Την Τρίτη 6 Μαρτίου (Παγκόσμια Ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού), οι μαθητές και οι μαθήτριες των Β΄, Γ΄και ΣΤ΄τάξεων, συμμετείχαν σε σχετικές δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στους χώρους του 1ου Δημοτικού Σχολείου Θάσου.
Ενδιαφέρον υλικό μπορείτε να βρείτε στο ιστολόγιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Θάσου στον παρακάτω σύνδεσμο:
1ο Δημοτικό Σχολείο Θάσου – Δραστηριότητες για την πρόληψη και καταπολέμηση της σχολικής βίας
Με αφορμή την αυριανή ημέρα, σας υπενθυμίζουμε και σας καλούμε να πλοηγηθείτε στο blog του σχολείου μας και συγκεκριμένα στο φάκελο που λέγεται ‘Σχολικός εκφοβισμός’.Εκεί μπορείτε να διαβάσετε διάφορες πληροφορίες και δραστηριότητες για τον σχολικό εκφοβισμό.
Επίσης, σας πληροφορούμε ότι έχει δημιουργηθεί στο σχολείο μας μία ψηφιακή βιβλιοθήκη με διάφορα άρθρα, παρουσιάσεις, βίντεο, βιβλία κ.α. σχετικά με το φαινόμενο της θυματοποίησης.
1) Συνεχίσαμε το πρόγραμμα δίνοντας βαρύτητα στους όρους ‘θύμα’, ‘θύτης’, ‘παρατηρητής’. Εξηγήσαμε τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις και δώσαμε πολλά παραδείγματα. Είδαμε και σχολιάσαμε κάποια βιντεάκια από το site του Χαμόγελου του Παιδιού. Δραματοποιήσαμε απλές ιστορίες. Οι μαθητές υποδύθηκαν εναλλάξ ρόλους θύματος, θύτη, παρατηρητή.
2) Παιχνίδι: ζήτω η διαφορετικότητα!!!
Οι μαθητές κάθονται σε κύκλο. Αλλάζουν θέση ανάλογα με την ερώτηση του εκπ/κού, π.χ. να αλλάξουν θέση όσοι φοράνε γυαλιά, να αλλάξουν θέση όσοι γεννήθηκαν στην Καβάλα κ.τ.λ. Συνεχίζουμε με ερωτήσεις όπως: σε ποια οδηγία/ερώτηση σηκωθήκατε όλοι (=κοινά χαρακτηριστικά της ομάδας), σε ποια οδηγία/ερώτηση σηκώθηκαν οι λιγότεροι, τι διαφορές μπορεί να έχουν μεταξύ τους οι άνθρωποι, πρόκειται πάντα για διαφορές που φαίνονται;
3) Παιχνίδι: ο ένας συμπληρώνει τον άλλον!!!
Ο εκπ/κός λέει μία πρόταση, πχ “Πάω ταξίδι, αλλά πρώτα πρέπει να πλύνω τα παράθυρα”, Ο πρώτος μαθητης επαναλαμβάνει την πρόταση και την υποδύεται. Επειτα, σηκώνεται ο δεύτερος μαθητής ο οποίος λέει και υποδύεται την αρχική πρόταση, αλλά συμπληρώνει και κάτι δικό του, π.χ. “Πάω ταξίδι, αλλά πρώτα πρέπει να πλύνω τα πιάτα και να λούσω τα μαλλιά μου”. Και οι δύο μαθητές υποδύονται την φράση του δεύτερου μαθητή. Η δραστηριότητα συνεχίζεται με κάθε νέο παίχτη/μαθητή να προσθέτει κάτι νέο στο παιχνίδι.
4) Τι είναι και τι δεν είναι σχολικός εκφοβισμός
Ο σχολικός εκφοβισμός έχει ένα χαρακτηριστικό πολύ σημαντικό: γίνεται με πρόθεση. Δηλαδή ένα άτομο κάνει κάνει κακό σε κάποιο άλλο άτομο εσκεμμένα, θέλει να του κάνει κακό, θέλει να το στενοχωρήσει. Πάνω σε αυτό το θέμα δουλέψαμε με τη βοήθεια απλών περιστατικών.
Παραδείγματα:
Ο Γιώργος και ο Σπύρος παίζουν ποδόσφαιρο. Ο Γιώργος κλοτσά την μπάλα πολύ δυνατά, χτυπάει στο δοκάρι και μετά η μπάλα πέφτει με δύναμη στο κεφάλι του Γιώργου. Όπως καταλαβαίνει κανείς, σε αυτό το περιστατικό δεν υπήρχε πρόθεση από πλευράς του Γιώργου, δεν κλότσησε την μπάλα για να χτυπήσει εσκεμμένα τον Σπύρο.
Η Άννα πολύ συχνά κάθεται πίσω από τη Μαίρη και της ρίχνει χαρτάκια, γιατί της αρέσει να βλέπει τη Μαίρη να ενοχλείται. Σε αυτό το περιστατικό, βλέπουμε ότι η Άννα εσκεμμένα ενοχλεί τη Μαίρη, θέλει να τη στενοχωρήσει.
Υπεύθυνοι εκπ/κοί:
Βαής Πασχάλης
Καζάρα Ελένη
Ξεκινήσαμε το πρόγραμμά μας με την προβολή ενός βίντεο που έχει ως θέμα τον σχολικό εκφοβισμό. Αφού συζητήσαμε για το θέμα αυτό, αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε κατά τη φετινή σχολική χρονιά ένα πρόγραμμα με τίτλο: Αποδέχομαι το διαφορετικό – Λέω όχι στον σχολικό εκφοβισμό. Δραστηριότητες που έλαβαν χώρα τον μήνα Νοέμβριο:
Ιδεοκαταιγισμός: Είπαμε στους μαθητές τη φράση ‘σχολικός εκφοβισμός’ και αυτοί με τη σειρά τους μάς έλεγαν γρήγορα λέξεις που τους έρχονταν στο μυαλό (π.χ. σχολείο, μαθητές, τάξη, φόβος, κλαίω ….)
Μετά από τον ιδεοκαταιγισμό οι εκπαιδευτικοί ενημέρωσαν τους μαθητές για το πρόγραμμα που θα εκπονήσουν τη φετινή χρονιά. Ακολούθησε η δημιουργία ενός συμβολαίου με βασικούς κανόνες συνεργασίας και η ομαδοποίηση των μαθητών. Οι ομάδες αυτές δε θα μένουν σταθερές, αλλά θα αλλάζουν ανάλογα με τις δραστηριότητες.
Χωροταξική διευθέτηση της τάξης: όλοι οι μαθητές κάθισαν σε έναν κύκλο. Η θέση στην οποία έκατσε κάθε μαθητής ήταν αποτέλεσμα ενός μουσικού παιχνιδιού. Βάλαμε ένα τραγούδι και τα παιδιά έτρεχαν γύρω γύρω από τις καρέκλες. Όταν σταματούσε το τραγούδι, τα παιδιά κάθονταν στην καρέκλα που ήταν πιο κοντά τους. (το παιχνίδι αυτό θυμίζει τις μουσικές καρέκλες με τη διαφορά ότι κανένα παιδί δεν έμενε στο τέλος όρθιο)
Παίξαμε το «αλφάβητο του εκφοβισμού». Δώσαμε στις τρεις ομάδες από ένα κουτί με μαγνητικά γράμματα. Με αυτά τα γράμματα έπρεπε να φτιάξουν λέξεις σχετικές με τον εκφοβισμό και το σχολείο. Επειδή τα γράμματα δεν ήταν πολλά τους επιτρέψαμε να χρησιμοποιήσουν κεφαλαία και πεζά γράμματα μπερδεμένα.
Οι μαθητές κάθισαν σε κύκλο. Κάθε μαθητής δεν παρουσίασε τον εαυτό του, αλλά το διπλανό του λέγοντας το όνομα αυτού, αλλά και ένα θετικό χαρακτηριστικό του διπλανού του. Το να βρει και να πει κάποιος ένα θετικό σχόλιο για κάποιον άλλο και όχι για τον εαυτό του είναι πολύ σημαντικό!!!
Ξεκινήσαμε την ανάγνωση και την επεξεργασία ενός κειμένου που υπάρχει στο πακέτο δραστηριοτήτων από την ΕΨΥΠΕ. Το συγκεκριμένο κείμενο αναφερόταν σε τρεις μαθητές που βίωναν τον σχολικό εκφοβισμό.
Στο τέλος κάθε κύκλου δραστηριοτήτων ρωτούσαμε τα παιδιά τι τους άρεσε περισσότερο, τι τους δυσκόλεψε κ.α.
Ακολουθούν ορισμένες φωτογραφίες από κάποιες δραστηριότητες.
Υπεύθυνοι εκπ/κοί:
Βαής Πασχάλης
Καζάρα Ελένη
Την Τρίτη, 27 Μαΐου 2014, πραγματοποιήθηκε στην Καβάλα μία ημερίδα με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό. Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο δράσεων του Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού το οποίο συντονίζεται από την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. και Δ.Ε. Α.Μ.Θ.
Κεντρική εισηγήτρια ήταν η Σοφία Δρακονάκη, Π.Ε. Κοινωνικής Διοίκησης, με τίτλο εισήγησης: «Ο σχολικός εκφοβισμός και η αντιμετώπισή του μέσα από ‘Το σπίτι των παιδιών’». Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί Αλέξανδρος Ιωσηφίδης, από το Δ.Σ. Νέας Καρβάλης, και Ελένη Καζάρα, από το Δ.Σ. Ποταμιάς, παρουσίασαν εργασίες τις οποίες υλοποίησαν στα σχολεία τους με στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών και την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Οι δραστηριότητες που παρουσιάστηκαν αποτελούν μία πρόταση εφαρμογής και έκφρασης του θεωρητικού πλαισίου που προτείνεται από το Παρατηρητήριο για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού καθώς και από το Κέντρο Πρόληψης.
Την ημερίδα κλήθηκαν να παρακολουθήσουν οι συνάδελφοι που έχουν ορισθεί ως Υπεύθυνοι/νες για τη σχολική βία στη σχολική μονάδα που υπηρετούν, οι συνάδελφοι που έχουν ορισθεί ως μέλη Ο.Δ.Π. αλλά και όποιοι άλλοι εκπαιδευτικοί επιθυμούσαν να ενημερωθούν.
Ακολουθεί η παρουσίαση του προγράμματος του σχολείου μας, όπως αυτό παρουσιάστηκε στην ημερίδα. Στη συνέχεια έγινε προβολή της δραματοποίησης που έκαναν οι μαθητές/τριες της Β τάξης.
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό η Β τάξη δραματοποίησε το παραμύθι “Η Μόνα σε καινούριο σχολείο”.
Σκηνή 1η: Η Μόνα επισκέπτεται το νέο της σχολείο.
Σκηνή 2η: Η Μόνα γνωρίζει τους νέους της συμμαθητές
Σκηνή 3η: Περιστατικά σχολικού εκφοβισμού
Σκηνή 4η: H Μόνα αρνείται να πάει στο σχολείο
Σκηνή 5η: Ο γιατρός υποψιάζεται ότι κάτι περίεργο συμβαίνει
Σκηνή 6η: Τα σχέδια των συμμαθητών εις βάρος της Μόνας
Σκηνή 7η: Η συμβουλή της σοφής κουκουβάγιας
Υπεύθυνη εκπαιδευτικός:
Μυγδάλη Ευανθία
Οι αξίες που πρεσβεύει ολόκληρη η σχολική μονάδα είναι αυτές που καθιστούν την ύπαρξη ή όχι της βίας μέσα σε αυτό. Η στάση των εκπαιδευτικών, των γονέων και φυσικά των ίδιων των μαθητών είναι που επηρεάζει τα ποσοστά βίαιων συμπεριφορών που επικρατούν στο σχολείο. Όσο υπάρχει αδιαφορία, τέτοια περιστατικά θα συνεχίζουν να υπάρχουν.
Η ανάγκη της ενημέρωσης των εκπαιδευτικών είναι επιτακτική. Όμως, η επιστημονική κατάρτιση δεν αρκεί για να θεωρηθεί ένας εκπαιδευτικός «ικανός» στη διαχείριση προβληματικών καταστάσεων και καταστάσεων βίας στο χώρο του σχολείου. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού μέσα στη τάξη θα πρέπει να είναι ο ρόλος του «εμψυχωτή», του «εμπνευστή» των παιδιών κι όχι του «από καθέδρα» διδάσκοντα. Όλα αυτά όμως είναι χαρακτηριστικά που αναπτύσσονται και μέσα από διαρκή επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών, καθ’ όλη την επαγγελματική τους πορεία, στην αντιμετώπιση των συμπεριφορών βίας που επικρατούν καθημερινά στα σχολεία.
Τι μπορεί όμως να γίνει πρακτικά στο σχολείο;
Σε επίπεδο σχολείου:
Καλό θα είναι να προσφέρονται στους μαθητές εναλλακτικές λύσεις για την έκφραση της βίας που υπάρχει μέσα τους. Παραδείγματος χάρη, μια παιδική χαρά ή ένα μέρος με άμμο, για μικρότερης ηλικίας παιδιά, αποτελεί μέρος έκφρασης της έντασης και της βίας που έχουν μέσα τους. Για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας θα βοηθούσε στην απελευθέρωση της βίαιης συμπεριφοράς τους ένας χώρος εκγύμνασης με στρώματα και σάκους του μποξ, όπου θα μπορούσαν να επισκέπτονται τα παιδιά την ώρα του διαλείμματος.
Θα μπορούσαν επίσης να οργανωθούν στο σχολείο δραστηριότητες μέσα από τις οποίες να αναπτύσσονται οι κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών όπως η αυτοεκτίμηση, ο αυτοέλεγχος, ο αυτοσεβασμός, η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στις ικανότητές τους, η ικανότητα να εκφράζουν τα δικαιώματά τους και τα συναισθήματά τους και η ικανότητα να διαπραγματεύονται.
Σημαντικό είναι επίσης να ενισχυθεί ο ρόλος της διαμεσολάβησης των υπόλοιπων παιδιών για να αποφευχθεί η χρήση βίας. Απώτερος σκοπός είναι τα παιδιά να καταφέρουν να αναπτύσσουν μόνα τους στρατηγικές επίλυσης των συγκρούσεων τους, χωρίς να χρειάζονται πλέον την παρέμβαση των ενηλίκων και χωρίς τη χρήση βίας.
Η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που επίσης θα πρέπει να καλλιεργηθεί στα παιδιά και ειδικότερα από τη μικρή ηλικία. Τα παιδιά πρέπει να κατανοήσουν ότι οι ιδιαιτερότητές μας είναι που μας κάνουν ξεχωριστούς και ενδιαφέροντες. Οι προκαταλήψεις που υπάρχουν για το «διαφορετικό» πρέπει να μειωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο.
Σε επίπεδο τάξης:
Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτικός με τη στάση του να εμπνέει σεβασμό και αίσθημα δικαιοσύνης προς τους μαθητές. Το ίδιο χρειάζεται να εμπνέουν και οι ίδιοι οι μαθητές. Πρέπει να γίνεται ξεκάθαρο το τι επιτρέπεται και τι όχι στο σχολείο. όταν δεν ακολουθούμε αυτή τη λογική, τότε υπάρχουν συνέπειες, οι οποίες πρέπει να είναι γνωστές και να έχουν προαποφασιστεί μαζί με τα παιδιά μετά από συζήτηση.
Στις πρώτες καταστάσεις έντασης που θα δημιουργηθούν ο εκπαιδευτικός οφείλει να διατηρήσει την ψυχραιμία και τον αυτοέλεγχό του. Εάν μπορεί να ελέγχει την ένταση της φωνής του και να δημιουργεί όσο γίνεται περισσότερο ήρεμη ατμόσφαιρα μέσα στην τάξη, θα επιλυθούν και με ηρεμία οι διάφορες συγκρούσεις μεταξύ των παιδιών.
Στη σχολική ζωή και καθημερινότητα όμως είναι αδύνατο να μην υπάρξουν, εκτός από θετικές, αρνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να εντοπίσει τις αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών καθώς και τις συμπεριφορές εκείνες που οδηγούν σε επιθετικότητα. Καλό είναι να προλαμβάνει τις εκδηλώσεις θορύβου και τις μικροενοχλήσεις των μαθητών μέσα στην τάξη με μια ματιά, μια έκφραση του προσώπου ή μια κατευναστική κίνηση. Το καλύτερο δυνατό είναι να μη διακόπτεται ο ρυθμός και η ροή του μαθήματος, δίνοντας συνέχεια σε τέτοιου είδους κινήσεις, αλλά να συνεχίζεται ομαλά η διαδικασία της διδασκαλίας.
Όταν παρ’ όλα ταύτα οι μαθητές έχουν αντιδράσεις θυμού ή διεξάγουν καβγάδες μεταξύ τους, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού πρέπει να είναι άμεση και να υπενθυμιστεί στα παιδιά ότι η επίλυση του οποιουδήποτε ζητήματος έχει προκύψει πρέπει να γίνεται με το διάλογο. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να προλάβει τον τσακωμό ανάμεσα σε 2-3 άτομα, προτού εμπλακούν και άλλοι συμμαθητές. Μπορεί να ζητήσει από τα παιδιά να συζητήσουν κατ’ ιδίαν ξεχωριστά με το καθένα ή και τα 2-3 μαζί στο τέλος του μαθήματος, της ημέρας ή του διαλείμματος. Σε περίπτωση που ο καβγάς έγινε ανάμεσα σε πολλά άτομα ή σε περίπτωση που αρχίζει να διαφαίνεται μια συμπεριφορά βίας κατ’ επανάληψη, καλό θα ήταν η συζήτηση που θα επακολουθήσει να γίνει σε επίπεδο τάξης με παρόντες όλους τους μαθητές.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς της τάξης υπάρχουν συνέπειες για τις πράξεις που ξεπερνούν τα επιτρεπτά όρια. Η ποινή που θα επιβάλλεται πρέπει να είναι ίδια για όλους τους μαθητές, για να μην καθίσταται ασυνεπής ο εκπαιδευτικός απέναντι στην αξία της δικαιοσύνης που θέλει να «περάσει» στα παιδιά. Οι ποινές προσδίδονται στους μαθητές λόγω της λανθασμένης ενέργειας που έχουν κάνει και πρέπει να εφαρμόζονται. Οποιαδήποτε σύγχυση κανόνων ή μη εφαρμογή τους λόγω συναισθηματισμών, ευαισθητοποίησης ή λύπησης των παιδιών οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα. Από την άλλη πλευρά όμως, η εφαρμογή μιας ποινής πρέπει να λειτουργεί επανορθωτικά, δηλαδή σαν συνέπεια της πράξης που την προκάλεσε. Σε καμία περίπτωση δε πρέπει να γίνεται σαν άσκηση εξουσίας ή εκδικητική συμπεριφορά του εκπαιδευτικού προς το μαθητή που προκάλεσε την πράξη αυτή.
Βιβλιογραφία
Αρτινοπούλου, Β. (2001). Βία στο σχολείο. Έρευνες και πολιτικές στην Ευρώπη. Αθήνα: Μεταίχμιο
Courtecuisse, V. Μπεζέ, Λ. επιμ. (1998). Βία στο σχολείο. Βία του σχολείου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Χατζηχρήστου, Χ. επιμ. (2004) Πρόγραμμα Προαγωγής της Ψυχικής Υγείας και της Μάθησης: Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο Σχολείο. Εκπαιδευτικό Υλικό για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα: Τυπωθήτω: Γιώργος Δάρδανος
Ιστότοποι
Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου, 2014 από http://www.epsype.gr/images/gia_goneis.pdf
Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου, 2014 από http://www.epsype.gr/images/gia_ekpaideutikous.pdf
Ο Συνήγορος του παιδιού με παραδείγματα δράσεων σχολείων απ’ όλη την Ελλάδα Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου, 2014 από http://www.0-18.gr/gia-megaloys/bia-sto-scholeio
Δίκτυο κατά της βίας στο σχολείο, η πρώτη προσπάθεια στην Ελλάδα Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου, 2014 από http://www.antibullyingnetwork.gr/page.aspx
Μυγδάλη Ευανθία
Η διαδραστική πλατφόρμα τηλε-ενημέρωσης YouLearn, μετρά ήδη ένα χρόνο λειτουργίας και έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 15 διαδραστικές παρεμβάσεις πρόληψης και ενημέρωσης σε σχολεία της περιφέρειας.
Συγκεκριμένα είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με μαθητές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας αλλά και της ομογένειας για θέματα που χειρίζεται «Το Χαμόγελο του Παιδιού», όπως ο Σχολικός Εκφοβισμός και η Ασφάλεια στο Διαδίκτυο.
Πριν λίγες μέρες είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τους μαθητές από το Δημοτικό Σχολείο Ποταμιάς Θάσου για τη Σχολική Βία. Οι ερωτήσεις των παιδιών καθόλη τη διάρκεια της τηλε-ενημέρωσης ήταν πολλές και στοχευμένες, γεγονός που μας χαροποίησε πολύ και που καταδεικνύει τη σημαντική δουλειά που κάνουν στο θέμα αυτό οι εκπαιδευτικοί σήμερα. Χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων τα παιδιά ρώτησαν: «Τι πρέπει να κάνει το παιδί που τα βλέπει όλα;», «Το παιδί που εκφοβίζει χρειάζεται και αυτό βοήθεια;»
Τις επόμενες μέρες προγραμματίζονται αντίστοιχες παρεμβάσεις με το Γυμνάσιο Λιβαδειάς αλλά και σχολείο της Κρήτης.
Χάρη στην πλατφόρμα YouLearn, οι αποστάσεις εκμηδενίζονται και είναι πλέον εφικτή η προσέγγιση όλων αυτών των παιδιών αφού έτσι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε υλικό, υπηρεσίες και πληροφορίες που νωρίτερα δεν είχαν.
Οι μαθητές/τριες του τμήματος ένταξης διάβασαν και συζήτησαν δύο πολύ ενδιαφέροντα βιβλία, το μαρούλι της καλοσύνης και τη Ζωή που περισσεύει. Ζωγράφισαν ό,τι τους άρεσε περισσότερο από τις δύο ιστορίες που διάβασαν και έγραψαν διάφορες συμβουλές.
Το πρώτο βιβλίο έχει ως κεντρικό ήρωα ένα αγόρι, τον Αντώνη. Ο Αντώνης δαγκώνει συνέχεια τους συμμαθητές του. Κάθε φορά που επιτίθεται σε κάποιο παιδί η δασκάλα του τον βάζει να ζωγραφίσει ένα άγριο ζώο. Θα βελτιωθεί η συμπεριφορά του; Κι αν ναι, πώς; Μήπως τρώγοντας λίγο μαρουλάκι;
Το δεύτερο βιβλίο έχει ως κεντρική του ηρωίδα ένα κορίτσι, τη Ζωή. Η Ζωή είναι ένα κορίτσι που δεν θέλει να πάει στο σχολείο. Κάθεται μόνη της στο θρανίο, τα παιδιά δεν την παίζουν και την κοροϊδεύουν συνέχεια. Τι μπορεί να κάνει άραγε;
Καζάρα Ελένη
Ειδική παιδαγωγός
