Γ. Αφήγηση: Η προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων ή μιας σειράς γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών. Τα γεγονότα αυτά οργανώνονται με άξονα το χρόνο, αλλά οι καταστάσεις συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.
Η αφήγηση συναντάται με τρεις βασικές μορφές:
- Μυθοπλαστική αφήγηση στην οποία κυριαρχεί ο κόσμος της φαντασίας και του μύθου. Τέτοια αφήγηση θα συναντήσει κανείς στη λογοτεχνία
- Ιστορική αφήγηση η οποία συνδέεται με την παρουσίαση γεγονότων του πρόσφατου ή απώτερου παρελθόντος και συναντάται κυρίως στην ιστορία
- Ρεαλιστική αφήγηση η οποία συνδέεται με την παρουσίαση με σαφή και πειστικό τρόπο γεγονότων του παρόντος, γι’ αυτό συναντάται στις καθημερινές συζητήσεις, στα ρεπορτάζ ειδήσεων κ.λπ.
Δομή αφηγηματικού κειμένου
Η αφήγηση βασίζεται σε δομικά πλαίσια συμβάντων ή καταστάσεων, τα οποία συνδέονται με κριτήριο τη χρονική συνάφεια ή την αιτιότητα. Αυτά είναι:
| Α. Πληροφορίες για τους ήρωες, το χώρο, το χρόνο και την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση |
| Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της |
| Γ. Η λύση: η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας |
Γλωσσικά χαρακτηριστικά της αφήγησης
- Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός.
- Κύριο γνώρισμα της αφήγησης είναι οι συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν τη χρονική σειρά των γεγονότων και την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους.
Περίληψη: είναι ένα σύντομο κείμενο το οποίο συμπυκνώνει το βασικό περιεχόμενο ενός μεγαλύτερου κειμένου και μας πληροφορεί γι’ αυτό.
Στην περίληψη στόχος μας είναι να συγκρατήσουμε όλες τις βασικές πληροφορίες διαχωρίζοντας τα σημαντικά στοιχεία από τα λιγότερο σημαντικά.
Η περίληψη μπορεί να λάβει πολλές μορφές. Μπορεί να είναι τίτλος ενός κειμένου ή μιας παραγράφου, όπως επίσης και η σύντομη απόδοση του περιεχομένου ενός βιβλίου. Εξάλλου συναντάμε τον περιληπτικό λόγο καθημερινά σε τίτλους ειδήσεων, διαφημίσεις, αγγελίες κ.λπ.
Τα βασικά βήματα για τη συγγραφή μιας περίληψης είναι:
- Η προσεκτική ανάγνωση του κειμένου
- Ο εντοπισμός του θεματικού του κέντρου δηλαδή του κεντρικού θέματος του κειμένου
- Η μελέτη της δομής κάθε παραγράφου του κειμένου και η υπογράμμιση των λέξεων – κλειδιών δηλαδή των βασικών λέξεων.
- Η γραφή σύντομων πλαγιότιτλων σε κάθε παράγραφο.
- Η γραφή της περίληψης, κατά την οποία πρέπει να δώσουμε προσοχή στα εξής σημεία:
- Να ξεκινάμε με αναφορά στο κείμενο / συγγραφέα ή απευθείας
- Να χρησιμοποιούμε τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις ή φράσεις
- Να αναφέρουμε την κύρια θέση και τις βασικές ιδέες του κειμένου
- Να χρησιμοποιούμε το κατάλληλο πληροφοριακό ύφος (τυπικό /απρόσωπο) και να μη σχολιάζουμε το κείμενο.
- Να εφαρμόζουμε σωστά τους γλωσσικούς κανόνες (ορθογραφία, σύνταξη, λεξιλόγιο κ.λπ.
- Να μη μιμούμαστε τη γλώσσα και το ύφος του συγγραφέα αλλά να προσπαθούμε να εκφραστούμε με το δικό μας τρόπο χωρίς να παρεμβάλλουμε αυτούσιες λέξεις και εκφράσεις του κειμένου
- Να αποτυπώνουμε τον τρόπο οργάνωσης, τις ενότητες, τα βασικά μέρη του αρχικού κειμένου( πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος)
- Να μην υπερβαίνουμε τον αριθμό των λέξεων που έχει οριστεί.
Είδη αφήγησης
Α. προφορική: εξιστόρηση σε προφορικό λόγο
Β. γραπτή: η γραπτή αφήγηση ονομάζεται αφήγημα. Ένα αφήγημα μπορεί να είναι:
- Έμμετρο – ποιητικό. Τα έργα αυτού του τύπου αποτελούν το είδος της «αφηγηματικής ποίησης» (π.χ. τα έπη του Ομήρου)
- Πεζό (μυθιστόρημα, διήγημα, παραμύθι, μύθος, θρύλοι, απομνημονεύματα / αυτοβιογραφίες)
