Ένα βουνό περίπου 57,4 εκατ. τόνων ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών αποβλήτων, πιο βαρύ και από το Μεγάλο Σινικό Τείχος της Κίνας, αναμένεται να προστεθεί στη Γη το 2021, έναντι 53,6 εκατ. τόνων το 2020, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων εν όψει της φετινής Διεθνούς Ημέρας Ηλεκτρονικών Αποβλήτων (International E-Waste Day) στις 14 Οκτωβρίου Xρόνο με το χρόνο το πρόβλημα επιδεινώνεται και, από όλα αυτά τα απόβλητα, μόνο το 17,4% ανακυκλώνονται διεθνώς. Από το 2014 μέχρι σήμερα, έχουν αυξηθεί πάνω από 21%, ενώ αναμένεται να φτάσουν τα 74 εκατ. τόνους έως το 2030. Κάθε χρόνο τα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά απόβλητα αυξάνονται κατά τουλάχιστον δύο εκατομμύρια τόνους, κυρίως εξαιτίας της αύξησης της παγκόσμιας κατανάλωσης τέτοιων συσκευών με μέσο ετήσιο ρυθμό περίπου 3%, σε συνδυασμό με τον ολοένα μικρότερο κύκλο ζωής τους και τις περιορισμένες δυνατότητες για επισκευή τους. Γι’ αυτό, οι ειδικοί καλούν τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις να εντείνουν τις προσπάθειες τους, προκειμένου οι νεκρές ή αχρησιμοποίητες συσκευές κάθε είδους, που μπαίνουν σε πρίζα ή δουλεύουν με μπαταρία, να καταλήξουν σε μέρη όπου είτε θα επιδιορθώνονται και θα επαναχρησιμοποιούνται, είτε θα ανακυκλώνονται, κάτι που επιφέρει εξοικονόμηση πολύτιμων πρώτων υλών και άλλων πόρων, καθώς επίσης λιγότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι το μέσο νοικοκυριό διαθέτει 72 συσκευές που δουλεύουν με ηλεκτρικό ρεύμα από το δίκτυο ή από μπαταρία και από αυτές οι 11 δεν χρησιμοποιούνται πια ή έχουν χαλάσει. Κάθε χρόνο άλλα τέσσερα έως πέντε κιλά μη χρησιμοποιούμενων συσκευών ανά Ευρωπαίο πολίτη έρχονται να προστεθούν στις εκτός λειτουργίας συσκευές, προτού πεταχτούν και θεωρηθούν πια απόβλητα. Σύμφωνα με μια γαλλική έρευνα, τα 54 από τα 113 εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα, συνολικού βάρους 10 έως 20 τόνων, “κοιμούνται” στα συρτάρια, στα ντουλάπια και στις αποθήκες των γαλλικών νοικοκυριών – μια κατάσταση που δεν διαφέρει σε άλλες χώρες. Στις ΗΠΑ περισσότερα από 151 εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα κάθε χρόνο – περίπου 416.000 τη μέρα – πετάγονται στα σκουπίδια και πολλά καταλήγουν σε χωματερές. Γύρω στο 40% των βαρέων μετάλλων στις αμερικανικές χωματερές προέρχονται από πεταμένα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά προϊόντα. Από άποψη βάρους, οι μεγάλες ηλεκτρικές συσκευές, όπως φούρνοι και ψυγεία, συνιστούν το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων αυτών του είδους, παρά τις προσπάθειες για μια κυκλική οικονομία. Από την άλλη, στην περίπτωση των υπολογιστών, τάμπλετ και κινητών τηλεφώνων, μια βασική αιτία που αποθαρρύνει την ανακύκλωση, είναι ο φόβος των καταναλωτών για την ασφάλεια των ψηφιακών προσωπικών δεδομένων που έχουν απομείνει σε αυτές τις παλιές συσκευές, γι’ αυτό πολλοί προτιμούν να τις κρατούν αχρησιμοποίητες στο σπίτι τους, παρά να τις αποχωριστούν. Όμως οι συσκευές αυτές κρύβουν ένα πραγματικό πλούτο. Για παράδειγμα, σε ένα εκατομμύριο πεταμένα κινητά τηλέφωνα εκτιμάται ότι υπάρχουν 24 κιλά χρυσού, 16.000 κιλά χαλκού, 350 κιλά αργύρου και 14 κιλά παλλάδιου, πολύτιμες πρώτες ύλες που θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν και να επιστραφούν στον κύκλο παραγωγής, αντί να εξορυχτούν άλλα παρόμοια υλικά. Ένας τόνος πεταμένων κινητών τηλεφώνων περιέχει περισσότερο χρυσό από ό,τι ένας τόνος μεταλλεύματος χρυσού. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο πετιούνται ή καίγονται πολύτιμα ανακυκλώσιμα υλικά αξίας τουλάχιστον 57 δισ. δολαρίων, ποσό μεγαλύτερο από το ΑΕΠ πολλών χωρών.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Άσθμα, πνευμονικές λοιμώξεις, εγκεφαλικό … Η μόλυνση του αέρα προκαλεί 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως, ωθώντας τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να θέσει αυστηρότερα όρια για τους κυριότερους ατμοσφαιρικούς ρύπους, όπως τα αιωρούμενα σωματίδια. Είναι η πρώτη φορά που ο ΠΟΥ επικαιροποιεί τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές του για την ποιότητα του αέρα από το 2005. ‘Εκτοτε, νέα δεδομένα έδειξαν “σε ποιο σημείο η ατμοσφαιρική ρύπανση πλήττει όλα τα μέρη του σώματος — του εγκεφάλου στο βρέφος που είναι σε πλήρη ανάπτυξη μέσα στην κοιλιά της μητέρας του, και σε συγκεντρώσεις ακόμη χαμηλότερες από αυτές που παρατηρήθηκαν προηγούμενα”, δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, σε συνέντευξη Τύπου. “Δεν υπάρχει τίποτα πιο ουσιώδες στη ζωή από τον αέρα. Και εντούτοις, εξαιτίας της ατμοσφαιρικής μόλυνσης, το απλό γεγονός της αναπνοής προκαλεί 7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως”, που οφείλονται κυρίως σε μη μεταδοτικές ασθένειες, πρόσθεσε.

Για τον λόγο αυτό, ο ΠΟΥ μείωσε σχεδόν όλα τα όρια αναφοράς του — νομικά μη υποχρεωτικά — που αφορούν κυρίως τους λεγόμενους κλασικούς ρύπους: τα αιωρούμενα σωματίδια, το όζον, το διοξείδιο του αζώτου, το διοξείδιο του θείου και το μονοξείδιο του άνθρακα. “Η ρύπανση του αέρα είναι απειλή για την υγεία σε όλες τις χώρες, ωστόσο πλήττει κυρίως τους πληθυσμούς χωρών χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος”, υπογράμμισε ο Δρ Τέντρος, καθώς οι φτωχές χώρες είναι αντιμέτωπες με αυξανόμενα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία εντείνεται από μια αστικοποίηση μεγάλης κλίμακας και μια οικονομική ανάπτυξη που βασίζεται κυρίως στη χρήση ορυκτών καυσίμων. Για τον Δρα Χανς Χένρι Κλούγκε, περιφερειακό διευθυντή του ΠΟΥ για την Ευρώπη, “ο καθαρός αέρας θα πρέπει να είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και απαραίτητη προϋπόθεση για την υγεία και την παραγωγικότητα των κοινωνιών”. Με την κλιματική αλλαγή, η ρύπανση του αέρα είναι, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, μια από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές απειλές για την υγεία. Μερικές εβδομάδες πριν από τη σημαντική διάσκεψη για το κλίμα του ΟΗΕ, την COP26, στη Γλασκόβη, η διευθύντρια του τμήματος Περιβάλλοντος, Κλιματικής αλλαγής και Υγείας του ΠΟΥ υπογράμμισε τη σχέση μεταξύ της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης του αέρα. “Ο ΠΟΥ ετοιμάζει μια πολύ μεγάλη αναφορά που θα παρουσιάσει στην COP26 υπογραμμίζοντας τη σημασία περαιτέρω δράσης ώστε να μετριαστούν τα αίτια της κλιματικής αλλαγής καθώς αυτό θα έχει τεράστιες συνέπειες στην υγεία μειώνοντας τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης”, δήλωσε στους δημοσιογράφους. Στο παιδί, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη των πνευμόνων, να προκαλέσει αναπνευστικές λοιμώξεις και να επιδεινώσει το άσθμα. Στον ενήλικα, η ισχαιμική καρδιοπάθεια και τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι οι πιο συνήθεις αιτίες πρόωρων θανάτων που αποδίδονται στη ρύπανση του εξωτερικού αέρα. Νέα δεδομένα, αναφέρει ο ΠΟΥ, δείχνουν ότι η ρύπανση του εξωτερικού αέρα μπορεί επίσης να προκαλέσει διαβήτη και νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Όσον αφορά το ποσοστό νοσηρότητας, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί συνεπώς να συγκριθεί, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, με άλλους παράγοντες σημαντικών κινδύνων για την υγεία, όπως η κακή διατροφή και το κάπνισμα. Παρά ταύτα, το 2019 περισσότερο από το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε περιοχές όπου οι συγκεντρώσεις ξεπερνούσαν τις κατώτατες τιμές αναφοράς που είχε ορίσει ο ΠΟΥ το 2005 όσον αφορά την παρατεταμένη έκθεση στα λεπτά σωματίδια PM2,5 (με διάμετρο μικρότερη των 2,5 μικρομέτρων). Ο ΠΟΥ μείωσε επίσης στο μισό την κατώτατη τιμή αναφοράς τους. Το 2019, στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας και στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου οι ετήσιες συγκεντρώσεις των λεπτών σωματιδίων PM2,5 που σταθμίζονταν ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων ήταν οι πιο υψηλές.

Το 2020 τα φωτοβολταϊκά πάνελ και οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί παρήγαν κάτι λιγότερο από 80 γιγαβάτ στις ΗΠΑ, κάτι που αντιστοιχεί στο περίπου 3% της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα. H ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να παράσχει το 45% του ηλεκτρικού ρεύματος στις ΗΠΑ μέχρι το 2050, από περίπου 3% που ήταν το 2020, εκτιμά μια έκθεση της κυβέρνησης του προέδρου Τζο Μπάιντεν.

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος ωστόσο χρειάζεται «να μειωθεί σημαντικά το κόστος» της παραγωγής ηλιακής ενέργειας, εξηγεί το υπουργείο Ενέργειας. Το 2020 τα φωτοβολταϊκά πάνελ και οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί παρήγαν κάτι λιγότερο από 80 γιγαβάτ στις ΗΠΑ, κάτι που αντιστοιχεί στο περίπου 3% της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα. Θα χρειαζόταν να αυξηθεί η παραγωγή κατά μέσο όρο κατά 30 γιγαβάτ ετησίως μέχρι το 2021, και στη συνέχεια κατά 60 γιγαβάτ ετησίως στο διάστημα 2025-30 για να επιτευχθούν οι στόχοι που παρουσιάζονται στην έκθεση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αναγάγει σε προτεραιότητά της την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στο πλαίσιο αυτό θέλει να επενδύσει μεγάλα ποσά σε υποδομές, ωστόσο οι προτάσεις της είναι ακόμη υπό συζήτηση στο Κογκρέσο. «Η ηλιακή ενέργεια, η φτηνότερη και πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη πηγή καθαρής ενέργειας, θα μπορούσε να παράγει αρκετό ηλεκτρικό ρεύμα για να τροφοδοτήσει όλα τα σπίτια στις ΗΠΑ μέχρι το 2035 και ταυτόχρονα να απασχοληθούν στον τομέα έως και 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι», σχολίασε η υπουργός Ενέργειας Τζένιφερ Γκάνχολμ. Σύμφωνα με το σενάριο που ανέπτυξαν οι υπηρεσίες του υπουργείου, η ηλιακή ενέργεια θα μπορούσε να παράγει το 37% του ηλεκτρικού ρεύματος το 2035. Το υπόλοιπο θα προερχόταν από την αιολική ενέργεια (36%), την πυρηνική (11-13%), την υδροηλεκτρική (5-6%), τη βιομάζα και τη γεωθερμία (1%). Το 2020 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όλες μαζί παρήγαν το 21% του ηλεκτρικού στις ΗΠΑ. Το υπόλοιπο προερχόταν από το φυσικό αέριο (40%), την πυρηνική ενέργεια (20%) και τον άνθρακα (19%).

Πηγή: ΑΜΠΕ

Τα λοκντάουν και οι περιορισμοί στα ταξίδια και τις μετακινήσεις που επιβλήθηκαν πέρσι, με σκοπό να αντιμετωπιστεί η πανδημία, οδήγησαν στην εντυπωσιακή αλλά πρόσκαιρη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, ανακοίνωσαν σήμερα τα Ηνωμένα Έθνη.

Το 2020 οι περιορισμοί λόγω της Covid-19 προκάλεσαν μια εφήμερη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε πολλές περιοχές του κόσμου και ιδίως σε μεγάλες μητροπόλεις, συμπεραίνει η έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WΜO), μιας υπηρεσίας του ΟΗΕ. Ταυτόχρονα ωστόσο καταγράφηκε αύξηση ορισμένων ρύπων, επικίνδυνων για την υγεία, οι επιπτώσεις των οποίων στην κλιματική αλλαγή είναι δύσκολο να καθοριστούν. «H Covid-19 ήταν ένα απροσδόκητο πείραμα όσον αφορά την ποιότητα του αέρα» καθώς διαπιστώθηκαν «πρόσκαιρες βελτιώσεις σε τοπικό επίπεδο», ανέφερε ο Πέτερι Τάαλας, ο γενικός γραμματέας του WΜO. «Όμως μια πανδημία δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια συστηματική δράση για την αντιμετώπιση των κυριότερων παραγόντων που προκαλούν τη ρύπανση και την κλιματική αλλαγή», τόνισε. Η ατμοσφαιρική ρύπανση και ιδίως τα μικροσωματίδια συνιστούν κίνδυνο για την υγεία και ευθύνονται για χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο. Η έκθεση του WΜO δείχνει ότι σε ορισμένες πόλεις η συγκέντρωση μικροσωματιδίων μειώθηκε έως και κατά 40% κατά τη διάρκεια της καραντίνας, την άνοιξη του 2020, σε σύγκριση με την περίοδο 2015-19. Οι εκπομπές σωματιδίων όμως αυξήθηκαν και η ποιότητα του αέρα χειροτέρευσε ξανά όταν έληξαν τα μέτρα. Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι η κατάσταση ήταν πιο περίπλοκη απ’ όσο δείχνει με την πρώτη ματιά. Μπορεί οι εκπομπές σωματιδίων που συνδέονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα να μειώθηκαν, όμως η περσινή χρονιά σημαδεύτηκε επίσης από «αμμοθύελλες άνευ προηγουμένου και πυρκαγιές που επηρέασαν την ποιότητα του αέρα». Χάρη στην καραντίνα μειώθηκαν επίσης οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπως του διοξειδίου του άνθρακα, αλλά ταυτόχρονα μειώθηκαν και τα σωματίδια που βοηθούν στην ψύξη της ατμόσφαιρας, όπως εκείνα που περιέχουν θείο, εξήγησε η Οξάνα Ταράσοβα, η διευθύντρια του τμήματος Έρευνας του Περιβάλλοντος της Ατμόσφαιρας του WΜO. Ο WΜO παρατήρησε επίσης αύξηση της συγκέντρωσης όζοντος, ενός αερίου που προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου όταν βρίσκεται στη στρατόσφαιρα αλλά είναι επικίνδυνο για την υγεία όταν βρίσκεται κοντά στο έδαφος. Το γεγονός αυτό οφείλεται πιθανότατα στη μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου από τις συγκοινωνίες, τα οποία καταστρέφουν το όζον.