Την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2025, Τσικνοπέμπτη, πραγματοποιήθηκε στον προαύλιο χώρο του σχολείου μας αναβίωση των αποκριάτικων εθίμων, “χάσκα”, “γαϊτανάκι”, άναμμα φωτιάς “παλιαπούλια ή μπουμπούνα” και παραδοσιακοί χοροί.
Στόχος ήταν μέσω της παράδοσης και της παραδοσιακής μουσικής να έρθουν οι μαθητές και οι μαθήτριες σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό και να ανακαλύψουν την ομορφιά των ελληνικών αποκριάτικων εθίμων. Συμμετοχή στις δράσεις αυτές είχαν μαθητές από όλες τις τάξεις του σχολείου.
Η Τσικνοπέμπτη, δηλαδή η Πέμπτη ημέρα της εβδομάδος πριν από την Κυριακή της Αποκριάς, αποτελεί, ουσιαστικά, την απαρχή των εκδηλώσεων για την Αποκριά, αφού την επόμενη εβδομάδα ακολουθούν το Καρναβάλι και η Καθαρά Δευτέρα.
Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και «Πέμπτη». Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς. Πήρε το όνομα Τσικνοπέμπτη από τις τσίκνες, μυρωδιές, που βγαίνουν από τα αναμμένα κάρβουνα όταν ψήνουν σουβλάκια, ρέγγες, λουκάνικα, κλπ.. Έτσι οι τσίκνες γεμίζουν την ατμόσφαιρα της γειτονιάς. Και τούτο γίνεται εν όψει της Μεγάλης Σαρακοστής, όπου αρχίζει μεγάλη νηστεία για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού.
Tο τραγούδι “Πως το τρίβουν το πιπέρι” είναι σκωπτικό και ακούγεται κυρίως την περίοδο της αποκριάς. Ο τραγουδιστής σε κάθε στροφή αναφέρει διαφορετικό σημείο του σώματος με το οποίο οι χορευτές πρέπει να «τρίψουν» το πιπέρι. Η ιστορία του τραγουδιού που στις μέρες μας έχει χιουμοριστικό χαρακτήρα, εντοπίζεται στα βυζαντινά χρόνια.
Από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια ως τις μέρες μας, το “Γαϊτανάκι” είναι ένας χορός που δένει απόλυτα με το χρώμα και το κέφι της αποκριάς. Το γαϊτανάκι πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας και έδεσε απόλυτα με τα άλλα τοπικά έθιμα! Δεκατρία άτομα χρειάζονται για να στήσουν το χορό. Ο ένας κρατά ένα μεγάλο στύλο στο κέντρο, από την κορυφή του οποίου ξεκινούν 12 μακριές κορδέλες, καθεμιά με διαφορετικό χρώμα. Οι κορδέλες αυτές λέγονται γαϊτάνια και δίνουν το όνομά τους στο έθιμο.
Γύρω από το στύλο, 12 χορευτές κρατούν από ένα γαϊτάνι και χορεύουν μαζί, σε 6 ζευγάρια, τραγουδώντας το παραδοσιακό τραγούδι. Καθώς κινούνται γύρω από το στύλο, κάθε χορευτής περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από τον άλλον και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια.
Όταν πια οι κορδέλες τυλιχτούν γύρω από το στύλο και οι χορευτές χορεύουν όλο και πιο κοντά σε αυτόν, τότε ο χορός τελειώνει και το στολισμένο γαϊτανάκι μένει να θυμίζει το αποκριάτικο πνεύμα. Πιθανόν ο κυκλικός αυτός χορός να υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από την χαρά στην λύπη, από τον χειμώνα στην άνοιξη και το αντίθετο.
O “Χάσκαρης” είναι ένα συμβολικό έθιμο που πραγματοποιείται στα σπίτια της Καστοριάς επίσης την τελευταία Κυριακή της αποκριάς. Μετά το βραδινό φαγητό διασκεδάζουν όλοι με τις προσπάθειες που καταβάλουν όλα τα μέλη της οικογένειας για να “πιάσουν” με το στόμα ολάνοιχτο το βρασμένο αυγό που τους προσφέρεται με τη βοήθεια ενός ξύλινου ραβδιού και μιας κλωστής στην οποία δένεται το αυγό. Ο συμβολισμός του χάσκαρη έχει να κάνει με τη σαρακοστή. Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της ανάστασης.
Τα έθιμα του “Χάσκαρη”, “Πως το τρίβουν το πιπέρι” και το “Γαιτανάκι” επιμελήθηκε και συντόνισε η εκπαιδευτικός του σχολείου μας κ. Σπυροπούλου Δέσποινα. Τα παιχνίδια και τους χορούς ανέλαβε η γυμνάστρια του σχολείου κ. Στούμπου Ειρήνη. Οι μαθητές και οι μαθήτριές μας χόρεψαν, τραγούδησαν, γέλασαν και διασκέδασαν.

Να ευχαριστήσουμε τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων και όλους τους γονείς του σχολείου, που βοήθησαν στην προετοιμασία και στην πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων, φρόντισαν για την αποκριάτικη μεταμφίεση των μαθητών και των μαθητριών, και προσέφεραν άφθονα αποκριάτικα κεράσματα .