεπερνούν τα στενά όρια της σχολικής τάξης και έρχονται σε επαφή με λογοτεχνικά πρότυπα και κατ’ επέκταση με διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Παράλληλα οξύνεται η κριτική σκέψη τους, καθώς ο δικός τους τρόπος ζωής παραβάλλεται με άλλους, διαφορετικούς. Στην περίπτωσή μας χρησιμοποιούνται αφηγηματικοί ήρωες επίσης από το βιβλίο  Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, καθώς συνδέονται με το Κοριτσάκι του έργου, που συμπίπτει με το παιδικό πρόσωπο της δασκάλας των νηπίων. Πρόκειται για όσους κατοίκησαν το σπίτι μετά από το κοριτσάκι και κατέστρεψαν τον κήπο του. Τα πρόσωπα αυτά συναντώνται στα εφτά κεφάλαια του δεύτερου μέρους του βιβλίου.

Οι επιπλέον στόχοι

Στους στόχους που ήδη έχουν τεθεί, προστίθενται:

ΙΑ) η διεύρυνση των κοινωνικοσυναισθηματικών εμπειριών των μαθητών

ΙΒ) η κοινωνική και ψυχική ωρίμασή τους

ΙΓ) η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους.

Και οι τρεις παραπάνω στόχοι συνδέονται με τη φύση της λογοτεχνίας, χάρη στην οποία υπερβαίνεται το περιορισμένο πλαίσιο της σχολικής τάξης και αναδύονται διαφορετικά ανθρώπινα πρότυπα.

Μεθόδευση

Η ίδια διαδικασία που ακολουθήθηκε για τους μαθητές και τη δασκάλα της τάξης, χρησιμοποιείται και για την παρουσίαση των λογοτεχνικών προσώπων.

  

Χρονοδιάγραμμα

            Ο αριθμός των μελών της σχολικής τάξης και των λογοτεχνικών προσώπων για τα οποία δημιουργούνται ζωγραφιές και κείμενα, καθορίζει τη διάρκεια της δραστηριότητας. Στη δική μας περίπτωση που η διαδικασία επαναλήφθηκε για τριάντα περίπου φυσικά και λογοτεχνικά πρόσωπα, απαιτήθηκαν συνολικά τέσσερις μήνες πλήρεις  (Ιανουάριος-Μάιος 2014).

Αποτελέσματα

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε με τους  μαθητές του κλασικού τμήματος του Νηπιαγωγείου, του σχ. έτους 2013-2014.

(Όλη η τάξη μια παρέα): Αποσπάσματα από τα ομαδικά παιδικά κείμενα για τους συμμαθητές

-Η Σ. παίζει τη σωματοφύλακα στο κάστρο της. Σκοτώνει με το σπαθί της τους κακούς και παίρνει πίσω τη μάσκα της. Τη φοράει και γίνεται αόρατη. Όταν πεινάει, βγάζει τη μάσκα και πηγαίνει στη μαμά της να της δώσει να φάει. Η μαμά τής λέει ότι η οικογένειά τους θα μετακομίσει στο δάσος, γιατί εκεί είναι η νέα δουλειά του μπαμπά. Όταν ζουν στο δάσος, πηγαίνουν και κάνουν πικνίκ με ένα φίλο τους απέξω από το σπίτι του.

-Ο Α. με την οικογένειά του πηγαίνουν να κολυμπήσουνμια νύχτα με πανσέληνο. Εκεί έρχονται κάποιοι με βάρκα να ψαρέψουν. Τότε η θάλασσα κάνει παλίρροια κι ένα σπίτι που είναι στην παραλία πλημμυρίζει. Μέσα στο σπίτι υπάρχουν φαντάσματα που προσπαθούν να σωθούν αλλά τα παίρνει το ρεύμα και πνίγονται. Από τους καθρέφτες του σπιτιού βγαίνουν συνέχεια κι άλλα φαντάσματα, μαύρα και χρυσά. Η μαμά τους παίρνει να φύγουν από εκεί, γιατί κινδυνεύουν. Σκέφτονται να πάνε στο λούνα παρκ. Στο δρόμο τους αγοράζουν ένα σκυλάκι για κείνον κι ένα για την αδερφή του. Όταν φτάνουν στο λούνα-παρκ, ο Α. δοκιμάζει να κερδίσει κι άλλο ένα σκυλάκι, γιατί του αρέσουν πολύ. Τα δένει στο δέντρο στο σπίτι του και την άλλη μέρα που βγαίνει για να τα πάει βόλτα, βλέπει το ουράνιο τόξο.

-Ο φίλος μας ο Τ. έχει πράσινο σπίτι, πράσινο γραφείο και πράσινα ρούχα, αφού το πράσινο είναι το αγαπημένο του χρώμα. Μια φίλη του  πηγαίνει ένα βράδυ να τον ξυπνήσει, για να δουν μαζί τα αστέρια. Ο Τάσος της χαρίζει ένα μπουκέτο λουλούδια. Από τότε περνάει πολλές νύχτες, κοιτάζοντας τα αστέρια. Από όλες τις νύχτες του άρεσε καλύτερα η χριστουγεννιάτικη, επειδή από τον ουρανό έπεφταν χιονονιφάδες και κόκκινα μπαλόνια και πετούσαν άγγελοι.

-Όλοι οι φίλοι πηγαίνουμε στην εξοχή, για να κάνουμε αγώνες με τα πατίνια μας. Ο φίλος μας ο Π. βάζει όλη του την ταχύτητα κι έρχεται πρώτος. Κάποιος από μας όμως τον περνάει με ζαβολιά. Έτσι ζητάμε από έναν κύριο που βρίσκουμε εκεί, να παρακολουθήσει τον αγώνα μας και να πει ποιος βγαίνει πρώτος. Το βράδυ μετά τον αγώνα πέφτει στη γη ένας κομήτης κι όλα τα άλογα μετατρέπονται σε πόνι. Ο Π. αφήνει πια το πατίνι και κάθε πρωί έρχεται στο σχολείο καβάλα σ’ ένα πόνι.

 Το ομαδικό παιδικό κείμενο για το Κοριτσάκι (στο οποίο συμπίπτουν το κύριο λογοτεχνικό πρόσωπο του έργου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» και το «παιδικό» πρόσωπο της δασκάλας):

Κοριτσάκι: Το κοριτσάκι βγαίνει στον κήπο για να παίξει το αγαπημένο του παιχνίδι με τα μοσχομπίζελα και βλέπει το ουράνιο τόξο. Εύχεται την επόμενη μέρα ο ουρανός να είναι γεμάτος χρώματα, να έχει πολλά-πολλά ουράνια τόξα. Πηγαίνει στην παιδική χαρά, για να κάνει κι άλλα παιχνίδια, γύρω-γύρω, τσουλήθρα και τραμπάλα. Όταν γυρίζει στον κήπο, έχει έρθει ξαφνικά η Άνοιξη κι έχουν φυτρώσει λουλούδια. Ανεβαίνει στην κούνια και με τα πόδια της κόβει τα λουλούδια και κάνει βροχή λουλουδιών. Ένα λουλουδάκι πέφτει πάνω της και την τρομάζει.

(… και οι άλλοι στην παρέα):  Τα ομαδικά παιδικά κείμενα για τους ήρωες του βιβλίου.

Φόβος: Στον κήπο υπήρχε ένα κανόνι, που έβγαζε μύγες κι άλλα έντομα. Η γιαγιά με την ηλεκτρική σκούπα τα μάζεψε όλα αλλά έμεινε ένα μόνο και την τσίμπησε. Εκείνη ούρλιαξε από τον πόνο. Κάθε πρωί έβαζε τη μάσκα της κι έβγαινε να ρίξει σπρέι στα λουλούδια. Τη μέρα που την τσίμπησε το έντομο, έριξε σπρέι σε όλο το σπίτι κι έφυγε, για να βρει σπίτι χωρίς κήπο. Το άλλο σπίτι που βρήκαν, είχε μια ταμπέλα που έγραφε: «Απαγορεύονται τα λουλούδια σ’ αυτό το σπίτι». Κι έτσι το διάλεξαν. Πήγαιναν όμως ακόμη στο παλιό το σπίτι πού και πού και ψέκαζαν τον κήπο με σπρέι, για να μην φτάνουν τα έντομα μέχρι το καινούριο τους σπίτι. Όταν εκείνοι έφευγαν, το κοριτσάκι έριχνε άλλο σπρέι στα λουλούδια και τα έκανε καλά. Και τότε που ξαναγίνονταν τα λουλούδια όμορφα, το γιόρταζαν με το κοριτσάκι. Η γιαγιά με τον παππού μια μέρα μπήκαν σ’ ένα πύραυλο, πάτησαν το κουμπί και βρέθηκαν στο διάστημα. Εκεί έβλεπαν μόνο αστέρια και πλανήτες, χωρίς έντομα και λουλούδια. Τους άρεσε πολύ κι έτσι θα γύριζαν για πάντα με αυτόν τον πύραυλο, αν δεν πήγαινε τόσο γρήγορα. Επειδή η ταχύτητα τους ζάλιζε, αναγκάστηκαν να κατέβουν με αερόστατο και να γυρίσουν στο σπίτι τους. Όταν έφτασαν όμως εκεί, είχαν μπει κάποια ζουζούνια κι είχαν κάνει φωλιά. Ο παππούς τα χτύπησε κι αυτά άρχισαν να τον κυνηγάνε. Εξόντωσε τρία αλλά έμειναν πολλά ακόμη. Έτσι έφυγαν από αυτό το σπίτι, για να ψάξουν για άλλο. Άρχισε βροχή κι όταν σταμάτησε, έπεσαν πάνω τους μέλισσες, που τους κυνηγούσαν. Τσίμπησαν πρώτα τη γιαγιά κι ο παππούς έπαιρνε τηλέφωνο να ζητήσει βοήθεια μέχρι που τον τσίμπησαν κι αυτόν. Τους πήγαν στο νοσοκομείο. Εκεί πήγε το κοριτσάκι να τους δει κι εκείνοι του ζήτησαν να χαλάσει τον κήπο, για να εξαφανιστούν τα έντομα. Το κοριτσάκι, επειδή τους λυπήθηκε, μάζεψε τα λουλούδια και πήγε και τα φύτεψε μακριά.

Οι Παντογνώστες: Οι παντογνώστες κοιμόντουσαν. Τότε έπεσε πάνω στο σπίτι τους ένα δέντρο, επειδή έτσι όπως έκοβαν τις τριανταφυλλιές, είχαν κάνει ζημιά στον κορμό του δέντρου. Όταν άκουσαν τον κρότο, νόμιζαν ότι ήταν μπουμπουνητά και κεραυνοί. Κοίταξαν έξω και μόλις κατάλαβαν τι συμβαίνει, βγήκαν στον κήπο για να προστατευτούν. Κάθισαν πάνω στην κούνια μέχρι να ξημερώσει. Όμως η κούνια έσπασε από το βάρος τους κι άρχισαν πάλι να τσακώνονται ποιος έφταιγε. Το πρωί βρήκαν καινούριο σπίτι, που είχε στον κήπο πολλές τριανταφυλλιές, παπαρούνες και μαργαρίτες. Κατάστρεψαν όμως και αυτόν τον κήπο όταν πήγαν να τον κλαδέψουν. Έτσι έριξαν όλα τα κλαδιά στο τζάκι και πήραν διακοσμητικά φυτά, ψεύτικα. Επειδή όμως το κοριτσάκι στεναχωριόταν που δεν υπήρχαν λουλούδια, πήραν να φυτέψουν καινούρια φυτά. Ο άντρας έφυγε ταξίδι μόνος του, για να προσέχει η γυναίκα του το κοριτσάκι, που είχε αρρωστήσει. Πριν φύγει, το κοριτσάκι του ζήτησε να της υποσχεθεί ότι δεν θα ξανακάνει ζημιά σε κανέναν κήπο. Όλο τον καιρό που ο άντρας έλειπε, στον κήπο μεγάλωνε ένα δέντρο με μήλα και πουλιά. Όταν ο άντρας γύρισε από το ταξίδι, έφαγε ένα μήλο, επειδή πεινούσε. Ύστερα μπήκε στο σπίτι και βρήκε τη γυναίκα του να δίνει φάρμακο στο κοριτσάκι. Είχε αρρωστήσει πάλι από το κρύο όταν βοηθούσε τη γυναίκα να κόψουν τα μήλα. Επειδή ήταν όλοι κουρασμένοι, αποκοιμήθηκαν. Είδαν όμως  το ίδιο όνειρο, ότι είχαν γίνει αόρατοι και ενώ πατούσαν στη στεριά, νόμιζαν ότι κολυμπούσαν στη θάλασσα. Ξύπνησαν απότομα κι ένιωθαν πολύ αγαπημένοι. Πήγαν το κοριτσάκι πρώτα στο λούνα παρκ κι ύστερα στον παλιό του κήπο, για να του κάνουν έκπληξη. Τον είχαν ξαναφτιάξει πολύ όμορφο.

Ο Ασήμαντος: Το σπίτι άρεσε στον ασήμαντο, γιατί είχε πολλούς γείτονες. Αποφάσισε να μείνει εκεί, για να τους φοβίζει. Είχε και κήπο, για να παίζουν οι κόρες του. Το κοριτσάκι που έκανε κούνια, τον συνάντησε για πρώτη φορά, αλλά εκείνος αντί να το χαιρετήσει, το τρόμαξε. Είχε πάρει έναν ταύρο κι όποτε έβρισκε καιρό, τον πήγαινε στο δάσος, για να συναντάνε άλλα ζώα και ο ταύρος να τα πολεμάει. Μια μέρα στον κήπο ο ταύρος χτύπησε το κοριτσάκι. Ο ασήμαντος μάλωνε με τον κόσμο, γιατί του το ζητούσε η γυναίκα του. Κάποτε της είπε να ανέβουν μαζί σε ένα βουνό. Αν ανέβαινε πρώτος εκείνος, θα σταματούσε να μαλώνει με τον κόσμο. Αν ανέβαινε πρώτη η γυναίκα του, θα συνέχιζε να τσακώνεται. Ο ασήμαντος νίκησε και σταμάτησε τους καυγάδες. Συμφώνησαν με τη γυναίκα του να μείνουν σε χωριστά σπίτια κι όποιος θέλει να μαλώνει όποιος θέλει να μην μαλώνει.

Η Πολυάσχολη: Η κυρία πολυάσχολη που ήταν δασκάλα, είχε καλέσει στο σχολείο έναν κύριο, για να μιλήσει στα παιδιά για τα ζώα, που πρέπει να τα φροντίζουμε και να τα ταϊζουμε. Το πρωί ετοιμάστηκε να πάει στο σχολείο, για να υποδεχτεί τον κύριο. Έριξε κολόνια, έβαλε κραγιόν και ξεκίνησε. Όμως ξέχασε να πάρει την τσάντα της. Έτσι γύρισε πίσω, για να την πάρει. Όταν έφτασε στο σχολείο, τα παιδιά είχαν μπει στις τάξεις τους και η πόρτα ήταν κλειδωμένη. Έβγαλε τα κλειδιά της κι άρχισε να τα δοκιμάζει, για να ξεκλειδώσει. Αλλά είχε πάρα πολλά κλειδιά και δεν έβρισκε το σωστό. Η ώρα περνούσε και βαρέθηκε να συνεχίσει την προσπάθεια. Έτσι γύρισε στο σπίτι. Πότισε τα λουλούδια, φρόντισε το βάτραχο κι έκανε πολλές άλλες δουλειές. Όταν το κοριτσάκι γύρισε απ’ το σχολείο, η γυναίκα τού είχε μαγειρέψει κοτόπουλο με πατάτες.  Το Καλοκαίρι η κυρία πήγε διακοπές στη Χαβάη. Γύρισε μαζί με έναν άντρα που είχε γνωρίσει στο αεροπλάνο και όλες τις μέρες των διακοπών πήγαιναν παρέα βόλτες με καραβάκι.

Άνθρωποι με οθόνες: Τα δίδυμα πήραν τα βιντεοπαιχνίδια τους και βγήκαν στον κήπο. Επειδή κοιτούσαν τις οθόνες και δεν πρόσεχαν πού πατούσαν, το ένα αγόρι γλίστρησε και έπεσε. Βγήκε η κασέτα και η οθόνη σκοτείνιασε. Το αγόρι έψαχνε για την κασέτα. Τότε πέρασε η μαμά που πήγαινε στη δουλειά της. Επειδή κοιτούσε κι αυτή στην οθόνη της, δεν το είδε, που ήταν σκυμμένο και σκόνταψε πάνω του. Όταν το κατάλαβε, του έγραψε στην οθόνη της «Συγγνώμη». Όσο το αγόρι έψαχνε την κασέτα, το βοηθούσε το κοριτσάκι. Το αγόρι την ερωτεύτηκε και δεν έπαιζε πια παιχνίδια στην οθόνη. Μάζευε λουλούδια και τα χάριζε στο κοριτσάκι. Τα δύο παιδιά πήγαν κάποια μέρα να δουν μια παράσταση. Ύστερα έπαιζαν κρεμάλα στο χαρτί. Σε μερικές μέρες έγινε σεισμός κι έπεσαν όλες οι οθόνες κι έσπασαν. Μέχρι να επισκευαστούν η οικογένεια πήγαιναν στη θάλασσα για μπάνιο. Φώναξαν και μια ορχήστρα στην παραλία, που έπαιζε μουσική και τραγουδούσαν οι ίδιοι. Τις οθόνες δεν τις ξαναπήραν ποτέ. Μόλις βγήκαν τα καινούρια κινητά, χρησιμοποιούσαν μόνο αυτά. Μετά από καιρό η μαμά των διδύμων γέννησε ένα μωράκι. Το φρόντιζαν συνέχεια και δεν έπαιζαν πια για πολλή ώρα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Καταναλωτές: Τα δυο κοριτσάκια παίζουν στον κήπο διαφημίσεις. Εκείνο που είχε την ιδέα για το παιχνίδι, την ίδια μέρα ζήτησε από τους γονείς του μια τηλεόραση, έναν ανεμόμυλο και δύο κούκλες. Τα άφησε όμως έξω, επειδή δεν χωρούσαν πουθενά στο σπίτι. Την άλλη μέρα μόλις ξεκίνησε να τα παίζει, άρχισαν οι διαφημίσεις και τα παράτησε. Αγόρασε καινούρια παιχνίδια, που όταν πήγε να ανοίξει τα κουτιά τους, τα παράτησε γιατί πάλι άρχισαν οι διαφημίσεις. Όποτε το κοριτσάκι από τον κήπο ζητούσε να παίξουν με τα παιχνίδια, το άλλο κοριτσάκι δεν μπορούσε, αφού έβλεπε διαφημίσεις. Έτσι το κοριτσάκι από τον κήπο ανέβαινε στην κούνια κι έπαιζε μόνο του. Μια φορά που κουνιόταν πολύ δυνατά, έπεσε από την κούνια και χτύπησε. Τότε το άλλο κοριτσάκι βγήκε έξω και την προσκάλεσε να δουν μαζί διαφημίσεις. Κάποιο πρωί είδαν ένα ροζ λουλούδι ανάμεσα στα πράγματα που βρίσκονταν  στον κήπο. Επειδή και τα δύο κοριτσάκια αγαπούσαν πολύ το ροζ, άρχισαν να αδειάζουν τον κήπο από τα πράγματα, για να βρει το λουλούδι χώρο να μεγαλώσει και να γεμίσει ροζ ανθάκια. Πρώτα σκούπιζαν τα πακέτα από τη σκόνη, για να μπορούν να τα κουβαλούν στα σκουπίδια, δυο βήματα από τον κήπο. Από τότε που καθαρίστηκε ο κήπος, τα κοριτσάκια παίζουν μαζί μπάλα ή κάνουν βόλτες με τα ποδήλατα. Αλλά όταν ο καιρός είναι βροχερός και σκοτεινός, μπαίνουν στο σπίτι και παίζουν διαφημίσεις.

Διάσημος: Όταν ο Διάσημος ήρθε στο σπίτι, κάθε πρωί έβγαζε το σκυλάκι του βόλτα. Καθώς περνούσε από τον κήπο, έπαιρνε το κοριτσάκι και πήγαιναν να του αγοράσει γάλα. Ήταν τραγουδιστής κι έβγαζε πάρα πολλά χρήματα, όμως αυτό που του άρεσε περισσότερο ήταν να πετάει χαρταετό και να κολυμπάει. Πήγαινε να κολυμπήσει σε μια παραλία όπου έπεφτε ένας καταρράχτης από το βουνό. Ύστερα όμως δεν πήγαινε πια στην παραλία, επειδή οι άνθρωποι του ζητούσαν αυτόγραφα και τον ενοχλούσαν. Έτσι έφτιαξε μια πισίνα στο σπίτι του για να κολυμπάει και τη γέμιζε με το νερό του καταρράχτη. Μια μέρα ήταν στην πισίνα παρέα με μια κοπέλα. Έβαλαν μουσική και χόρευαν. Άρεσαν ο ένας στον άλλο και παντρεύτηκαν. Ο διάσημος έφτιαξε στο σπίτι ένα ακόμη δωμάτιο μόνο για τη γυναίκα του, με καθρέφτη και μικρόφωνο. Όποτε έβγαιναν μαζί έξω, τους τραβούσαν φωτογραφίες κάτω από τους προβολείς και ο διάσημος μοίραζε αυτόγραφα. Όταν έκαναν παιδάκι, το πήγαιναν στα πάρτι των φίλων του. Τα παιδιά μόλις έβλεπαν τον διάσημο, τον τραβούσαν πολλές-πολλές φωτογραφίες.

 Συμπεράσματα

Από την παράθεση των ομαδικών κειμένων και των σχετικών εικόνων που ζωγράφισαν τα νήπια, προκύπτει η επίτευξη του συνόλου των στόχων του προγράμματος. Ας επισημάνουμε τέλος τον ενθουσιασμό και την απόλαυση των νηπίων από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, που εκδηλωνόταν καθημερινά και καθολικά.

 

5. ΓΥΡΩ – ΓΥΡΩ ΟΛΟΙ :
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία,  με τίτλο «Διάλογοι νηπίων του 21ου αι. με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα», η οποία περιλαμβάνεται στα Πρακτικά του  6ου Συνεδρίου του Νέου Παιδαγωγού, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019
(εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6,
σσ. 93-100.

Εισαγωγή
Στο πρόγραμμα «Γύρω-γύρω όλοι» γίνεται αξιοποίηση της σκηνής από το κεφάλαιο Επιστροφή του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (συγγρ.: Ελένη Α. Ηλία, εικ.: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα, 2012, σελ. 50-51), όπου παρακολουθούμε να συγκεντρώνεται γύρω από την αλεπού ένα πλήθος ενηλίκων που συνοδεύονται από παιδάκια, με το Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ ανάμεσά τους. Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι στο συγκεντρωμένο πλήθος διακρίνονται πρόσωπα που ανήκουν σε όλες τις φυλές, έχουν ζήσει σε διαφορετικές χρονολογικές εποχές και σε διαφορετικούς τόπους, ωστόσο τα πρόσωπα αυτά δεν κατονομάζονται. Κατά συνέπεια, κανένα ανθρώπινο πρόσωπο, ιστορικό ή σύγχρονο, διάσημο ή όχι, δεν αποκλείεται από αυτήν τη σκηνή. Η επιλογή του τίτλου του προγράμματος εξυπηρετεί δύο σκοπιμότητες. Στρέφει την οπτική μας, οπότε και δίνει έμφαση στα πρόσωπα που συναποτελούν το συγκεντρωμένο πλήθος γύρω από το σύμβολο της αλεπούς. Παράλληλα, αξιοποιώντας τον τίτλο του πασίγνωστου, παραδοσιακού, ομαδικού παιχνιδοτράγουδου, προσδίδει παιγνιώδη διάσταση, οπότε και προκαλεί ευχάριστη διάθεση, καθιστώντας πιο διασκεδαστικό, πιο ανάλαφρο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους συμμετέχοντες.

Στόχοι

Nα μάθουμε να «κοιτάζουμε» γύρω μας, να μην αγνοούμε τους συνανθρώπους μας αλλά να επιδιώκουμε να επικοινωνούμε μαζί τους!

Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης
Γλωσσική ανάπτυξη
Αισθητική ανάπτυξη
Καλλιέργεια της ικανότητας της ακρόασης και της επικοινωνίας.
Εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο
Συνειδητοποίηση της δημιουργικής διάστασης της ανθρώπινης φύσης

Μεθόδευση
Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος από μαθητές, θεωρείται σκόπιμο να έχει προηγηθεί η συμμετοχή  στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Όταν οι Μικροί Πρίγκιπες μεγαλώσουν…», ώστε να έχουν πλήρως κατανοήσει ότι το παιδί που κρατά από το χέρι ή μέσα στην αγκαλιά του ο κάθε ενήλικος που βρίσκεται στον κύκλο με κέντρο την αλεπού, είναι ο παιδικός εαυτός του.
Μετά την ανάγνωση του σχετικού αποσπάσματος, οι μαθητές καλούνται να το εικονογραφήσουν. Στη συνέχεια, κάθε μαθητής θα παρουσιάσει τη ζωγραφιά του στη σχολική τάξη, απαντώντας σε ερωτήματα του εμψυχωτή/εκπαιδευτικού, όπως : «Βρίσκεσαι μέσα στο συγκεντρωμένο πλήθος;» Και αμέσως μετά «ποιους (άλλους) βλέπεις εκεί γύρω;» οπότε οι μαθητές θα αναφερθούν ξεχωριστά σε κάθε ένα από τα διάφορα πρόσωπα που έχουν απεικονίσει.

Ο εκπαιδευτικός καταγράφει πιστά τις απαντήσεις των μαθητών του ως ενιαίο κείμενο,που στη συνέχεια το διαβάζει, προκειμένου να γίνουν ενδεχομένως κάποιες τελικές διορθώσεις από το μαθητή.

Αποτελέσματα

 

–Φοράω τη στέκα μου και πηγαίνω στο σπίτι της Αγγελικής, για να την πάρω και να πάμε στο δικό μου σπίτι. Στο δρόμο μας βλέπουμε μια αλεπού ξαπλωμένη πάνω στη λίμνη. Ξέρει να κολυμπάει και το νερό είναι ζεστό. Έτσι δεν χρειάζεται τη βοήθειά μας. Όμως έχουμε σταματήσει και την κοιτάζουμε. Έχει μαζευτεί κι άλλος κόσμος. Η αλεπού βγαίνει απ’ το νερό, για να γυρίσει στις φίλες της, τις άλλες αλεπούδες. Στη λίμνη την έριξε μια κακιά αλεπού. Αυτή μένει μόνη της στο βουνό, γιατί δεν έχει φίλες. Κανένας δεν έχει δει πού είναι το σπίτι της. Όταν βρει φίλους, θα πάψει να είναι κακιά κι όλοι θα τη συγχωρέσουν για όσα τους έχει κάνει (Δανάη).

 

 

-Είμαστε  γύρω από την αλεπού,  που έχει έρθει στην αυλή μας από το δάσος. Χάλασε τη φωλιά της η βροχή και θέλει τώρα  να φτιάξει μια καινούρια φωλιά εδώ στην αυλή μας, που έχει πολύ χώρο και είμαστε και όλοι οι φίλοι μου από την  τάξη.  Αρέσουμε πολύ στην αλεπού εγώ και οι φίλοι μου. Μετά το σχολείο παίζουμε μαζί της,  κολυμπάμε στη θάλασσα παρέα και μόλις σκοτεινιάζει αρχίζουμε τις βόλτες.  Οι φίλοι μου κουράζονται και φεύγουν για ύπνο. Τότε νυστάζω κι εγώ λίγο αλλά δεν κοιμάμαι, για να μην αφήνω την αλεπού μόνη της.  Καθόμαστε δίπλα-δίπλα πάνω στην άμμο και κοιτάζουμε τη θάλασσα. Ύστερα εγώ πετάω πέτρες και η αλεπού τρέχει από δω κι από κει, γιατί της αρέσει να παίζει. Το πρωί νυστάζουμε και οι δύο κι εγώ δυσκολεύομαι να ξυπνάω για το σχολείο. Βάζω το ρολόι να με ξυπνάει. (Άγγελος Δ.)

-Γύρω-γύρω από μια αλεπού είναι τα αγόρια από την τάξη μας,  εγώ με τον παιδικό εαυτό μου, η Αγγελική και η Ισιδώρα. Είμαστε μαθητές στο Γυμνάσιο και έχουμε έρθει εκδρομή στο δάσος για κάμπινγκ. Εδώ συναντήσαμε την αλεπού. Γλίστρησε από ένα βράχο και έπεσε σε μια παγίδα. Εγώ με τις δύο φίλες μου και τον παιδικό εαυτό μου την ελευθερώσαμε και την ξαπλώσαμε εδώ, για να περιποιηθούμε το πόδι της. Εγώ φροντίζω να έχω πάντα μαζί μου γιατρικά, επιδέσμους, ένα ακουστικό, χαντζαπλάστ, ενέσεις, επειδή μού αρέσουν τα ζωάκια και θέλω να τα περιποιούμαι. Έτσι έχω βάλει το πόδι της αλεπούς στο γύψο. Όταν βγάζω το γύψο, η αλεπού περπατάει κανονικά. Σύντομα θα έρθουμε εδώ πάλι για κάμπινγκ και θα την ξαναδώ.  Πάντα έχω μαζί μου τον μικρό μου εαυτό μου που με αγαπάει πολύ και δεν με αφήνει ποτέ μόνη. (Δήμητρα)

 

–Είμαι μαζί με όλους τους συμμαθητές μου από το Γυμνάσιο, γύρω από μια αλεπού. Την χτύπησε ένα αμάξι και είναι ξαπλωμένη πάνω στο δρόμο. Πήγαινε να βρει φαγητό όταν πέρασε ένα κόκκινο αμάξι, που οδηγούσε ένας άντρας. Την χτύπησε κατά λάθος, επειδή δεν την είχε δει. Εμείς που γυρίζαμε από τη βόλτα μας και πηγαίναμε στα σπίτια μας, είδαμε τον οδηγό πάνω από την αλεπού. Είχε κατέβει, για να δει αν την σκότωσε ή όχι. Η αλεπού ήταν χτυπημένη λίγο στην κοιλιά και ο οδηγός που ήταν γιατρός, φρόντιζε το τραύμα της. Αυτήν την ώρα επέστρεφε από το ιατρείο στο σπίτι του και έμεινε να συζητήσει μαζί μας. Μας ζήτησε να περνάμε το δρόμο μαζί με την αλεπού, για να την προσέχουμε. Εμείς θα κρατάμε ένα φακό, για να μας βλέπουν τα αυτοκίνητα και να μην χτυπάνε την αλεπού όταν περνάει απέναντι, για να κυνηγήσει. Αν όμως η αλεπού είναι πολύ πεινασμένη, δεν θα μας περιμένει για να περάσει το δρόμο και θα κινδυνεύει. (Στάθης)

– Εγώ με τον Άγγελο Π., τον Ανδρέα, το Δημήτρη Β.,  τον Ένστελ, τον Άγγελο Δ. και το Στάθη είμαστε όλοι γύρω από ένα γράμμα.  Περνούσαμε από εκεί με το αυτοκίνητο για να πάμε στο βουνό, να κάνουμε κατασκήνωση. Οδηγούσα εγώ.  Είδαμε κάτω στο δρόμο ένα φάκελο, σταματήσαμε και κατεβήκαμε για να δούμε τι είναι. Ήταν ένα γράμμα που το έστελναν σε μένα. Έγραφε τη διεύθυνσή μου και το όνομά μου. Δεν έγραφε όμως ποιος το στέλνει. Θα είχε πέσει από την τσάντα του ταχυδρόμου. Το παίρνω μαζί μου, για να το διαβάσω στην κατασκήνωση. Εκεί όμως το ξεχνάω. Οι μέρες περνάνε και φεύγουμε από το βουνό. Μετά από πολλές μέρες πηγαίνουμε ξανά εκεί με τους ίδιους φίλους μου, για κατασκήνωση. Βρίσκω το γράμμα σε μια σπηλιά. Είναι τσαλακωμένο και βρεγμένο και έτσι δεν μπορώ να το διαβάσω. Νιώθω άσχημα γιατί μπορεί κάποιος φίλος μου να είχε προβλήματα και εγώ δεν το έμαθα για να τον βοηθήσω. (Γιώργος)

-Γύρω από την αλεπού είμαστε όλα τα κορίτσια και μερικά αγόρια από την τάξη μας. Την κοιτάζουμε γιατί είναι πάρα πολύ όμορφη. Μας κοιτάζει και εκείνη. Έχουμε έρθει στο δάσος, για να δούμε τα ζώα που υπάρχουν εδώ. Πρώτα είδαμε ένα πολύχρωμο πουλάκι και ύστερα ένα φίδι που δεν το φοβηθήκαμε, γιατί έχουμε πια μεγαλώσει. Στο τέλος συναντήσαμε την αλεπού, που έψαχνε τη μαμά της. Αρχίζουμε να ψάχνουμε μαζί της κι εμείς, γιατί δεν θέλουμε να την βλέπουμε λυπημένη.  Βρίσκουμε τη μαμά αλεπού σκοτωμένη. Την έχει πατήσει ένα αυτοκίνητο στο δρόμο του δάσος. Η μικρή αλεπουδίτσα κλαίει για τη μαμά της κι εμείς τη φροντίζουμε. Την φέρνουμε στο σπίτι της Αγγελικής κι εκεί της φτιάχνουμε δικό της κρεβάτι. Πηγαίνουμε κάθε μέρα όλοι εκεί, για να μας έχει παρέα και της δίνουμε φαγητό μέχρι να μεγαλώσει. Όταν η αλεπού μεγαλώνει, γυρίζει στην παλιά της φωλιά. (Αλεξάνδρα)

 

Συμπεράσματα

Οι μαθητές στο σύνολό τους ανταποκρίθηκαν με προθυμία και ενθουσιασμό στο πρόγραμμα. Παρήγαγαν πρωτότυπα κείμενα, όλα διαφορετικά μεταξύ τους, αν και το λογοτεχνικό ερέθισμα ήταν κοινό, αποδεικνύοντας έτσι την ποιότητα της δημιουργικής σκέψης τους.

Παρά την ποικιλία των παιδικών αφηγήσεων υπήρχε σχεδόν σε όλες ένα κοινό στοιχείο. Τα πρόσωπα που επέλεξαν να εικονογραφήσουν γύρω τους ήταν οι ίδιοι οι συμμαθητές τους. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τους δεσμούς που έχουν αναπτυχθεί στη σχολική τάξη.

6. Τι θα κάνεις εις τους κήπους; Ιστορίες για ζωγραφιές 

 

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνεται στην εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία,  Διάλογοι νηπίων του 21ου αι. με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα, που έχει δημοσιευτεί στα Πρακτικά του  6ου Συνεδρίου του Νέου Παιδαγωγού, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, 11 & 12 Μαΐου 2019
(εφαρμογή με link) http://users.sch.gr/…/Praktika_Synedriou_06_Synedrio_Neos_P…
Επιμέλεια τόμου: Φ. Γούσιας
ISBN: 978-618-82301-5-6,
σσ. 93-100.

Εισαγωγή

Με βάση το γενικό σκοπό της εκπαίδευσης και ειδικότερα του Νηπιαγωγείου, αναπτύσσουμε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία αποσκοπούν στη σωματική, συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξη του εκπαιδευόμενου. Τα προγράμματα αυτά έχουν ορισμένα σταθερά χαρακτηριστικά, τα κυριότερα από τα οποία είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών της σχολικής τάξης και η παιγνιώδης φύση τους. Επίσης, σε αυτά πρωταρχικός είναι ο ρόλος της γλώσσας, καθώς η γλωσσική ανάπτυξη θα επέλθει αβίαστα μέσα από την επαφή με τους συμμαθητές και τη χαρά του παιχνιδιού. Τέλος τα συγκεκριμένα προγράμματα εξασφαλίζουν με την ποικιλότροπη παρουσίαση των καθημερινών επιτευγμάτων των μαθητών στο πλαίσιο της διεξαγωγής τους, το άνοιγμα του σχολείου στην ευρύτερη κοινωνία. Το δε άνοιγμα του σχολείου συμβάλλει στην επικοινωνία και την κατανόηση ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές και προσφέρει σε όλους αισιοδοξία και ελπίδα.

Καθώς στα εν λόγω εκπαιδευτικά προγράμματα κυριαρχούν η μαθητική πρωτοβουλία, η αυτενέργεια, η συλλογικότητα και η πρωτοτυπία, επιδιώκεται να διασφαλιστεί τελικά η μελλοντική ευτυχία και δημιουργικότητα των συμμετεχόντων μαθητών. Επιπλέον, μέσα από τα σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα επιτυγχάνεται η κοινωνική εξέλιξη και πρόοδος, αφού τα παιδιά μυούνται στις οικουμενικές, διαχρονικές κοινωνικές αξίες, οι οποίες υπαγορεύουν αντίστοιχες στάσεις ζωής.

Ο τίτλος του προγράμματος που σχεδιάσαμε για την τρέχουσα σχολική χρονιά 2014-2015 και υλοποιούμε στο 1^ο νηπιαγωγείο  Ασπροπύργου, στο κλασικό τμήμα, είναι «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» και επιδιώκει τα παιδιά να συμμετέχουν  με ενθουσιασμό στις ποικίλες, ομαδικές μαθησιακές δραστηριότητες, ανακαλύπτοντας και εκδηλώνοντας τη δημιουργικότητά τους…

 Στόχοι

            Οι στόχοι που έχουμε θέσει, συνοψίζονται ακριβέστερα στα παρακάτω:

1. Μύηση των  παιδιών στη λαογραφική παράδοση μέσα από την εξοικείωσή τους με τα στοιχεία των ομαδικών παιχνιδοτράγουδων, με τα οποία μεγάλωσαν οι γενιές των προγόνων τους.

2. Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη μέσα από τη συμμετοχή σε ομαδικό, παραδοσιακό παιχνίδι και λοιπές δραστηριότητες που απαιτούν συνεργασία και επικοινωνία και προάγουν τη συντροφικότητα.

3.  Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από αναγνωστικές κυρίως εμπειρίες που αναφέρονται σε κήπους.

4. Εξοικείωση με το λογοτεχνικό φαινόμενο και ευρύτερα με τη δημιουργική διάσταση της ανθρώπινης φύσης μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, όπου συνυπάρχουν η δημιουργικότητα του συγγραφέα και του αναγνώστη.

5. Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης μέσα από την εικαστική έκφραση των αναγνωστικών εμπειριών και εντυπώσεων και την παραγωγή ομαδικών αφηγηματικών ιστοριών.

6. Γλωσσική ανάπτυξη μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνικών έργων και τη δημιουργία από τα παιδιά πρωτότυπων αφηγηματικών κειμένων με ερέθισμα τις προηγηθείσες ζωγραφιές τους.

7. Αισθητική ανάπτυξη μέσα από την απόκτηση εμπειριών από την επαφή με τις διάφορες μορφές τέχνης και τη φύση.

8. Εξοικείωση με τα αριθμητικά σύμβολα και ειδικότερα τους τακτικούς αριθμούς μέσα από τον καθορισμό της σειράς με την οποία οι ζωγραφιές θα χρησιμοποιηθούν στις αφηγήσεις.

9. Μύηση στην αρχή της πλειοψηφίας ως βάσης του δημοκρατικού πολιτεύματος, μέσα από την ψηφοφορία για την έκφραση της επιλογής της πιο «ανορθόδοξης» ζωγραφιάς και του καταλληλότερου τίτλου της σχετικής με αυτήν ιστορίας.

 

Μεθόδευση

Ο τίτλος του εκπαιδευτικού μας προγράμματος προέρχεται από το παραδοσιακό παιχνιδοτράγουδο «Δεν περνάς κυρα-Μαρία». Χρησιμοποιώντας το συγκεκριμένο στίχο, μας δίνεται η ευκαιρία να έχουμε ως αφετηρία το ευρύτατα διαδεδομένο στο παρελθόν κινητικό, ομαδικό παιχνίδι, ώστε να το γνωρίσουν τα νήπια. Ειδικότερα στις μέρες μας τα παιδιά από τη νηπιακή τους ηλικία περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους μπροστά σε υπολογιστές, απορροφημένα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, τα οποία είναι από τη φύση τους στατικά, μοναχικά και συχνότατα βίαια. Κατά συνέπεια γίνεται φανερή η πολυτιμότητα της συμμετοχής τους σε ένα παιχνίδι που να χαρακτηρίζεται από κινητικότητα,  ομαδικότητα και επικοινωνία, καλύπτοντας έτσι τις πραγματικές ανάγκες της παιδικής φύσης.

Θυμίζουμε στο σημείο αυτό ότι στο συγκεκριμένο παιχνίδι μια ομάδα παιδιών σχηματίζει κλειστό κύκλο, εμποδίζοντας το παιδί που υποδύεται την κυρά Μαρία να εισέλθει στο εσωτερικό του κύκλου. Ανάμεσα στην κυρά Μαρία και όλα τα υπόλοιπα παιδιά αναπτύσσεται ένας διάλογος, ώστε να πειστούν να της επιτρέψουν να περάσει στους υποτιθέμενους κήπους, δηλαδή μέσα στον κύκλο. Στη διάρκεια του διαλόγου, κατά τον οποίο κινούνται κυκλικά τόσο τα παιδιά που σχηματίζουν τον κύκλο όσο και η κυρά Μαρία, ο κύκλος μικραίνει σταδιακά κι ένας-ένας όσοι φεύγουν από αυτόν, ακολουθούν σε ζευγάρια την κυρά Μαρία, που εξακολουθεί να κινείται κυκλικά.

Το εν λόγω παιχνίδι το αντιμετωπίζουμε ωστόσο στο πλαίσιο του προγράμματος κατά τρόπο που τα παιδιά να το αισθάνονται οικείο, το αξιοποιούμε για να τους δώσουμε μια επιπλέον δυνατότητα προσωπικής, δημιουργικής έκφρασης.  Αναλυτικότερα, επικεντρωνόμαστε στο ερώτημα «Τι θα κάνεις εις τους κήπους» και ζητάμε από κάθε παιδί τη δική του διαφορετική απάντηση. Οι αποκρίσεις των  νηπίων σε αυτό το ερώτημα, παρουσιάζονται στη συνέχεια, ξεκινώντας από τη λιγότερο προς την περισσότερο αποκλίνουσα από το παιχνιδοτράγουδο:

-Θα κόψω τριαντάφυλλα, για να τα βάλω στο ποτήρι να μυρίζει ωραία το σπίτι.

-Θα μαζέψω λουλούδια για τη μαμά και το μπαμπά.

-Θα κόψω μπανάνες/ φράουλες/ σταφύλια.

-Θα κόψω τα λουλούδια, για να μπορέσω να περάσω.

-Θα ποτίσω τα λουλούδια/ τα δέντρα.

-Θα κόψω τα χορτάρια, για να καθαρίσω τον κήπο.

-Θα φυτέψω λουλούδια.

-Θα σκαρφαλώσω στα δέντρα.

-Θα ζωγραφίσω στο δέντρο.

-Θα ζωγραφίσω τον κήπο.

-Θα ντύσω το σκυλάκι.

-Θα παίξω με τις γατούλες.

Μετά την προκαταρκτική φάση, η οποία διαρκεί για μία περίπου εβδομάδα, προχωράμε στο κυρίως πρόγραμμα. Στο πρώτο μέρος διαβάζουμε μικρά σε έκταση αποσπάσματα από το λογοτεχνικό κείμενο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (συγγρ.: Ελένη Α. Ηλία, εικονογρ.: Λήδα Βαρβαρούση, εκδ.: Ηριδανός 2012), μεταξύ των οποίων  ολόκληρο το κεφάλαιο «Ο κήπος των αισθήσεων», που παρουσιάζεται σε δεκατρείς συνέχειες. Στα αποσπάσματα αυτά ο κήπος αρχικά «τοποθετείται» στο γεωφυσικό χάρτη.  Στη συνέχεια συνδέεται και με τις πέντε αισθήσεις της ηρωίδας.  Επιπλέον, παρουσιάζονται οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα που ο κήπος προκαλεί σε εκείνη, όταν είναι μικρό κοριτσάκι. Επίσης, περιγράφονται τα στοιχεία που συνθέτουν τον κήπο, τα φυτά και τα ζώα του.

Για να γίνει  καλύτερα αντιληπτή η εικόνα του κήπου, καλούμε τα νήπια να την δραματοποιήσουν. Ορισμένα λοιπόν νήπια τοποθετούνται στο προαύλιο σε σταθερή θέση, αναπαριστώντας με το σχήμα του σώματός τους τα τριαντάφυλλα, τα μοσχομπίζελα, τις ακακίες και τη συκιά. Από τα υπόλοιπα νήπια ζητάμε να υποδυθούν τα κινούμενα πλάσματα του κήπου. Οι πασχαλίτσες, τα μυρμήγκια, τα σαλιγκάρια, οι πεταλούδες, οι μέλισσες κινούνται ανάμεσα στα λουλούδια και τα δέντρα ενώ τα τζιτζίκια αγκαλιάζουν τους κορμούς των δέντρων, επαναλαμβάνοντας ταυτόχρονα διαρκώς  το χαρακτηριστικό τους ήχο.

Στα αποσπάσματα παρουσιάζονται επίσης οι δραστηριότητες μέσα στον κήπο, τόσο οι ατομικές όσο και οι ομαδικές. Η απόδοση της εικόνας του κήπου γίνεται μέσα από ζεύγη αντιθέσεων: τάξη-αταξία, σιωπή-ήχοι, ηρεμία-δράση, φως-σκοτάδι, ώστε αυτές να είναι περισσότερο ευδιάκριτες. Στην παρουσίαση του κήπου χρησιμοποιούνται συχνά μεταφορικές εκφράσεις. Για παράδειγμα, για τον ήχο των κασμάδων, που παρομοιάζεται με μελωδική καμπάνα,  αναφέρεται ότι αναπαριστά τους χτύπους της καρδιάς του κήπου. Επίσης, η ξύλινη κούνια παρομοιάζεται με θρόνο στο βασίλειο του κήπου κ.λπ. Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο αποχωρισμός του κήπου, η νοσταλγία που αισθάνεται η μικρή ηρωίδα όσο βρίσκεται μακριά του, η οποία εκφράζεται με νυχτερινά όνειρα για την επιστροφή. Τέλος, αποδίδεται η αναγέννηση του κατεστραμμένου πλέον κήπου, καθώς ο κήπος μετατρέπεται σε ιδέα, σύμβολο, ψυχική κατάσταση.

Η ανάγνωση των αποσπασμάτων ακολουθείται από την εικονογράφησή τους από τα παιδιά. Από αυτήν την εικονογράφηση, θα επιλεγούν οι ζωγραφιές, που θα αποτελέσουν το ερέθισμα για τη δημιουργία πρωτότυπων αφηγηματικών ιστοριών με κοινό τίτλο «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;». Αναλυτικότερα, κάθε παιδί συγκεντρώνει όλες τις ζωγραφιές του που αναφέρονται στα ισάριθμα λογοτεχνικά αποσπάσματα για τον κήπο, σε ένα ατομικό φάκελο, κατά προτίμηση με λουλούδια.

Όταν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της εικονογράφησης των αποσπασμάτων, κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει κάποια από τις ζωγραφιές του, η οποία θα αποτελέσει το ερέθισμα για να εκτυλιχθεί μία ομαδική αφήγηση από τους συμμαθητές του, που να απαντά στο ίδιο πάντα ερώτημα: «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» Όταν συγκεντρωθούν οι επιλεγμένες ζωγραφιές, γίνεται κλήρωση, η οποία θα καθορίσει τη σειρά με την οποία αυτές θα χρησιμοποιηθούν  στις αφηγήσεις. Αφού ετοιμάζουμε τόσα χαρτάκια με αριθμούς όσες και οι ζωγραφιές, κάθε παιδί τραβά έναν αριθμό, που αναγράφεται πάνω στη ζωγραφιά του. Έπειτα, οι ζωγραφιές τοποθετούνται με αύξοντα αριθμό, που χρησιμοποιείται και σαν αρίθμηση των σελίδων στο βιβλίο που θα ολοκληρωθεί, όταν πίσω από κάθε ζωγραφιά θα επικολληθεί η αντίστοιχη αφηγηματική ιστορία.

Προκειμένου δε να ενθαρρύνουμε τη διαδικασία της ομαδικής αφήγησης, θέτουμε αρχικά ορισμένες συγκεκριμένες, ειδικότερες ερωτήσεις, που βοηθούν τα παιδιά να οργανώσουν τη σκέψη τους και αποσκοπούν να βελτιώσουν σταδιακά την αφηγηματική τους ικανότητα. Για παράδειγμα, για να περιγράψουν τα παιδιά το πλαίσιο όπου εκτυλίσσεται η δράση της ιστορίας τους, τα ρωτάμε για την  εποχή, τις καιρικές συνθήκες, την ώρα (μέρα, νύχτα κ.λπ.). Οι αφηγήσεις καταγράφονται από το δάσκαλο και, όπως προαναφέρθηκε, τοποθετούνται σε ζεύγη με τις αντίστοιχες ζωγραφιές, κατά τρόπο που να σχηματιστεί ένα βιβλίο που θα έχει τόσα φύλλα όσοι και οι μαθητές. Η μπροστινή αριθμημένη σελίδα κάθε φύλλου περιλαμβάνει τη ζωγραφιά-επίκεντρο της αφήγησης και η από πίσω τη σχετική αφήγηση. Στο εξώφυλλο του βιβλίου αυτού  αναγράφεται ο τίτλος του «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» και το βιβλίο τοποθετείται στη σχολική βιβλιοθήκη, για να μπορούν ανά πάσα στιγμή όλοι οι μαθητές να το «διαβάζουν». Παράλληλα, φτιάχνουμε και το ηλεκτρονικό βιβλίο, μεταφέροντας τις ζωγραφιές και τα κείμενα στο ιστολόγιο του σχολείου στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, ώστε να έχουν όσο δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι πρόσβαση σε αυτό. Δεν παραλείπουμε μάλιστα να προσδώσουμε στην τεχνολογικά προηγμένη επιλογή μας οικολογική και οικονομική διάσταση, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε σχετικά τα παιδιά.

Παράλληλα, με τη διεξαγωγή του παραπάνω προγράμματος, συμμετέχουμε και στο πρόγραμμα «Βιβλία με ρόδες», στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούμε δανειστική βιβλιοθήκη, με τίτλους που αναφέρονται στο σύνολό τους σε κήπους. Αυτό που προσδοκούμε με το δανεισμό των βιβλίων, είναι να αποκομίσουν τα νήπια ποικίλα αναγνωστικά ερεθίσματα και βιώματα, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να τα αξιοποιήσουν στις ομαδικές αφηγήσεις. Η διαδικασία του δανεισμού ξεκινά την 1^η Δεκεμβρίου και ολοκληρώνεται μετά το τέλος των διακοπών των Χριστουγέννων ενώ οι αφηγήσεις έχουν ξεκινήσει μερικές εβδομάδες νωρίτερα. Κατά συνέπεια, έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε κατά πόσο η επαφή των μαθητών με τα σχετικά λογοτεχνικά έργα θα βελτιώνει την αφηγηματική ικανότητά τους, να διαπιστώσουμε εάν και κατά πόσο οι σχετικές με κήπους αναγνωστικές εμπειρίες θα αφομοιωθούν και θα αξιοποιηθούν δημιουργικά.

Στο τελευταίο μέρος του προγράμματος, τα νήπια καλούνται σε μια ακόμη δραστηριότητα, με ερέθισμα ένα απόσπασμα από το έργο «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα»,  που αναφέρεται σε κάτι ασυνήθιστο, διαφορετικό, την τοποθέτηση δηλαδή μιας φωλιάς αλεπούς  μέσα στον κήπο. Κάθε νήπιο φτιάχνει μία ακόμη ζωγραφιά, όπου εκείνο που επιδιώκεται είναι η πρωτοτυπία, η μοναδικότητα, η επιλογή τού μη αναμενόμενου, η ανατροπή και γιατί όχι το χιούμορ και την παρουσιάζει στην τάξη. Στη συνέχεια, τα νήπια ψηφίζουν ανάμεσα στις ζωγραφιές που παρουσιάστηκαν, όποια θεωρούν ότι αναπαριστά την πιο πρωτότυπη, την πιο ανατρεπτική επιλογή, την πιο «ανορθόδοξη» για έναν κήπο και προχωρούν σε σχέση με αυτήν στη δημιουργία  μιας επίσης ομαδικής ιστορίας, για την οποία προτείνουν όλοι τίτλο και επιλέγουν με ψηφοφορία τον καταλληλότερο.

Ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένο, εάν δεν εφαρμοστεί, εάν δεν δοκιμαστεί και καταξιωθεί στη σχολική πράξη, κρίνουμε απαραίτητη στο σημείο αυτό και εξόχως ενδιαφέρουσα την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του παραπάνω προγράμματος. Προς το παρόν θα παραθέσουμε τις τέσσερις ατομικές ζωγραφιές για τις οποίες έχουν δημιουργηθεί αντίστοιχα ομαδικά κείμενα από τα νήπια μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης.

 

«Τι θα κάνεις εις τους κήπους ;…»:

 Οι ζωγραφιές και οι αφηγήσεις

 

 

–Ένα κοριτσάκι μπαίνει στον κήπο το πρωί μιας ηλιόλουστης μέρας, για να μαζέψει πευκοβελόνες και κουκουνάρια. Πηγαίνει στη Δευτέρα τάξη και θέλει με αυτά να φτιάξει μια εργασία για το σχολείο. Μαζεύει πρώτα όσα κουκουνάρια είναι κάτω αλλά χρειάζεται περισσότερα. Σκέφτεται τότε να ανέβει στα πεύκα και να κόψει κι άλλα κουκουνάρια. Πηγαίνει στην αποθήκη για να πάρει τη σκάλα. Τη σέρνει στο χώμα του κήπου και αποφεύγει τα λουλούδια, για να μην τα καταστρέψει, επειδή τα αγαπάει πολύ. Ακουμπάει τη σκάλα στο δέντρο που έχει τα περισσότερα κουκουνάρια και ανεβαίνει. Το κοριτσάκι έχει ένα καλαθάκι, περασμένο στο μπράτσο, για να βάζει τα κουκουνάρια. Όταν τελειώνει, δεν μπορεί να κατέβει, επειδή κουβαλά πολύ βάρος. Γλιστράει και πέφτει μαζί με τη σκάλα. Το γόνατό του τρέχει αίμα και φοβάται. Μπαίνει στο σπίτι, όπου είναι μόνο ο μπαμπάς. Πηγαίνει γρήγορα στο φαρμακείο και παίρνει ό, τι χρειάζεται, για να περιποιηθεί το τραύμα. Κλαίει σαν μωρό, γιατί πονάει πολύ. Τότε ο μπαμπάς  παίζει θέατρο, ένα τρελό έργο, για να κάνει το κοριτσάκι του να γελάσει και έτσι να ξεχάσει την πληγή του. Όταν γυρίζει σπίτι η μαμά, ο μπαμπάς παίζει ακόμη θέατρο. Έτσι παίζει μαζί του και η μαμά. Ύστερα το κοριτσάκι τους εξηγεί πώς χτύπησε και βγαίνουν όλοι μαζί στον κήπο, για να πάρουν τα κουκουνάρια που έχει μαζέψει. Όμως τα κουκουνάρια δεν βρίσκονται εκεί. Μια οικογένεια σκίουρων, που έχουν τη φωλιά τους σ’ ένα πεύκο, τα πήραν όλα, ένα-ένα μέχρι το τελευταίο. Το κοριτσάκι φωνάζει στους σκίουρους ότι χρειάζεται τα κουκουνάρια για την εργασία του. Όμως εκείνοι δεν καταλαβαίνουν. Έτσι, οι γονείς του το βοηθάνε να μαζέψει άλλα κουκουνάρια, για να μην ξαναπέσει.

 

–Δύο παιδάκια έχουν πάει με το μπαμπά τους επίσκεψη στο σπίτι της νονάς. Είναι Σεπτέμβρης και βρέχει. Όταν η βροχή σταματάει, βγαίνουν στον κήπο, για να παίξουν κρυφτό και κυνηγητό. Εκεί βλέπουν το ουράνιο τόξο και σταματάνε το παιχνίδι τους για να το θαυμάσουν. Απ’ όλα του τα χρώματα στο κοριτσάκι αρέσει περισσότερο το κόκκινο και στο αγοράκι το μπλε. Τα δύο παιδιά αποφασίζουν να πάνε κοντά στο  ουράνιο τόξο, για να το αγγίξουν. Χωρίς να ρωτήσουν κανέναν, παίρνουν το δρόμο με τα πεύκα και φτάνουν στο δάσος. Οι πρώτοι που συναντάνε εκεί, είναι οι νεράιδες και τα ξωτικά. Λένε στα παιδιά ότι δεν θα μπορέσουν να φτάσουν το ουράνιο τόξο όμως αυτά δεν σταματούν, γιατί ποτέ δεν τα παρατάνε. Σκέφτονται να φτιάξουν ένα αμάξι με ξύλα, για να φτάσουν πιο γρήγορα. Βάζουν καρπούζια για ρόδες και οι νεράιδες  μεταμορφώνουν την κατασκευή τους σε κανονικό αμάξι.  Στο δρόμο τους συναντούν ένα σκίουρο κι ύστερα ένα λύκο. Δεν φοβούνται όμως,  γιατί μαζί τους έχουν πάρει τα ξωτικά και τραγουδάνε όλοι μαζί το «Φεγγαράκι μου λαμπρό». Αφού σκοτεινιάσει και το ουράνιο τόξο δεν φαίνεται πουθενά, αποφασίζουν να γυρίσουν πίσω. Όμως τα ξωτικά έχουν νυστάξει και πηγαίνουν στο κάστρο τους να κοιμηθούν. Τα δυο παιδιά απομένουν μόνα μέσα στο δάσος και χάνουν το δρόμο. Έχουν φοβηθεί πολύ και δεν ξέρουν τι να κάνουν. Ευτυχώς οι νεράιδες ξαγρυπνάνε, γιατί πρέπει να τα βοηθήσουν. Φέρνουν τη μέρα στο δάσος και στέλνουν στα παιδιά δύο πουλιά, που κρατάνε στο ράμφος τους το χάρτη του δάσους. Τα παιδιά ξέρουν να διαβάζουν τους χάρτες, γιατί πηγαίνουν στη Δευτέρα δημοτικού. Έτσι βρίσκουν γρήγορα το δρόμο να βγουν από το δάσος. Τότε συναντούν τη νονά και το μπαμπά τους, που έχουν βγει να τα ψάξουν. Αγκαλιάζονται και γυρίζουν όλοι στο σπίτι της νονάς, για να κοιμηθούν. Τα δύο παιδιά βλέπουν στο όνειρό τους ότι βγαίνουν στον κήπο και το ουράνιο τόξο έχει έρθει εκεί. Όταν το αγγίζουν είναι τρυφερό και απαλό σαν σύννεφο.

 

– Ένα αγοράκι που πηγαίνει στον παιδικό σταθμό, παίζει στον κήπο μόνο του. Τα δίδυμα αδερφάκια του είναι μωρά. Καμιά φορά τα κρατά αγκαλιά αλλά δεν μπορούν να παίξουν μαζί του στον κήπο. Θα προτιμούσε να βρίσκεται στον παιδικό σταθμό, για να παίζει με τους φίλους του αλλά τώρα είναι Καλοκαίρι. Όπως παίζει με το αεροπλανάκι του, θυμάται που οι γονείς του έχουν πει ότι τα Χριστούγεννα θα πάνε στο Παρίσι, για να δουν τη γιαγιά, τον παππού, τη θεία και το θείο. Έτσι στο παιχνίδι του φαντάζεται ότι ταξιδεύει στο Παρίσι, για να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Φτάνει εκεί την παραμονή και τρώει χριστουγεννιάτικα μπισκοτάκια που τού έχει φτιάξει η γιαγιά. Τότε βλέπει απ’ το παράθυρο τον Αϊ-Βασίλη με τ’ άσπρα του γένια να πετάει με το έλκηθρό του πάνω από την πόλη. Ρίχνει τα δώρα των παιδιών από τις καμινάδες και ξαφνικά προσγειώνεται έξω από το παράθυρο. Το παιδάκι τού ανοίγει την πόρτα και ο Άγιος Βασίλης κάθεται σε μια πολυθρόνα και το παίρνει αγκαλιά. Το παιδάκι τον ρωτά πώς πετάει. Εκείνος του εξηγεί ότι ταϊζει τους τάρανδους μια μαγική σκόνη που έχει κόκκινο χρώμα και γεύση φράουλα κι έτσι γίνονται ιπτάμενοι. Προτείνει στο παιδάκι να γυρίσει να το πάρει όταν μοιράσει τα δώρα, για να το πάει με το έλκηθρο στο Βόρειο Πόλο. Του εξηγεί ότι διάλεξε αυτό ανάμεσα σε όλα τα παιδιά, γιατί είναι το πιο καλό παιδάκι του κόσμου. Ακούει τη μαμά του, κάνει ό, τι του λέει και τη βοηθάει για να μην κουράζεται. Κάνει μόνο του μπάνιο και ποτίζει τα λουλούδια. Τότε το παιδάκι φέρνει στον Αϊ-Βασίλη κουραμπιέ και νερό. Επειδή του αρέσουν πολύ, ζητάει κι άλλους. Το παιδάκι τού πηγαίνει όλους τους κουραμπιέδες που υπάρχουν στο σπίτι κι εκείνος τους τρώει. Όταν ο Άγιος Βασίλης μοιράζει τα δώρα, γυρίζει να πάρει το παιδάκι και πηγαίνουν στο Βόρειο Πόλο. Κάνει πάρα πολύ κρύο εκεί αλλά ευτυχώς φοράει μπουφάν με γούνα και δεν κρυώνει. Γνωρίζει τα ξωτικά, που έχουν αρχίσει τις προετοιμασίες για τα επόμενα Χριστούγεννα. Πλένουν τη μηχανή που φτιάχνει τα παιχνίδια και βάζουν καινούριες μπαταρίες για να δουλέψει. Το παιδάκι παίζει μαζί τους χιονοπόλεμο και η γιαγιά τους το κερνάει μπισκοτάκια πιο νόστιμα κι από της δικής του γιαγιάς. Το παιδάκι μένει εκεί μέχρι το Καλοκαίρι. Τότε τα ξωτικά του φτιάχνουν ένα ειδικό αυτοκίνητο, για να γυρίσει σπίτι του, να δει τ’ αδερφάκια του να μεγαλώνουν. 

 –Στο χορτάρι του κήπου πέφτει χιόνι και τα σκεπάζει όλα. Το κοριτσάκι κοιτάζει το χιόνι από το παράθυρό του. Ντύνεται με μπουφάν, κασκόλ, γάντια, σκουφάκι και βγαίνει να παίξει χιονοπόλεμο με τον αδερφό του, που είναι πολύ πιο μεγάλος. Φτιάχνουν μαζί ένα χιονάνθρωπο. Σκάβουν το χιόνι και βρίσκουν πετρούλες. Βάζουν δυο για μάτια του χιονάνθρωπου. Του βάζουν κι ένα καρότο για μύτη. Κόβουν και δυο κλαράκια και τα κάνουν χέρια του χιονάνθρωπου, για να του φορέσουν τα κόκκινα μάλλινα γάντια της μαμάς. Του φοράνε και το πράσινο κασκόλ του μπαμπά και ένα μωβ καπέλο. Τις υπόλοιπες πετρούλες τις βάζουν για κουμπιά και για να φτιάξουν το στόμα του χιονάνθρωπου μαζί και με τα κουκούτσια από τις ελιές που τρώει ο μπαμπάς. Κι όταν ο χιονάνθρωπος είναι έτοιμος, τον αγκαλιάζουν, γιατί τον αγαπάνε μέχρι τον ουρανό. Όσες μέρες έχει χιόνι στον κήπο, φροντίζουν το χιονάνθρωπο να είναι καλά. Ύστερα όμως από πέντε μέρες λιώνει το χιόνι στον κήπο και λιώνει μαζί του και ο χιονάνθρωπος. Το κοριτσάκι νιώθει χάλια κι ο αδερφός του βγάζει στον κήπο έναν πλαστικό χιονάνθρωπο που τους είχε χαρίσει κάποτε ο Αϊ-Βασίλης. Αφήνουν κάθε μέρα αυτόν το χιονάνθρωπο έξω στο χορτάρι μέχρι το απόγευμα και τα βράδια τον παίρνουν μέσα και τον βάζουν δίπλα στο κρεβάτι του κοριτσιού, για να του κάνει συντροφιά. Ακόμη και τα καλοκαίρια που φεύγουν διακοπές, παίρνουν μαζί τους το χιονάνθρωπο. Περνάνε πολλά-πολλά χρόνια που δεν ρίχνει χιόνι κι όμως το κοριτσάκι μεγαλώνει συντροφιά με το χιονάνθρωπο.

 

– Έχει συννεφιάσει. Το κοριτσάκι παίζει στον κήπο κρυφτό με τον αδερφό του. Εδώ και μισή ώρα τον ψάχνει και δεν μπορεί να τον βρει. Είναι χωμένος μέσα στα χορτάρια, που έχουν μεγαλώσει πολύ. Το κοριτσάκι πηγαίνει προς το σπίτι, για να ξεκουραστεί για λίγο. Ο αδερφός του ανοίγει τα χορτάρια με τα χέρια του και το βλέπει. Φωνάζει στο κοριτσάκι να συνεχίσουν το παιχνίδι. Εκείνο του απαντάει ότι βαριέται όταν δεν τον βρίσκει. Τότε το αγόρι έχει την ιδέα να παίξουν με τη μπάλα. Όπως την κλωτσάνε, τα λουλούδια τρώνε συνέχεια δυνατές μπαλιές και πονάνε. Φωνάζουν βοήθεια όμως τα παιδιά δεν τα ακούν. Μια φορά, καθώς το κοριτσάκι τρέχει να πιάσει τη μπάλα, γλιστράει και πέφτει δίπλα σ’ ένα λουλούδι. Και τότε το ακούει να ζητάει βοήθεια. Το κοριτσάκι δεν το περίμενε αυτό. Τρέχει και το λέει πρώτα στον αδερφό του. Εκείνος δεν το πίστευε μέχρι που έσκυψε και το άκουσε και ο ίδιος. Τα δύο παιδιά καλούν την οικογένειά τους κι όλοι ακούν τα λουλούδια να ζητάνε βοήθεια. Έτσι καταλαβαίνουν ότι τα λουλούδια τους είναι μαγικά. Τότε το κοριτσάκι εντελώς στην τύχη λέει ένα μαγικό σύνθημα και αμέσως οι νεράιδες που είχαν μαγέψει τα λουλούδια, φτάνουν στον κήπο. Κρατούν ραβδιά, φορούν φτερά και κανονικά ρούχα. Η οικογένεια τις ευχαριστούν για τα μαγικά λουλούδια που τους χάρισαν κι εκείνες απαντάνε ότι θα μείνουν για πάντα στον κήπο.

 

-Ένα παιδάκι παίζει μόνο του στον κήπο, επειδή η αδερφή του παίζει μέσα στο σπίτι με τον υπολογιστή της. Είχε βγει κι εκείνη στον κήπο αλλά βαρέθηκε γρήγορα. Όταν παίζει με τον υπολογιστή της δεν βαριέται ποτέ. Παίζει μαγειρική, ένα παιχνίδι που πουλάει παγωτά, ένα παιχνίδι με ταύρο που πρέπει να τον αποφεύγει για να μην χάσει κι ένα παιχνίδι με ζόμπι που πρέπει να τα σκοτώσει όλα και να φτάσει όσο πιο μακριά μπορεί, για να αγοράσει πράγματα. Προσπαθεί να φτάσει στην τελευταία πίστα. Άμα την περάσει, θα πάει στο δεύτερο χάρτη. Το αγόρι βαριέται κι αυτό στον κήπο, επειδή είναι μόνο του και μπαίνει στο σπίτι, για να βοηθήσει την αδερφή του στο παιχνίδι. Έπαιζε ένα παιχνίδι που ήταν δικό του κι έτσι εκείνος το ήξερε καλύτερα. Στα αδέρφια αρέσει πιο πολύ να παίζουν στον υπολογιστή παρά στον κήπο. Στον υπολογιστή κατεβάζουν πάρα πολλά παιχνίδια κι έτσι όταν βαρεθούν κάποιο, παίζουν άλλο. Στον κήπο παίζουν μόνο κρυφτό, κυνηγητό και γύρω-γύρω όλοι. ΄Ετσι πηγαίνουν για παιχνίδι στον κήπο μόνο όταν ο μπαμπάς κλείσει τον υπολογιστή επειδή έχουν παίξει πολλή ώρα. Η μαμά κι ο μπαμπάς δεν χαίρονται που βλέπουν ότι τα παιδιά τους θέλουν να παίζουν συνέχεια στον υπολογιστή αλλά τα αφήνουν να παίζουν, γιατί τότε είναι χαρούμενα. Κάποτε ένα μπουμπουνητό έκοψε το ρεύμα και τότε τα παιδιά για πρώτη φορά έπαιξαν επιτραπέζιο. Πέρασαν όμορφα με αυτό το παιχνίδι αλλά μόλις ήρθε το ρεύμα, πήγαν πάλι στον υπολογιστή. Όταν μεγαλώσουν, το κορίτσι θέλει να δουλέψει σε μανικιούρ-πεντικιούρ και το αγόρι θέλει να γίνει αστυνόμος αλλά θα παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή για πάντα.

– Το κοριτσάκι με την οικογένειά του φτάνουν στο δάσος, για να το εξερευνήσουν. Έχουν μαζί τους ένα χάρτη, που έχει φτιάξει ο μπαμπάς. Το ήξερε αυτό το δάσος από τότε που ήταν στρατιώτης. Είχε ανακαλύψει θησαυρό μέσα στη σπηλιά. Δεν μπορούσε όμως να τον πάρει, επειδή ήταν εμπόδιο οι παγίδες και οι δράκοι της σπηλιάς. Ήταν τεράστιοι δράκοι, με φτερά και κοφτερά δόντια κι έβγαζαν φωτιές από το στόμα τους. Ο μπαμπάς πήρε την οικογένειά του και ήρθαν πάλι τώρα στο δάσος, επειδή πιστεύει ότι οι δράκοι δεν υπάρχουν πια. Περιμένει ότι οι δράκοι θα έχουν πεθάνει, αφού θα τους καταράστηκε η μάγισσα που πριν αυτή η σπηλιά ήταν δική της. Όμως η μάγισσα δεν είχε καταραστεί τους δράκους. Τους είχε υπνωτίσει κι έτσι έκαναν ό, τι ήθελε εκείνη. Όταν φτάνει στο δάσος η οικογένεια, οι δράκοι ευτυχώς κοιμούνται. Η μάγισσα όμως είναι ξύπνια και μαγειρεύει ένα μαγικό φίλτρο για τα θύματά της. Όταν βλέπει η μάγισσα την οικογένεια, ξυπνά αμέσως τους δράκους, σκουντώντας τους με τη μαγική σκούπα της. Η μάγισσα υπνωτίζει και την οικογένεια, για να κάνουν ό, τι θέλει αυτή. Να την σερβίρουν, να της κουβαλάνε νερό από τη λίμνη, να μαγειρεύουν για τους δράκους. Ο μπαμπάς μια νύχτα που ξυπνάει, παρακολουθεί κρυφά τη μάγισσα που κάνει τα μαγικά της. Έτσι μια φορά παίρνει το μαγικό νερό της μάγισσας και ραντίζει και αυτήν και τους δράκους, που υπνωτίζονται. Τότε ο μπαμπάς βάζει τους δράκους και φορτώνουν ολόκληρο το θησαυρό στο αυτοκίνητο. Ο θησαυρός είναι πολύς. Όταν τον είχε η μάγισσα ήταν λίγος. Ύστερα όμως ανάγκαζε τους δράκους να της φέρνουν όλο και περισσότερους θησαυρούς από κάστρα βασιλιάδων και πειρατές. Η οικογένεια φεύγει τώρα με το αυτοκίνητο. Σκάβουν στον κήπο μια μεγάλη τρύπα και βάζουν μέσα το θησαυρό, για να τον χρησιμοποιήσουν σε ώρα ανάγκης.

-Είναι Χειμώνας και στον κήπο έχει πάγο. Κάνει πολύ κρύο αλλά το κοριτσάκι είναι έξω. Έχει φορέσει τα πατίνια του, για να κάνει πατινάζ. Όμως γλιστράει και πέφτει. Ο μπαμπάς που παρακολουθεί από το παράθυρο, πηγαίνει αμέσως το κοριτσάκι στο νοσοκομείο. Ο γιατρός του κάνει μια τεράστια ένεση, γιατί πονάει πολύ το πόδι του κάτω. Πρέπει να μείνει στο νοσοκομείο για να το γιατρέψουν κι έτσι δεν πηγαίνει στο σχολείο. Μια συμμαθήτριά του που έμενε κοντά, έμαθε ότι έχει χτυπήσει στον πάγο και το είπε σε όλη την τάξη. Όταν μετά από μέρες το κοριτσάκι πηγαίνει ξανά στο σχολείο, όλοι οι φίλοι του μαζεύονται γύρω του. Έχουν να του πουν ένα μυστικό, ότι όταν έλειπε από το σχολείο πήγε μια νεράιδα πετώντας. Την είδαν μόνο τα παιδιά, όχι η κυρία τους. Η νεράιδα τους είπε ότι το κοριτσάκι πήγαινε καλύτερα και να μην ανησυχούν. Το κοριτσάκι είχε δει κι αυτό τη νεράιδα, γιατί εκείνη είχε περάσει πρώτα από το νοσοκομείο. Μόλις το κοριτσάκι την είδε, φώναξε στο μπαμπά του που ήταν μαζί του: «Μπαμπά κοίτα μια νεράιδα με φτερά!». Ο μπαμπάς όμως δεν την έβλεπε, επειδή η νεράιδα δεν του φανερώθηκε, έμεινε αόρατη. Αν την έβλεπαν οι μεγάλοι, θα το μάθαινε όλος ο κόσμος. Οι νεράιδες δεν θέλουν οι μεγάλοι να ξέρουν ότι υπάρχουν, επειδή κάποιοι άνθρωποι είναι κακοί και τους φοβούνται. Αν μια νεράιδα πάθει κακό, θα χάσουν όλες οι νεράιδες τις δυνάμεις τους κι η γη θα καταστραφεί.

– Μια οικογένεια βρίσκει πεσμένο κάτω ένα χάρτη της πόλης. Έδειχνε το δρόμο για το θησαυρό. Τον ακολουθούν και φτάνουν στο σημείο που βρίσκεται. Είναι στο διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας. Ένας φίλος του μπαμπά αγοράζει το διαμέρισμα για να μπορέσουν να μπουν μέσα να ψάξουν. Ψάχνει όλη η οικογένεια και το αγόρι βρίσκει τα νομίσματα. Όμως είναι σοκολατένια και όχι πραγματικός θησαυρός. Τα παιδιά νιώθουν πολύ όμορφα που ο θησαυρός είναι σοκολατένιος, οι γονείς τους όμως όχι που έκαναν τζάμπα κόπο για κάτι σοκολατάκια. Τρώνε σοκολατένια νομίσματα κάθε μέρα και σε δύο μήνες τα έχουν τελειώσει όλα. Από τη στιγμή που πήραν το χάρτη, τους παρακολουθεί ένας πειρατής. Είναι μασκαράς και όχι αληθινός. Αυτός έχει κρύψει τα σοκολατένια νομίσματα, αυτός έχει φτιάξει το χάρτη. Τα κάνει αυτά, γιατί του αρέσει να κοροϊδεύει τους ανθρώπους και να γελάει. Το έχει κάνει πολλές φορές και πάντα ξεγελάει τους άλλους. Μέχρι που την τελευταία φορά τον καταλαβαίνουν και του χαλάνε τα σχέδια. Εκείνη τη φορά μπαίνει σε ένα δωμάτιο για να κρύψει εκεί το χάρτη για έναν ακόμη ψεύτικο θησαυρό. Τότε έρχεται εντελώς ξαφνικά από την κουζίνα στο δωμάτιο το κορίτσι που μένει εκεί. Ο πειρατής μόλις την είδε, την αγάπησε αμέσως. Για να μην τρομάξει μαζί του, της είπε ότι όλα τα κάνει για να διασκεδάζει. Το κορίτσι του λέει να ζητήσει συγγνώμη από όλους τους ανθρώπους που έχει ξεγελάσει.

 

 

19. Ένα πεύκο βρίσκεται στον κήπο του σπιτιού που μένει μια οικογένεια με ένα κοριτσάκι και ένα αγοράκι. Βρίσκεται εκεί τριάντα χρόνια. Τα δυο παιδιά βγαίνουν στον κήπο για να παίξουν με τη μπάλα τους, κρυφτό ή κυνηγητό. Τα παλιότερα χρόνια τα παιδιά του σπιτιού έκαναν γύρω-γύρω όλοι στο πεύκο και το αγκάλιαζαν. Τώρα όμως αγαπούν πιο πολύ το ψηλό λουλούδι που είναι δίπλα του. Είναι πορτοκαλί κι έχει δυνατό άρωμα. Το έχει φυτέψει ο μπαμπάς. Ο μπαμπάς κατάλαβε ότι από τότε που φύτρωσε το λουλούδι τα παιδιά του δεν αγαπάνε πια το πεύκο, γιατί οι γονείς όλα τα καταλαβαίνουν. Έτσι παίρνει το αλυσοπρίονο για να κόψει το πεύκο. Τα παιδιά όμως δεν τον αφήνουν, του φωνάζουν «μην το κόψεις». Τότε καταλαβαίνουν πόσο το αγαπάνε. Το πεύκο είναι τώρα ευχαριστημένο, γιατί τα παιδιά το παίζουν και πάλι. Χωρίζονται σε ομάδες και παίζουν λουλουδοπεύκο. Τρέχουν μέχρι το σπίτι κι ύστερα γυρίζουν πίσω, το κοριτσάκι στο λουλούδι και το αγοράκι στο πεύκο. Μια μέρα ρίχνει χιόνι και το λουλούδι πέφτει. Τώρα τα παιδιά έχουν μόνο το πεύκο για να παίζουν. Αλλά το πεύκο θέλει να φυτρώσει ξανά το λουλούδι, γιατί αυτό θέλουν και τα παιδιά. Να παίζουν και με τα δύο.

-Ένα αγοράκι παίρνει το δρόμο που πηγαίνει στο ουράνιο τόξο. Το δρόμο αυτό τού τον έχει δείξει η μαμά του. Θέλει να φτάσει στο ουράνιο τόξο, για να δει από κοντά τα χρώματά του και να τα μετρήσει, επειδή από μακριά φαίνονται θολά. Έτσι θα το ζωγραφίσει ωραία και θα δείξει τη ζωγραφιά του στη μαμά, στο μπαμπά και στην αδερφή του. Ο δρόμος για το ουράνιο τόξο είναι μικρός. Έχει λουλούδια, πεταλούδες, πασχαλίτσες, μέλισσες, γάτες, κουταβάκια και λαγουδάκια. Μόλις το αγόρι φτάνει στο ουράνιο τόξο, σκαρφαλώνει πάνω του και κάνει τσουλήθρα. Του βάζει κι ένα σκοινί, για να κάνει κούνια. Αφού παίζει για τέσσερις-πέντε ώρες, μετράει τα χρώματα και τα βρίσκει εφτά. Γυρίζει πίσω για να πει στους φίλους του και στην αδερφή του ότι το ουράνιο τόξο είναι πάντα εκεί και τους περιμένει. Έτσι την άλλη μέρα όταν τελειώνει το μασκέ πάρτι στο σχολείο, όλα τα παιδιά μαζί πάνε μασκαρεμένα να παίξουν με το ουράνιο τόξο. Κάνουν τσουλήθρα και κούνια, μονόζυγο και τραμπολίνο. Είναι τόσο όμορφα, που θα πηγαίνουν κάθε μέρα μετά τα μαθήματά τους κι έτσι το ουράνιο τόξο δεν θα είναι πια μόνο του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
α) Όλα τα παιδιά επιδιώκουν ή ακριβέστερα διεκδικούν τη συμμετοχή τους στην ομαδική αφήγηση.
β) Η χαρά, η απόλαυση, ο ενθουσιασμός του νηπίου που ακούει τους συμμαθητές του να μετατρέπουν τη ζωγραφιά του σε ιστορία είναι εμφανέστατα.
γ) Η παρουσία του δημιουργού της ζωγραφιάς επαυξάνει τη διάθεση του συνόλου των μαθητών για συμμετοχή στην ομαδική αφήγηση. Ο συγκεκριμένος μαθητής αναδεικνύεται στον πλέον σημαντικό ακροατή. Με άλλα λόγια ο συμμαθητής τόσο μέσα από τη ζωγραφιά του όσο και με τη φυσική του παρουσία συμβάλλει καθοριστικά στη διαδικασία της λεκτικής ανάπτυξης των νηπίων. Φροντίζουμε κατά συνέπεια να είναι οπωσδήποτε παρών ο μαθητής την ημέρα εκείνη που για τη ζωγραφιά του εκτυλίσσεται η ομαδική αφήγηση.
δ) Η συνεργασία κατά την αφήγηση είναι εξαιρετικά αναπτυγμένη. Ο κάθε συμμετέχων λαμβάνει υπόψη του τα στοιχεία που έχουν παραθέσει οι προηγούμενοι, τα αξιοποιεί και τα επεκτείνει.
ε) Οι διαφορετικές απόψεις για τα πρόσωπα και για την εξέλιξη της δράσης τίθενται σε ψηφοφορία και καταγράφεται στο κείμενο εκείνη την οποία επιλέγουν τα περισσότερα νήπια. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας γίνεται πάντα σεβαστό από όλους και η αφήγηση προχωρά με βάση αυτό.
στ) Εκείνο που επηρεάζει τις αφηγήσεις των νηπίων είναι πρωτίστως τα αναγνώσματα που αγαπούν, ανεξάρτητα από τη θεματολογία τους , καθώς και οι προσφιλείς τους ήρωες, κυρίως ξωτικά, νεράιδες και καθετί σχετικό με το μαγικό στοιχείο.
ζ) Στα παιδικά αφηγήματα περιλαμβάνονται επίσης συχνότατα καθημερινές συνήθειες των νηπίων και περιστατικά της οικογενειακής και της σχολικής τους ζωής.
η) Ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει την αφηγηματική έκβαση είναι η επικαιρότητα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για προσφιλείς στα παιδιά ημέρες, όπως η Πρωτοχρονιά και οι Απόκριες.

 7. “Τι θα κάνεις εις τους κήπους ;» 
 Οι απίθανες ιστορίες μας.

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνεται στην εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία, με τίτλο «Παραμύθια για ζωγραφιές. Δημιουργικές αφηγήσεις από νήπια», που παρουσιάστηκε στο 5ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας,  το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα, 11 – 13 Οκτωβρίου 2019.
Η εισήγηση είναι δημοσιευμένη στα Πρακτικά εργασιών του Συνεδρίου https://drive.google.com/…/1FJgXC1X0L_N1v9QGOIUKX3HM1vbJSGCY , τ. Α΄, σελ. 288-294.
ISSN : 2529-1580
SET : 978-618-84206-5-6
ISBN τόμου Α΄: 978-618-84206-9-4

Ελένη Α. Ηλία

Εισαγωγή-Μεθόδευση: Θυμίζουμε ότι στο τελευταίο μέρος του προγράμματος με τον τίτλο «Τι θα κάνεις εις τους κήπους;» τα νήπια κλήθηκαν σε μια ακόμη δραστηριότητα, με επίκεντρο αυτή τη φορά τη φράση «Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε και μια φωλιά για την αλεπού…» από το βιβλίο Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα (Συγγρ. Ελένη Α. Ηλία, Εικον.: Λήδα Βαρβαρούση, Εκδ. Ηριδανός, 2012, σελ 51). Ζητήσαμε λοιπόν από τους μαθητές μας να αντικαταστήσουν στη φράση τις λέξεις  «μια φωλιά για την αλεπού» με κάποιο άλλο αντικείμενο, που επίσης θεωρούν ασυνήθιστο, διαφορετικό, απίθανο να τοποθετηθεί μέσα σε έναν κήπο. Έχοντας τα νήπια αντιληφθεί ότι εκείνο που επιδιώκεται είναι η πρωτοτυπία, η μοναδικότητα, η επιλογή τού πλέον μη αναμενόμενου, η ανατροπή και γιατί όχι το χιούμορ, παρουσιάζουν στην τάξη τις επιλογές τους, παραλλάζοντας τη φράση-πρότυπο. Στη συνέχεια, τα νήπια ψηφίζουν ανάμεσα σε αυτές τις παραλλαγμένες φράσεις, όποια θεωρούν ότι αναπαριστά την πιο πρωτότυπη, την πιο ανατρεπτική επιλογή, την πιο «ανορθόδοξη» για έναν κήπο και προχωρούν σε σχέση με αυτήν στη δημιουργία μιας ομαδικής ιστορίας.
Είναι αξιοσημείωτη η προθυμία με την οποία τα νήπια προτείνουν αντικείμενα, ζώα ή οτιδήποτε άλλο του οποίου την παρουσία στον κήπο θεωρούν απίθανη. Ακολουθεί ο κατάλογος των στοιχείων που παρέθεσαν. Ο συγκεκριμένος κατάλογος αναρτήθηκε στη σχολική αίθουσα, ώστε δίπλα από κάθε στοιχείο να αναγραφεί ο αριθμός των ψήφων. Το στοιχείο εκείνο που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους, καθώς θεωρήθηκε το πλέον παράξενο, θα αποτελούσε το θέμα της ομαδικής αφήγησης.
Κατάλογος προτεινόμενων στοιχείων:
Αϊ-Βασίλης, ταύρος, μαϊμού, σάκος Αϊ-Βασίλη, αστυνομικό αυτοκίνητο, φίδι, ουράνιο τόξο, ηφαίστειο, πύραυλος, βασιλιάς, λύκος, ήλιος, ξωτικό, νεράιδα, θάλασσα, τζάκι, κοχύλι, κουκλόσπιτο, λίμνη, βασίλισσα του χιονιού, πολική αρκούδα, παγετώνας, δράκος, δάσος, θησαυρός ((διαμάντια και χρυσάφι), αγριογούρουνο, τέρατα, καραγκιόζης, τυραννόσαυρος, βιντεοπαιχνίδια, μάγος-μάγισσα, γοργόνα, αλεπού, σπηλιές, βυθός, αστέρι, σύννεφο, πάγος, βροντή, χιονάνθρωπος, χελωνονιντζάκια, αποκριάτικες στολές, αποκριάτικες μάσκες, κλόουν.

Τροποποίηση μεθόδευσης – χρονοδιαγράμματος: Κατά τη διεξαγωγή του προγράμματος παρατηρήθηκε αφενός η παράθεση πλήθους στοιχείων από τα νήπια, καθώς τα περισσότερα  δεν περιορίστηκαν σε ένα μόνο και αφετέρου η επίμονη υποστήριξη της υποψηφιότητας ορισμένων στοιχείων από επιμέρους ομάδες νηπίων. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η χρονική διάρκεια του προγράμματος, με βάση τον αρχικό σχεδιασμό του, ολοκληρωνόταν στις αρχές του Μαρτίου, επέτρεψαν την ακόλουθη διαφοροποίηση. Αντί να περιοριστούμε σε μία μόνο ομαδική ιστορία για το στοιχείο εκείνο που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους ως το πλέον απίθανο, καταρτίσαμε λίστα με τα δημοφιλέστερα απίθανα στοιχεία. Για το καθένα από αυτά, τα νήπια αφηγήθηκαν ομαδικές, αστείες, ανατρεπτικές ιστορίες, που στη συνέχεια εικονογράφησαν. Έτσι το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε τελικά στις αρχές του Μάη.
Ως προς τη μεθόδευση αυτού του μέρους του προγράμματος, συμπληρώνουμε επίσης ότι τις λέξεις που απαρτίζουν τη λίστα των δημοφιλέστερων στοιχείων, τις αντιγράψαμε σε μικρά χαρτάκια, τα οποία τυλίξαμε κυλινδρικά και τα συγκεντρώσαμε σε ένα κουτάκι, προκειμένου τραβώντας τα διαδοχικά σαν κλήρους, να καθοριστεί η σειρά με την οποία θα τις χρησιμοποιούσαμε στις τρελές ιστορίες μας. Πρόκειται για μια διαδικασία που ενθουσίασε ιδιαίτερα τα νήπια σε όλη τη διάρκειά της.

Αποτελέσματα: Ορισμένες από τις «απίθανες» ομαδικές ιστορίες των νηπίων παρουσιάζονται ενδεικτικά εδώ, μαζί με τις ζωγραφιές οι οποίες συνιστούν την εικονογράφησή τους. Προηγείται η παραλλαγή της φράσης-πρότυπου, στην οποία βασίζεται η αντίστοιχη ιστορία.

Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε και μια βροντή…

Τα μαύρα σύννεφα κατέβηκαν στον κήπο κι έκαναν μια βροντή. Το κοριτσάκι κοιμόταν κι ο ξάδερφός του που ήταν πάρα πολύ μωρό, κοιμόταν κι αυτός σε κούνια. Το κοριτσάκι σηκώθηκε τρομαγμένο από τη βροντή και βλέπει να φτάνει ένας κλόουν με ομπρέλα. Ο κλόουν λέει στο κοριτσάκι ότι είναι εκεί για το πάρτι, για να παίξει μουσική για τους καλεσμένους, τους φίλους του κοριτσιού που θα έρθουν στο πάρτι για να διασκεδάσουν. Τότε αρχίζει ξαφνικά μια ολόκληρη βροχή από κλόουν. Οι κλόουν πέφτουν βροχή από τον ουρανό στο διπλανό τσίρκο, που φαίνεται από την πίσω αυλή. Το τσίρκο γεμίζει κλόουν και τα ζώα, ελέφαντες και λιοντάρια, τους βλέπουν και γελάνε. Την ώρα που το κοριτσάκι κοιτάζει τους κλόουν να κάνουν αστεία, η βροντή φεύγει για πάντα, σε άλλους κήπους της Άνοιξης.

Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε κι έναν ήλιο…

Ένας μάγος κατέβασε με το μαγικό ραβδί του τον ήλιο στον κήπο. Ο ήλιος ήταν ζεστός αλλά δεν έκαιγε, γιατί ήταν πέντε το απόγευμα. Ο μάγος έκρυψε τον ήλιο πίσω από ένα δέντρο, για να φέρει το σκοτάδι. Όταν τα παιδιά είδαν τον ήλιο στον κήπο τους, κατάλαβαν πώς βρέθηκε εκεί, αφού ήξεραν ότι ο γείτονάς τους είναι ο μάγος της νύχτας. Έτσι πήγαν και του ζήτησαν να βάλει τον ήλιο πάλι πίσω στη θέση του στον ουρανό. Εκείνος είπε όχι, αφού του άρεσε το σκοτάδι. Επειδή οι ακτίνες του ήλιου είναι αγκάθια, τα παιδιά δεν μπορούσαν να τον πιάσουν. Έτσι τον άφησαν στον κήπο τους μέχρι να σκεφτούν τον τρόπο για να γυρίσει ο ήλιος στον ουρανό. Όταν όμως πήγαν πάλι να τον δουν, ο ήλιος δεν ήταν εκεί που τον είχαν αφήσει. Για δέκα ολόκληρα χρόνια τα δύο παιδιά μαζί με όλους τους άλλους ανθρώπους έψαχναν τον ήλιο. Όλο αυτόν τον καιρό δεν ξημέρωνε, ήταν πάντα σκοτάδι και τα μωρά έκλαιγαν. Ώσπου κάποτε ένας άλλος μάγος, ο μάγος της μέρας που αγαπούσε το φως, μ’ ένα μαγικό ξόρκι υπνώτισε το μάγο της νύχτας κι έμαθε ότι ο ήλιος ήταν κλεισμένος στην αποθήκη ενός κάστρου στο δάσος. Τον απελευθέρωσε αμέσως και τον ανέβασε στον ουρανό. Τώρα ο μάγος της νύχτας ξυπνάει μόνο όταν είναι σκοτάδι και στον ουρανό βρίσκεται το φεγγάρι. Αλλά όταν βγαίνει ο ήλιος, κοιμάται αμέσως ξανά.

 

Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε και σπηλιές…

Ένας δράκος πήρε από το δάσος σπηλιές και τις έφερε στον κήπο. Στο δάσος υπήρχαν πολλοί δράκοι που τον κορόιδευαν, επειδή ήταν ο πιο μικρός από όλους. Αισθανόταν πολύ άσχημα. Δεν μπορούσε πια να κάνει υπομονή. Είχε ήδη κάνει πάρα πολλή. Έτσι κουβάλησε τις σπηλιές στον κήπο, για να μείνει εκεί. Τις χρειαζόταν όλες, για να χωρέσουν όλα τα παιχνίδια του. Το κρεβάτι του μόνο έπιανε ολόκληρη σπηλιά. Διάλεξε αυτόν τον κήπο για να μείνει όταν έφυγε από το δάσος, επειδή ήταν πολύ όμορφος. Είχε μπόλικο χορτάρι, ωραία λουλούδια και δέντρα για να παίζει. Έκοβε φύλλα και κλαράκια κι έπαιζε με αυτά. Του άρεσε πολύ το παιχνίδι. Επειδή ήθελε παρέα, άρχισε να παίζει με τις γατούλες και τα σκυλάκια που έρχονταν στον κήπο. Ύστερα γνωρίστηκε με τους ανθρώπους που έμεναν στο σπίτι. Δεν είχαν πρόβλημα που ο δράκος έμενε στο σπίτι τους, γιατί δεν τους έκανε κακό. Είχαν τέλειες σχέσεις. Τους έλεγε το παράπονό του για τους άλλους δράκους που τον κορόιδευαν κι οι άνθρωποι του έλεγαν πως ήθελαν να μείνει κοντά τους για πάντα. Όμως η μαμά του η δρακουλίνα και τα αδέρφια του στενοχωριούνταν που είχε φύγει μακριά τους και τον έψαχναν παντού. Τον βρήκαν μια μέρα στον κήπο να μιλάει με το κοριτσάκι του σπιτιού. Η μαμά του τού λέει: «Γιατί χάθηκες αγοράκι μου;» Εκείνος της απαντάει ότι οι φίλοι του τον κοροϊδεύουν. Η μαμά του παίρνει τότε τηλέφωνο τις μαμάδες των άλλων δράκων κι εκείνες βάζουν τα παιδιά τους τιμωρία, για να μην το ξανακάνουν. Έτσι ο δράκος γυρίζει πίσω στο δάσος με την οικογένειά του. Αφήνει όμως στον κήπο μια σπηλιά, για να τον θυμούνται οι άνθρωποι. Στο δάσος δεν τον κοροϊδεύει πια κανένας. Όταν έρχεται η ώρα του δράκου να πεθάνει, γυρίζει στον κήπο, για να αποχαιρετήσει τους ανθρώπους που γνώρισε εκεί. Πεθαίνει κοντά τους και οι άνθρωποι στεναχωριούνται και κλαίνε. Θάβουν το δράκο στη σπηλιά του και σπρώχνουν μια μεγάλη πέτρα, για να κλείσουν την είσοδο. Κάθε χρόνο όποτε έρχεται ο μήνας που είχε πεθάνει ο δράκος, βάζουν απέξω από τη σπηλιά του λουλούδια και κεριά.

Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε κι έναν παγετώνα…

Μια μάγισσα έκανε τα μαγικά της κι έφτιαξε έναν παγετώνα μέσα στον κήπο. Όταν τα παιδιά βγήκαν από το σπίτι στον κήπο, ακούμπησαν το χέρι τους πάνω στον παγετώνα που η μάγισσα τον είχε καταραστεί. Έτσι μαγεύτηκαν αμέσως, έγιναν κακά κι έκαναν ζημιές, έσπαγαν τα έπιπλα και τα τζάμια.. Όταν τελείωσαν, είπαν στη μάγισσα: «Όλα εντάξει». Τότε η μάγισσα πάγωσε ολόκληρο το σπίτι κι έκανε τα παιδιά αγάλματα από πάγο. Μόλις γύρισαν οι γονείς τους που είχαν πάει να ψωνίσουν, η μάγισσα είχε γυρίσει στη σπηλιά της. Οι γονείς άναψαν φλόγες και μετά από ώρες οι πάγοι έλιωσαν. Οι γονείς δεν ήξεραν πώς είχαν γίνει όλα αυτά. Έτσι έβαλαν τιμωρία τα παιδιά τους, να κάνουν όλες τις δουλειές στο σπίτι και στον κήπο. Τα παιδιά δεν μπορούσαν να τους εξηγήσουν τι έγινε, γιατί η μάγισσα τους είχε πάρει τη φωνή. Όταν όμως τα δύο παιδιά άρχισαν να κάνουν τις δουλειές, ζεστάθηκαν κι έτσι μετά μπορούσαν να γράψουν όλα όσα έγιναν με τη μάγισσα. Οι γονείς τα διάβασαν κι άρχισαν να ψάχνουν τη μάγισσα, να της ζητήσουν πίσω τις φωνές των παιδιών τους. Δεν την έβρισκαν όμως πουθενά. Ώσπου μια μέρα η μαμά την είδε που πετούσε με τη σκούπα της. Όλες οι μάγισσες έχουν μαγικές σκούπες που πετάνε. Η μαμά της φώναξε «έλα εδώ» και η μάγισσα πήγε κοντά της. Της ζήτησε πίσω τις φωνές των παιδιών, αλλά η μάγισσα είπε όχι κι έφυγε με τη σκούπα της. Μια νεράιδα τα είχε δει όλα αυτά από ψηλά. Μπήκε λοιπόν αθόρυβα στη σπηλιά της μάγισσας όταν εκείνη κοιμόταν και πήρε το βαζάκι με τις φωνές των παιδιών. Το άλλο πρωί που τα παιδιά ξύπνησαν, προσπάθησαν να μιλήσουν, όπως έκαναν κάθε μέρα. Κι αυτήν τη φορά, τα κατάφεραν. Η μάγισσα που ξύπνησε και δεν βρήκε το βάζο με τις φωνές , ούρλιαξε: «Αααα… ποιος πήρε το βάζο;» Κι ύστερα έκλαψε. Προσπάθησε πολλές φορές να πάρει ξανά τις φωνές των παιδιών αλλά η νεράιδα φρόντιζε πάντα οι φωνές να γυρίζουν στα παιδιά. Έτσι η μάγισσα τα παράτησε πια.

 

Τότε λοιπόν στον κήπο να βάλουμε κι ένα σύννεφο…

Ο άνεμος έφερε ένα σύννεφο πάνω από τον κήπο. Ξαφνικά όμως σταμάτησε να φυσάει και το σύννεφο έπεσε μέσα στον κήπο. Μπλέχτηκε στα δέντρα και στα λουλούδια και δεν μπορούσε να φύγει. Τότε τα παιδιά που έμεναν στο σπίτι, βγήκαν στον κήπο, για να ελευθερώσουν το σύννεφο. Αλλά επειδή ήταν μικρά, δεν μπορούσαν να φτάσουν τα κλαδιά των δέντρων. Κι οι γονείς τους είχαν πει να μην σηκώνουν βάρη. Έτσι τα παιδιά φώναξαν τους γονείς τους να τα βοηθήσουν. Πρώτα αγκάλιασαν όλοι μαζί το σύννεφο, για να του δείξουν την αγάπη τους. Ύστερα ο μπαμπάς έφερε τη σκάλα που είχε στο μαγαζί του, ανέβηκε ψηλά και σήκωσε το σύννεφο πάνω από τα δέντρα. Το σύννεφο όμως δεν ήθελε να φύγει μακριά, γιατί το είχαν αγάπησαν όλοι, και τα παιδιά και οι γονείς τους. Έτσι έγινε βροχή κι έπεσε πάνω τους. Έβρεξε τα ρούχα τους και πότισε τα λουλούδια και τα δέντρα του κήπου.

Συμπεράσματα: Η παράθεση των αποτελεσμάτων μαρτυρά το βαθμό στον οποίο το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επέτρεψε την εκδήλωση της ανεξάντλητης φαντασίας και της παιγνιώδους διάθεσης των νηπίων. Η ένταξη του «υπερρεαλιστικού» στοιχείου στο  μέρος αυτό του προγράμματος με τις αλλεπάλληλες προκλήσεις που επιφυλάσσει,  σε συνδυασμό με τον ομαδικό χαρακτήρα του, οδήγησε σε εκπλήξεις και συγκινήσεις και στην αίσθηση «απελευθέρωσης» των συμμετεχόντων. Αξίζει τέλος να επισημανθεί η πλήρης αντιστοιχία των ομαδικών κειμένων με τις ζωγραφιές που συνιστούν την εικονογράφησή τους. Η αντιστοιχία αυτή αποδεικνύει την ωριμότητα και τη συγκρότηση των νηπίων-δημιουργών τους.

 

8. Κάπου θα συναντηθούμε… στο ίδιο σύμπαν ζούμε!

Η παρούσα εισήγηση της Ελένης Α. Ηλία, παρουσιάστηκε  στο 4ο συνέδριο του Νέου Παιδαγωγού, στην Αθήνα, 1 και 2 Απριλίου 2017. Περιλαμβάνεται  στα Πρακτικά του 4ου Συνεδρίου: «Νέος Παιδαγωγός»

Μορφή: e-Book/pdf

ISBN: 978-618-82301-2-5, στο Ε ́ ΜΕΡΟΣ  (ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ), σελ. 3433-3439.

Δικτυακή διεύθυνση ανάρτησης τόμου (link): http://users.sch.gr/synedrio/Praktika_Synedriou_04_Synedrio_Neos_Paidagogos_2017.pdf

Κάπου θα συναντηθούμε… στο ίδιο σύμπαν ζούμε.

Πρόγραμμα  εκπαιδευτικό  σε  πλαίσιο  προαιρετικό

Εισαγωγή

Η  εκπαιδευτική μας  δράση   για το σχ. έτος  2016-2017 πραγματοποιείται  αποκλειστικά στο πλαίσιο του προαιρετικού προγράμματος του Νηπιαγωγείου, που αναπτύσσεται  από  τη  μία μ.μ. έως τις τέσσερις  μ.μ.  Ωστόσο,  ακριβώς  λόγω  προφανώς  του παιγνιώδους  χαρακτήρα  της δράσης,  τόσο η διάθεση των νηπίων για συμμετοχή όσο και η ποιότητα του παραγόμενου λόγου τους είναι εξαιρετικά υψηλά. Ακριβέστερα, δεν παρατηρούμε καμία διαφοροποίηση στις επιδόσεις των νηπίων από τις αντίστοιχες  στα υπόλοιπα είκοσι πέντε προγράμματα που έχουμε στο παρελθόν πραγματοποιήσει,  σε κλασικά τμήματα τριών δημοσίων νηπιαγωγείων της Δυτικής Αττικής, από το 2000 έως το 2016.

Ο τίτλος  που δώσαμε στην εκπαιδευτική δράση μας  «Κάπου θα συναντηθούμε…  στο ίδιο σύμπαν ζούμε», συνιστά παράφραση  του ρεφραίν γνωστού τραγουδιού του Γιάννη Μηλιώκα, που κυκλοφόρησε το 1990 (Δεν μπορεί, δεν μπορεί,/κάπου θα συναντηθούμε./ Δεν μπορεί, δεν μπορεί,/ στο ίδιο σπίτι ζούμε). Ενώ όμως στο τραγούδι το χιούμορ προκύπτει  από το γεγονός ότι αδυνατούν να συναντηθούν μεταξύ τους δύο άνθρωποι που κατοικούν στο ίδιο σπίτι, στον τίτλο του προγράμματος το χιούμορ απορρέει από τον τρόπο που αναφερόμαστε στο σύμπαν. Αν και  αυτό είναι απέραντο, το αντιμετωπίζουμε σαν να επρόκειτο για μια γειτονιά.  Αυτή δε η θεώρηση του σύμπαντος  βασίζεται στο γεγονός ότι σε αυτό κατοικεί  ένα  ιδιαίτερα αγαπητό μας πρόσωπο, ο Μικρός Πρίγκιπας, ήρωας του Εξυπερύ, που ταξίδεψε από το μακρινό πλανήτη του έως τη γη μας, για να αποκτήσει φίλους. Στην τάξη μας  γνωρίσαμε την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα μέσα από  αφήγηση, που συνοδεύτηκε όχι μόνο από τις εικόνες του ίδιου του συγγραφέα αλλά και από τις πρόσφατες και εντυπωσιακότερες της ιταλίδας εικονογράφου Laura Zannoni , στη σύγχρονη ιταλική έκδοση  Rusconi  Libri S. p. A.

Αυτό που προβλημάτισε περισσότερο τα νήπια από την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα, είναι η επιστροφή του  στον πλανήτη του. Εστίασαν ιδιαίτερα την προσοχή τους στον τρόπο που ο ήρωας επέλεξε για να ξαναγυρίσει  εκεί,  στη «βοήθεια» δηλαδή που του πρόσφερε το δηλητηριώδες φίδι, δαγκώνοντάς τον.

Ως συνέπεια της επίδρασης που είχε στα νήπια το συγκεκριμένο αφηγηματικό σημείο, δώσαμε μεγάλη έμφαση στον επίλογο του Εξυπερύ, όπου ο αφηγητής  παρακαλεί  τους αναγνώστες, αν συναντήσουν το Μικρό Πρίγκιπα, να του γράψουν αμέσως πως ξαναγύρισε, για να πάψει να είναι λυπημένος.  Συνδέσαμε λοιπόν αβίαστα αυτό ακριβώς το σημείο,  με  μια άλλη συνάντηση  του  Μικρού Πρίγκιπα, αυτήν με ένα Κοριτσάκι, το κύριο λογοτεχνικό πρόσωπο  του βιβλίου  «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα» (συγγρ. Ελένη Ηλία, εικ. Λήδα Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός  2012).  Έχοντας τα νήπια πλέον την αναγκαία για αυτά διαβεβαίωση ότι ο μικρός ήρωας  ξαναγύρισε στη γη, όπου συναντήθηκε με το Κοριτσάκι (η συνάντηση παρουσιάζεται στη σελίδα 51 του βιβλίου), δέχτηκαν με ενθουσιασμό και χαρά την πρότασή μας  να αφηγηθούν  στον πιλότο του έργου του Εξυπερύ και  δικές τους συναντήσεις με τον Μικρό Πρίγκιπα. Με τον τρόπο αυτό επιδίωξαν  να συμβάλλουν προσωπικά αφενός  στην πραγματοποίηση  της επιθυμίας του μικρού Πρίγκιπα να γνωρίσει φίλους και αφετέρου στην επιβεβαίωση της επιθυμίας του πιλότου να ξαναγυρίσει  ο Μικρός Πρίγκιπας στη γη.

Στόχοι και Χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής δράσης

Συνεργασία του συνόλου των μαθητών για την επίτευξη ενός κοινού,  ομαδικά αποδεκτού σκοπού ( την εκπλήρωση και της επιθυμίας του Μικρού Πρίγκιπα και της επιθυμίας του πιλότου )

Τοποθέτηση  του  κάθε νηπίου στο επίκεντρο  της ομάδας των συμμαθητών του και κατ’ επέκταση  προώθηση της επαφής και επικοινωνίας  μεταξύ όλων των νηπίων.

Συνειδητοποίηση  των λογοτεχνικών έργων και ηρώων ως διαχρονικών  και οικουμενικών σημείων αναφοράς.

Εξοικείωση με το παγκόσμιο λογοτεχνικό πρόσωπο-σύμβολο του Μικρού Πρίγκιπα και  μύηση  στις πολιτισμικές, ανθρωπιστικές αξίες που ενσαρκώνει.

Η  λεκτική ανάπτυξη  και  ειδικότερα η καλλιέργεια  της  αφηγηματικής  ικανότητας .

Η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.

Η κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό.

Καλλιέργεια  της  φιλαναγνωσίας, ως  συνέπεια  της  απόλαυσης  που  προσφέρει  ο  δημιουργικός  ρόλος του αναγνώστη.

Μεθόδευση

Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης του έργου του Εξυπερύ,  οι μαθητές προχώρησαν τόσο σε ομαδικές όσο και σε ατομικές αφηγήσεις,  με θέμα τις δικές τους συναντήσεις  με τον Μικρό Πρίγκιπα, τις οποίες κατέγραφε ο δάσκαλος είτε χειρόγραφα είτε στον υπολογιστή. Καταρχάς διενεργήθηκε κλήρωση, που καθόρισε τη σειρά με την οποία τα νήπια συναντήθηκαν με τον Μικρό Πρίγκιπα. Με την ίδια  ακριβώς σειρά πραγματοποιήθηκαν  οι αφηγήσεις τους .  Για κάθε νήπιο, προηγήθηκε ομαδική αφήγηση των συμμαθητών του, αναφορικά με αυτήν τη συνάντηση και ακολούθησε η ατομική αφήγησή του με το ίδιο θέμα. Έτσι όλα τα νήπια έγιναν οι συμπρωταγωνιστές του Μικρού Πρίγκιπα όχι μόνο στη δική τους αφήγηση αλλά και σε αυτή των συμμαθητών τους, που τα αφορούσε. Όταν ολοκληρωνόταν κάθε ομαδική αφήγηση, τα νήπια έδιναν συλλογικά σε αυτήν έναν τίτλο. Προαναγγείλαμε μάλιστα στα νήπια τη δημοσίευση  των αφηγήσεων  τους, προκειμένου τα δημοσιευμένα παιδικά  κείμενα να λειτουργήσουν ως επιπλέον κίνητρο για τη συμμετοχή των νηπίων στη δράση. Επιπλέον δείξαμε στα νήπια αναρτημένα στο ιστολόγιο του νηπιαγωγείου μας ομαδικά και ατομικά κείμενα μαθητών προηγούμενων ετών,  διαβεβαιώνοντάς τα ότι μπορεί να  διαβαστούν από ανθρώπους σε ολόκληρη τη γη.

 

Ομαδικές αφηγήσεις

ΠΑΡΕΑ  ΜΕ  ΤΟ  ΜΙΚΡΟ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ   ΣΤΟ  ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Ο Μικρός Πρίγκιπας πέταξε από τον πλανήτη του ένα γράμμα στη γη, που έγραφε ότι θέλει να συναντήσει το Μ. Ο Μικρός Πρίγκιπας παρακολουθεί από τον πλανήτη του όλους τους ανθρώπους και αυτές τις μέρες παρακολουθεί ειδικά το Μ. Θέλει να συναντηθεί με όλους, για να γίνουν φίλοι.  Ο Μ. όταν πήρε το γράμμα, ανέβηκε στο διαστημόπλοιο, για να φτάσει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Μέσα στο διαστημόπλοιο ο Μ. βρήκε το τριαντάφυλλο του Μικρού Πρίγκιπα. Ένας κλέφτης που είχε διαβάσει το γράμμα, έκλεψε από το διάστημα το διαστημόπλοιο και το πήγε έξω από το σπίτι του Μ. Ο ίδιος κλέφτης είχε γίνει αόρατος κι είχε κλέψει και το τριαντάφυλλο. Όταν έφτασε ο Μ. στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, ο Μικρός Πρίγκιπας τον ρώτησε πώς περνάει στη γη. Ο Μ. είπε ότι περνάει όμορφα και θα επιστρέψει για να είναι κοντά στους γονείς του που αγαπάει, και για να παίζει με τους φίλους του. Τότε ο Μικρός Πρίγκιπας σκέφτηκε πριν φύγει ο Μ., να πάνε οι δυο τους πετώντας μέχρι το φεγγάρι, για να κάνουν φίλους τους αστροναύτες που θα βρουν εκεί. Οι τρεις αστροναύτες που ήταν στο φεγγάρι, έβλεπαν τα δύο παιδιά να φτάνουν πετώντας και είπαν «ας τους κάνουμε φίλους, αφού κατάφεραν κάτι πολύ δύσκολο, να φτάσουν πετώντας εδώ». Ο Μικρός Πρίγκιπας είπε και στους αστροναύτες το σχέδιο του να γνωρίσει όλους τους ανθρώπους, επειδή πιστεύει ότι όλοι είναι καλοί και οι αστροναύτες συμφώνησαν μαζί του.

Ο  ΜΙΚΡΟΣ  ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ  ΜΟΙΡΑΖΕΙ  ΒΡΑΧΙΟΛΙΑ

Ο  Μικρός Πρίγκιπας πηγαίνει το πρωί έξω από το σπίτι της Ι., επειδή έχει έρθει η σειρά της να συναντηθεί μαζί του. Περίμενε απέξω ήσυχος, για να καταλάβει απ’ όσα θα άκουγε, αν η Ι. ήταν στο σπίτι.  Όταν κατάλαβε ότι δεν την πρόλαβε, ακολούθησε το  άρωμά της, για να την βρει.  Η Ι. με το μπαμπά της πριν από το σχολείο πέρασαν από το super-market για να πάρουν τυρί. Όταν ο μπαμπάς της πιάνει σειρά για το ταμείο, ο Μικρός Πρίγκιπας  την βρίσει μόνη της σε ένα διάδρομο και την πλησιάζει. Η Ι. τον αναγνωρίζει αμέσως και τον ρωτάει αν θα ήθελε να της χαρίσει ένα βραχιόλι με την εικόνα του. Εκείνος της απαντάει ότι θα πρέπει να περιμένει να έρθει η νύχτα. Όταν η Ι. κοιμάται, ονειρεύεται ότι ο Μικρός Πρίγκιπας είναι στο δωμάτιό της. Το κορίτσι αμέσως ξυπνάει. Ο Μικρός Πρίγκιπας έχει μπει στ’ αλήθεια μέσα στο δωμάτιο και μόλις η Ι. ξυπνάει, αυτός κρύβεται, για να μην τον δει. Όταν την ξαναπαίρνει ο ύπνος, βγαίνει από την κρυψώνα του, την σηκώνει κοιμισμένη στην αγκαλιά του, την βάζει μέσα σε μια βάρκα και κάνει κουπί μέχρι που φτάνουν στη Μύκονο. Εκεί, ανάμεσα στα φύλλα ενός δέντρου έχει κρύψει το τελευταίο βραχιόλι. Όταν το φοράει στο χέρι της Ι., εκείνη ξυπνάει. Ο Μικρός Πρίγκιπας κάνει ξανά κουπί και πάνε με τη βάρκα πίσω. Την Ι. την παίρνει πάλι ο ύπνος μέχρι να φτάσουν. Ο Μικρός Πρίγκιπας έχει κουραστεί πολύ και κοιμάται ολόκληρη την ημέρα μέχρι να νυχτώσει ξανά. Τότε βλέπει όνειρο μια νεράιδα, που του δίνει ένα κέρμα, γιατί έπεσε ένα δόντι του. Με αυτό το κέρμα ο Μικρός Πρίγκιπας θα αγοράσει κι άλλα βραχιόλια, αφού αυτό που χάρισε στην Ιωάννα ήταν το τελευταίο που είχε. Τα βραχιόλια τα αγοράζει από μια γυναίκα, που τα φτιάχνει με το γιο της σε μια σπηλιά. Ζωγραφίζουν πάνω το Μικρό Πρίγκιπα, γιατί θέλουν να τον δουν οι άνθρωποι που είναι τόσο όμορφος. Ο Μικρός Πρίγκιπας κάθε νύχτα μοιράζει τα βραχιόλια μόνο σε όσα παιδιά τον γνωρίζουν.

ΤΟ  ΔΟΝΤΙ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Η Μ. με τους γονείς της είχε πάει το Σάββατο στα μαγαζιά, για να ψωνίσει ρούχα. Ο Μικρός Πρίγκιπας τριγύριζε εκεί. Πεινούσε και έψαχνε ένα μέρος για να φάει.  Όπως προχωρούσε, γύρισε το κεφάλι του και την είδε. Είπε στη Μ., αν μπορεί, να μιλήσουν λίγο οι δυο τους. Εκείνη όμως δεν ήθελε να απαντήσει, για να μην την ρωτήσουν οι γονείς της πού τον ξέρει. Αφού ο Μικρός Πρίγκιπας έφαγε κάτι, έτρεξε μήπως την προλάβει. Όταν είδε ότι είχε φύγει, γύριζε γύρω-γύρω, για να την βρει. Την είδε στο μπαλκόνι της να παίζει με μια φίλη της. Τότε ο Μικρός Πρίγκιπας έριξε στην πόρτα ένα λάσο που είχε μαζί του και την άνοιξε. Οι γονείς της έπιναν καφέ και ρώτησαν τη Μ. ποιος είναι. Αυτή τους είπε «Είναι ο Μικρός Πρίγκιπας που διαβάσαμε την ιστορία του στο σχολείο και θέλει να μιλήσουμε επειδή ξέρει ότι τον αγαπάω και τον εκτιμάω». Τότε οι γονείς την τον κέρασαν μπισκοτάκια. Όταν ο Μικρός Πρίγκιπας μπήκαν με τη Μ. στο δωμάτιό της, εκείνη του πάτησε το πόδι κατά λάθος. Ο Μικρός Πρίγκιπας γλίστρησε, έπεσε και χτύπησε το δόντι του. Πήγε στον οδοντίατρο κι εκείνος του έβαλε σιδεράκια. Άρεσαν στο Μικρό Πρίγκιπα και γελούσε το ίδιο όπως πριν. Όταν η Μ. τον είδε με τα σιδεράκια, του είπε ότι είναι πολύ όμορφος.

Ο  ΜΙΚΡΟΣ  ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ  ΣΤΟ  ΛΟΥΝΑ ΠΑΡΚ  ΚΑΙ  ΣΤΟ  ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Ο Μικρός Πρίγκιπας το Σάββατο πήγε στο λουνα  παρκ  κι εκεί συνάντησε τη Λ.  Ήταν πολλά παιδιά σε αυτό το λουνα παρκ, γιατί έχει πάρα πολλά παιχνίδια. Ο Μικρός Πρίγκιπας όμως μίλησε μόνο στη Λ., επειδή εκείνη γνώριζε, τα άλλα παιδιά τού ήταν  ξένα. Η Λ. είχε φύγει από τον πλανήτη της κι είχε κατέβει στη γη, επειδή εκεί έβρεχε συνέχεια. Κάποτε, η Λάουρα στον πλανήτη της είχε αφήσει για πολλή ώρα το φαγητό στη φωτιά και κάηκε το σπίτι της. Τότε η Λ. λυπήθηκε πολύ κι έτσι ο Μικρός Πρίγκιπας την πήρε στον πλανήτη του.  Όταν το σπίτι της επισκευάστηκε, την ειδοποίησαν στο κινητό κι εκείνη γύρισε στον πλανήτη της. Αλλά έχασε το κινητό της κι έτσι με τον Μικρό Πρίγκιπα επικοινωνούσε πια με το skype μέχρι που βρέθηκαν σε αυτό το λουνα παρκ. Ανέβηκαν στη ρόδα αλλά ο Μικρός Πρίγκιπας ζαλίστηκε. Η Λ. ειδοποίησε για να σταματήσουν τη ρόδα κι ύστερα πιάστηκαν χέρι-χέρι και ανέβηκαν στο ίδιο αλογάκι. Όταν κατέβηκαν κι από κει, η Λ. αγόρασε για το Μικρό Πρίγκιπα ένα μπαλόνι κι έπαιξαν με αυτό.  Μόλις βαρέθηκαν, ανέβηκαν σε ένα διαστημόπλοιο που με αυτό είχε φτάσει στη γη ένας εξωγήινος, για να γυρίσουν στους πλανήτες τους. Το οδηγούσε η Λ.  αλλά έπεσε πάνω στα σπίτια μας και τα  κατάστρεψε και το έδειξε η τηλεόραση. Έσπασε το αριστερό της χέρι κι ο Μικρός Πρίγκιπας την πήγε στο νοσοκομείο. Εκεί όμως κόλλησαν αρρώστια κι έτσι δεν έχουν φύγει ακόμα από τη γη.

Η  ΤΟΥΜΠΑ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Η  Κ.  επισκέφτηκε  τον  Μικρό Πρίγκιπα στον πλανήτη του. Χρησιμοποίησε ένα διαστημόπλοιο, που της είχαν χαρίσει, για να πηγαίνει παντού. Η Κ. όταν το πήρε, δεν το χρησιμοποιούσε, επειδή δεν ήξερε. Όταν είδε στην τηλεόραση πώς το οδηγούσαν, έμαθε κι αυτή. Τότε το πήρε και πήγε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Πάρκαρε το διαστημόπλοιο στο παρκινγκ που είχε ο Μικρός Πρίγκιπας δίπλα στο σπίτι του. Αυτό το παρκινγκ το είχε χτίσει για τα διαστημόπλοια των φίλων του, που πάνε να τον επισκεφτούν. Όταν η Κ. έφτασε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, τον βρήκε να κάνει τούμπες. Ήταν πολύ χαρούμενος που θα γνώριζε μια καινούρια φίλη.  Η Κ. του είπε να σταματήσει τις τούμπες αλλά αυτός συνέχιζε μέχρι που χτύπησε.  Τότε η Κ. τον πήρε αγκαλιά, τον έβαλε στο διαστημόπλοιο και τον έφερε στο σπίτι της, για να τον φροντίσει η μαμά της. Όταν βρήκαν ανοιχτό φαρμακείο, του έδωσαν το φάρμακο κι έγινε καλά. Τότε έφυγε για διακοπές στην Κρήτη. Επειδή εκεί του αρέσει πολύ, θα μείνει για εκατό χρόνια. Η Κ. του έχει χαρίσει ένα κινητό και από αυτό της τηλεφωνάει. Μια μέρα της αγοράζει ένα δώρο από ένα μαγαζί και της το στέλνει.

ΣΤΗ  ΘΑΛΑΣΣΑ  ΤΟΥ  ΠΛΑΝΗΤΗ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Ο Σ. έφτιαξε μόνος του έναν πύραυλο, για να πάει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Τα κατάφερε, γιατί έβλεπε ένα χάρτη με οδηγίες.   Όταν έφτασε εκεί, βρήκε τον Μικρό Πρίγκιπα να φτιάχνει ένα διαστημόπλοιο, για να έρθει στη γη, να συναντήσει το Σ. Είχαν γνωριστεί στο ίντερνετ και κανόνισαν να συναντηθούν. Πήγαν μαζί στη θάλασσα του πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, που είναι μπλε, στρογγυλή και μικρή. Όπως έμπαιναν για να κολυμπήσουν, έπεσε μία βόμβα και τραυμάτισε τον Μικρό Πρίγκιπα. Ο Σ. δεν ήξερε τι να κάνει, πήρε τον πύραυλό του και γυρνούσε στο διάστημα. Κοίταζε αριστερά, κοίταζε δεξιά μήπως βρει κάποιο νοσοκομείο να τον πάει. Σταμάτησε σε έναν πλανήτη που κάποιος  φορούσε ένα καπέλο, που έγραφε ότι ήταν γιατρός. Ο Σ. τον ρώτησε αν έχει κλείσει. Εκείνος είπε όχι και έτσι ο Σ. του πήγε τον Μικρό Πρίγκιπα. Όταν ο γιατρός τον έκανε καλά, ξαναγύρισαν στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα και έπαιξαν σκάκι.  Δεν πήγαν πάλι για μπάνιο, για να μην φύγει το αυτοκόλλητο που έβαλε ο γιατρός. Ο Σ. θα μείνει για πάντα με τον Μικρό Πρίγκιπα, γιατί χωρίς αυτόν και τη βοήθειά του ο Μικρός Πρίγκιπας δεν θα είχε γίνει καλά τότε που τον χτύπησε η βόμβα.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΧΩΡΙΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ: Ο  Μικρός  Πρίγκιπας  με το Κοριτσάκι παίρνουν τα ποδήλατά τους και πηγαίνουν μαζί στο λουνα-παρκ, που υπάρχει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Εκεί έχουν έρθει με πύραυλο πολλά παιδάκια από άλλους πλανήτες, για να παίξουν. Στους δικούς τους πλανήτες δεν μπορούν να παίζουν. Οι γονείς τους δεν αγοράζουν παιχνίδια, για να μην τους ενοχλούν που βλέπουν ειδήσεις. Βλέπουν στις ειδήσεις συνέχεια τι συμβαίνει, ποιος πέθανε, αν σκοτώθηκε κάποιος. Στα παιδιά αρέσει να παίζουν, όχι οι ειδήσεις. Έτσι αποφασίζουν να μην γυρίσουν πίσω στους πλανήτες τους. Θα μένουν συνέχεια στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα με το λουνα-παρκ. Όταν τα παιδιά δεν ξαναγύρισαν, οι γονείς τους καταλαβαίνουν ότι έκαναν λάθος. Φεύγουν μερικοί από έναν πλανήτη και πηγαίνουν στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, για να ζητήσουν από τα παιδιά τους συγγνώμη και να  δώσουν από ένα φιλάκι και μια αγκαλίτσα. Τα παιδιά τους συγχωρούν και φεύγουν μαζί για τον πλανήτη τους. Από τότε οι γονείς σε αυτόν τον πλανήτη αγοράζουν στα παιδιά τους κούκλες, αυτοκινητάκια και σοκολάτες. Στους άλλους πλανήτες πήγαιναν και αγόραζαν παιχνίδια για τα παιδιά τους και τα περίμεναν να γυρίσουν. Τηλεφωνούσαν στα κινητά των παιδιών και έλεγαν ότι έχουν αγοράσει παιχνίδια. Έτσι γύρισαν στα σπίτια τους και τα παιδιά από τους άλλους πλανήτες και έπαιζαν με τα παιχνίδια. Μερικές φορές που τα παιχνίδια χαλάνε, οι γονείς δεν παίρνουν άλλα παιχνίδια στα παιδιά τους. Τα παιδιά που μένουν χωρίς παιχνίδια, πηγαίνουν πάλι στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Ο Μικρός Πρίγκιπας και το Κοριτσάκι είναι πολύ χαρούμενοι που ξαναβλέπουν τα παιδιά. (Ομαδική αφήγηση)

 

ΣΤΟ ΚΑΡΟΤΣΑΚΙ  ΜΕ  ΣΠΑΣΜΕΝΟ  ΠΟΔΙ:   Ο Μικρός Πρίγκιπας και το Κοριτσάκι βρίσκονται στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Πήραν τηλέφωνο ένα φίλο τους από τη γη, τον Κλοντιάν, για να ανέβει να παίξει μαζί τους κρυφτό. Είχαν γνωριστεί στη γη, σε ένα λούνα-παρκ. Ο Μικρός Πρίγκιπας  πήγαινε εκεί με το Κοριτσάκι, που το γνώριζε πολλά χρόνια.  Είχαν συναντηθεί σε ένα νοσοκομείο για παιδιά. Ο Μικρός Πρίγκιπας είχε κάνει τρεις ρόδες σε ένα πάρτι κι έπεσε και έσπασε το πόδι του. Στο νοσοκομείο το έδεσαν και τον έβαλαν σε καροτσάκι. Το Κοριτσάκι σκέφτηκε να τον βοηθήσει. Έσπρωχνε το καροτσάκι του και τον πήγε να μείνει στο σπίτι της. Το Κοριτσάκι είχε στην τσάντα του σπόρους. Τους φύτεψε στο χώμα και τους έριχνε νερό. Έτσι φύτρωσαν σιγά-σιγά και φτιάχτηκε ένας κήπος. Στον Μικρό Πρίγκιπα άρεσε πολύ και είπε στο Κοριτσάκι «είναι τέλειος αυτός ο κήπος». Όμως τα δύο παιδιά έφυγαν για τον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, γιατί είχε αφήσει το κινητό του εκεί. Θα μείνουν σε αυτόν τον πλανήτη για καιρό, για να μην τους ενοχλεί ο ήλιος. Μόνον  όταν ο ήλιος θα σταματήσει να καίει τόσο, θα επιστρέψουν στη γη. (Ομαδική αφήγηση)

 

Ατομικές  αφηγήσεις:

1. Πήγα στο φεγγάρι πετώντας κι εκεί συναντήθηκα με τον Μικρό Πρίγκιπα. Παίξαμε μαζί στην Παιδική Χαρά του φεγγαριού. Βρήκαμε εκεί κι άλλα παιδιά από άλλους κόσμους και πλανήτες. Γίναμε φίλοι τους και παίξαμε μαζί τους.  Η Παιδική Χαρά αυτή είναι καινούργια. Την έφτιαξε το φεγγάρι, γιατί σκέφτηκε ότι αν το έκανε αυτό, ο Μικρός Πρίγκιπας θα του έδινε βραβείο. Το φεγγάρι ήξερε ότι είχα πει στο Μικρό Πρίγκιπα να συναντηθούμε εκεί για να παίξουμε και κατάλαβε ότι θα άρεσε πολύ του Μικρού Πρίγκιπα να υπάρχει παιδική χαρά (Ατομική αφήγηση).

2. Ο Μικρός Πρίγκιπας ήρθε και με βρήκε στο σπίτι μου. Φορέσαμε στολές αστροναυτών. Η μαμά μου μάς έδωσε να φάμε τοστ, ζελέ και μπισκότα. Ύστερα ανεβήκαμε στο ποδήλατό μου. Εγώ κάθισα μπροστά κι εκείνος από πίσω και με κρατούσε. Τότε πάτησα ένα κουμπί που έχει το ποδήλατο και άνοιξαν αμέσως φτερά. Το ποδήλατο ταξίδευε στο διάστημα. Φτάσαμε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Εκεί ήρθαν μερικοί εξωγήινοι να μας επισκεφτούν. Αφού μας είπαν τα ονόματά τους και τους γνωρίσαμε, τους κεράσαμε κι αυτούς (Ατομική αφήγηση).

3. Με την αδερφή μου μυρίζουμε τα λουλούδια στο βάζο που είναι στο σπίτι μας. Ο Μικρός Πρίγκιπας περνά απέξω. Θέλει κι αυτός να μυρίσει τα λουλούδια μας, για να ξέρει τι άρωμα έχουν. Είναι περίεργος αν θα μυρίζουν σαν το δικό του λουλούδι που είναι κόκκινο, επειδή τα δικά μας είναι ροζ. Όταν τα μυρίζει, μας λέει ότι έχουν το ίδιο άρωμα με το λουλούδι του. Έτσι μένει εκεί, για να τα μυρίσει κι άλλο. Όταν του λέω ότι έχω ένα δικό μου ζωάκι, μού ζητάει να το δει. Βλέπει το περιστέρι μου αλλά ούτε τότε φεύγει. Του έχω πει πως η μαμά μου έχει μέσα στην κοιλιά της μωράκι. Θα περιμένει να το δει κι αυτό. Θέλει πρώτα να γεννηθεί το μωρό κι ύστερα να φύγει (Ατομική αφήγηση) .

4. Με τη γιαγιά μου πήγαμε στη θάλασσα με το αυτοκίνητο. Κάναμε μπάνιο κι ύστερα καθίσαμε στην παραλία και φάγαμε μπανάνες και άλλα φρούτα. Δεν υπήρχε εκεί άλλος κόσμος. Είδαμε μόνο μια βάρκα που ερχόταν στην παραλία. Μέσα ήταν μόνος του ο Μικρός Πρίγκιπας κι έκανε κουπί. Ήρθε κοντά μας. Κρατούσε σοκολάτες. Με ρώτησε «Έχεις πλαστελίνη;»  Πήρα τις σοκολάτες και του έδωσα πλαστελίνη. ‘Εφυγε με τη βάρκα, για να πάει στο νησί που περίμενε ο φίλος του. Εκεί είχαν αφήσει το διαστημόπλοιό τους. Με αυτό θα φύγουν για τον πλανήτη του Μικρού πρίγκιπα, που θα παίζουν με την πλαστελίνη (Ατομική αφήγηση).

5. Συνάντησα τον Μικρό Πρίγκιπα στον πλανήτη του. Έφτασα εκεί με το αεροπλάνο μου. Μού έδωσε η μαμά μου χρήματα, για να αγοράσω το αεροπλάνο και να πάω με αυτό στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα να τον δω. Όταν έφτασα εκεί ο Μικρός Πρίγκιπας δεν με περίμενε, ήταν έκπληξη. Μού είπε μπράβο για το αεροπλάνο μου. Μού ζήτησε να πάμε στην παιδική χαρά. Αλλά εγώ δεν ήθελα. Έχω ξαναπάει εκεί και ξέρω ότι η κούνια είναι σπασμένη. Θα μείνω για πάντα κοντά στον Μικρό Πρίγκιπα, για να παίζουμε μαζί (Ατομική αφήγηση).

 

6. Συναντηθήκαμε με το Κοριτσάκι και τον Μικρό Πρίγκιπα εκεί που πουλάνε παπούτσια. Εγώ ήμουν εκεί με τη μαμά και τον αδερφό μου.   Ο αδερφός μου είχε πάρει παπούτσια και περιμέναμε στο ταμείο. Τότε ήρθαν τα δύο παιδιά, για να αγοράσει παπούτσια το Κοριτσάκι.   Ο Μικρός Πρίγκιπας μου λέει «Είσαι πάρα πολύ όμορφη. Θέλεις να γίνουμε φίλοι;» Είπα ναι και το Κοριτσάκι μου ζήτησε να γίνουμε και μαζί φίλες.  Απέξω από το μαγαζί περίμενε ο θείος μου με το αυτοκίνητο. Έφυγαν μαζί του η μαμά μου κι ο αδερφός μου κι εγώ έμεινα, για να φύγω με τους καινούριους φίλους μου. Το Κοριτσάκι διάλεξε τα ροζ παπούτσια με τις πεταλούδες. Είχαν ξεχάσει να πάρουν χρήματα. Έτσι έδωσα εγώ μερικά χρήματα που είχα στην τσέπη μου και αγοράσαμε τα παπούτσια. Μετά πήγαμε με τα πόδια στο σπίτι μου. Παίξαμε με τα παιχνίδια μου και ήπιαμε χυμό πορτοκάλι και φράουλα, που είχε ετοιμάσει η μητέρα μου. Κοιμηθήκαμε μαζί και την άλλη μέρα τα παιδιά έφυγαν για το κάστρο που μένουν. Με έχουν καλέσει και μένα να πάω μεθαύριο στο κάστρο. Πηγαίνω εκεί με το λεωφορείο. Παίζουμε με τα παιχνίδια και κάνουμε βόλτες στον κήπο, για να βλέπουμε τις μέλισσες. Κάθε Πέμπτη ή Παρασκευή θα πηγαίνω στο κάστρο να παίζουμε με τον Μικρό Πρίγκιπα και το Κοριτσάκι. (Ατομική αφήγηση)

7. Με το Μικρό Πρίγκιπα και το Κοριτσάκι συναντηθήκαμε σ’ ένα λιβάδι. Όταν εγώ πήγα να μαζέψω λουλούδια, οι άλλοι δύο ήταν εκεί. Τα λουλούδια τα μαζεύω, για να στολίζω τα βάζα στο εστιατόριό μου. Αυτό το εστιατόριο έχει το όνομα ΑΓΑΠΗ και είναι δίπλα σ’ αυτό το  λιβάδι. Στο εστιατόριο είχα γνωρίσει το Μικρό Πρίγκιπα και το Κοριτσάκι. Η φίλη μου η Ιωάννα τους είχε μιλήσει για το εστιατόριό μου κι έτσι έρχονταν εκεί για να τρώνε το αγαπημένο τους φαγητό, πατάτες τηγανητές με κρέας.  Όταν βρεθήκαμε στο λιβάδι, μου είπαν «κάναμε μια βολτίτσα εδώ, για να πάρουμε αέρα». Αλλά ο  Μικρός Πρίγκιπας είχε αγχωθεί τι ώρα θα πάνε σπίτι. Ήθελαν να φύγουν με το αεροπλάνο. Θα πάνε στο Παρίσι με το Κοριτσάκι, για να δουν τον πύργο του Άιφελ.  Για να προλάβουν, δεν θα περάσουν από το εστιατόριο. Έτσι τους στέλνω εγώ φαγητό στο σπίτι πριν φύγουν. Το σπίτι που μένουν, το έφτιαξε ο Μικρός Πρίγκιπας για να μείνουν με το Κοριτσάκι που έχασε τον κήπο του. Είναι απέναντι από τη θάλασσα. Όταν ο Μικρός Πρίγκιπας και το Κοριτσάκι γυρίζουν από το Παρίσι, περνάνε από το εστιατόριο, για να με δουν. Μού λένε ότι ήταν πάρα πολύ ωραία στο Παρίσι. Μετά έφυγαν για το σπίτι τους κι έφυγα κι εγώ από το εστιατόριο, για να πάω για ύπνο.  (Ατομική αφήγηση)

8. Είδα  τον  Μικρό  Πρίγκιπα  να  περνά  έξω  από  το  σπίτι  μου  και  κατέβηκα,  για  να  γνωριστούμε.  Κανονίσαμε  να  συναντιόμαστε  τα  Σαββατοκύριακα  και  να  πηγαίνουμε  μαζί  εκδρομές.  Σε  κάθε  εκδρομή  ανεβαίνουμε  κάπου  ψηλά,  για  να  κοιτάζουμε  από  εκεί  τη  θέα.  Ο  Μικρός  Πρίγκιπας  κάθε  φορά  έρχεται  με  άλλο  κορίτσι.  Αυτός  μπορεί  να  γνωρίζει  εύκολα  κορίτσια,  επειδή  είναι  πρίγκιπας  και  όλες  θέλουν  να  είναι  μαζί  του.  Μία  φορά  έφερε  το  Κοριτσάκι.  Το  γνώριζε  από  καιρό.  Πήγαινε  και  το  έβρισκε  στον  κήπο  του.  Εγώ  συμπαθώ  όλα  τα  κορίτσια  που  έχει  φέρει  μαζί  του  ο  Μικρός  Πρίγκιπας.  Μια  μέρα  γνώρισα  κι  εγώ  μόνος  μου  ένα  κορίτσι  κι  από  τότε  στις  εκδρομές  αυτό  το  κορίτσι  έρχεται  πάντα  μαζί  μας.  Γυρίζουμε  και  οι  τέσσερις  παντού  στην  Ελλάδα  αλλά  ποτέ  δεν  πάμε  σε  άλλες  χώρες.  Τον  Μικρό  Πρίγκιπα  δεν  τον  αφήνουν  οι  λιμενικοί  να  ταξιδεύει.  Του  λένε  ότι  οι  πρίγκιπες  δεν  πρέπει  να  μπαίνουν  σε  πλοίο.  Το  καλύτερο  που  έχουμε  κάνει,  είναι  που  μια  φορά  σκαρφαλώσαμε  ψηλά  στα  βράχια  και  φτάσαμε  στην  κορυφή  και  μάς  άρεσε  πολύ  από  εκεί  η  θέα. (Ατομική αφήγηση)

9. Τον πύραυλο του Μικρού Πρίγκιπα μου τον έφερε ένας φίλος του, για να ταξιδέψω στον πλανήτη του. Περνούσα από όλους τους πλανήτες και  σε έναν πλανήτη είδα τον αριθμό του σπιτιού του. Τον ήξερα γιατί αυτός ο αριθμός είναι γραμμένος μέσα στον πύραυλο. Κατέβηκα από τον πύραυλο και χτύπησα την πόρτα του σπιτιού. Αλλά δεν με άκουγε. Έτσι τον πήρα τηλέφωνο και μου άνοιξε. Φύγαμε με τον πύραυλο, για να κάνουμε μαζί  διακοπές στη γη. Πήγαμε σε μια παραλία που ήξερα, και στήσαμε τη σκηνή μας στα βότσαλα. Είχαμε μαζί μας σάντουιτς, για να τρώμε. Όταν οι διακοπές μας τελείωσαν, ο Μικρός Πρίγκιπας πήγε με τον πύραυλο πίσω στον πλανήτη του. Εγώ όμως δεν έφυγα,  γιατί ήρθε κοντά μου το Κοριτσάκι. Θέλω να μείνω για να το προσέχω. Περνάμε ωραία εδώ. Φτιάχνουμε κάστρα με τα βότσαλα. Παίζουμε κρυφτό και κυνηγητό. (Ατομική αφήγηση)

 

11. Ο  Μικρός  Πρίγκιπας  και  το  Κοριτσάκι  έρχονται  σπίτι  μου  κάθε  μέρα,  για  να παίζουμε.  Εδώ  στη  γη  δεν  έχουν  κανέναν  άλλο, ξέρουν  μόνο  εμένα. Πρώτα  εγώ με  το  Κοριτσάκι  παίζουμε  με  τις  κούκλες  μου.  Η  αγαπημένη  του  κούκλα  είναι  η  σούπερ  ντίβα  και  η  δική  μου  αγαπημένη  κούκλα  είναι  η  Μπάρμπι. Ο  Μικρός  Πρίγκιπας ζωγραφίζει μέχρι  να  τελειώσουμε.  Ύστερα  παίζουμε  όλοι  μαζί  κρυφτό  στην  αυλή  μου.  Όταν  νυχτώνει,  τα  δύο  παιδιά  γυρίζουν  στον πλανήτη  του  Μικρού  Πρίγκιπα,  για  να  κοιμηθούν. Εγώ  δεν  έχω  πάει  ποτέ  στον  πλανήτη  του,  γιατί  του  Μικρού  Πρίγκιπα  του  αρέσει  να  παίζουμε  στο  δικό  μου  σπίτι.  (Ατομική αφήγηση)

12. Ο Γιώργος φιλοξενεί τον Μικρό Πρίγκιπα στο σπίτι του. Είχαν γνωριστεί όταν ο Γιώργος ταξίδεψε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, για να τον συναντήσει. Του είχε μιλήσει γι’ αυτόν ένας φίλος του από το σχολείο κι ύστερα είδε τον Μικρό Πρίγκιπα στην τηλεόραση. Όταν ο Γιώργος έφτασε εκεί, ρώτησε τον Μικρό Πρίγκιπα αν θέλει να γίνουν φίλοι κι εκείνος του απάντησε «ναι». Έπαιξαν μπάλα, μπάσκετ, κρυφτό και κυνηγητό. Οι γονείς του Γιώργου τον αφήνουν τα Σαββατοκύριακα που δεν έχει σχολείο, να πηγαίνει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Αυτή τη φορά τον έχει καλέσει ο Γιώργος στο σπίτι του. Πηγαίνουν βόλτα, για να γνωρίσει ο Μικρός Πρίγκιπας κι άλλους ανθρώπους. Και με μερικούς γίνονται φίλοι. Έτσι ο Γιώργος με τον Μικρό Πρίγκιπα πηγαίνουν και στον κήπο που ζει το Κοριτσάκι. Ο κήπος έχει ξαναφτιαχτεί. Στον Μικρό Πρίγκιπα αρέσει πολύ αυτός ο κήπος και ζητάει από το Κοριτσάκι να μείνουν μαζί εκεί, για να κάνει διακοπές. Όταν βγαίνει ο ήλιος, πιάνουν τα εντομάκια κι ύστερα τα αφήνουν πάλι ελεύθερα. Τη μια φορά κάνει κούνια ο Μικρός Πρίγκιπας και την άλλη φορά κάνει κούνια το Κοριτσάκι. Το Χειμώνα παίζουν χιονοπόλεμο κι όταν κρυώνουν, μπαίνουν στο σπιτάκι. Πηγαίνουν κι ο Γιώργος με τους φίλους του τα Σαββατοκύριακα, για να τους δουν. (Ατομική αφήγηση)

Συμπεράσματα

Οι στόχοι που θέσαμε αναφορικά με το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιτεύχθηκαν στο σύνολό τους, όπως αποδεικνύεται από την παράθεση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, δηλαδή των παιδικών αφηγήσεων. Το ενδιαφέρον για το πρόγραμμα διατηρήθηκε αδιάπτωτο σε όλη τη διάρκειά του. Η ανυπομονησία των νηπίων να έρθει η σειρά τους, ήταν τέτοια που κάθε φορά που ολοκλήρωναν μια ιστορία, κατέφευγαν στην καρτέλα όπου αναγραφόταν η σειρά των ονομάτων τους με βάση την προηγηθείσα κλήρωση, για να διαπιστώσουν πόσο πλησίαζε η μέρα για τη δική τους συνάντηση με τον Μικρό Πρίγκιπα.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι το ότι όλα τα νήπια-ακροατές παρακολουθούσαν με τεράστιο ενδιαφέρον τις αφηγήσεις των συμμαθητών τους, γεγονός που αποδεικνύεται από την πλήρη συνάφεια, την αλληλουχία, τη συσχέτιση ανάμεσα στις συμμετοχές όλων των νηπίων στην ίδια ομαδική αφήγηση.
Στην ελεύθερη απασχόληση, που συνιστά μέρος του ημερήσιου προγράμματος, αλλά και στα κενά ανάμεσα στις προγραμματισμένες δραστηριότητες, οι ερωταποκρίσεις μεταξύ των νηπίων, οι οποίες αναφέρονταν στο θέμα του προγράμματος, αναδείχθηκε σε μία από τις προσφιλέστερες δραστηριότητες. Το νήπιο μάλιστα το οποίο ρωτούσε το συμμαθητή του, υποδυόταν ότι κατέγραφε τις απαντήσεις, μιμούμενο την καταγραφή από τη δασκάλα. Οι δε ερωτήσεις ήταν πλήρως σχετικές με τις απαντήσεις που είχαν προηγηθεί. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θεωρούμε ότι θα μπορούσε άνετα να υλοποιηθεί σε οποιοδήποτε νηπιαγωγείο, καθώς και στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, δίνοντας την ευκαιρία στους μικρούς μαθητές να εκφράσουν την αισιοδοξία τους για την εκπλήρωση της επιθυμίας του πιλότου να επιστρέψει ο Μικρός Πρίγκιπας στη Γη, καθώς και της επιθυμίας του Μικρού Πρίγκιπα να γνωρίσει περισσότερους φίλους και έτσι να επικοινωνήσουν ουσιαστικότερα με τους συμμαθητές τους αλλά και με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους, μέσω της ηλεκτρονικής ή έντυπης παρουσίασης του προγράμματος.

Η εισήγηση στο συνέδριο

Περίληψη

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Κάπου θα συναντηθούμε… στο ίδιο σύμπαν ζούμε» σχεδιάστηκε για νήπια.  Υλοποιήθηκε με μαθητές δημόσιου νηπιαγωγείου κατά το σχ. έτος 2016-2017.  Βασίζεται στο λογοτεχνικό πρότυπο του Μικρού Πρίγκιπα του Εξυπερύ. Όπως ο Μικρός Πρίγκιπας, ο κύριος ήρωας του ομώνυμου βιβλίου συναντήθηκε στην έρημο με τον πιλότο-αφηγητή του έργου,  έτσι και κάθε νήπιο φαντάστηκε και παρουσίασε στους συμμαθητές του μια παρόμοια δική του συνάντηση με τον λογοτεχνικό ήρωα. Απαντώντας στις ερωτήσεις του εκπαιδευτικού, καθόρισε επίσης τις περιστάσεις και την αιτία αυτής της συνάντησης. Στόχος του προγράμματος να συνεχίσουν τα νήπια την αφήγηση του έργου, σύμφωνα με την επιθυμία τους. Η επιθυμία των νηπίων είναι κοινή και συνίσταται στην επιλογή της αισιόδοξης αφηγηματικής εκδοχής, η οποία περιλαμβάνει  την επιστροφή του Μικρού Πρίγκιπα στη Γη και τη συνάντησή του και με άλλους ανθρώπους.

 

Εισαγωγή

Η  δημιουργικότητά μας κατά την αναγνωστική διαδικασία( Iser 1990, σσ.44-45), σε συνδυασμό με την τεράστια παιδαγωγική δύναμη της λογοτεχνίας, εφόσον μας μεταδίδει εμπειρίες, βιώματα (ό. π., σσ. 104, 281) υπαγορεύουν το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επικεντρώνονται σε λογοτεχνικά κείμενα. Το λογοτεχνικό πρότυπο συνιστά το δυνατότερο ερέθισμα της παιδικής –και όχι μόνο- φαντασίας (Ηλία, 2004, σ. 167). Εμπνέει, απογειώνει, απελευθερώνει δυνάμεις και ικανότητες. Η ταύτιση με τα λογοτεχνικά πρόσωπα (Booth, 1987, σσ. 278-281, 378) προσφέρει τη δυνατότητα να συμμετέχεις προσωπικά στις αφηγηματικές καταστάσεις, να αντιδράς συγκινησιακά σε αυτές και να εκφράζεις χωρίς αναστολές τον εαυτό σου, αναφερόμενος στα συναισθήματα και τις προσδοκίες που σου προξενεί το λογοτέχνημα (Ηλία, 2007, σ. 20).
Η φαντασία των νηπίων ειδικότερα, όταν τροφοδοτείται από λογοτεχνικά κείμενα, γίνεται ανεξάντλητη, γεγονός που αποτυπώνεται σε σχετική έρευνα που πραγματοποίησα στο παρελθόν με μαθητές Νηπιαγωγείου, Α΄, Β΄ και Γ΄ Δημοτικού (Ηλία, 2006, σσ. 20-25).   Καθώς δε το κυρίαρχο στοιχείο της παιδικής φύσης είναι η ανάγκη και η διάθεση για παιχνίδι (Χουιζίνγκα, 1989, σσ. 20-28), φροντίζουμε  να προσδώσουμε στο εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα παιγνιώδη διάσταση (Ποσλανιέκ, 1992, σ. 18).   Το τρίτο στοιχείο του προγράμματος είναι ότι εκφράζει απολύτως τους συμμετέχοντες. Σχεδιάστηκε αποκλειστικά από το δάσκαλο της τάξης όπου υλοποιείται, και προσαρμόστηκε στο συγκεκριμένο μαθητικό δυναμικό. Έτσι τόσο ως προς το σχεδιασμό όσο και ως προς την υλοποίησή του απηχεί τα χαρακτηριστικά, τις κλίσεις, τις προτιμήσεις και τις διαθέσεις του συνόλου των μελών της σχολικής τάξης όπου εκτυλίσσεται, μαθητών και δασκάλου.

 

Ταυτότητα του προγράμματος

Η  εκπαιδευτική μας  δράση   για το σχ. έτος  2016-2017 πραγματοποιείται  αποκλειστικά στο πλαίσιο του προαιρετικού προγράμματος του Νηπιαγωγείου, που αναπτύσσεται  από  τη  μία μ.μ. έως τις τέσσερις  μ.μ.  στο 1^ο   Νηπιαγωγείο Ασπροπύργου. Οι συμμετέχοντες μαθητές είναι δεκαεπτά, από τους οποίους οι δέκα είναι κορίτσια, οι τρεις είναι προνήπια, οι δύο έχουν συμμετάσχει και κατά την περσινή χρονιά σε ανάλογα εκπαιδευτικά προγράμματα, ένας δεν γνωρίζει σχεδόν καθόλου την ελληνική γλώσσα και  ένας επαναφοιτά, επειδή αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα άρθρωσης.

 

Στόχοι  του εκπαιδευτικού προγράμματος

Συνεργασία του συνόλου των μαθητών για την επίτευξη ενός κοινού,  ομαδικά αποδεκτού σκοπού ( την εκπλήρωση και της επιθυμίας του Μικρού Πρίγκιπα και της επιθυμίας του πιλότου )

Τοποθέτηση  του  κάθε νηπίου στο επίκεντρο  της ομάδας των συμμαθητών του και κατ’ επέκταση  προώθηση της επαφής και επικοινωνίας  μεταξύ όλων των νηπίων.

Συνειδητοποίηση  των λογοτεχνικών έργων και ηρώων ως διαχρονικών  και οικουμενικών σημείων αναφοράς.

Εξοικείωση με το παγκόσμιο λογοτεχνικό πρόσωπο-σύμβολο του Μικρού Πρίγκιπα και  μύηση  στις πολιτισμικές, ανθρωπιστικές αξίες που ενσαρκώνει.

Η  λεκτική ανάπτυξη  και  ειδικότερα η καλλιέργεια  της  αφηγηματικής  ικανότητας .

Η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.

Η κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό.

Καλλιέργεια  της  φιλαναγνωσίας, ως  συνέπεια  της  απόλαυσης  που  προσφέρει  ο  δημιουργικός  ρόλος του αναγνώστη.

Μεθόδευση

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αναφέρεται στον Μικρό Πρίγκιπα του Εξυπερύ σαν λογοτεχνικό πρότυπο και παγκόσμιο σύμβολο της παιδικής αθωότητας (Ηλία, 2012, σσ. 45-46).  Ο τίτλος  που δώσαμε στην εκπαιδευτική δράση μας  «Κάπου θα συναντηθούμε…  στο ίδιο σύμπαν ζούμε», συνιστά παράφραση  του ρεφραίν γνωστού τραγουδιού (Δεν μπορεί, δεν μπορεί,/κάπου θα συναντηθούμε./ Δεν μπορεί, δεν μπορεί,/ στο ίδιο σπίτι ζούμε). Ενώ όμως στο τραγούδι το χιούμορ (Βελουδή, 1983, σ. 45) προκύπτει  από το γεγονός ότι αδυνατούν να συναντηθούν μεταξύ τους δύο άνθρωποι που κατοικούν στο ίδιο σπίτι, στον τίτλο του προγράμματος το χιούμορ απορρέει από τον τρόπο που αναφερόμαστε στο σύμπαν. Αν και  αυτό είναι απέραντο, το αντιμετωπίζουμε σαν να επρόκειτο για μια γειτονιά.  Αυτή δε η θεώρηση του σύμπαντος  βασίζεται στο γεγονός ότι σε αυτό κατοικεί  ένα  ιδιαίτερα αγαπητό μας πρόσωπο, ο Μικρός Πρίγκιπας, ήρωας του Εξυπερύ, που ταξίδεψε από το μακρινό πλανήτη του έως τη γη μας, για να αποκτήσει φίλους. Στην τάξη μας  γνωρίσαμε την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα μέσα από  αφήγηση, που συνοδεύτηκε όχι μόνο από τις εικόνες του ίδιου του συγγραφέα αλλά και από τις πρόσφατες και εντυπωσιακότερες της ιταλίδας εικονογράφου Laura Zannoni , στη σύγχρονη ιταλική έκδοση  Rusconi  Libri S. p. A. Αυτό που προβλημάτισε περισσότερο τα νήπια από την ιστορία του Μικρού Πρίγκιπα, είναι η επιστροφή του  στον πλανήτη του. Εστίασαν ιδιαίτερα την προσοχή τους στον τρόπο που ο ήρωας επέλεξε για να ξαναγυρίσει  εκεί,  στη «βοήθεια» δηλαδή που του πρόσφερε το δηλητηριώδες φίδι, δαγκώνοντάς τον. Ως συνέπεια της επίδρασης που είχε στα νήπια το συγκεκριμένο αφηγηματικό σημείο, δώσαμε μεγάλη έμφαση στον επίλογο του Εξυπερύ, όπου ο αφηγητής  παρακαλεί  τους αναγνώστες, αν συναντήσουν το Μικρό Πρίγκιπα, να του γράψουν αμέσως πως ξαναγύρισε, για να πάψει να είναι λυπημένος (Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου, 1993, σσ. 81-85).  Τα νήπια δέχτηκαν με ενθουσιασμό και χαρά την πρότασή μας  να αφηγηθούν  στον πιλότο του έργου του Εξυπερύ δικές τους συναντήσεις με τον Μικρό Πρίγκιπα, προκειμένου να τον κάνουν χαρούμενο. Πέρα ωστόσο από την επιβεβαίωση των νηπίων προς τον πιλότο για την επιστροφή του Μικρού Πρίγκιπα στη Γη, τα νήπια με τις αφηγήσεις τους επιδίωξαν  παράλληλα να συμβάλλουν προσωπικά  στην πραγματοποίηση  της επιθυμίας του μικρού Πρίγκιπα να γνωρίσει φίλους.

Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης του έργου του Εξυπερύ,  οι μαθητές προχώρησαν τόσο σε ομαδικές όσο και σε ατομικές αφηγήσεις (Huck κ. ά., 1979, σσ. 679-713 και Μπαρντώ, 1990, σ. 27) με θέμα τις δικές τους συναντήσεις  με τον Μικρό Πρίγκιπα. Η σειρά των συναντήσεων καθορίστηκε από τον παράγοντα τύχη. Το αποτέλεσμα της κλήρωσης καταγράφηκε σε έναν πίνακα, όπου κάθε ονόματος προηγήθηκε η αρίθμηση, που αναφερόταν στη σειρά με την οποία κληρώθηκε.  Τις αφηγήσεις κατέγραφε ο δάσκαλος είτε χειρόγραφα είτε στον υπολογιστή.  Η διαδικασία απ’ την οποία προέκυψαν τα παιδικά κείμενα είναι αυτή των ερωταποκρίσεων. Ο δάσκαλος, που είναι ένας πολύ προσεκτικός ακροατής, διατύπωνε ερωτήσεις, διευκρινιστικές συνήθως, σε σχέση με τις προηγούμενες απαντήσεις που έχει λάβει  (Pascucci και Rossi, 2002, σσ. 16-23). Είναι αυτονόητο πως όσο πληρέστερες είναι οι απαντήσεις των νηπίων τόσο περιορίζεται ο αριθμός των ερωτήσεων του δασκάλου, σύμφωνα με τη διδακτική αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης (Ματσαγγούρας, 2001, σσ. 180-182, 199-203). Για κάθε νήπιο, προηγήθηκε ομαδική αφήγηση των συμμαθητών του, αναφορικά με αυτήν τη συνάντηση και ακολούθησε η ατομική αφήγησή του με το ίδιο θέμα. Έτσι όλα τα νήπια έγιναν οι συμπρωταγωνιστές του Μικρού Πρίγκιπα όχι μόνο στη δική τους αφήγηση αλλά και σε αυτή των συμμαθητών τους, που τα αφορούσε. Όταν ολοκληρωνόταν κάθε ομαδική αφήγηση, τα νήπια έδιναν συλλογικά σε αυτήν έναν τίτλο.

Προαναγγείλαμε  στα νήπια τη δημοσίευση  των αφηγήσεων  τους στο ιστολόγιο του νηπιαγωγείου, προκειμένου αυτό να λειτουργήσει ως επιπλέον κίνητρο για τη συμμετοχή τους στη δράση. Επιπλέον δείξαμε στα νήπια αναρτημένα στο ιστολόγιο του νηπιαγωγείου μας ομαδικά και ατομικά κείμενα μαθητών προηγούμενων ετών,  διαβεβαιώνοντάς τα ότι μπορεί να  διαβαστούν από ανθρώπους σε ολόκληρη τη γη.  Η σταθερή επιλογή μας  για πολύπλευρη ανάδειξη και αξιοποίηση των παιδικών ιστοριών (Ηλία και Ματσαγγούρας, 2006, σσ. 312-313), διαπιστώθηκε από τα νήπια και στη συνέχεια μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος.

Αποτελέσματα

Εντελώς ενδεικτικά εδώ παρατίθενται οι πρώτες αφηγήσεις, με βάση την κλήρωση. Προηγούνται οι ομαδικές αφηγήσεις και ακολουθούν οι ατομικές.

Ομαδικές αφηγήσεις

ΠΑΡΕΑ  ΜΕ  ΤΟ  ΜΙΚΡΟ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ   ΣΤΟ  ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Ο Μικρός Πρίγκιπας πέταξε από τον πλανήτη του ένα γράμμα στη γη, που έγραφε ότι θέλει να συναντήσει το Μάριο. Ο Μικρός Πρίγκιπας παρακολουθεί από τον πλανήτη του όλους τους ανθρώπους και αυτές τις μέρες παρακολουθεί ειδικά το Μάριο. Θέλει να συναντηθεί με όλους, για να γίνουν φίλοι.  Ο Μάριος όταν πήρε το γράμμα, ανέβηκε στο διαστημόπλοιο, για να φτάσει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Μέσα στο διαστημόπλοιο ο Μάριος βρήκε το τριαντάφυλλο του Μικρού Πρίγκιπα. Ένας κλέφτης που είχε διαβάσει το γράμμα, έκλεψε από το διάστημα το διαστημόπλοιο και το πήγε έξω από το σπίτι του Μάριου. Ο ίδιος κλέφτης είχε γίνει αόρατος κι είχε κλέψει και το τριαντάφυλλο. Όταν έφτασε ο Μάριος στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, ο Μικρός Πρίγκιπας τον ρώτησε πώς περνάει στη γη. Ο Μάριος είπε ότι περνάει όμορφα και θα επιστρέψει για να είναι κοντά στους γονείς του που αγαπάει, και για να παίζει με τους φίλους του. Τότε ο Μικρός Πρίγκιπας σκέφτηκε πριν φύγει ο Μάριος, να πάνε οι δυο τους πετώντας μέχρι το φεγγάρι, για να κάνουν φίλους τους αστροναύτες που θα βρουν εκεί. Οι τρεις αστροναύτες που ήταν στο φεγγάρι, έβλεπαν τα δύο παιδιά να φτάνουν πετώντας και είπαν «ας τους κάνουμε φίλους, αφού κατάφεραν κάτι πολύ δύσκολο, να φτάσουν πετώντας εδώ». Ο Μικρός Πρίγκιπας είπε και στους αστροναύτες το σχέδιο του να γνωρίσει όλους τους ανθρώπους, επειδή πιστεύει ότι όλοι είναι καλοί και οι αστροναύτες συμφώνησαν μαζί του.

Ο  ΜΙΚΡΟΣ  ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ  ΜΟΙΡΑΖΕΙ  ΒΡΑΧΙΟΛΙΑ

Ο  Μικρός Πρίγκιπας πηγαίνει το πρωί έξω από το σπίτι της Ιωάννας, επειδή έχει έρθει η σειρά της να συναντηθεί μαζί του. Περίμενε απέξω ήσυχος, για να καταλάβει απ’ όσα θα άκουγε, αν η Ιωάννα ήταν στο σπίτι.  Όταν κατάλαβε ότι δεν την πρόλαβε, ακολούθησε το  άρωμά της, για να την βρει.  Η Ιωάννα με το μπαμπά της πριν από το σχολείο πέρασαν από το super-market για να πάρουν τυρί. Όταν ο μπαμπάς της πιάνει σειρά για το ταμείο, ο Μικρός Πρίγκιπας  την βρίσει μόνη της σε ένα διάδρομο και την πλησιάζει. Η Ιωάννα τον αναγνωρίζει αμέσως και τον ρωτάει αν θα ήθελε να της χαρίσει ένα βραχιόλι με την εικόνα του. Εκείνος της απαντάει ότι θα πρέπει να περιμένει να έρθει η νύχτα. Όταν η Ιωάννα κοιμάται, ονειρεύεται ότι ο Μικρός Πρίγκιπας είναι στο δωμάτιό της. Το κορίτσι αμέσως ξυπνάει. Ο Μικρός Πρίγκιπας έχει μπει στ’ αλήθεια μέσα στο δωμάτιο και μόλις η Ιωάννα ξυπνάει, αυτός κρύβεται, για να μην τον δει. Όταν την ξαναπαίρνει ο ύπνος, βγαίνει από την κρυψώνα του, την σηκώνει κοιμισμένη στην αγκαλιά του, την βάζει μέσα σε μια βάρκα και κάνει κουπί μέχρι που φτάνουν στη Μύκονο. Εκεί, ανάμεσα στα φύλλα ενός δέντρου έχει κρύψει το τελευταίο βραχιόλι. Όταν το φοράει στο χέρι της Ιωάννας, εκείνη ξυπνάει. Ο Μικρός Πρίγκιπας κάνει ξανά κουπί και πάνε με τη βάρκα πίσω. Την Ιωάννα την παίρνει πάλι ο ύπνος μέχρι να φτάσουν. Ο Μικρός Πρίγκιπας έχει κουραστεί πολύ και κοιμάται ολόκληρη την ημέρα μέχρι να νυχτώσει ξανά. Τότε βλέπει όνειρο μια νεράιδα, που του δίνει ένα κέρμα, γιατί έπεσε ένα δόντι του. Με αυτό το κέρμα ο Μικρός Πρίγκιπας θα αγοράσει κι άλλα βραχιόλια, αφού αυτό που χάρισε στην Ιωάννα ήταν το τελευταίο που είχε. Τα βραχιόλια τα αγοράζει από μια γυναίκα, που τα φτιάχνει με το γιο της σε μια σπηλιά. Ζωγραφίζουν πάνω το Μικρό Πρίγκιπα, γιατί θέλουν να τον δουν οι άνθρωποι που είναι τόσο όμορφος. Ο Μικρός Πρίγκιπας κάθε νύχτα μοιράζει τα βραχιόλια μόνο σε όσα παιδιά τον γνωρίζουν.

ΤΟ  ΔΟΝΤΙ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Η Μιχαέλα με τους γονείς της είχε πάει το Σάββατο στα μαγαζιά, για να ψωνίσει ρούχα. Ο Μικρός Πρίγκιπας τριγύριζε εκεί. Πεινούσε και έψαχνε ένα μέρος για να φάει.  Όπως προχωρούσε, γύρισε το κεφάλι του και την είδε. Είπε στη Μιχαέλα, αν μπορεί, να μιλήσουν λίγο οι δυο τους. Εκείνη όμως δεν ήθελε να απαντήσει, για να μην την ρωτήσουν οι γονείς της πού τον ξέρει. Αφού ο Μικρός Πρίγκιπας έφαγε κάτι, έτρεξε μήπως την προλάβει. Όταν είδε ότι είχε φύγει, γύριζε γύρω-γύρω, για να την βρει. Την είδε στο μπαλκόνι της να παίζει με μια φίλη της. Τότε ο Μικρός Πρίγκιπας έριξε στην πόρτα ένα λάσο που είχε μαζί του και την άνοιξε. Οι γονείς της έπιναν καφέ και ρώτησαν τη Μιχαέλα ποιος είναι. Αυτή τους είπε «Είναι ο Μικρός Πρίγκιπας που διαβάσαμε την ιστορία του στο σχολείο και θέλει να μιλήσουμε επειδή ξέρει ότι τον αγαπάω και τον εκτιμάω». Τότε οι γονείς την τον κέρασαν μπισκοτάκια. Όταν ο Μικρός Πρίγκιπας μπήκαν με τη Μιχαέλα στο δωμάτιό της, εκείνη του πάτησε το πόδι κατά λάθος. Ο Μικρός Πρίγκιπας γλίστρησε, έπεσε και χτύπησε το δόντι του. Πήγε στον οδοντίατρο κι εκείνος του έβαλε σιδεράκια. Άρεσαν στο Μικρό Πρίγκιπα και γελούσε το ίδιο όπως πριν. Όταν η Μιχαέλα τον είδε με τα σιδεράκια, του είπε ότι είναι πολύ όμορφος.

Ο  ΜΙΚΡΟΣ  ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ  ΣΤΟ  ΛΟΥΝΑ ΠΑΡΚ  ΚΑΙ  ΣΤΟ  ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Ο Μικρός Πρίγκιπας το Σάββατο πήγε στο λουνα  παρκ  κι εκεί συνάντησε τη Λάουρα.  Ήταν πολλά παιδιά σε αυτό το λουνα παρκ, γιατί έχει πάρα πολλά παιχνίδια. Ο Μικρός Πρίγκιπας όμως μίλησε μόνο στη Λάουρα, επειδή εκείνη γνώριζε, τα άλλα παιδιά τού ήταν  ξένα. Η Λάουρα είχε φύγει από τον πλανήτη της κι είχε κατέβει στη γη, επειδή εκεί έβρεχε συνέχεια. Κάποτε, η Λάουρα στον πλανήτη της είχε αφήσει για πολλή ώρα το φαγητό στη φωτιά και κάηκε το σπίτι της. Τότε η Λάουρα λυπήθηκε πολύ κι έτσι ο Μικρός Πρίγκιπας την πήρε στον πλανήτη του.  Όταν το σπίτι της επισκευάστηκε, την ειδοποίησαν στο κινητό κι εκείνη γύρισε στον πλανήτη της. Αλλά έχασε το κινητό της κι έτσι με τον Μικρό Πρίγκιπα επικοινωνούσε πια με το skype μέχρι που βρέθηκαν σε αυτό το λουνα παρκ. Ανέβηκαν στη ρόδα αλλά ο Μικρός Πρίγκιπας ζαλίστηκε. Η Λάουρα ειδοποίησε για να σταματήσουν τη ρόδα κι ύστερα πιάστηκαν χέρι-χέρι και ανέβηκαν στο ίδιο αλογάκι. Όταν κατέβηκαν κι από κει, η Λάουρα αγόρασε για το Μικρό Πρίγκιπα ένα μπαλόνι κι έπαιξαν με αυτό.  Μόλις βαρέθηκαν, ανέβηκαν σε ένα διαστημόπλοιο που με αυτό είχε φτάσει στη γη ένας εξωγήινος, για να γυρίσουν στους πλανήτες τους. Το οδηγούσε η Λάουρα  αλλά έπεσε πάνω στα σπίτια μας και τα  κατάστρεψε και το έδειξε η τηλεόραση. Έσπασε το αριστερό της χέρι κι ο Μικρός Πρίγκιπας την πήγε στο νοσοκομείο. Εκεί όμως κόλλησαν αρρώστια κι έτσι δεν έχουν φύγει ακόμα από τη γη.

Η  ΤΟΥΜΠΑ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Η  Κατερίνα  επισκέφτηκε  τον  Μικρό Πρίγκιπα στον πλανήτη του. Χρησιμοποίησε ένα διαστημόπλοιο, που της είχαν χαρίσει, για να πηγαίνει παντού. Η Κατερίνα όταν το πήρε, δεν το χρησιμοποιούσε, επειδή δεν ήξερε. Όταν είδε στην τηλεόραση πώς το οδηγούσαν, έμαθε κι αυτή. Τότε το πήρε και πήγε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Πάρκαρε το διαστημόπλοιο στο παρκινγκ που είχε ο Μικρός Πρίγκιπας δίπλα στο σπίτι του. Αυτό το παρκινγκ το είχε χτίσει για τα διαστημόπλοια των φίλων του, που πάνε να τον επισκεφτούν. Όταν η Κατερίνα έφτασε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, τον βρήκε να κάνει τούμπες. Ήταν πολύ χαρούμενος που θα γνώριζε μια καινούρια φίλη.  Η Κατερίνα του είπε να σταματήσει τις τούμπες αλλά αυτός συνέχιζε μέχρι που χτύπησε.  Τότε η Κατερίνα τον πήρε αγκαλιά, τον έβαλε στο διαστημόπλοιο και τον έφερε στο σπίτι της, για να τον φροντίσει η μαμά της. Όταν βρήκαν ανοιχτό φαρμακείο, του έδωσαν το φάρμακο κι έγινε καλά. Τότε έφυγε για διακοπές στην Κρήτη. Επειδή εκεί του αρέσει πολύ, θα μείνει για εκατό χρόνια. Η Κατερίνα του έχει χαρίσει ένα κινητό και από αυτό της τηλεφωνάει. Μια μέρα της αγοράζει ένα δώρο από ένα μαγαζί και της το στέλνει.

ΣΤΗ  ΘΑΛΑΣΣΑ  ΤΟΥ  ΠΛΑΝΗΤΗ  ΤΟΥ  ΜΙΚΡΟΥ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

Ο Σάμπρι έφτιαξε μόνος του έναν πύραυλο, για να πάει στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Τα κατάφερε, γιατί έβλεπε ένα χάρτη με οδηγίες.   Όταν έφτασε εκεί, βρήκε τον Μικρό Πρίγκιπα να φτιάχνει ένα διαστημόπλοιο, για να έρθει στη γη, να συναντήσει το Σάμπρι. Είχαν γνωριστεί στο ίντερνετ και κανόνισαν να συναντηθούν. Πήγαν μαζί στη θάλασσα του πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, που είναι μπλε, στρογγυλή και μικρή. Όπως έμπαιναν για να κολυμπήσουν, έπεσε μία βόμβα και τραυμάτισε τον Μικρό Πρίγκιπα. Ο Σάμπρι δεν ήξερε τι να κάνει, πήρε τον πύραυλό του και γυρνούσε στο διάστημα. Κοίταζε αριστερά, κοίταζε δεξιά μήπως βρει κάποιο νοσοκομείο να τον πάει. Σταμάτησε σε έναν πλανήτη που κάποιος  φορούσε ένα καπέλο, που έγραφε ότι ήταν γιατρός. Ο Σάμπρι τον ρώτησε αν έχει κλείσει. Εκείνος είπε όχι και έτσι ο Σάμπρι του πήγε τον Μικρό Πρίγκιπα. Όταν ο γιατρός τον έκανε καλά, ξαναγύρισαν στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα και έπαιξαν σκάκι.  Δεν πήγαν πάλι για μπάνιο, για να μην φύγει το αυτοκόλλητο που έβαλε ο γιατρός. Ο Σάμπρι θα μείνει για πάντα με τον Μικρό Πρίγκιπα, γιατί χωρίς αυτόν και τη βοήθειά του ο Μικρός Πρίγκιπας δεν θα είχε γίνει καλά τότε που τον χτύπησε η βόμβα.

Ατομικές αφηγήσεις

Η  ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ  ΜΟΥ  ΜΕ  ΤΟ  ΜΙΚΡΟ  ΠΡΙΓΚΙΠΑ

1. Πήγα στο φεγγάρι πετώντας κι εκεί συναντήθηκα με τον Μικρό Πρίγκιπα. Παίξαμε μαζί στην Παιδική Χαρά του φεγγαριού. Βρήκαμε εκεί κι άλλα παιδιά από άλλους κόσμους και πλανήτες. Γίναμε φίλοι τους και παίξαμε μαζί τους.  Η Παιδική Χαρά αυτή είναι καινούργια. Την έφτιαξε το φεγγάρι, γιατί σκέφτηκε ότι αν το έκανε αυτό, ο Μικρός Πρίγκιπας θα του έδινε βραβείο. Το φεγγάρι ήξερε ότι είχα πει στο Μικρό Πρίγκιπα να συναντηθούμε εκεί για να παίξουμε και κατάλαβε ότι θα άρεσε πολύ του Μικρού Πρίγκιπα να υπάρχει παιδική χαρά.
2. Ο Μικρός Πρίγκιπας ήρθε και με βρήκε στο σπίτι μου. Φορέσαμε στολές αστροναυτών. Η μαμά μου μάς έδωσε να φάμε τοστ, ζελέ και μπισκότα. Ύστερα ανεβήκαμε στο ποδήλατό μου. Εγώ κάθισα μπροστά κι εκείνος από πίσω και με κρατούσε. Τότε πάτησα ένα κουμπί που έχει το ποδήλατο και άνοιξαν αμέσως φτερά. Το ποδήλατο ταξίδευε στο διάστημα. Φτάσαμε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Εκεί ήρθαν μερικοί εξωγήινοι να μας επισκεφτούν. Αφού μας είπαν τα ονόματά τους και τους γνωρίσαμε, τους κεράσαμε κι αυτούς.
3. Με την αδερφή μου μυρίζουμε τα λουλούδια στο βάζο που είναι στο σπίτι μας. Ο Μικρός Πρίγκιπας περνά απέξω. Θέλει κι αυτός να μυρίσει τα λουλούδια μας, για να ξέρει τι άρωμα έχουν. Είναι περίεργος αν θα μυρίζουν σαν το δικό του λουλούδι που είναι κόκκινο, επειδή τα δικά μας είναι ροζ. Όταν τα μυρίζει, μας λέει ότι έχουν το ίδιο άρωμα με το λουλούδι του. Έτσι μένει εκεί, για να τα μυρίσει κι άλλο. Όταν του λέω ότι έχω ένα δικό μου ζωάκι, μού ζητάει να το δει. Βλέπει το περιστέρι μου αλλά ούτε τότε φεύγει. Του έχω πει πως η μαμά μου έχει μέσα στην κοιλιά της μωράκι. Θα περιμένει να το δει κι αυτό. Θέλει πρώτα να γεννηθεί το μωρό κι ύστερα να φύγει.
4. Με τη γιαγιά μου πήγαμε στη θάλασσα με το αυτοκίνητο. Κάναμε μπάνιο κι ύστερα καθίσαμε στην παραλία και φάγαμε μπανάνες και άλλα φρούτα. Δεν υπήρχε εκεί άλλος κόσμος. Είδαμε μόνο μια βάρκα που ερχόταν στην παραλία. Μέσα ήταν μόνος του ο Μικρός Πρίγκιπας κι έκανε κουπί. Ήρθε κοντά μας. Κρατούσε σοκολάτες. Με ρώτησε «Έχεις πλαστελίνη;»  Πήρα τις σοκολάτες και του έδωσα πλαστελίνη. ‘Εφυγε με τη βάρκα, για να πάει στο νησί που περίμενε ο φίλος του. Εκεί είχαν αφήσει το διαστημόπλοιό τους. Με αυτό θα φύγουν για τον πλανήτη του Μικρού πρίγκιπα, που θα παίζουν με την πλαστελίνη.
5. Συνάντησα τον Μικρό Πρίγκιπα στον πλανήτη του. Έφτασα εκεί με το αεροπλάνο μου. Μού έδωσε η μαμά μου χρήματα, για να αγοράσω το αεροπλάνο και να πάω με αυτό στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα να τον δω. Όταν έφτασα εκεί ο Μικρός Πρίγκιπας δεν με περίμενε, ήταν έκπληξη. Μού είπε μπράβο για το αεροπλάνο μου. Μού ζήτησε να πάμε στην παιδική χαρά. Αλλά εγώ δεν ήθελα. Έχω ξαναπάει εκεί και ξέρω ότι η κούνια είναι σπασμένη. Θα μείνω για πάντα κοντά στον Μικρό Πρίγκιπα, για να παίζουμε μαζί. .

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι στόχοι που θέσαμε αναφορικά με το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιτεύχθηκαν στο σύνολό τους, όπως αποδεικνύεται από την παράθεση των αποτελεσμάτων του προγράμματος, δηλαδή των παιδικών αφηγήσεων. Το ενδιαφέρον για το πρόγραμμα διατηρήθηκε αδιάπτωτο σε όλη τη διάρκειά του. Η ανυπομονησία των νηπίων να έρθει η σειρά τους, ήταν τέτοια που κάθε φορά που ολοκλήρωναν μια ιστορία, κατέφευγαν στην καρτέλα όπου αναγραφόταν η σειρά των ονομάτων τους με βάση την προηγηθείσα κλήρωση, για να διαπιστώσουν πόσο πλησίαζε η μέρα για τη δική τους συνάντηση με τον Μικρό Πρίγκιπα.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι το ότι όλα τα νήπια-ακροατές παρακολουθούσαν με τεράστιο ενδιαφέρον τις αφηγήσεις των συμμαθητών τους, γεγονός που αποδεικνύεται από την πλήρη συνάφεια, την αλληλουχία, τη συσχέτιση ανάμεσα στις συμμετοχές όλων των νηπίων στην ίδια ομαδική αφήγηση.
Στην ελεύθερη απασχόληση, που συνιστά μέρος του ημερήσιου προγράμματος, αλλά και στα κενά ανάμεσα στις προγραμματισμένες δραστηριότητες, οι ερωταποκρίσεις μεταξύ των νηπίων, οι οποίες αναφέρονταν στο θέμα του προγράμματος, αναδείχθηκε σε μία από τις προσφιλέστερες δραστηριότητες. Το νήπιο μάλιστα το οποίο ρωτούσε το συμμαθητή του, υποδυόταν ότι κατέγραφε τις απαντήσεις, μιμούμενο την καταγραφή από τη δασκάλα. Οι δε ερωτήσεις ήταν πλήρως σχετικές με τις απαντήσεις που είχαν προηγηθεί. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θεωρούμε ότι θα μπορούσε άνετα να υλοποιηθεί σε οποιοδήποτε νηπιαγωγείο, καθώς και στις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, δίνοντας την ευκαιρία στους μικρούς μαθητές να εκφράσουν την αισιοδοξία τους για την εκπλήρωση της επιθυμίας του πιλότου να επιστρέψει ο Μικρός Πρίγκιπας στη Γη, καθώς και της επιθυμίας του Μικρού Πρίγκιπα να γνωρίσει περισσότερους φίλους και έτσι να επικοινωνήσουν ουσιαστικότερα με τους συμμαθητές τους αλλά και με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους, μέσω της ηλεκτρονικής ή έντυπης παρουσίασης του προγράμματος.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Βελουδή, Γ. (1983). Αναφορές. Έξη νεοελληνικές μελέτες. Αθήνα: Φιλιππότης.

 

Booth, W.C. (1987). The Rhetoric of Fiction. Middlesex: Penguin Books.

 

Ηλία, Ε.Α.  και Ματσαγγούρας Η. Γ. (2006). Από το παιχνίδι στο λόγο: Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη, Κ. Θηβαίος (Επιμ), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία (σσ. 307-317). Πρακτικά Συνεδρίου: Ελληνικά Γράμματα.

 

Ηλία, Ε. Α. (2004). «Η ανάγνωση-διδασκαλία της Λογοτεχνίας ως παιχνίδι φαντασίας και έκφραση της προσωπικότητας», Διαδρομές, τ. 15.

 

Ηλία, Ε. Α. (2006). «Η δημιουργική αφήγηση/γραφή με ερέθισμα λογοτεχνικά κείμενα. Μια εξελικτική προσέγγιση», Διαδρομές, τ. 82.

 

Ηλία, Ε. Α. (2007). «Μαθητές και δάσκαλοι από τη λογοτεχνική ανάγνωση στη δημιουργική αναδιήγηση», Διαδρομές, τ. 85.

 

Ηλία, Ε. Α. (2012). Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα. Αθήνα: Ηριδανός.

 

Huck, C., Hepler, S. και Hickman, J.  (1979). Children’s Literature in the Elementary School: Holt Rinehart And Winston.

 

Iser, W. (1990). The Implied Reader. Patterns of Communication in Prose Fiction from Bunyan to Beckett. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

 

Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου, Κ. (1993). «Ο Μικρός Πρίγκιπας ξαναγυρίζει κοντά μας, αναζητεί ανθρώπους», Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, τ. 8: Βιβλιογονία.

 

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2001). Η Σχολική Τάξη, τ. Β΄ : Κειμενοκεντρική Προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα.

 

Μπαρντώ, Κ. (1990). «Το μάθημα της Λογοτεχνίας», Το Δέντρο, τ. 56-57.

 

Pascucci, M. και Rossi, F. (2002). «΄Oχι μόνο γραφέας», Γέφυρες, τ. 6.

 

Ποσλανιέκ, Κ. (1992). Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα, μτφρ. Στ. Αθήνη. Αθήνα: Καστανιώτης.

 

Χουιζίνγκα, Γ. (!989). Ο άνθρωπος και το παιχνίδι, μτφρ. Σ. Ροζάκης – Γ. Λυκιαρδόπουλος. Αθήνα: Γνώση

9. Δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει… Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους «δρόμους της προσφυγιάς»

Η εισήγηση παρουσιάστηκε στο 3ο Διεθνές Συνέδριο για την προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, στη Λάρισα, 13-15 Οκτωβρίου 2017. Περιλαμβάνεται στον Α΄ τόμο των Πρακτικών ( ISBN: 978-618-82197-6-2), στις σελίδες: 697-702.

Περίληψη

Με στόχο την ευαισθητοποίηση των νηπίων απέναντι στους πρόσφυγες, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που επικεντρώνεται σε οικείο  στην τάξη μας λογοτεχνικό πρόσωπο, το οποίο αναφέρθηκε από τα ίδια τα νήπια, στην προσπάθειά τους να συμβάλουν στην κατανόηση της έννοιας «πρόσφυγας».  Χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού μας προγράμματος είναι ο παιγνιώδης χαρακτήρας του, η καθολική συμμετοχή των νηπίων σε αυτό και η έκφραση της δημιουργικής σκέψης των νηπίων. Με βάση τη διδακτική αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης, οι μαθητές αφηγούνται επεισόδια που δημιουργούν με τη φαντασία τους, με θέμα την περιπέτεια της προσφυγιάς του συγκεκριμένου λογοτεχνικού ήρωα, που θεωρούν ότι ξεκινά όταν ο κήπος του καταστρέφεται.

Λέξεις-κλειδιά:  προσφυγιά,  λογοτεχνικός ήρωας, αφήγηση, δημιουργικότητα.

Εισαγωγή

Η ιδιότητα της λογοτεχνίας να προκαλεί βιώματα ευθύνεται για την επινόηση αυτού του προγράμματος. Αναλυτικότερα, στην τάξη μας επιχειρήσαμε να ορίσουμε την έννοια «πρόσφυγας», στο πλαίσιο μιας χαλαρής συζήτησης με τα νήπια, με στόχο  την ευαισθητοποίησή τους αναφορικά με την παρουσία προσφύγων στην περιοχή μας,  την ανάπτυξη από μέρους τους φιλικών συναισθημάτων και στάσεων  απέναντι στους πρόσφυγες συνανθρώπους μας. Επισημαίνοντας ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον τόπο που έμεναν, επειδή έχει καταστραφεί κι ενώ αναζητούσαμε σχετικά ερεθίσματα για τους μαθητές μας από την πραγματική ζωή, τα δελτία ειδήσεων κ.ο.κ. , μια μαθήτρια παρατήρησε με ενθουσιασμό: «Όπως το Κοριτσάκι, που έφυγε από τον κήπο του που καταστράφηκε».

Το συγκεκριμένο πρόσωπο για το οποίο έκανε λόγο η μαθήτρια, συνιστά την ηρωίδα ενός αγαπημένου στα νήπια της τάξης μας λογοτεχνικού κείμενου.  Αν και στο εν λόγω κείμενο δεν χαρακτηριζόταν πουθενά η ηρωίδα με τον όρο «προσφυγόπουλο», θεωρήσαμε ότι το παράδειγμά της ήταν ιδεώδες για την επεξήγηση της έννοιας. Χάρη στο συσχετισμό των προσφύγων με ένα ήδη οικείο στα νήπια λογοτεχνικό πρόσωπο, οι πρόσφυγες είχαν πλέον  αποκτήσει οντότητα στην αντίληψη όλων των μαθητών μας, είχαν γίνει πρόσωπα υπαρκτά, γνώριμα, φιλικά.

Ως τίτλο του εκπαιδευτικού μας προγράμματος επιλέξαμε τη στερεοτυπική φράση των παραμυθιών «Δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει», ώστε αφενός να αναδείξουμε τη διάσταση της περιπέτειας που συνιστά η προσφυγιά και αφετέρου να προσδώσουμε στο πρόγραμμα το προσφιλές στα παιδιά «μαγικό» στοιχείο.

 Ταυτότητα του προγράμματος

Η  εκπαιδευτική μας  δράση   για το σχ. έτος  2016-2017 πραγματοποιήθηκε  αποκλειστικά στο πλαίσιο του προαιρετικού προγράμματος του Νηπιαγωγείου, που αναπτύσσεται  από  τη  μία μ.μ. έως τις τέσσερις  μ.μ.  σε δημόσιο νηπιαγωγείο της Δυτικής Αττικής. Οι συμμετέχοντες μαθητές είναι δεκαπέντε, από τους οποίους οι δέκα είναι κορίτσια, οι τρεις είναι προνήπια, ένας δεν γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα και  ένας επαναφοιτά, επειδή αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα άρθρωσης.

Στόχοι

• Εξοικείωση των νηπίων με το προσφυγικό φαινόμενο και ευαισθητοποίησή τους στον αγώνα των προσφύγων για καλύτερη ζωή.
• Τοποθέτηση  του  κάθε νηπίου στο επίκεντρο  της ομάδας των συμμαθητών και κατ’ επέκταση  προώθηση της επαφής και επικοινωνίας  μεταξύ όλων των νηπίων.
• Συνειδητοποίηση  των λογοτεχνικών έργων και ηρώων ως  σημείων αναφοράς και κατά συνέπεια ανάπτυξη από μέρους των νηπίων φιλαναγνωστικής στάσης.
• Η  λεκτική ανάπτυξη  και  ειδικότερα η καλλιέργεια  της  αφηγηματικής  ικανότητας .
• Η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.
• Η κατανόηση της σύνδεσης ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο, της ιδιότητας του γραπτού λόγου να αναπαριστά τον προφορικό.

Αρχές και μεθόδευση

Αντιδρώντας με ευελιξία, με ερέθισμα την αναφορά της μαθήτριας, σχεδιάσαμε και  υλοποιήσαμε το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που επικεντρώνει το ενδιαφέρον της τάξης  στον αγώνα επιβίωσης των προσφύγων, αξιοποιώντας ένα αφηγηματικό πρόσωπο. Έτσι, η τεράστια παιδαγωγική δύναμη της λογοτεχνίας, εφόσον μας μεταδίδει εμπειρίες, βιώματα ( Iser 1990, σσ.104, 281) μέσα από την ταύτισή μας με τους λογοτεχνικούς ήρωες (Booth, 1987, σσ. 278-281, 378), γίνεται στην περίπτωσή μας η αφετηρία για τη μύηση των νηπίων στο προσφυγικό φαινόμενο. Για το συγκεκριμένο λογοτεχνικό πρόσωπο στο οποίο επικεντρώσαμε το πρόγραμμά μας, δεν υπάρχει πουθενά στο σχετικό λογοτεχνικό βιβλίο  (Ηλία, 2012) προσδιορισμός εθνικός ή φυλετικός, ούτε καν αυτό αναφέρεται με κάποιο όνομα παρά μόνο ως «Κοριτσάκι». Έτσι προκύπτει ασφαλώς η εντύπωση  ότι πρόσφυγας  θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε, εφόσον συντρέχουν συνθήκες και προϋποθέσεις.

Η αξιοποίηση του εν λόγω αφηγηματικού προσώπου για την εμπέδωση της έννοιας «πρόσφυγας» και την εξοικείωση των νηπίων με το αντίστοιχο κοινωνικό φαινόμενο του καιρού μας, εμφανίζει επιπλέον το πλεονέκτημα ότι το πρόσωπο αυτό δεν δημιουργήθηκε ad hoc (επί τούτω). Προϋπήρχε και απλώς  η σύγχρονη πραγματικότητα, η συγκυρία που βιώνουμε, υπαγόρευσε τον αντίστοιχο τρόπο θεώρησής του. Κατά συνέπεια, έννοιες και εντυπώσεις αναφορικά με την προσφυγιά, προκύπτουν αβίαστα, φυσικά.

Το αφηγηματικό σημείο του σχετικού έργου στο οποίο  η αναζήτηση ενός άλλου τόπου γίνεται η μοναδική διέξοδος και προοπτική για το Κοριτσάκι-ηρωίδα, συνιστά την αφετηρία της αφήγησης των μαθητών, οι οποίοι καλούνται διαδοχικά να τοποθετηθούν σε μια σειρά κοινών για όλους  ερωτημάτων. Κάθε ερώτημα αντιστοιχεί σε ένα κεφάλαιο  της ιστορίας τους για την προσφυγική πορεία της μικρής ηρωίδας. Η αφήγηση δηλαδή των νηπίων συνιστά μια συνέχεια του λογοτεχνικού κειμένου σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση που τα ίδια τα νήπια το οδήγησαν.

Καθώς  το κυρίαρχο στοιχείο της παιδικής φύσης είναι η ανάγκη και η διάθεση για παιχνίδι (Χουιζίνγκα, 1989, σσ. 20-28), φροντίζουμε  να προσδώσουμε στο εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα παιγνιώδη διάσταση (Ποσλανιέκ, 1992, σ. 18).   Κάθε νήπιο λοιπόν πριν  πάρει το λόγο για να απαντήσει στην όποια ερώτηση, γυρίζει την υδρόγειο σφαίρα που βρίσκεται τοποθετημένη στο κέντρο του κύκλου όπου είμαστε καθισμένοι, είτε προς τα δεξιά είτε προς τα αριστερά. Έτσι αναπαριστά τη διαδρομή που θα διανύσει το Κοριτσάκι έως ότου καταλήξει σε κάποιο τόπο, που θα γίνει η νέα του πατρίδα.

Αποσκοπώντας με το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και στην καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και έκφρασης του συνόλου των μαθητών μας, με επίκεντρο το θέμα της προσφυγιάς, τα νήπια παράγουν τα πρωτότυπα αφηγηματικά κείμενά τους άλλοτε ομαδικά και άλλοτε ατομικά (Huck κ. ά., 1979: 679-713). Η δημιουργία των κειμένων προκύπτει με βάση την αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης, που εφαρμόζεται στα κειμενοκεντρικά μοντέλα διδασκαλίας (Ματσαγγούρας, 2001:  180-182, 199-203). Συγκεκριμένα, η διαδικασία απ’ την οποία προκύπτουν τα παιδικά κείμενα, είναι αυτή των ερωταποκρίσεων. Ο δάσκαλος, που είναι ένας πολύ προσεκτικός ακροατής, διατυπώνει ερωτήσεις, διευκρινιστικές συνήθως, σε σχέση με τις προηγούμενες απαντήσεις που έχει λάβει (Pascucci και Rossi, 2002). Είναι αυτονόητο πως όσο οι απαντήσεις των νηπίων γίνονται πληρέστερες και σαφέστερες τόσο περιορίζεται ο αριθμός των συμπληρωματικών ερωτήσεων του δασκάλου.
Τα αφηγηματικά κείμενα των μαθητών καταγράφονται με παραδοσιακούς ή σύγχρονους τρόπους (γραφή σε χαρτί, γραφή σε υπολογιστή, μαγνητοφώνηση, βιντεοσκόπηση κ.λπ.), για ποικιλότροπη αξιοποίηση. Η αξιοποίηση αυτή, π. χ. θεατρική απόδοση, δημοσίευση κ.λπ.,  λειτουργεί για τους μαθητές ως επιπλέον κίνητρο δημιουργικής έκφρασης (Ηλία και Ματσαγγούρας, 2006: 312-313).

Αναφέρουμε εδώ μερικές από τις ερωτήσεις μας, στις οποίες καταγράψαμε τις απαντήσεις των νηπίων:  Τι  έχει  το  Κοριτσάκι  μαζί  του  στο  ταξίδι  της  προσφυγιάς ; /Με  ποιο  τρόπο  ταξιδεύει ; /Πού  θα  ήθελε  να  πάει ; /Πώς  ονειρεύεται το  μέρος  που  θα  ζήσει ; / Ποιοι είναι οι σύντροφοί του  στους  δρόμους  της  προσφυγιάς; / Οι εμπειρίες του  ταξιδιού / Οι εντυπώσεις  από  τη  νέα  ζωή / Τα συναισθήματα για την παλιά και τη νέα ζωή.

 Αποτελέσματα

Παραθέτουμε εντελώς ενδεικτικά κείμενα νηπίων:

α) για το πώς ονειρεύεται το Κοριτσάκι τον τόπο που θα ζήσει και

β) για  τις εντυπώσεις του από την περιπέτεια της προσφυγιάς.

α) 1. Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να φτιάξει έναν άλλο κήπο, που να είναι πολύ πιο μεγάλος από τον παλιό. Θέλει να έχει μέσα ένα άλογο, μία αγελάδα, πεταλούδες, γάτες και έναν σκύλο. Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να φροντίζει τα ζώα του μαζί με τον Μικρό Πρίγκιπα. Να ζουν οι δυο τους σε ένα μέρος που να μην υπάρχουν άλλοι άνθρωποι και να κάνουν βόλτες μαζί στην παιδική χαρά. (Ατομική αφήγηση)

2. Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να έχει λεφτά στην καινούρια του ζωή, για να αγοράζει αυτά που θέλει, όπως ένα μικρό κουτάκι με σπόρους, για να τους φυτέψει και να φυτρώσουν παντού μαργαρίτες. Και θα ήθελε να αγόραζε και πολλά κουκλάκια, για να παίζει με αυτά κουκλοθέατρο στο μπαμπά και στη μαμά. (Ατομική αφήγηση)

β) 1. Το Κοριτσάκι είδε μια νύχτα στο δρόμο του ένα δράκο κόκκινο, που από το στόμα του έβγαζε φωτιά. Ο δράκος έριξε φωτιά σε ένα σπίτι, που άρχισε να καίγεται. Η οικογένεια που ήταν μέσα, ειδοποίησε την πυροσβεστική, που έφτασε  γρήγορα. Πρόλαβαν κι έσβησαν τη φωτιά πριν καεί όλο το σπίτι. Κάηκε μόνο το μπάνιο. Ο δράκος αυτός είχε φτερά. Άρχισε να πετάει και έριχνε πέτρες στα σπίτια των ανθρώπων. Το Κοριτσάκι έβλεπε ι τους ανθρώπους που έκαναν δουλειές, για να διορθώσουν τις καταστροφές του δράκου. Έμπαινε στα σπίτια και βοηθούσε. Σε ένα σπίτι είπε στο παιδάκι και στους γονείς του: «Ωραίο είναι το σπίτι σας». Κι αυτοί είπαν στο Κοριτσάκι ότι μπορεί να μείνει εκεί. Όταν ήρθε ο ήλιος, η αστυνομία κυνήγησε το δράκο αλλά αυτός ξέφυγε. Το Κοριτσάκι θυμήθηκε ένα φίλο του, που ήξερε πολλά για δράκους. Είχε μάθει από αυτόν πως όταν ένας δράκος κυβερνάει την πόλη, είναι γιατί θέλει να φάει. Το είπε στην οιογένεια κι η μαμά έφτιαξε σούπα στο δράκο. Από τότε ο δράκος κάθε φορά που πεινούσε, πήγαινε κι έτρωγε στο σπίτι που έμενε το Κοριτσάκι. Έτσι δεν έκανε πάλι κακό στους ανθρώπους. (Αφήγηση υποομάδας)

2. Το Κοριτσάκι είχε δει ένα σπίτι που είχε σχήμα τριαντάφυλλο. Οι μάστορες το είχαν φτιάξει έτσι για κάποιο κορίτσι, που του άρεσαν  τα λουλούδια. Το σπίτι μύριζε τριαντάφυλλο, γιατί  το κορίτσι που έμενε εκεί, το ψέκαζε με τη δικιά του κολόνια τριαντάφυλλο. Όταν το Κοριτσάκι πέρασε απέξω,  είδε ότι η πόρτα ήταν ανοιχτή και μπήκε. Το μικρό κορίτσι που αυτό ήταν το σπίτι του, όποτε έλειπε, άφηνε την πόρτα ανοιχτή, για να μπαίνει μέσα όποιος του αρέσουν τα λουλούδια. Όταν το Κοριτσάκι μπήκε μέσα, είδε ότι στους τοίχους ήταν ζωγραφισμένα λουλούδια. Το Κοριτσάκι ξάπλωσε  στο κρεβάτι για να ξεκουραστεί. Ύστερα έφαγε δύο γιαούρτια που βρήκε στο ψυγείο και έναν ανανά ολόκληρο που είδε πάνω στο τραπέζι, και συνέχισε το ταξίδι. (Ατομική αφήγηση)

Συμπεράσματα

Τα παιδιά ευαισθητοποιήθηκαν στο θέμα των προσφύγων, καθώς τους ταύτισαν με ένα οικείο τους λογοτεχνικό πρόσωπο, που τα ίδια θεώρησαν ότι βιώνει την εμπειρία της προσφυγιάς. Στο πλαίσιο του προγράμματος εστίασαν το ενδιαφέρον τους στον εσωτερικό κόσμο των προσφύγων, εφόσον προβληματίστηκαν σχετικά και παρουσίασαν τα όνειρα και τις προσδοκίες ενός προσφυγόπουλου για την καινούρια του ζωή, τις αναμνήσεις του από τη ζωή του πριν την περίοδο της προσφυγιάς και τα συναισθήματά του για όλη αυτήν την περιπέτεια.

Το λογοτεχνικό κείμενο έχοντας αφομοιωθεί θαυμάσια, όπως αποδεικνύεται από την αξιοποίησή του από τα ίδια τα νήπια για την κατανόηση της έννοιας της προσφυγιάς, λειτούργησε ως εμπειρία, ως βίωμα και  πρόσφερε ένα ιδανικό ερέθισμα στην παιδική φαντασία για την εξέλιξη της ιστορίας. Ο ενθουσιασμός των παιδιών για τη συμμετοχή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, διατηρήθηκε αμείωτος.  Η δε αφηγηματική εξέλιξη κάθε παιδιού είναι φανερή, εάν παρακολουθήσουμε τις διαδοχικές αφηγήσεις του.

Εξίσου εύκολα προκύπτει και το συμπέρασμα ότι η φαντασία των νηπίων είναι ανεξάντλητη. Κάθε αφήγηση αναφορικά με το ίδιο ερώτημα/θέμα είναι διαφορετική, πρωτότυπη, ανεπανάληπτη. Όποτε γίνεται αναφορά από κάποιο νήπιο-αφηγητή σε στοιχεία προηγούμενης αφήγησης συμμαθητή του, γίνεται ταυτόχρονα θαυμάσια αξιοποίηση αυτών των στοιχείων.

Η ικανότητα της ακρόασης και της επικοινωνίας αναπτύχθηκε για το σύνολο των νηπίων στο έπακρο, όπως αποδεικνύεται από τη σχέση των αφηγήσεων με το θέμα, από την ποικιλία των αφηγηματικών εκδοχών των νηπίων και από τη δημιουργική αξιοποίηση της συμμετοχής των συμμαθητών στην αφηγηματική διαδικασία.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να πραγματοποιηθεί με μαθητές νηπιαγωγείου, καθώς και με μαθητές όλων των τάξεων του Δημοτικού αλλά και του Γυμνασίου, με μοναδική προϋπόθεση την αξιοποίηση ενός κατάλληλου λογοτεχνικού ή άλλου ερεθίσματος (π. χ. πίνακα ζωγραφικής, τραγουδιού κ. ο. κ.), το οποίο θα προκύψει αβίαστα.

Βιβλιογραφία

Booth, W.C. (1987). The Rhetoric of Fiction. Middlesex: Penguin Books.

Ηλία, Ε.Α.  και Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2006). Από το παιχνίδι στο λόγο: Παραγωγή παιδικών κειμένων μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη, Κ. Θηβαίος (Επιμ), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία. Αθήνα. Ελληνικά Γράμματα, 307-317.

Ηλία, Ε. Α. (2012). Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα. Αθήνα: Ηριδανός.

Iser, W.  (1990). The Implied Reader. Patterns of Communication in Prose Fiction from Bunyan to Beckett. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2001). Η Σχολική Τάξη, τ. Β΄ : Κειμενοκεντρική Προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα.

Pascucci, M. και Rossi, F. (2002). «΄Oχι μόνο γραφέας», Γέφυρες, τ. 6. 16-23.

Ποσλανιέκ, Κ. (1992). Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα (Στ. Αθήνη, μτφρ.) Αθήνα: Καστανιώτης.

Χουιζίνγκα, Γ. (!989). Ο άνθρωπος και το παιχνίδι (Σ. Ροζάκης – Γ. Λυκιαρδόπουλος, μτφρ.) Αθήνα: Γνώση

Huck, C., Hepler, S. και Hickman, J.  (1979). Children’s Literature in the Elementary School. Holt Rinehart And Winston.

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 

 

Αποτελέσματα (αναλυτικά)

1. Οι προετοιμασίες για το  ταξίδι

Όταν το  Κοριτσάκι  αποφασίζει να φύγει, σε  μια  ροζ μωβ βαλίτσα με μεγάλες ρόδες βάζει ρούχα και για το Χειμώνα και για το Καλοκαίρι./ Τα τέσσερα παντελόνια του, το ροζ, το μωβ, το πορτοκαλί και το λαχανί./ Παίρνει ακόμη το τάμπλετ του, για να βλέπει την ώρα, να παίζει παιχνίδια και να βλέπει shows./ Από τα βιβλία του παίρνει αυτό που ζωγραφίζει μέσα με τους μαρκαδόρους του./ Από τις κούκλες του παίρνει μόνο τη ροκ σταρ, που του αρέσει περισσότερο, για να κοιμούνται τα βράδια μαζί./ Στη βαλίτσα μέσα έχει και το αγαπημένο του επιτραπέζιο. Είναι με αριθμούς και κάτω από το σύννεφο βάζεις τόσες σταγόνες όσες σου λέει ο αριθμός. /Φοράει ένα κολιέ με μπλε και ροζ χάντρες-λουλουδάκια. /Παίρνει δύο κουτιά γάλα και την αγαπημένη του σοκολάτα, που έχει μέσα τάπες. /Και παίρνει τηλέφωνο ένα φίλο του, για να βοηθήσει να κουβαλήσουν τα πράγματα  μέχρι το δικό του σπίτι. ( Ομαδική αφήγηση)

2. Στο δρόμο της προσφυγιάς

Το Κοριτσάκι έφυγε από το σπίτι του φίλου του με λεωφορείο. Όταν κατέβηκε στη στάση, πέρασε μια κουκουβάγια και του είπε: «Έλα να σε πάω όπου θες». Το Κοριτσάκι σκέφτηκε πως θα ήταν ωραία να περνούσε τη θάλασσα πάνω στην κουκουβάγια./ Αλλά πήρε το αεροπλάνο. Όμως τα χρήματα που είχε, τελείωσαν. Όταν προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο,  ένας κύριος που έγραφε τα ονόματα αυτών που  έφταναν, της έδωσε χρήματα, για να μείνει σε ξενοδοχείο. Έμεινε σε κάποιο, που δίπλα του είναι ένα μαγαζί που πουλάει  γλυκά. Το άλλο πρωί άφησε το κλειδί και συνέχισε το δρόμο της./ Μπήκε στο λεωφορείο και κατέβηκε κοντά σε ένα λουνα παρκ./ Επειδή έκανε κρύο, έψαχνε να βρει ένα σπίτι κοντά εκεί, για να μείνει μέχρι ο καιρός να γίνει καλός, για να συνεχίσει το ταξίδι./ Γνωρίζει ένα παιδάκι που γίνονται φίλοι και μένει στο σπίτι του. /Πηγαίνουν μαζί στο λουνα παρκ και το Κοριτσάκι οδηγεί αυτοκινητάκια. Θέλει να μάθει οδήγηση, για να οδηγεί το δικό του αυτοκίνητο όταν θα μεγαλώσει./ Όταν ο καιρός καλυτερεύει, αυτός ο φίλος του δίνει στο Κοριτσάκι το εισιτήριο, για να πάρει το τραίνο και να πάει όπου θέλει./ Το τραίνο περνά μέσα σε ένα τούνελ. Αλλά το Κοριτσάκι δεν φοβάται το σκοτάδι, γιατί δίπλα του κάθεται ένα αγοράκι, που έχει γίνει φίλος της. Όταν το τραίνο βγαίνει από το τούνελ, το Κοριτσάκι που κάθεται στο παράθυρο, βλέπει τον ήλιο στον ουρανό και τα δέντρα και του αρέσει το ταξίδι./ Όταν φτάνει το Κοριτσάκι στο σταθμό, παίρνει ξανά λεωφορείο και πηγαίνει να βρει ένα σπίτι που του είπε κάποιος στο τραίνο.  Βλέπει την ταμπέλα που του είπαν ότι εκεί θα ψάξει για το σπίτι. Κατεβαίνει στη στάση και περπατάει για να το βρει. / Του έχουν πει για να το γνωρίσει, ότι έχει στον κήπο λουλούδια και ένα δέντρο με μήλα. Αυτός που έχει το σπίτι, μένει αλλού και δεν το χρειάζεται.  (Ομαδική αφήγηση )

3. Ο τόπος του προορισμού

Το Κοριτσάκι θέλει να μείνει σε ένα ήσυχο νησί, για να μην έχει φασαρία στο κεφάλι του. / Προτιμάει όμως την πόλη, για να έχει πολλά σπίτια. Έτσι, θα μπορεί να κάνει πολλούς φίλους. / Θέλει να μείνει στην Ελλάδα, γιατί εδώ  υπάρχουν πολλά νησιά με πόλεις και πολλά σπίτια στη θάλασσα. / Ένα σπίτι μπροστά στη θάλασσα που το είχε ένας κύριος που τώρα μένει αλλού, / το έχει δώσει στο Μικρό Πρίγκιπα. / Ο Μικρός Πρίγκιπας όμως δεν ήθελε αυτό το σπίτι. Θα ήθελε ένα σπίτι με ψηλό μπαλκόνι, για να μπορεί να βλέπει τους καπετάνιους που κάνουν πόλεμο στα βαθιά, οι κακοί με τους καλούς. / Ο Μικρός Πρίγκιπας το είχε πει αυτό σε μία κυρία, που μένει κοντά εκεί. Όταν η κυρία γνώρισε το Κοριτσάκι και είδε ότι δεν ήξερε πού να μείνει, του είπε να μείνει σ’ αυτό το σπίτι. / Στο Κοριτσάκι αρέσει γιατί είναι μωβ και μπλε και βρίσκεται μπροστά στη θάλασσα./ Η θάλασσα εκεί είναι ήρεμη.  / Το Κοριτσάκι θέλει να μένει σε αυτό το σπίτι και να έχει ένα αμάξι,  να βάζει βενζίνη και να πηγαίνει στο παζάρι. (Ομαδική αφήγηση)

4. Το κοριτσάκι ονειρεύεται το μέρος που θα ήθελε να ζήσει

Το Κοριτσάκι θέλει στο μέρος που θα ζήσει όλοι οι άνθρωποι να είναι φίλοι του. Να καλεί στο σπίτι του κάθε μέρα κι έναν καινούριο φίλο, για να παίζουν με κούκλες και κρυφτό. Να πηγαίνει κι εκείνο στα σπίτια των φίλων του που θα έχουν πολλά χαρτιά, για να κόβουν με ψαλιδάκια. Να έχει λίγα χρήματα στην τράπεζα, για να ψωνίζει στο σούπερ μάρκετ,  να νοικιάζει ταινίες και να αγοράζει σπόρους. Θα ήθελε στο χώρο που θα έχει έξω από το σπίτι του να φυτεύει τους σπόρους, για να γεμίσει λουλούδια. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να φτιάξει στο σπίτι του Μικρού  Πρίγκιπα που θα μένει, έναν κήπο όλο λουλούδια, για να κάνει ευτυχισμένο και τον Μικρό Πρίγκιπα. Να δουλέψει σε σούπερ μάρκετ, για να έχει χρήματα και να δίνει και στο Μικρό Πρίγκιπα. Να φτιάξουν στο σπίτι ένα ψηλό μπαλκόνι, όπως το ήθελε ο Μικρός Πρίγκιπας. Εκεί να βγαίνει το Κοριτσάκι, να βλέπει πού δεν υπάρχουν λουλούδια και να κατεβαίνει για να φυτέψει κι εκεί. Να κοιτάζει το χιόνι που θα πέφτει όλη τη νύχτα και το πρωί που θα ξυπνάει, όλα να είναι βρεγμένα, γιατί θα έχει βγει ο ήλιος και το χιόνι θα έχει λιώσει. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται στο καινούριο μέρος που θα ζήσει, να έχει πολλά λουλούδια και ο ήλιος να είναι λαμπερός, για να πηγαίνει στην παιδική χαρά με τις φίλες του. Θέλει να έχει πολλές φίλες, για να παίζουν και να τρώνε μαζί. Και θέλει να γνωρίσει και αγόρια φίλους, για να τους δίνει να παίζουν με τα αμαξάκια που της έχει χαρίσει ο Μικρός Πρίγκιπας πριν φύγει για τον πλανήτη του (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να ζήσει με χαρά στον καινούριο τόπο. Να πηγαίνει σχολείο και εκεί να φτιάχνουν ιστορίες και να τρώνε. Ονειρεύεται τη δασκάλα να φοράει ροζ και μωβ φορέματα και κοριτσίστικα παπούτσια και τη μαμά του να του μαγειρεύει όλα τα αγαπημένα του φαγητά, φακές, φασόλια, πατάτες, μακαρόνια με κιμά και μακαρόνια σκέτα. Θέλει  να πηγαίνει στα μαγαζιά, για να αγοράζει παιχνίδια και κουλούρια. Να έχει μια κούκλα Μπάρμπι ροκ σταρ για να παίζει στο σπίτι και να παίζει και με χιονόμπαλες απέξω. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να είχε στη νέα του  ζωή ένα ζωάκι, ένα κουταβάκι άσπρο και καφέ, για να το χαϊδεύει και να του κάνει παρέα. Κάθε πρωί που το σκυλάκι θα γάβγιζε, το Κοριτσάκι θα ξυπνούσε και θα του έδινε σκυλοτροφή. Μετά θα έπαιζαν κυνηγητό, το Κοριτσάκι θα κυνηγούσε το σκυλάκι. Το μεσημέρι μετά το παιχνίδι, θα έτρωγε πάλι το σκυλάκι. Ονειρεύεται να έπαιρνε το σκυλάκι μαζί του και να έκαναν βόλτα στο πάρκο. Το Κοριτσάκι θα είχε μαζί του κέρματα, θα τα έριχνε στα παιχνίδια κι εκείνα θα έπαιζαν μουσική και θα κουνιούνταν σαν καρουσέλ. Και μόλις θα σκοτείνιαζε και θα γύριζαν σπίτι, το Κοριτσάκι θα τάιζε για άλλη μια φορά το σκυλάκι του. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να είχε μαζί του τους παλιούς του φίλους  και να έπαιζαν κρυφτό μέσα κι έξω απ’ το σπίτι και βόλεϊ. Κι ύστερα να κοιμούνταν όλοι μαζί οι συμμαθητές, αγόρια και κορίτσια. Δεν θα ήθελε όμως να πηγαίνει σχολείο. Δεν του αρέσει γιατί βαριέται που κάνουν πολλές ασκήσεις. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να φτιάξει έναν άλλο κήπο, που να είναι πολύ πιο μεγάλος από τον παλιό. Θέλει να έχει μέσα ένα άλογο, μία αγελάδα, πεταλούδες, γάτες και έναν σκύλο. Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να φροντίζει τα ζώα του μαζί με τον Μικρό Πρίγκιπα. Να ζουν οι δυο τους σε ένα μέρος που να μην υπάρχουν άλλοι άνθρωποι και να κάνουν βόλτες μαζί στην παιδική χαρά. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να έχει λεφτά στην καινούρια του ζωή, για να αγοράζει αυτά που θέλει,  όπως ένα μικρό κουτάκι με σπόρους, για να τους φυτέψει και να φυτρώσουν παντού μαργαρίτες. Και θα ήθελε να αγόραζε και πολλά κουκλάκια, για να παίζει με αυτά κουκλοθέατρο στο μπαμπά και στη μαμά, επειδή αυτό θα τους άρεσε πολύ. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται να ζούσε σε έναν ωραίο κήπο με λουλούδια μαζί με ένα άλλο παιδί από τον ίδιο τόπο. Αλλά όχι για πάντα. Θα ήθελε κάποτε να φύγει από εκεί με το τρένο και να γυρίσει πίσω, στο δικό του κήπο. Όμως αυτός ο κύριος που τον χάλασε, να τον είχε ξαναφτιάξει όπως ήταν πριν, με τα δέντρα (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ονειρεύεται στο καινούριο μέρος που θα ζήσει, να υπάρχουν λουλούδια και δέντρα με μήλα. Να είναι μαζί του οι ίδιοι φίλοι που είχε παλιά, όταν ζούσε στον κήπο που έχασε. Να το βοηθάνε όλοι μαζί και τα κορίτσια και το αγόρι, για να φτιάχνει τον καινούριο κήπο./  Τα τριαντάφυλλα του κήπου να μυρίζουν πολύ ωραία και το Κοριτσάκι με τις φίλες του να τα κόβουν και να τα παίρνουν μέσα στο σπίτι./ Κι αυτό το σπίτι να είναι στην πόλη, επειδή εκεί τα σπίτια είναι πιο ωραία. (Αφήγηση υποομάδας)

5. Γνωριμίες και σύντροφοι του ταξιδιού

Το Κοριτσάκι στο δρόμο της προσφυγιάς γνώρισε ένα άλλο κορίτσι, πιο μεγάλο, που το έλεγαν Μαρία. Έμειναν στο ίδιο ξενοδοχείο κι έπαιζαν μαζί κουκλοθέατρο, κυνηγητό και πάρτι με τσάι. ¨Όταν το Κοριτσάκι βρήκε το σπίτι που θα μείνει στην καινούρια του ζωή, ειδοποίησε την Μαρία πού μένει και την προσκάλεσε να κάνουν παρέα. Η Μαρία θα βρει σπίτι εκεί κοντά και θα κάνουν πάρτι, για να διασκεδάζουν. Όταν ο ουρανός είναι καθαρός, πηγαίνουν βόλτες στη γειτονιά και κάνουν επίσκεψη στις καινούριες φίλες που έχουν γνωρίσει εκεί. Όταν πέφτει χιόνι, φτιάχνουν όλες μαζί χιονάνθρωπο και παίζουν χιονοπόλεμο. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι στο ταξίδι του γνώρισε μερικές φίλες, που ήταν κι εκείνες προσφυγούλες. Τα σπίτια αυτών των κοριτσιών τα είχαν γκρεμίσει μια ομάδα κακών ανθρώπων. Αυτοί ήθελαν το μέρος που ήταν τα σπίτια, να γίνει δικό τους. Όταν αυτό έγινε, τα κορίτσια έφυγαν με τους γονείς τους. Σταμάτησαν σε ένα ποταμάκι, για να ξεκουραστούν από το πολύ περπάτημα και εκεί συναντήθηκαν και οι τρεις με το Κοριτσάκι. Ήταν ίσα και συνέχισαν μαζί το ταξίδι τους μέχρι το τέλος. Μιλούσαν για το σχολείο τους και έλεγαν η καθεμία ποιο ζώο της αρέσει καλύτερα. Είπαν για το δελφίνι, το κουταβάκι, τα ψάρια και τις πάπιες. Κι είπαν ότι ξέρουν να γράφουν τις λέξεις ήλιος, λουλούδι, πάπια, δελφίνι, πεταλούδα. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι στο δρόμο του γνώρισε κάποιους παππούδες και γιαγιάδες. Πέρασε από εκεί που έμεναν όλοι μαζί, όταν έφυγε από τον καταστραμμένο κήπο. Είχε ακούσει να μιλάνε για αυτό το μέρος οι φίλοι και οι φίλες του, που είχαν πάει πρώτοι εκεί. Πρόσεχαν τις γιαγιάδες και τους παππούδες. Τους βοηθούσαν να προχωράνε στο δρόμο και τους κουβαλούσαν τα ψώνια, γιατί τα παιδιά ήξεραν ότι οι γιαγιάδες και οι παππούδες είναι πάντα καλοί και αγαπάνε τα παιδιά. Το Κοριτσάκι έμεινε μια μέρα κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους και συνέχισε το δρόμο του. Όμως δεν θα τους ξεχάσει ποτέ. Όποτε θα πηγαίνει να τους βλέπει, όλοι θα είναι χαρούμενοι. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι γνώρισε στην παιδική χαρά τρία αγόρια μεγαλύτερα από εκείνο, που έμεναν μαζί στο ίδιο σπίτι. Τα αγόρια ρώτησαν το Κοριτσάκι τι κάνει και πού πάει. Τους είπε ότι πάει να αγοράσει χυμό, για να τον πάρει μαζί του σε μια εκδρομή. Όμως αυτά τα παιδιά κατάλαβαν ότι ήταν ψέματα πως το Κοριτσάκι θα πάει εκδρομή. Το Κοριτσάκι είπε έτσι γιατί ντρεπόταν. Τα αγόρια πήραν το Κοριτσάκι στο σπίτι τους, για να κοιμηθεί. Έμεινε μαζί τους για δέκα μέρες μέχρι που ξεκουράστηκε. (Αφήγηση υποομάδας)

Το Κοριτσάκι όταν έφτασε στο καινούριο μέρος, βρήκε πρώτα ένα σπίτι, που δεν έμεινε πολύ. Το σπίτι αυτό δεν του άρεσε, γιατί δεν είχε μπαλκόνια. Μετά βρήκε ένα άλλο σπίτι εκεί κοντά, που είχε μπαλκόνια ψηλά. Το Κοριτσάκι καθόταν στο μπαλκόνι και κοίταζε πότε τον ήλιο στον ουρανό και πότε τα λουλούδια εκεί δίπλα. Μια μέρα είδε τα δίδυμα να περνάνε από κάτω. Αυτά τα αδερφάκια τα ήξερε από τον τόπο του. Ήταν ένα κορίτσι και ένα αγόρι, που έμεναν στην ίδια γειτονιά με το Κοριτσάκι. Όταν είδαν το Κοριτσάκι, σταμάτησαν να μιλήσουν. Του είπαν ότι ο γείτονας, που είχε καταστρέψει τον κήπο που έμενε το Κοριτσάκι, χάλασε και το δικό τους κήπο. Έριξε φάρμακο στα λουλούδια, για να μην φυτρώσουν ξανά. Δεν ήθελε να μείνουν εκεί τα δύο  παιδιά, γιατί έπαιζαν μπάλα και έκαναν φασαρία. Και μια φορά είχαν πετάξει τη μπάλα και έσπασε ένα τζάμι. Το Κοριτσάκι είπε στα παιδιά να μείνουν στο σπίτι που είχε πρώτα. Τα δίδυμα συμφώνησαν, γιατί δεν ήθελαν το σπίτι τους να έχει ψηλό μπαλκόνι. Όταν κοιτάζουν από ψηλά, τρομάζουν. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι περνούσε έξω από έναν κήπο. Σταμάτησε και τον κοιτούσε. Έμοιαζε με το δικό του κήπο αλλά δεν είχε τριανταφυλλιές. Το Κοριτσάκι σκέφτηκε ότι θα ήθελε να μένει σε αυτόν τον κήπο. Τότε ήρθαν από την άλλη μεριά δύο παιδάκια, ένα κορίτσι και ένα αγόρι. Το Κοριτσάκι τα ρώτησε: «Μπορώ να μείνω κι εγώ εδώ»; Το αγόρι είπε «όχι», γιατί αυτό έμενε εκεί. Το κορίτσι ήταν φίλη του και είχε πάει να παίξουν μαζί. Το Κοριτσάκι είπε «Δεν πειράζει» και τους προσκάλεσε να περπατήσουν παρέα για λίγο. Τα παιδιά πήραν από το σπίτι τρία μπουκάλια νερό, ένα για το καθένα, και ξεκίνησαν να περπατάνε. Το Κοριτσάκι τους είπε ότι δεν έβρισκε πού να μείνει κι εκείνα απάντησαν: «Όσο συνεχίζεις το δρόμο σου, μπορείς να βρεις». Όταν νύχτωσε, τα παιδιά έπρεπε να γυρίσουν στα σπίτια τους και το Κοριτσάκι έψαξε να βρει ένα μέρος να κοιμηθεί. Ξάπλωσε σε ένα δέντρο και είχε ωραίες σκέψεις, γιατί είχε γνωρίσει αυτά τα παιδιά. Και τα παιδιά όταν γύριζαν πίσω, έλεγαν ότι έκαναν πολύ ωραία βόλτα και ότι το Κοριτσάκι ήταν πάρα-πάρα πολύ καλό.  (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι περνούσε από ένα χωριό στο βουνό. Μπήκε στην παιδική χαρά και έκανε κούνια. Τότε είδε να έρχεται ένα μεγαλύτερο κορίτσι, που είχε ροζ μαλλιά και μωβ φόρεμα. Στο Κοριτσάκι άρεσαν πολύ τα ροζ μαλλιά. Η κοπέλα ρώτησε το Κοριτσάκι αν ήθελε να πάει μαζί της στο σπίτι της. Το Κοριτσάκι όταν έφτασαν, είδε ότι αυτό  το σπίτι είχε ωραίο κήπο. Ρώτησε αν ανάμεσα στα λουλούδια υπήρχαν πασχαλίτσες. Το μεγάλο κορίτσι απάντησε ότι έχει δει μόνο σαλιγκάρια. Ύστερα έφαγαν μπιφτέκια με μακαρόνια. Η κοπέλα που ζει με τους γονείς της, θα φιλοξενήσει εκεί το Κοριτσάκι για πολύ καιρό. Οι δυο τους θα παίζουν μαζί, θα πηγαίνουν σχολείο και θα βλέπουν τηλεόραση. (Αφήγηση υποομάδας)

6. Εντυπώσεις της προσφυγιάς

Το Κοριτσάκι ζωγραφίζει ένα δρόμο που πηγαίνει στο καινούριο του σπίτι κι ένα αμάξι που το οδηγεί  ο μπαμπάς του, να περνά σε αυτό το δρόμο. Όλη  αυτήν την πορεία του από τότε που έφυγε από τον κήπο του μέχρι να φτάσει εδώ, την βλέπει σαν βόλτα. Έμαθε ότι μπορεί να πάει παντού, όπου θέλει, σε παιδότοπο ή στο σχολείο.  Έμαθε ότι μπορεί να κάνει αυτό που του αρέσει,  να  ταξιδεύει με αεροπλάνο, να έχει μια οικογένεια, γονείς και αδερφούς και να πιάσει δουλειά. (Ατομική αφήγηση)

Το πιο σπουδαίο για το Κοριτσάκι στο δρόμο της προσφυγιάς, είναι ότι βρήκε μια οικογένεια. Διάλεξε αυτήν την οικογένεια, επειδή είχαν έναν κήπο ίδιο με το δικό της. Όταν το Κοριτσάκι είδε αυτόν τον κήπο, ζήτησε  από τους ανθρώπους που έμεναν εκεί, μια μαμά, έναν μπαμπά και τα δίδυμα κορίτσια τους, να μείνει μαζί τους. Επειδή το Κοριτσάκι το ζήτησε ευγενικά και ήταν πολύ γλυκιά, το δέχτηκαν στην οικογένειά τους. Το Κοριτσάκι είναι πολύ ευχαριστημένο που έχει αποκτήσει αυτήν την οικογένεια, γιατί τα αδερφάκια του είναι πολύ ωραία κι έχουν ωραία ψυχή, δεν φέρονται σαν μωρά. (Ατομική αφήγηση)

Το πιο σημαντικό από αυτά που έζησε το Κοριτσάκι στο δρόμο της προσφυγιάς, ήταν που γνώρισε τους εξωγήινους. Ένας φίλος του τούς είχε συναντήσει πρώτος.  Με τον πύραυλο που είχε αγοράσει, έστειλε και το Κοριτσάκι στον πλανήτη που ζουν, επειδή ήθελε κι αυτό να τους γνωρίσει. Το Κοριτσάκι είδε πως είναι όπως οι άνθρωποι στη γη. Αλλά αυτοί ζουν διαφορετικά από εμάς. Χοροπηδάνε στα κρυφά, ανεβαίνουν στα τραπέζια και μπορούν να κάνουν ό, τι θέλουν. Όμως εδώ στη γη η μαμά και ο μπαμπάς δεν αφήνουν  εμάς να κάνουμε ό, τι θέλουμε. Οι εξωγήινοι δεν πηγαίνουν στο σχολείο, γιατί δεν τους νοιάζει να μάθουν γράμματα, δεν θέλουν να μάθουν να γράφουν το όνομά τους. Ξέρουν μόνο ένα γράμμα, το άλφα. Έτσι το Κοριτσάκι έφυγε από τον πλανήτη τους και ξαναγύρισε στη γη, γιατί του έλειψε το σχολείο. Στην καινούρια του ζωή πηγαίνει σε ένα σχολείο, που του αρέσει πολύ. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι όταν χάλασαν τον κήπο του και έφυγε, για να βρει ένα καινούριο μέρος να μείνει, γνώρισε ένα αγόρι κι έγιναν φίλοι. Το αγόρι έδωσε στο Κοριτσάκι το δικό του σπίτι. Αυτό το αγόρι δεν ήθελε να μείνει στο σπίτι του, γιατί είχε ένα κήπο με ροζ λουλούδια. Τα λουλούδια δεν άρεσαν στο αγόρι, επειδή είναι κοριτσίστικα. Έτσι πήγε να μείνει στο σπίτι που χάλασαν τον κήπο του. Πέρασε ο καιρός και στον κήπο έπεσε χιόνι. Τα λουλούδια αρρώστησαν από το χιόνι και το Κοριτσάκι πήρε ένα φάρμακο, για να τα κάνει καλά. Όμως τα λουλούδια χάλασαν. Τώρα το Κοριτσάκι περιμένει να έρθει η Άνοιξη, για να φυτέψει καινούρια λουλούδια. Αυτή τη φορά θα διαλέξει  λουλούδια που να είναι κόκκινα για να αλλάξει γνώμη το αγόρι για τον κήπο. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι ήταν σε ένα δάσος μαζί με άλλα παιδιά, που ήταν κι αυτά προσφυγάκια. Μπήκαν σε αυτό το δάσος, για να χαλαρώσουν και να κόψουν μερικά φρούτα. Ευτυχώς είχαν καλαθάκια, για να τα βάλουν. Εκεί στο δάσος είδαν ένα καταπληκτικό σπίτι. Έκαναν μια ευχή να ανοίξει η πόρτα και η πόρτα άνοιξε αμέσως. Τότε όλα τα παιδιά κατάλαβαν ότι αυτό το σπίτι είναι μαγικό. Μπήκαν μέσα και είδαν στον κήπο ένα σιντριβάνι, που αλλάζει χρώματα. Είδαν και πίνακες, για να ζωγραφίζουν τα παιδιά. Ύστερα έκαναν την ευχή να έχουν πολλά βιβλία και πολλά παιχνίδια κι έγινε κι αυτή η ευχή τους. Έτσι ευχήθηκαν να μείνουν σε αυτό το σπίτι κι έγινε πραγματικότητα. Επειδή βρίσκονται στα μαγικό σπίτι, κάνουν συνέχεια ευχές και όλες γίνονται. Η τελευταία ευχή που έκανε το Κοριτσάκι ήταν να έχει αυτό και όλα τα άλλα παιδιά, πολλά ζευγάρια παπούτσια, άλλο για το Χειμώνα άλλο για την Άνοιξη άλλο για το Καλοκαίρι κι άλλο για το Φθινόπωρο. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι είδε μια νύχτα στο δρόμο του ένα δράκο κόκκινο, που από το στόμα του έβγαζε φωτιά. Έριξε φωτιά σε ένα σπίτι, που άρχισε να καίγεται. Η οικογένεια που ήταν μέσα, ειδοποίησε την πυροσβεστική, που έφτασε πάρα πολύ γρήγορα. Έτσι πρόλαβαν κι έσβησαν τη φωτιά πριν καεί όλο το σπίτι. Κάηκε μόνο το μπάνιο. Ο δράκος αυτός είχε φτερά. Άρχισε να πετάει και έριχνε πέτρες στα σπίτια των ανθρώπων. Το Κοριτσάκι έβλεπε τα σπίτια που ήταν πολύ ωραία και τους ανθρώπους που έκαναν δουλειές, για να διορθώσουν τις καταστροφές του δράκου. Το Κοριτσάκι έμπαινε μέσα στα σπίτια και βοηθούσε στις δουλειές. Σε ένα σπίτι είπε στο παιδάκι και στους γονείς του: «Ωραίο είναι το σπίτι σας». Κι αυτοί είπαν στο Κοριτσάκι ότι μπορεί να μείνει εκεί. Όταν ήρθε ο ήλιος, η αστυνομία κυνήγησε το δράκο αλλά αυτός ξέφυγε. Το Κοριτσάκι σκεφτόταν γιατί ο δράκος τα έκανε αυτά. Θυμήθηκε ένα φίλο του, που ήξερε πολλά για δράκους. Είχε μάθει από αυτόν πως όταν ένας δράκος κυβερνάει την πόλη, είναι γιατί θέλει να φάει. Το είπε στους ανθρώπους κι η μαμά έφτιαξε σούπα στο δράκο. Από τότε ο δράκος κάθε φορά που πεινούσε, πήγαινε κι έτρωγε στο σπίτι που έμενε το Κοριτσάκι. Έτσι δεν έκανε πάλι κακό στους ανθρώπους. (Αφήγηση υποομάδας)

Το Κοριτσάκι έφτασε σε ένα μέρος ωραίο και καθαρό, που είχε πολλά σπίτια. Εκεί έμεινε μαζί με μια κοπέλα που γνώρισε. Μια μέρα όμως το σπίτι τους έπαθε ζημιά. Έπαιζαν απέξω μπάλα και η μπάλα έσπασε το τζάμι και έπεσε μέσα στο σπίτι. Το Κοριτσάκι έδωσε τη μπάλα στα παιδιά και τους είπε να παίξουν αλλού, για να μην ξανακάνουν ζημιά. Τα παιδιά έφυγαν και το Κοριτσάκι μπήκε να καθαρίσει. Ύστερα έπαιζε μέσα στο σπίτι με ένα μικρό μπαλάκι. Είχε μείνει όμως ένα κομματάκι τζάμι και το Κοριτσάκι γλίστρησε. Έπεσε και έσπασε το χέρι του και το έβαλαν στο γύψο. (Αφήγηση υποομάδας)

Το Κοριτσάκι ζει σε ένα σπίτι, που έχει κήπο με λουλούδια. Στο Κοριτσάκι αρέσει και ο κήπος και το σπίτι. Το σπίτι είναι παλιό αλλά του αρέσει, γιατί έχει πάρα πολλές κούκλες. Μια κούκλα φοράει σκουλαρίκια μωβ και μπλε. Τα χρώματα αυτά αρέσουν πολύ στο Κοριτσάκι κι έτσι μια φορά φοράει τα σκουλαρίκια της κούκλας. Όταν τα βάζει, νιώθει ότι είναι μοντέλο. Κι αυτό κάνει το Κοριτσάκι πολύ χαρούμενο. Έτσι αρχίζει να φοράει τα σκουλαρίκια κάθε μέρα. Επειδή τα φοράει, ξεχνάει και το κακό πουλί, που θέλει να μπει στο παλιό σπίτι. Αυτό το πουλί το Κοριτσάκι το φοβόταν χωρίς τα σκουλαρίκια. Τώρα όμως που το Κοριτσάκι έχει τα σκουλαρίκια, το πουλί φεύγει, πάει μακριά.  (Ατομική αφήγηση)

Το  Κοριτσάκι είχε δει ένα σπίτι που ήταν άσπρο και είχε σχήμα τριαντάφυλλο. Οι μάστορες το είχαν φτιάξει έτσι, για κάποιο μικρό κορίτσι, που του άρεσαν πολύ τα λουλούδια. Το σπίτι μύριζε τριαντάφυλλο, γιατί αυτό το κορίτσι που έμενε εκεί, το ψέκαζε Δευτέρα,  Τετάρτη και Παρασκευή με τη δικιά του κολόνια τριαντάφυλλο. Όταν το Κοριτσάκι πέρασε από κει, γύριζε γύρω-γύρω από το σπίτι, για να δει αν ήταν κανένας μέσα. Τότε είδε ότι η πόρτα ήταν ανοιχτή και μπήκε. Το μικρό κορίτσι που αυτό ήταν το σπίτι του, όποτε έλειπε, άφηνε την πόρτα ανοιχτή, για να μπαίνει μέσα όποιος του αρέσουν τα λουλούδια. Όταν το Κοριτσάκι μπήκε μέσα, βρήκε το σπίτι σκονισμένο. Αφού το καθάρισε, είδε ότι στους τοίχους ήταν ζωγραφισμένα λουλούδια κόκκινα, κίτρινα, άσπρα και ροζ. Το Κοριτσάκι ξάπλωσε για λίγο στο κρεβάτι για να ξεκουραστεί. Ύστερα έφαγε δύο γιαούρτια που βρήκε στο ψυγείο και έναν ανανά ολόκληρο που είδε πάνω στο τραπέζι, και συνέχισε το ταξίδι. Θυμάται πάντα αυτό το σπίτι και μιλάει συνέχεια για αυτό στους τρεις καλύτερους φίλους του, που έχει παρέα στην καινούρια του ζωή. (Ατομική αφήγηση)

7. Νέα ζωή, αναμνήσεις και συναισθήματα

Η χώρα που βρίσκεται τώρα το Κοριτσάκι, είναι η Ελλάδα. Σε αυτή τη χώρα περνάει καλύτερα. Από την παλιά του ζωή θυμάται μόνο το ποδήλατό του, που έκανε βόλτες στη γειτονιά. Εκεί όμως δεν υπήρχαν παιδιά. Το Κοριτσάκι προτιμάει την καινούρια του ζωή, που με τους φίλους και τις φίλες του μένουν μαζί στο σπίτι, κάνουν παρέλαση πάνε στις κούνιες,  χορεύουν  Κρητικά και κάνουν ανακύκλωση. (Ατομική αφήγηση)

Στο Κοριτσάκι αρέσει η καινούρια του πατρίδα, που είναι η Αγγλία, γιατί έχει πάει εκεί και η ξαδέρφη του και κάνουν παρέα. Έχει και πιο όμορφα χρωματιστά λουλούδια εκεί και κούκλες που μιλάνε. Λένε ό, τι τους λέει το Κοριτσάκι. Στην Αγγλία νιώθει καταπληκτικά, γιατί βρίσκει τηλεσκόπια, για να κοιτάζει τους πλανήτες, τον Άρη, το Δία, τον Κρόνο, την Αφροδίτη, τον Ουρανό. Βρίσκει και αντίκες, για να στολίζει το σπίτι του. Δεν βρίσκει μόνο ένα λουλούδι ροζ και άσπρο που είχε στην πατρίδα του και στην Αγγλία δεν υπάρχει. Από την παλιά του ζωή θυμάται μόνο τη μητέρα του που έχει σκοτωθεί. Όποτε τη θυμάται, κλαίει. Θα ήθελε να την έβλεπε ξανά.  Ύστερα σταματάει να κλαίει, γιατί έχει κανονίσει να βγει έξω με τις φίλες και τους φίλους του και πρέπει να ετοιμαστεί. (Ατομική αφήγηση)

Το  Κοριτσάκι στην καινούρια του ζωή βρίσκεται στην Ελλάδα. Του αρέσει πολύ, γιατί στο σχολείο του έχει γνωρίσει τους ήρωες της Επανάστασης. Πηγαίνει και σε ένα μαγαζί που έχει μια όμορφη κούκλα. Εκεί πηγαίνει και ένα αγοράκι και παίζουν μαζί οικογένεια. Την κούκλα την έχουν για μωρό. Το Κοριτσάκι δεν έχει τώρα πια άλλη οικογένεια. Καταστράφηκε το σπίτι του και έχασε και την οικογένειά του. Όταν το Κοριτσάκι έχει τα γενέθλιά του, ο μπαμπάς του φίλου του, δίνει στο παιδί του χρήματα, για να αγοράσει στο Κοριτσάκι ό, τι θέλει. Το αγοράκι αγοράζει την κούκλα και λέει στη φίλη του «αυτό είναι για σένα». Τότε και το Κοριτσάκι του δίνει δώρο μια μπάλα. Όταν το Κοριτσάκι θυμάται την παλιά του ζωή, νιώθει λυπημένο. Σκέφτεται τότε το φίλο του και τα δώρα που του κάνουν και νιώθει χαρούμενο. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι είναι χαρούμενο στην καινούρια του ζωή, γιατί το αγαπάει ένα μικρό αγόρι. Αυτό το αγόρι το Κοριτσάκι το είχε δει μια φορά στην τηλεόραση να κάνει κάτι καλό. Πήρε στα χέρια του ένα παπάκι και το φρόντισε. Ύστερα η τηλεόραση έδειξε και το Κοριτσάκι να φροντίζει ένα παπάκι που κρατούσε στα χέρια του. Τα παπάκια τα έπαιρναν από μια λίμνη, που ήταν μέσα στον κήπο εκεί κοντά. Τα δύο παιδιά συναντήθηκαν στον κήπο και μίλησαν για τα παπάκια, που είναι καλά. Το αγόρι έδωσε τότε στο Κοριτσάκι λουλούδια από τον κήπο, για να τού δείξει την αγάπη του. Αφού και το Κοριτσάκι αγάπησε το αγόρι, αποφάσισαν να μείνουν στον κήπο μαζί και να δίνουν στα παπάκια φαγητό. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι είναι χαρούμενο με την καινούρια του ζωή, γιατί έχει βρει ξανά ένα κήπο με πολλά δέντρα. Το Κοριτσάκι παίζει στον κήπο κούκλες και κουκλοθέατρο. Θυμάται τον παλιό του κήπο αλλά δεν νιώθει να λείπει κάτι. Έχει και τώρα κούνια. Παίρνει  αγκαλιά την κούκλα μοντέλο και κάνουν κούνια μαζί. Στο καινούριο σπίτι του μέσα στον κήπο, το Κοριτσάκι μένει μαζί με άλλα δύο παιδάκια. (Ατομική αφήγηση)

Το Κοριτσάκι είναι χαρούμενο με την  καινούρια του ζωή, γιατί μπορεί να παίζει με τα λουλούδια που βρίσκει έξω. Παίζει «μ’ αγαπά-δεν μ’ αγαπά» για τον παλιό του κήπο και πετάει ψηλά τα λουλούδια για να πέφτουν πάνω του. Έχει τηλεόραση και βλέπει να χορεύουν Κρητικά και φτιάχνει κατασκευές με χαρτόνια, κόλλες και ψαλίδι. Κοιτάζει από το παράθυρο τα παιδιά που παίζουν στην πλατεία όταν δεν έχει κρύο και τα χαιρετάει, για να γνωριστούν. Έτσι έχει κάνει φίλους τα πέντε παιδιά που παίζουν στην πλατεία. Το Κοριτσάκι πηγαίνει και παίζει μαζί τους μόνον όταν βρίσκει εύκολα τα παιχνίδια τους. Στα δύσκολα παιχνίδια φοβάται μην χτυπήσει. Δύσκολα παιχνίδια είναι το κρυφτό και το κυνηγητό. Εύκολα είναι όταν παίζουν οικογένεια και σπίτι ή όταν παίζουν τον  Ήλιο, τη Γη και τους άλλους πλανήτες. Το Κοριτσάκι φοράει συνέχεια ρούχα, κεντημένα με κλωστές που έχουν τα χρώματα της γης, επειδή του αρέσει να είναι η Γη. Κι έτσι πάντα τα άλλα παιδιά βάζουν το Κοριτσάκι να κάνει τη Γη. (Ατομική αφήγηση)

Το  Κοριτσάκι  θυμάται τον παλιό κήπο και σκέφτεται ότι ήταν άσχημο που έκλεβαν και χαλούσαν τα λουλούδια. Και τώρα όμως γίνεται κάτι άσχημο.  Ένα αγόρι κλέβει τη μπάλα και το πατίνι που έχει το Κοριτσάκι και έχει σκάψει στην παραλία, για να τα θάψει πολύ βαθιά, να μην τα βρει κανένας. Αυτό το αγόρι κλέβει συνέχεια μέχρι να μεγαλώσει, γιατί του αρέσει να έχει τα πιο πολλά παιχνίδια από  όλους. Όταν μεγαλώνει, δεν κλέβει πια, επειδή μαζεύει χρήματα, για να αγοράζει τα παιχνίδια που του αρέσουν. Το Κοριτσάκι  νιώθει καλύτερα στην καινούρια του ζωή, αφού αυτό το αγόρι σταματάει να κλέβει. Αυτοί όμως που χαλάσανε τα λουλούδια του κήπου, δεν σταμάτησαν μέχρι που τον κατάστρεψαν. (Ατομική αφήγηση)

10. Αναγνώσεις με… χρώμα!

(Παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ανάρτηση του ιστολογίου)

11. Το παζλ του κήπου…

(Παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ανάρτηση του ιστολογίου)

12. Το παιχνίδι της ανάγνωσης είναι συναρπαστικό! 

(Παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ανάρτηση του ιστολογίου)