ΨΗΦΙΑΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Α΄ΜΕΡΟΣ
1.ΑΠΑΝΤΑΜΕ ΜΕ Σ/Λ
ΨΗΦΙΑΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Α΄ΜΕΡΟΣ
1.ΑΠΑΝΤΑΜΕ ΜΕ Σ/Λ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ – ΤΑΞΙΔΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Ψηλά παραμένει η Ελλάδα στις προτιμήσεις των Ευρωπαίων ως τουριστικός προορισμός, την ίδια στιγμή που η διάθεση για ταξίδια αυξάνεται, σύμφωνα με πανευρωπαϊκές έρευνες, ενώ παράλληλα κερδίζει έδαφος η πρόταση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για ένα ψηφιακό τυποποιημένο πιστοποιητικό εμβολιασμού. Όπως διευκρίνισε ο πρωθυπουργός με άρθρο του στην πανευρωπαϊκή ιστοσελίδα Euractiv και στα γερμανικά στην ιστοσελίδα Das Morning Briefing “δεν θα πρέπει να συγχέουμε ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού με ταξιδιωτικό διαβατήριο”.
Στόχος μας δεν είναι να χωρίσουμε τους Ευρωπαίους σε δύο κατηγορίες, αυτούς που έχουν εμβολιαστεί και αυτούς που δεν έχουν εμβολιαστεί. Αντιθέτως, θέλουμε να δημιουργήσουμε μια λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας για τα ταξίδια (fast travel lane) για όσους διαθέτουν αυτό το ψηφιακό, τυποποιημένο πιστοποιητικό».
Υπενθυμίζεται ότι και η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) παρότρυνε όλους τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξουν την πρωτοβουλία του πρωθυπουργού και να συμφωνήσουν στην υιοθέτηση ενός κοινού, ψηφιακού ευρωπαϊκού πιστοποιητικού εμβολιασμού για τον Covid-19, με το οποίο θα μπορούν όσοι έχουν εμβολιαστεί να ταξιδεύουν ελεύθερα εντός της Ευρώπης, χωρίς να χρειάζεται να υποβάλλονται σε τεστ.
Ευοίωνες εκτιμήσεις
Πάντως, όσο η νέα χρονιά προχωρεί, οι εμβολιασμοί αυξάνονται και η καλοκαιρινή σεζόν πλησιάζει, τόσο κυριαρχεί η αίσθηση ότι μια ικανοποιητική τουριστική ανάκαμψη είναι δυνατή. Χαρακτηριστικό είναι το συμπέρασμα της έρευνας των οργανισμών ITB Berlin NOW και Statista, σύμφωνα με το οποίο τα παγκόσμια τουριστικά έσοδα για το 2021 θα αυξηθούν κατά 50% σε σύγκριση με το 2020.
Η παγκόσμια αγορά τουρισμού και ταξιδίων αναμένεται να κάνει νέο ρεκόρ εσόδων από το 2023, σημειώνουν οι δύο εταιρείες και επισημαίνουν ότι οι ειδικοί της βιομηχανίας και οι μεγάλοι ταξιδιωτικοί οργανισμοί, όπως η TUI, αναμένουν ότι η αγορά θα ανακάμψει γρήγορα, αν και προειδοποίησαν ότι οι προβλέψεις θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες (π.χ. τάσεις εμβολιασμού, περιοδικά lockdown, κ.λπ.).
Οι άνθρωποι έχουν την επιθυμία να καλύψουν το κενό των χαμένων ταξιδιών το συντομότερο δυνατό, εκτιμούν οι δύο οργανισμοί. Αυτήν τη διάθεση αποτυπώνει και η κυλιόμενη έρευνα της European Τravel Commission (ETC) για τις διαθέσεις των Ευρωπαίων γύρω από τα ταξίδια. Το 52% των ερωτώμενων δηλώνει στην έρευνα του Δεκεμβρίου 2020 ότι σχεδιάζει ένα ταξίδι το επόμενο εξάμηνο, ένα ποσοστό 5% αυξημένο σε σύγκριση πάντα με την προηγούμενη έρευνα του Νοεμβρίου 2020.
Στην ίδια έρευνα η Ελλάδα επανέρχεται στην τέταρτη θέση των προτιμήσεων, πίσω από τις Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, των Ευρωπαίων ως προορισμός μετά την πτώση της τον Νοέμβριο στην πέμπτη θέση.
Του Λάμπρου Καραγεώργου
lkar@naftemporiki.gr
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ
Εφημερίδα Το Βήμα, (ηλεκτρονική έκδοση), 1-8-1999 (διασκευή1).
Στη σημερινή κινητικότητα των λαών ο τουρισμός αποκτά για την Ευρώπη μια νέα διάσταση, πέρα από το συμβατικό περιεχόμενό του ως πηγής εθνικού εισοδήματος για τις ελκυστικές τουριστικά χώρες και ως αγαθού ποιότητας ζωής για τους τουρίστες. Αποτελεί μια ευκαιρία προσέγγισης των κατοίκων της Ευρώπης, καθώς και των κοινωνιών που αναπτύσσονται στα πλαίσια της Ευρώπης, αλλά με διαφορετικές πολιτισμικές και θρησκευτικές παραδόσεις.
Ο μαζικός συμβατικός τουρισμός στην Ευρώπη ήταν και είναι ως σήμερα, στο μεγαλύτερο ποσοστό του, τουρισμός επίσκεψης μουσείων, μνημείων, ιστορικών χώρων, φαγητού και διασκέδασης (πολλές φορές κακής ποιότητας), χωρίς να δίνεται η ευκαιρία επικοινωνίας των επισκεπτών με τους κατοίκους της χώρας που επισκέπτονται.
Σήμερα αρχίζει να γίνεται συνείδηση ότι η ανάπτυξη των ήπιων μορφών τουρισμού, ο τουρισμός στον αγροτικό χώρο και ιδιαίτερα ο αγροτουρισμός, που χαρακτηρίζεται από τα στοιχεία του σεβασμού στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, είναι οι πλέον κατάλληλες μορφές τουρισμού που θα μπορούσαν να συμβάλουν: στην καλύτερη γνωριμία και επικοινωνία των κατοίκων της Ευρώπης που διευρύνεται και ανακατατάσσεται, στην καλύτερη γνωριμία και επαφή των κατοίκων της Ευρώπης με το φυσικό πλούτο της αλλά και στη συνειδητοποίησή τους ότι οι φυσικοί πόροι αυτής της ηπείρου πρέπει να προστατευθούν, όχι μόνο για τους σημερινούς κατοίκους αλλά και για τις επόμενες γενιές και στη «διαπαιδαγώγηση» όλων των πολιτών της Ευρώπης στην «ανεκτικότητα» της διαφοράς, είτε αυτή είναι πολιτισμική είτε θρησκευτική.
Σήμερα, κατά τη γνώμη μας, αρχίζει να αναδεικνύεται καθαρότερα η άποψη ότι ο «αγροτουρισμός» δεν πρέπει να συγχέεται με τον «αγροτικό τουρισμό» και τα «ενοικιαζόμενα δωμάτια». Και αυτό διότι, σε πολύ γενικές γραμμές, ο αγροτουρισμός αναπτύσσεται μεν στον αγροτικό χώρο, μπορεί όμως να προσφέρεται από «κάθε μορφής επιχείρηση» και μάλιστα χωρίς «ειδικές ποιοτικές προδιαγραφές». Η αγροτουριστική παραγωγή αποτελεί τελικά ένα σύνολο ήπιων μορφών τουρισμού, οι οποίες έχουν σκοπό να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες και προσδοκίες των τουριστών που επιθυμούν να μετατραπούν, με αυξητική τάση, σε περιηγητές. Οι υπηρεσίες αυτές σχετίζονται κυρίως με προσφορά καταλύματος, με διατροφή, με τοπικές πολιτισμικές δραστηριότητες, με υπαίθριες δραστηριότητες, με πληροφόρηση των περιηγητών και με άλλες αναγκαίες υπηρεσίες. Ο παραπάνω ενδεικτικός κατάλογος υπηρεσιών αναφέρεται διότι δείχνει την πολυμορφία των ιδιωτικών και δημοσίων φορέων, οι οποίοι χρειάζεται να συμμετέχουν για να καλυφθούν οι ανάγκες των περιηγητών, αλλά αναδεικνύει συγχρόνως και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο αγροτουρισμός είναι «η οργάνωση των υπηρεσιών και της προσφοράς».
Ο «αγροτικός τουρισμός» και ο «αγροτουρισμός» τα τελευταία 20 χρόνια αποτελούν για την Ευρώπη μια προσπάθεια να συγκρατηθεί και να αναχαιτισθεί η επιθετικότητα του «βιομηχανοποιημένου τουρισμού», να ενταχθούν οι αγροτικές κοινωνίες σε έναν αναλογικότερο καταμερισμό του εθνικού τουριστικού εισοδήματος, να εξασφαλίσουν οι αγρότες συμπληρωματικό εισόδημα, να αναβιώσουν οι παραδοσιακοί οικισμοί, να προταχθεί η πολιτιστική κληρονομιά στο τουριστικό αγαθό, να μετατραπεί ο τουρίστας σε περιηγητή, οδοιπόρο και ταξιδιώτη, να εξανθρωπιστούν οι σχέσεις του επισκέπτη με τους κατοίκους της χώρας και όλοι μαζί να γίνουν ευαίσθητοι στην αξία της φύσης και των πόρων της, ανεξάρτητα από εθνικότητα.
Ο τουρισμός γενικά, κυρίως δε σε χώρες μικρές σαν την Ελλάδα, αποτελεί μια ανθρώπινη δραστηριότητα η οποία εντάσσεται στις προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, περιέχει όμως πολλά στοιχεία αστάθειας στις σχέσεις ανθρώπου και περιβάλλοντος και περικλείει πολλούς κινδύνους. Αρκεί να θυμηθούμε ότι σε μικρές κοινωνίες (π.χ. νησιά) ο ανθρώπινος πληθυσμός στην τουριστική περίοδο μπορεί και να δεκαπλασιαστεί, με όλα τα επακόλουθα αυτής της αύξησης για τους τοπικούς φυσικούς πόρους, τους ρυθμούς ζωής της συγκεκριμένης κοινότητας και τον πολιτισμό της. Σε αυτή την κλίμακα του κοινωνικού φαινομένου της απότομης πληθυσμιακής επίθεσης η συμβατική λύση που δίνει ο βιομηχανοποιημένος τουρισμός είναι κατ’ ανάγκη επιθετική. Μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα βιάζουν πολλές φορές το περιβάλλον, «πακέτα» για την καλύτερη «εκμετάλλευση» των τουριστών ετοιμάζονται, αγροτικά προϊόντα γεμάτα χημικά στοιχεία και κακότεχνα προϊόντα «δήθεν» λαϊκής τέχνης παράγονται.
Ο αγροτουρισμός στην Ελλάδα δεν έχει παράδοση συγκρινόμενος με άλλες χώρες της EE, έχει όμως τη μικρή αλλά αξιοπρόσεκτη ιστορία του που διδάσκει πώς μπορεί να υλοποιηθεί και να πετύχει ένα πρόγραμμα αγροτουρισμού σε μια νέα περιοχή. Από την ως σήμερα εμπειρία και σύμφωνα με την έκθεση του εμπειρογνώμονα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Henri Grolleau, το πιο επιτυχημένο πρόγραμμα δομημένου αγροτουρισμού έχει αποδειχθεί το δίκτυο των Γυναικείων Αγροτουριστικών Συνεταιρισμών, που ξεκίνησε το 1983 ως ιδέα και πρωτοβουλία του Συμβουλίου Ισότητας των δύο φύλων και λειτουργεί με αυξανόμενη επιτυχία ως σήμερα έχοντας ανοίξει το δρόμο σε πολλούς νέους γυναικείους αγροτικούς συνεταιρισμούς σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Τα πρώτα προγράμματα είναι της Πέτρας στη Λέσβο, του Αγίου Γερμανού και των Ψαράδων στις Πρέσπες, στα Μαστιχοχώρια της Χίου, στα Αμπελάκια της Θεσσαλίας, στη Μαρώνεια της Θράκης, στην Αράχωβα της Βοιωτίας.
Εφημερίδα Το Βήμα, (ηλεκτρονική έκδοση), 1-8-1999 (διασκευή1).
1Σε πιο εκτεταμένη μορφή, το κείμενο περιλαμβάνεται στους Θεματικούς Κύκλους.
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Υπάρχουν όντως ξένοι που επισκέπτονται τη Φλωρεντία επειδή είναι η πόλη του Δάντη, την Κωνσταντινούπολη λόγω του Ορχάν Παμούκ ή την Πράγα για να γνωρίσουν τον τόπο του Φραντς Κάφκα; Μπορούμε να φανταστούμε την προσέλκυση ξένων επισκεπτών στο Ηράκλειο της Κρήτης λόγω του πολυδιαβασμένου- και στο εξωτερικό- Καζαντζάκη; Με άλλα λόγια, μπορεί ένα λογοτεχνικό έργο ή ο δημιουργός του να λειτουργήσει ως κίνητρο για κάποιον ξένο για να επισκεφθεί τον τόπο που συνδέεται με ένα κείμενο;
Οι ελληνικές εμπειρίες δεν επιτρέπουν μία εύκολη απάντηση στο ερώτημα αυτό. Σίγουρα ένας από τους λόγους για την ανάδειξη της Ύδρας ως κορυφαίου προορισμού για τη διεθνή διανόηση στις δεκαετίες του 1950 και του 1960 ήταν και η λατρεία του Λέοναρντ Κοέν και του Χένρι Μίλερ για το νησί. Αντιθέτως, η Σκιάθος είδε να αυξάνεται ραγδαία η τουριστική κίνηση μετά την προβολή της ταινίας “ mamma mia” και όχι χάρη στον σπουδαίο Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Περίπου την ίδια εποχή που ο Κοέν και ο Μίλερ “ ψήφιζαν” Ύδρα, ο Αλμπέρ Καμί, επισκεπτόταν τη Λέσβο. Ήταν Ιούνιος του 1959 και ο Καμί γνωρίζοντας τη Λέσβο είπε στον Λέσβιο φίλο του Άγγελο Κατακουζηνό: “ Άγγελε, είναι ο τόπος των θεών.. Εκεί θα πάω να ζήσω Άγγελε, στο νησί σου, ίσως και για πάντα”. Και ποιος τόπος είχε συνεπάρει περισσότερο τον Καμί; το μικρό ψαροχώρι στο δυτικό άκρο της Λέσβου, το Σίγρι, για το οποίο ο Καμί έλεγε: “ μαγεύτηκα από τη γραφική λιτότητα του τοπίου, τους απλούς ανθρώπους, το απολιθωμένο δάσος… εδώ θέλω νά ρθω να ζήσω και να εργαστώ… να, εκεί, πάνω στη θάλασσα, σ΄αυτό το σπιτάκι”. Αλλά ο ενθουσιασμός του Καμί για το Σίγρι δεν είχε ως αποτέλεσμα να γίνει ο τόπος τουριστικός προορισμός.
Όμως στην Αγγλία ο λογοτεχνικός τουρισμός είναι ήδη αναπτυγμένος. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το βικτωριανό Λονδίνο που συνδέεται με τον Κάρολο Ντίκενς και τον Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Ειδικά για τον Ντίκενς, το σπίτι όπου έμεινε για δύο χρόνια (1837-1839) κι όπου έγραψε τον “ Όλιβερ Τουίστ”, είναι σήμερα μουσείο με μεγάλη επισκεψιμότητα, ενώ ο δικτυακός τόπος londonist.com έχει δημιουργήσει χάρτη στον οποίο επισημαίνονται τα σημεία της πόλης που συνδέονται με τις ιστορίες του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ.
Το φαινόμενο “ λογοτεχνικός τουρισμός” και οι δυνατότητες ανάπτυξής του στην Ελλάδα ήταν το θέμα ημερίδας που διοργανώθηκε από το Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Η επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος, Μαρία Μανώλα αναφερόμενη στην ευρωπαϊκή εμπειρία επισημαίνει ότι ο λογοτεχνικός τουρισμός έχει προοπτικές ανάπτυξης και στην Ελλάδα και μάλιστα τονίζει την θετική επίδραση που είχε στη Σπιναλόγκα το μυθιστόρημα “ Το Νησί”, της Βικτόρια Χίσλοπ, που μεταφέρθηκε και στη μικρή οθόνη.
Η Maria Chiara Naldini, από το διδασκαλείο ξενών γλωσσών του ΕΚΠΑ, επισημαίνει πόσο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Φλωρεντία είναι το έργο και η προσωπικότητα του Δάντη, σε βαθμό που στο κέντρο της μεσαιωνικής πόλης να προτείνεται μία περιηγητική διαδρομή μέσα από την οποία ανιχνεύεται η ζωή του μεγάλου διανοούμενου του Μεσαίωνα.
Την έννοια του περιηγητή/ταξιδιώτη στην Ισπανική λογοτεχνία προσεγγίζει ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγου, αναπληρωτής καθηγητής στο ΑΠΘ, επισημαίνοντας ότι η λογοτεχνία είναι συνυφασμένη με το ταξίδι – εσωτερικό ή εξωτερικό. Ως τέτοιο ταξίδι αναλύεται ο θρυλικός Δον Κιχότης, που αφού ολοκλήρωσε τις δικές του περιπέτειες, αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής Λα Μάντσα.
Η συγγραφέας Ειρήνη Π. Βεκρή θεωρεί ότι η ιδιαίτερη πατρίδα της, η Λέσβος, διαθέτει ένα “ κεφάλαιο” για να επενδύσει στον λογοτεχνικό τουρισμό, που δεν είναι άλλο παρά οι σημαντικότατες προσωπικότητες που έχουν συνδεθεί με το νησί- από την Σαπφώ, τον Αρίωνα και τον Τέρπανδρο, μέχρι τον Λόγγο και τους πιο σύγχρονους- Εφταλιώτη, Μυριβήλη, Βενέζη, Κόντογλου και Ελύτη.
Στο πλαίσιο της ημερίδας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, ο Αριστοτέλης Μητράρας, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, έκανε μία περιήγηση στο όρος Ίδη (που βρίσκεται απέναντι από τη Λέσβο) μέσα από τα έργα της τουρκικής λογοτεχνίας, ενώ η Μαρία Μαυροπούλου, τέως επίκουρος Τουρκικών και Ασιατικών σπουδών στο ΕΚΠΑ, ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη με τα μάτια του Γιάννη Ξανθούλη.
Και η Ελλάδα; “ … η Ελλάδα αρνείται να συνειδητοποιήσει πως δέχεται πληθώρα επισκεπτών για τους αρχαίους συγγραφείς της αφού τα μάρμαρα νοηματοδοτήθηκαν μέσω του Λόγου… δεν προβάλλει συστηματικά ως τουριστική αιτία νεότερους τόπους και συγγραφείς, όπως την Σκιάθο του Παπαδιαμάντη ή το Ηράκλειο του διασημότατου Καζαντζάκη”, επισημαίνει η Ελένη Καρασαββίδου, από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Αναφέρονται πολλά παραδείγματα πόλεων σε όλο τον κόσμο όπου – όπως λέει η κυρία Καρασαββίδου- “ η φλέβα που υδροδοτεί την σχέση του τόπου και της γραφής χτυπά με ρυθμό σταθερό κάτω από τα αφυδατωμένα, κυνικά βήματα του κόσμου” … Ή όπως έλεγαν τον Μάη του 68, “ κάτω από το πεζοδρόμιο υπάρχει πάντα η παραλία”.
Του Χριστόφα Απανωσκαλιώτη
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Κ.Γ. Καρυωτάκη, «Τελευταίο Ταξίδι»
Καλό ταξίδι, αλαργινό καράβι μου, στου απείρου
και στης νυχτός την αγκαλιά, με τα χρυσά σου φώτα!
Να ‘μουν στην πλώρη σου ήθελα, για να κοιτάζω γύρου
σε λιτανεία να περνούν τα ονείρατα τα πρώτα.
Η τρικυμία στο πέλαγος και στη ζωή να παύει,
μακριά μαζί σου φεύγοντας πέτρα να ρίχνω πίσω,
να μου λικνίζεις την αιώνια θλίψη μου, καράβι,
δίχως να ξέρω πού με πας και δίχως να γυρίσω!
[πηγή: Κ. Γ. Καρυωτάκης, Τα Ποιήματα (1913-1928), επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, Νεφέλη, Αθήνα 1992, σ. 111]
ΘΕΜΑΤΑ
Α.Να συνοψίσετε σε 70 λέξεις την έννοια του αγροτουρισμού, έτσι όπως αυτή καταγράφεται στο κείμενο 2.Μ.15
Β1. “Με άλλα λόγια, μπορεί ένα λογοτεχνικό έργο ή ο δημιουργός του να λειτουργήσει ως κίνητρο για κάποιον ξένο για να επισκεφθεί τον τόπο που συνδέεται με ένα κείμενο;”
Αιτιολογήστε την απάντησή σας στο παραπάνω ερώτημα συμφωνώντας ή διαφωνώντας σε μία παράγραφο περίπου 120 λέξεων.Μ.10
Β2.Σε ποιο κειμενικό τύπο ανήκει το κείμενο 1;(Μ.2)
α.Να εντοπίσετε τέσσερα χαρακτηριστικά αυτού του κειμενικού τύπου (Μ.4)
β.Να εντοπίσετε τον τρόπο της επίκλησης(Μ.2) και τέσσερα μέσα του τρόπου αυτού (Μ.4).Σύνολο μονάδων:12
Β3. “Ο «αγροτουρισμός» δεν πρέπει να συγχέεται με τον «αγροτικό τουρισμό» και τα «ενοικιαζόμενα δωμάτια». Και αυτό διότι, σε πολύ γενικές γραμμές, ο αγροτουρισμός αναπτύσσεται μεν στον αγροτικό χώρο, μπορεί όμως να προσφέρεται από «κάθε μορφής επιχείρηση» και μάλιστα χωρίς «ειδικές ποιοτικές προδιαγραφές». Η αγροτουριστική παραγωγή αποτελεί τελικά ένα σύνολο ήπιων μορφών τουρισμού, οι οποίες έχουν σκοπό να ανταποκριθούν στις σύγχρονες ανάγκες και προσδοκίες των τουριστών που επιθυμούν να μετατραπούν, με αυξητική τάση, σε περιηγητές. Οι υπηρεσίες αυτές σχετίζονται κυρίως με προσφορά καταλύματος, με διατροφή, με τοπικές πολιτισμικές δραστηριότητες, με υπαίθριες δραστηριότητες, με πληροφόρηση των περιηγητών και με άλλες αναγκαίες υπηρεσίες. Ο παραπάνω ενδεικτικός κατάλογος υπηρεσιών αναφέρεται διότι δείχνει την πολυμορφία των ιδιωτικών και δημοσίων φορέων, οι οποίοι χρειάζεται να συμμετέχουν για να καλυφθούν οι ανάγκες των περιηγητών, αλλά αναδεικνύει συγχρόνως και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα ο αγροτουρισμός είναι «η οργάνωση των υπηρεσιών και της προσφοράς».”
Στην παραπάνω παράγραφο:α.Να αναφέρετε:α.Αν και γιατί είναι πειστικός ο λόγος του συντάκτη του κειμένου(Μ.4),β.Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η παράγραφος (Μ.2),γ.Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η παράγραφος (Μ.4),δ.Ποιο κειμενικό είδος εντοπίζετε (Μ.2).Σύνολο:10
Στην ίδια παράγραφο:α.Να βρείτε το είδος και τη βαθμίδα τροπικότητας στις τονισμένες φράσεις (Μ.4) και β.να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενο του λόγου (Μ.4).
Γ.Στο ποίημα του Κ.Καρυωτάκη:α.Να εντοπίσετε το ερώτημα και το θέμα του (Μ.4),β.Να σχολιάσετε τη στάση του ποιητικού υποκειμένου απέναντι στο θέμα του ταξιδιού με τρεις κειμενικούς δείκτες μορφής (Μ.6) και γ.Να αναφέρετε τη θέση του ταξιδιού (συμβολικού,μεταφορικού ή πραγματικού) στη δική σας ζωή είτε ως πραγματικότητα είτε ως επιθυμία (Μ.5).
Δ.Σε ημερίδα συνάντησης νέων από όλο τον κόσμο, με θέμα “Καλοκαίρι και Ελλάδα” αναπτύσσετε τις θέσεις σας για την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού στη χώρα μας,κυρίως νέων ανθρώπων,από όλον τον πλανήτη.Τι θα περιελάμβανε ο όρος “ποιοτικός τουρισμός” κατά την άποψή σας και πώς εσείς οι νέοι θα προβάλλατε τη χώρα σας,ώστε οι επόμενες γενιές τουριστών να βλέπουν σε αυτήν,όχι μόνο τα σουβενίρ και τις ταβέρνες,αλλά ένα βάθος ιστορίας και μοναδικής προσφοράς στον παγκόσμιο πολιτισμό;Λέξεις 400.Μ.30
ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΕ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ(ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ)
1.Παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, π.χ. σε πολιτικούς πρόσφυγες, σε μετανάστες, σε παιδιά (π.χ. παράνομη παιδική εργασία, στρατολόγηση ανηλίκων κτλ.), σε γυναίκες (π.χ. εμφανείς παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, και συγκαλυμμένες παραβιάσεις σε χώρες της Δύσης).
Να αναφέρετε παραδείγματα για τις παραπάνω παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου:
α. Σε πολιτικούς πρόσφυγες
β. Σε μετανάστες
γ. Σε παιδιά
δ. Σε γυναίκες
ε. Σε προηγμένες χώρες της Δύσης
στ. Σε άτομα ειδικών κατηγοριών,ΑΜΕΑ,άτομα διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού,άτομα που διαφοροποιούνται ιδεολογικά από το πλήθος
ζ. Σε περίπτωση εκτάκτων συνθηκών,για παράδειγμα η πανδημία,πρέπει να περιστέλλονται τα ατομικά δικαιώματα;
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ (ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ)
Για ποιους λόγους καταφεύγει αυτός που επιχειρηματολογεί στην προσωπική επίθεση;
2.Επιδοκιμάζετε την τακτική αυτή; Πιστεύετε ότι συσχετίζεται η τακτική αυτή με τη λασπολογία;
3.Νομίζετε ότι είναι θεμιτό σε ορισμένες περιπτώσεις να ασκείται κριτική στον χαρακτήρα και στην ιδιωτική ζωή του αντιπάλου;
4.Θεωρείτε ότι η ιδιωτική ζωή ενός δημοσίου προσώπου θα πρέπει να γίνεται γνωστή στους πολίτες;Θα επηρέαζε αυτό την κρίση των πολιτών για το δημόσιο πρόσωπο;
ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ( ΜΕΙΟΨΗΦΙΕΣ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΕΣ ,ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ )
1.Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (80 – 100 λέξεις) τη φράση: “Επειδή η πλειοψηφία έχει την ελευθερίαν της δράσεως, πρέπει και η μειοψηφία – και μάλιστα αυτή, κατ’ εξοχήν να έχη την ελευθερίαν της σκέψεως”.
2.Να υποστηρίξετε σε δύο παραγράφους (160 – 200 λέξεις) την άποψη: “Η ελευθερία της σκέψεως δεν πρέπει να είναι απεριόριστη”. Υποθέστε ότι απαντάτε ως αρθρογράφος σε άρθρο που υποστηρίζει την αντίθετη άποψη. Φροντίστε να χρησιμοποιήσετε το κατάλληλο ύφος, ανάλογα με τον σκοπό σας.
Να γράψετε ένα κείμενο 100-150 λέξεων με το οποίο να επιχειρηματολογείτε πάνω σε συγκεκριμένο θέμα, π.χ. “Η κατάργηση της θανατικής ποινής”. Να χρησιμοποιήσετε για το σκοπό αυτό και ορισμένες από τις παρακάτω λέξεις/φράσεις: αποδεικτική πορεία, ντοκουμέντο, ενδεικτικό σημείο, τεκμηριωμένη απόδειξη, αποστομωτικό επιχείρημα (πειστικό, σοβαρό, ακαταμάχητο, ανεδαφικό, κακόπιστο, παραπλανητικό), απόλυτη ακρίβεια, καταφανές σφάλμα/λάθος, άστοχος συλλογισμός, επαγωγικός συλλογισμός, έλεγχος της αλήθειας, απλή εικασία, πόρισμα, συμπέρασμα, αβασάνιστο συμπέρασμα, άρση παρεξηγήσεων, αναιρώ, καταρρίπτω, εξουδετερώνω, παρατάσσω επιχειρήματα, επιδέχεται επεξηγήσεις, προκύπτει/απορρέει το συμπέρασμα, σχηματίζω γνώμη/κρίση.
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το Περιβάλλον: ο κόσμος μας, η ζωή μας!
«Σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας, ο άνθρωπος έπρεπε να παλεύει με τη Φύση για να επιβιώσει. Σε αυτόν τον αιώνα, έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι για να επιβιώσει, πρέπει να την προστατέψει.»
Jacques-Yves Cousteau, 1910 – 1997, Γάλλος ωκεανογράφος & εξερευνητής
«Natura est deus in rebus», δηλαδή: «η φύση είναι ο Θεός στα πράγματα» είχε πει ο Ιταλός μοναχός, φυσικός και φιλόσοφος Giordano Bruno (1548 – 1600). «Deus sive Natura», που σημαίνει: «Θεός ή Φύση», έκανε λόγο ο Ολλανδός φιλόσοφος κι ένας από τους θεμελιωτές του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα, Βento de Spinoza (Μπαρούχ Σπινόζα, 1632 – 1677), εννοώντας ότι εκείνες οι δύο λέξεις, αποτελούν ταυτόσημες έννοιες. Πράγματι! Το περιβάλλον, ως έννοια, αποτελεί αλληλένδετο στοιχείο και συνάμα συνδετικό κρίκο με τη Φύση, την οποία τόση χάρη της παραχώρησε το ανώτερο εκείνο ΟΝ, ο Πανάγαθος που πολύ απλά όλοι μας αποκαλούμε, Θεό! Ποικιλόμορφο, μυστηριώδες, πρωτόγνωρο, ασυνήθιστο, με υπέροχα τοπία, εξαιρετικής κι ασυναγώνιστης ομορφιάς, απέραντους ανεξερεύνητους ωκεανούς, φαντασμαγορικές λίμνες και ποτάμια, με πλούσια χρώματα ικανά να συνθέσουν τον καμβά της αρμονίας και να προωθήσουν τη ζωή και τον άνθρωπο σε άλλο επίπεδο. Όλο αυτό το πανέμορφο φυσικό σκηνικό, σε προϊδεάζει και σε κάνει να αναλογισθείς: ποιος είναι ο αρχιτέκτονάς του; Αυτός ο υπέρτατος σχεδιαστής, που με τις προσωπικές πινελιές του δημιούργησε αυτό το μαγευτικό κι εξωπραγματικό έργο που καλούμε «Περιβάλλον»; Σίγουρα, ο Θεός θα είχε τους λόγους του στο να το κάνει!
Στο κατώφλι του 21ου αιώνα προβάλλει έντονη κι επιτακτική – όσο ποτέ άλλοτε – η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος. Η επιστήμη έχει αποδείξει, με πειστικά κριτήρια, ότι η ανθρωπότητα απειλείται από μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές, με αιχμή του δόρατος, την επαπειλούμενη κλιματική αλλαγή. Η κρίση είναι πολυεπίπεδη και αγγίζει σχεδόν όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής του ανθρώπου. Η αλματώδης εξέλιξη και πρόοδος της τεχνολογίας σε όλες σχεδόν τις πτυχές του ανθρωπίνου βίου, με τις βαρέων τύπου βιομηχανοποιημένες ζώνες και τη βεβαρυμμένη ρύπανση της ατμόσφαιρας σε παγκόσμιο επίπεδο, τη συσσώρευση πληθυσμού στα ήδη μεγάλα αστικά κέντρα, ενισχύοντας το φαινόμενο της αστικοποίησης (υπεραστικοποίηση), τη ρύπανση των υπόγειων υδροφόρων, ενώ παράλληλα η υπεράντληση υδάτων και η εντατική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, γενετικώς τροποποιημένων σε ορισμένες περιπτώσεις, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα στην άρδευση των καλλιεργειών, η ύπαρξη χιλιάδων ανεξέλεγκτων χωματερών, προσβάλλοντας την αισθητική μας άποψη, τον πολιτισμό και την υγεία μας, η διάβρωση του εδάφους που οδηγεί σταδιακά σε ερημοποίηση και οι ανεξέλεγκτες εξορύξεις που αλλοιώνουν το εδαφικό και υπεδαφικό τοπίο, οδηγούν στην αναγκαστική αναζήτηση προστασίας και διεξοδικών λύσεων. Το περιβάλλον και η προστασία του έχουν αποτελέσει μερικά από τα φλέγοντα θέματα συζήτησης και σκέψης παγκοσμίως, τουλάχιστον στις ευημερούσες κοινωνίες των αναπτυγμένων κρατών. Είναι σίγουρο ότι η ένταση των αποτελεσμάτων της υποβάθμισης του περιβάλλοντος επηρεάζει και θα εξακολουθεί να επηρεάζει με αρνητικό τρόπο τον καθημερινό μας βίο στο μέλλον.
Οι περισσότεροι συνάνθρωποί μας όμως, σε ότι αφορά τις οικολογικές αλληλεξαρτήσεις μέχρι σήμερα και το μείζον ζήτημα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο, παραμένουν σε μία κατάσταση τρομακτικής άγνοιας, που επιτυγχάνεται σε υψηλό βαθμό με την έλλειψη ενσυναίσθησης. Σε αρκετούς, δεν έχει καταστεί εφικτή η αντίληψη, ότι με τη συμπεριφορά τους απέναντι στο περιβάλλον, απέναντι στη Φύση, προδιαγράφουν το μέλλον του πλανήτη μας. Έχουν μεγάλη ευθύνη και υπαιτιότητα για την τέλεση των πράξεών τους, επειδή εκείνες με τη σειρά τους θα έχουν αντίκτυπο – θετικό ή αρνητικό – στο περιβάλλον και σε εμάς τους ίδιους, ως τελικούς αποδέκτες. Η μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα είναι να διατηρήσει μία αποδεκτή ποιότητα ζωής, κατάλληλα οργανωμένη και διαμορφωμένη σε ένα ασφαλές αξιακό σύστημα που δε θα λοξοδρομεί, προστατεύοντας παράλληλα τα φυσικά συστήματα, τα οποία μας παρέχουν τους αναγκαίους πόρους για τη διατήρηση της ζωής πάνω στη γη.
Τι καλείται όμως Περιβάλλον; Πόσο δύσκολο είναι να το ορίσουμε; Τι είναι εκείνο που το κάνει τόσο ιδιαίτερο, τόσο σημαντικό και παράλληλα τόσο επιτακτικά αναγκαίο στο να το προστατέψουμε; Θα μας επηρεάσει σε υψηλό βαθμό η ενδεχόμενη παραμέλησή του από εμάς; Το Περιβάλλον αντιπροσωπεύει μια έννοια εξαιρετικά πλούσια, πολυδιάστατη και πολυσύνθετη, φορτισμένη με επιστημονικές θεωρήσεις αλλά και κοινωνικούς προβληματισμούς, αξιολογικές κρίσεις και ιδεολογίες και γι’ αυτό είναι δύσκολο να οριστεί πλήρως. Τα όρια της έννοιας του περιβάλλοντος είναι κυμαινόμενα. Η άποψη της Καθηγήτριας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών κας Ευγενίας Φλογαίτη συνίσταται στο ότι το περιβάλλον εμφανίζεται ως χώρος ζωής, χώρος διαβίωσης, ένα σύστημα σχέσεων, ένα πολυεπίπεδο πεδίο δράσης, δημιουργίας, παραγωγής, κατανάλωσης, πειραματισμού, μετατροπής, μάθησης, χώρος κοινωνικοποίησης, έκφραση της κουλτούρας, ερέθισμα για αντιδράσεις και συμπεριφορές, αγαθό προς εκμετάλλευση. Πότε ταυτίζεται με τον κοινωνικό περίγυρο πότε, πιο συχνά, με την οικολογία και άλλοτε γίνεται συνώνυμο της φύσης. Συχνά γίνεται προσπάθεια οριοθέτησής του μέσα από προσδιορισμούς, όπως φυσικό, ανθρώπινο, ζωικό, φυτικό, ανθρωπογενές, τεχνητό, αστικό, αγροτικό, ατμοσφαιρικό, υδάτινο, δασικό, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, νομικό, αρχιτεκτονικό, πολεοδομικό και ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί επί μακρόν, εφόσον τελικά περιλαμβάνει όλες τις διαστάσεις και εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής.
Σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε στο Διεθνές συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη πόλη Aix-en-Provence της Γαλλίας για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, με θέμα «Εκπαίδευση και το Περιβάλλον» το 1972: «Περιβάλλον ορίζεται ως το σύνολο των, σε μία δεδομένη στιγμή, φυσικών, χημικών, βιολογικών απόψεων και κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που μπορούν να έχουν έμμεσο ή άμεσο αποτέλεσμα, στιγμιαίο ή με κάποια διάρκεια στους ζωντανούς οργανισμούς και στις ανθρώπινες δραστηριότητες». Σύμφωνα με το Νόμο 1650 του 1986, ο οποίος αποτελεί το βασικό πλαίσιο της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στη χώρα μας, ως περιβάλλον ορίζεται: «το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες». Περιβάλλον λοιπόν, είναι τα πάντα γύρω μας, ολόκληρος ο κόσμος που μας περιβάλλει. Μπορούμε να περιγράψουμε το περιβάλλον ως ένα ανοικτό και δυναμικό σύστημα, δηλαδή μία σύνθετη οντότητα στοιχείων και σχέσεων, συγχρόνως δομημένο και αδόμητο, το οποίο βρίσκεται σε μία διαρκή μεταβολή και ροή. Μέσα στις φυσικές διαδικασίες, όπως συμβαίνει και στις κοινωνικές, ο άνθρωπος είναι διττός, ταυτόχρονα υποκείμενο και αντικείμενο. Στην αναπόσπαστη σχέση που συνδέει τον άνθρωπο με το περιβάλλον και στην αμοιβαία επίδραση του ενός πάνω στον άλλο, περιλαμβάνονται όλοι οι παράγοντες που συνθέτουν το πλαίσιο της ζωής.
Το φυσικό περιβάλλον (που προκύπτει από τον διαχωρισμό του από εκείνο του ανθρωπογενούς), λογίζεται ως εκείνο που έχει δημιουργηθεί από τη Φύση. Μιλώντας για φυσικό περιβάλλον εννοούμε αυτό που πιο απλά ονομάζουμε φύση ή το σύνολο των οικοσυστημάτων στα οποία ο άνθρωπος δεν έχει παρέμβει καθόλου ή έχει παρέμβει ελάχιστα. Φυσικό περιβάλλον είναι το σύνολο των αβιοτικών ή μη βιοτικών (έδαφος, ατμόσφαιρα, νερό, θρεπτικά συστατικά, θερμοκρασία, κλπ) και των βιοτικών παραγόντων (ζώα, φυτά, άνθρωπος, μικροοργανισμοί, μύκητες) που επηρεάζουν και καθορίζουν τη ζωή. Το φυσικό περιβάλλον συγκροτείται από βιοσυστήματα, τα οποία τροφοδοτούνται από την ηλιακή ενέργεια και περιλαμβάνει τα δάση, τα ποτάμια, τα λιβάδια, τις λίμνες, τις θάλασσες και τους ωκεανούς.
Το φυσικό περιβάλλον είναι «αυτοσυντηρούμενο» και «αυτάρκες», δηλαδή έχει την ικανότητα να διαθέτει τους δικούς του, αποκλειστικούς μηχανισμούς στήριξης και αποτελεσματικής διευθέτησης, μέσω ποικίλων βιολογικών και χημικών διεργασιών, όπως και διαδικασιών σταδιακής αναγέννησης. Το φυσικό περιβάλλον είναι οργανωμένο σε οικοσυστήματα. Τα οικοσυστήματα, απαρτίζουν τις βασικές λειτουργικές μονάδες του περιβάλλοντος.
Ως οικοσύστημα ορίζεται ένα σύστημα οργανισμών που λειτουργεί σε συνεργασία με το αβιοτικό του περιβάλλον. Περιλαμβάνουν τις κοινότητες των ζωντανών οργανισμών, τις σχέσεις κι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους και με το αβιοτικό τμήμα του περιβάλλοντος. Το μεγαλύτερο γνωστό οικοσύστημα είναι ο πλανήτης μας, που φυσικά περιλαμβάνει όλα τα φυτά και τα ζώα της γης, τα οποία αλληλεπιδρούν με το φυσικό τους περιβάλλον.
Η έννοια του οικοσυστήματος, βέβαια, εφαρμόζεται και σε πολύ μικρότερες κλίμακες. Για παράδειγμα, ένα δάσος, μία λίμνη ή ένα λιβάδι αποτελούν κι αυτά με τη σειρά τους πλήρη οικοσυστήματα, με όλες τις αλληλεπιδράσεις και τις απαραίτητες λειτουργίες που τις διέπουν. Το ίδιο μία έρημος ή ένα πυκνό δάσος (ζούγκλα), Το κάθε ένα από αυτά τα οικοσυστήματα διαθέτει τη δική του οικολογία (από την ελληνική λέξη «οίκος», υποδηλώνοντας ουσιαστικά τη μελέτη των οργανισμών στην οικία τους ή στη βιοκατοικία τους), το δικό τους μείγμα ιδιομορφίας και πολυπλοκότητας μεταξύ ζώντων οργανισμών και άβιας ύλης.
Το φυσικό περιβάλλον μας προσφέρει καταρχήν το «σπίτι», στο οποίο κατοικεί ολόκληρη η σημερινή ανθρωπότητα. Μας προσφέρει, μεταξύ άλλων, τους απαραίτητους φυσικούς πόρους (χλωρίδα, πανίδα, αγροτική γη) για να τραφούμε και να συντηρήσουμε – βιολογικά και πνευματικά – την ύπαρξή μας, τους ενεργειακούς πόρους (φυσικό αέριο, στερεά ορυκτά καύσιμα, ορυκτές πρώτες ύλες) για να κινήσουμε τα τεχνολογικά επιτεύγματά μας, το πλαίσιο μέσα στο οποίο κτίζουμε τα κτίρια μας και τα μνημεία του πολιτισμού μας, το νερό που πίνουμε, το οξυγόνο που αναπνέουμε, τις υπηρεσίες και τα πολλαπλού τύπου προϊόντα που αποκομίζουμε από οικοσυστήματα των δασών (ξυλεία, αναψυχή, ρύθμιση υδατικού δυναμικού, μείωση εξάπλωσης ραδιενεργού ακτινοβολίας, προστασία κι εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας), από εθνικούς δρυμούς και λοιπές προστατευόμενες περιοχές (αισθητική αγαλλίαση, πάρκα αναψυχής) και την καταλληλότητα που αναδύουν για εμπεριστατωμένη έρευνα και ανάπτυξης καινοτόμων ωφέλιμων αγαθών.
Όλα τα παραπάνω καθίστανται δυνατά από τους φυσικούς πόρους που αυτό διαθέτει, όπου ουσιαστικά είναι οι παραγωγικές εκείνες δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν ή για τον μελλοντικό άνθρωπο θα μπορέσουν, να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των βασικών αναγκών του. Ουσιαστικά το καθετί στο περιβάλλον μας θα μπορούσε να θεωρείται «φυσικός πόρος». Τα βράχια με κατάλληλη επεξεργασία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των δρόμων, κτιρίων, αγαλμάτων. Ο άνεμος, η πτώση του νερού, η στασιμότητα του αέρα, το στάσιμο νερό, τα μεταλλεύματα, τα έντομα, μπορεί να θεωρούνται φυσικοί πόροι.
Ο άνθρωπος, ως μέλος της οικόσφαιρας (ως περιγραφή των βιολογικών και φυσικών χαρακτηριστικών του πλανήτη), συμμετέχει στο περίπλοκο σύστημα των σχέσεων, οι οποίες διαμορφώνουν το περιβάλλον. Από μόνος του αποτελεί πυρήνα της εξέλιξης και των αλλαγών που υφίσταται η Φύση ανά τους αιώνες. Η αξία που εκπέμπει η Φύση σε εκείνον, θεωρείται ύψιστο ζήτημα, αλλά και μία ευκαιρία στο να κατανοήσει εκείνους τους μηχανισμούς που Το φυσικό περιβάλλον εξασφαλίζει τη σωματική υγεία του, αναζωογονώντας με αυτό τον τρόπο τον οργανισμό του, διατηρώντας και ανανεώνοντας τη σωματική του ευρωστία, ενώ του εξασφαλίζει τη ψυχική του υγεία, απαλλάσσοντάς τον από τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής. Δεν έχει το άγχος και τις νευρώσεις που προκαλεί ο σύγχρονος πολιτισμός που έγκειται στην τεχνολογία και κατά συνέπεια στον εκφυλισμό του πνεύματος του ανθρώπου, ενώ ξεκουράζει το μυαλό του και χαλαρώνει το νευρικό του σύστημα. Νιώθει ευδιάθετος, χαρούμενος, ξέγνοιαστος, πιο ισορροπημένος και αυθόρμητος. Απομακρύνεται από τον γρήγορο και εντατικό ρυθμό της ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα, με συνέπεια να εξασφαλίζει την πνευματική του διαύγεια, τη ψυχική γαλήνη και ηρεμία. Ξεκουράζει τις αισθήσεις του, αναπληρώνει τις δυνάμεις του.
Επιπλέον, ο φυσικός πλούτος, που τόσο απλόχερα προσφέρει το Περιβάλλον μας, στέκεται η αφορμή ο άνθρωπος να απολαμβάνει την ποιητική ομορφιά της, με αποτέλεσμα να συνθέτει ανώτερη αισθητική αντίληψη και να αφυπνίζει το αίσθημα του ωραίου, του μοναδικού, συνεπάγοντας έτσι μία ιδιάζουσα προσθετική αξία. Προκαλεί τον θαυμασμό, την περιέργεια και τη φιλομάθεια, διευρύνοντας τον ορίζοντα των φιλοσοφικών θεωριών και πλουτίζοντας κατά συνέπεια την σφαίρα των ανθρώπινων γνώσεων. Η φύση πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα και η απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία, προκαλούν το θαυμασμό και το δέος στην ψυχή ενός καλλιτέχνη, αναπτύσσουν τα καλαισθητικά συναισθήματα του ατόμου, τροφοδοτούν τη δημιουργική φαντασία, κεντρίζοντας την καλλιτεχνική του ενσυναίσθηση και εμπνέουν στον άνθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενότητα και την ποικιλία.
Η ίδια η Φύση επενδύει, αποτελεί βασικό παράγοντα πολιτιστικής ανάπτυξης αφού, η επάρκεια των φυσικών πόρων και ο φυσικός πλούτος προσδιορίζουν την οικονομική ανάπτυξη κι ευημερία μίας χώρας και συνεπώς το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων αυτής. Παράλληλα, η γεωγραφική θέση της χώρας δημιουργεί διαπολιτισμικές γέφυρες επικοινωνίας με τις γείτονες χώρες, διαδίδει την ιστορία της, κοινοποιεί και προωθεί τα έθιμα και τις παραδόσεις της, τις επιδράσεις που έχει δεχθεί, καθώς και τα πολιτισμικά δάνεια που έχει υιοθετήσει.
Οι χώρες μεταξύ τους, με γνώμονα πάντοτε το Περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους του, αναπτύσσουν την καλλιέργεια του πνεύματος και της συλλογικότητάς τους, με το να ανταλλάσουν καινοτόμες ιδέες, τεχνογνωσία, ερευνητικές μελέτες και προγράμματα, στην συνεκμετάλλευση και τη συνεργασία, να εκκολάπτουν την υγιή επιχειρηματικότητα και να αξιοποιούν την πολιτιστική τους κληρονομιά, ώστε να απλώσουν μαζί το σεντόνι του πολιτισμού και της ευγενούς άμιλλας. Μα, το πιο σημαντικό και σπουδαιότερο από όλα αυτά είναι, να εμποτίσει την καλλιέργεια συνείδησης και ομοψυχίας στον πολίτη, για να του εμφυσήσει την αυτογνωσία και να εξασφαλίσει τη δημιουργία εκείνων των ιδανικών συνθηκών που θα του παρέχουν την δυνατότητα της διά βίου ανανέωσης γνώσεων και δεξιοτήτων, με τη ταυτόχρονη αναβάθμιση της προσωπικότητας και την ισχυρή αυτοαντίληψη.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα καλείται να προτείνει καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις, ώστε πρόοδος και ανάπτυξη να καταστούν εφικτές και στο μέλλον, με τη προϋπόθεση να είναι συμβατές με τη διατήρηση των φυσικών πόρων και τη προστασία του περιβάλλοντος. Θεωρείται πλέον γενικώς αποδεκτό, ότι στο μέλλον η περιβαλλοντική βιωσιμότητα θα πρέπει να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε παραγωγικής διαδικασίας.
Διεργασίες και μέθοδοι διαχείρισης θα πρέπει να αξιολογούνται με γνώμονα την εξοικονόμηση των πρώτων υλών και την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Απαιτείται, επομένως, μια διεπιστημονική προσέγγιση της μελέτης των περιβαλλοντικών προβλημάτων και μίας πάγιου τύπου μεθοδολογίας, έτσι ώστε να υπάρξει μία βαθύτερη κατανόηση των τεχνολογικών, οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που συνθέτουν τον ιστό της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το περιβάλλον του. Η συνειδητοποίηση της περιβαλλοντικής προστασίας σήμερα στηρίζεται σε αναπροσανατολισμό του κυρίαρχου συστήματος αξίων με βάση την έννοια της «βιώσιμης ανάπτυξης».
Πρόκειται για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, στο οποίο: «η οικονομία παραμένει σημαντική αλλά εντάσσεται με ισοτιμία στα ανθρωπογενή συστήματα και τιθασεύεται με την προσγείωση της περιβαλλοντικής της εξάρτησης», όπως επισημαίνει ο Αντιπρόεδρος του ΣτΕ, Π. Μ. Δεκλερής, στο βιβλίο του: «Ο δωδεκάδελτος του περιβάλλοντος».
Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν μπορεί να αγνοήσει το μέγεθος που επιφέρουν οι επιπτώσεις της σύγχρονης ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο, πραγματοποιεί μία δυναμική είσοδο στην σταδιακή και μεθοδική εδραίωση μίας περιβαλλοντικής πολιτικής κι ενός άρτιου κι αδιάβλητου νομοθετικού πλαισίου που να την διέπει. Έτσι παρατηρείται ότι ενώ στις ιδρυτικές συνθήκες των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δεν υπήρχε καμία αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος, σήμερα πλέον, το περιβάλλον τυγχάνει αξιοσημείωτης νομικής προστασίας, κυρίως μέσω ενός πλήθους νομικών διατάξεων του παραγώγου Κοινοτικού Δικαίου.
Οι νομικές διατάξεις για την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος έχουν επιβεβλημένο και υποχρεωτικό χαρακτήρα. Κι αυτό γιατί διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία και τελέσφορες τεχνικές, ώστε να καταστεί εφικτή η ενσωμάτωσή τους, δίχως ιδιαίτερο πρόβλημα, στο σύνταγμα όλων των κρατών της Ευρώπης. Η σύμπραξη αυτή φανερώνει το υψηλό επίπεδο προσπάθειας, ευγενούς συνεργασίας και συλλογικότητας που καταβάλλεται στο να πάμε ακόμη παραπέρα την ανθρωπότητα και το μεγαλείο του ανθρωπισμού.
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου κο Πέτρο Πατρώνο, τα στάδια για τη διαδικασία καταστατικής αναγνώρισης της κοινοτικής περιβαλλοντικής προστασίας είναι η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Ε.Ε.Π, 1987), στην οποία τέθηκαν οι στόχοι της προστασίας του περιβάλλοντος, η προστασία της υγεία του ανθρώπου, τη συνετή και ορθολογική χρησιμοποίηση των φυσικών πόρων. Με το άρθρο 130 Π της Ε.Ε.Π «η δράση» της κοινότητας στον τομέα του περιβάλλοντος στηρίζεται στις αρχές της: α) προληπτικής δράσης, β) της επανόρθωσης των προσβολών κατά προτεραιότητα στη πηγή και γ) ο «ρυπαίνων πληρώνει».
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), όπου απετέλεσε το επόμενο βήμα για την ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος σε επίπεδο Κοινότητας. Σημαντική της προσθήκη αποτελεί η Αρχή της Ενσωμάτωσης, σύμφωνα με την οποία οι ανάγκες της προστασίας του περιβάλλοντος δεν αποτελούν απλώς συνιστώσα των άλλων κοινοτικών πολιτικών αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση των κοινοτικών πολιτικών. Υιοθετείται για πρώτη φορά η επιδίωξη επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος καθώς και η αρχή της προφύλαξης. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997-99), η οποία ανήγαγε τη βιώσιμη ανάπτυξη σε έναν από τους πρωταρχικούς σκοπούς της Ε.Ε.
Η νέα συνθήκη ενίσχυσε σημαντικά την άποψη ότι η μελλοντική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να βασίζεται στην αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και σε υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος. Έτσι λοιπόν, αυτή η συνθήκη επέφερε δύο σημαντικές αλλαγές που είναι: α) απαίτηση για υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και β) υποχρέωση ενσωμάτωσης της οικολογικής παραμέτρου στη χάραξη των κοινοτικών πολιτικών. Μέσα από αυτές τις συνθήκες παρατηρούμε την σταδιακή ανάδειξη της περιβαλλοντικής προστασίας και της Βιώσιμης ανάπτυξης σε βασικές – πάγιες πτυχές του Κοινοτικού δικαίου.
Σε διεθνές επίπεδο, δύο νομικά κείμενα θεωρούνται σταθμοί στην ιστορία του Διεθνούς Δίκαιου Περιβάλλοντος από την άποψη ότι προσφέρουν ένα σημαντικό αριθμό αρχών σε παγκόσμιο επίπεδο για το περιβάλλον, με στόχο τη μελλοντική τους πρακτική εφαρμογή. Πρόκειται για τη διακήρυξη της Στοκχόλμης το 1972 και τη διακήρυξη του Ρίο το 1992.
Η Διακήρυξη της Στοκχόλμης είναι ένα κείμενο «που ενσωμάτωνε τις φιλοδοξίες των λαών του πλανήτη για ένα καλύτερο περιβάλλον» χωρίς όμως να επιβάλλει συγκεκριμένες υποχρεώσεις στις κυβερνήσεις για την εκπλήρωση αυτών των φιλοδοξιών. Η Διακήρυξη της Στοκχόλμης θεωρείται ως ο θεμέλιος λίθος του σύγχρονου Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου. Πολύ σημαντική είναι η αρχή 1 της διακήρυξης σύμφωνα με την οποία: «ο άνθρωπος έχει το θεμελιώδες δικαίωμα στην ελευθερία, στην ισότητα και στις επαρκείς συνθήκες ζωής σε ένα περιβάλλον τέτοιας ποιότητας που θα του επιτρέπει να ζει με αξιοπρέπεια και ευημερία».
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να αποδοθεί και στην αρχή 21 που αναφέρεται στην θεμελιώδη αρχή της κρατικής ευθύνης για διασυνοριακές βλάβες και έχει ενσωματώσει στοιχεία δεσμευτικού δικαίου που περιγράφει τα περιβαλλοντικά όρια της εθνικής κυριαρχίας και κατ’αυτόν τον τρόπο θέτει υπό έλεγχο την επιδίωξη οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης των κρατών. Πολλές αρχές και ιδέες που για πρώτη φορά κατεγράφησαν στη Διακήρυξη της Στοκχόλμης, ενσωματώθηκαν στη συνέχεια, με τη μέθοδο της εναρμόνισης, όχι μόνο στα προοίμια των διεθνών περιβαλλοντικών συνθηκών, αλλά και σε συγκεκριμένες δεσμευτικές διατάξεις καθώς επίσης και στα συντάγματα ή άλλες διατάξεις του εσωτερικού δικαίου διαφόρων κρατών.
Η Συνδιάσκεψη του Ρίο υιοθέτησε πέντε σημαντικά κείμενα εκ των οποίων τα δύο είναι δεσμευτικά. Πρόκειται για τη σύμβαση για τη βιοποικιλότητα και τη σύμβαση πλαίσιο για την αλλαγή του κλίματος. Τα μη δεσμευτικού χαρακτήρα κείμενα είναι η Διακήρυξη για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, η Agenda 21, που αποτελεί το πρόγραμμα δράσης για την υλοποίηση των Αρχών της Διακήρυξης και τη δήλωση Αρχών για την προστασία και ανάπτυξη των δασών. Δημιουργείται επίσης και ένας νέο διεθνές όργανο: η Επιτροπή για τη βιώσιμη ανάπτυξη (UN Commission on Sustainable Development), στην οποία τα κράτη μέλη αναφέρονται ετήσια ως προς την πρόοδο που σημειώνουν σε σχέση με την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας.
Η βασική έννοια που διαποτίζει την Διακήρυξη του Ρίο, είναι η «αειφόρος ανάπτυξη», η οποία έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές διεθνείς πολιτικές και νομικές συζητήσεις για περιβαλλοντικά θέματα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, όπως εκείνη της Έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής για το περιβάλλον και την ανάπτυξη (Έκθεση Brundland). Εκτός από τα δύο διεθνή κείμενα που αναφέρθηκαν, ένα πρόσφατο διεθνές κείμενο για το περιβάλλον είναι και η Υπουργική διακήρυξη του Μάλμο (2000), η οποία αναγνωρίζει ότι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος οφείλεται σε οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και κυρίως στα μη βιώσιμα καταναλωτικά πρότυπα παραγωγής και ανάπτυξης.
Επίσης αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία που μπορεί να δοθεί στην κοινωνία των ενεργών πολιτών και το σημαντικό και κατευθυντήριο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν στην προστασία του περιβάλλοντος οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ).
Επιπρόσθετα, το δικαίωμα πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφόρηση, αποτελεί ένα βασικό αναφαίρετο δικαίωμα των πολιτών στην σύγχρονη κοινωνία και ένα Οι πολίτες θα πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση σε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να παίρνουν υπεύθυνες αποφάσεις για τη ζωή τους και το περιβάλλον στο οποίο διαβιούν και κατ’επέκταση να ελέγχουν τη κρατική δράση σε ζητήματα που άπτονται της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος. Στον Ευρωπαϊκό χώρο, υπάρχουν δύο κύρια νομικής υφής κείμενα που αναφέρονται στο ζήτημα της περιβαλλοντικής πληροφόρησης.
Το πρώτο αφορά την Κοινοτική Οδηγία 90/313, η οποία κάνει λόγο για την ελεύθερη πρόσβαση στη πληροφόρηση για ζητήματα που άπτονται του περιβάλλοντος. Η συγκεκριμένη οδηγία ήδη έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην περιβαλλοντική προστασία. Σκοπός της είναι: η εξασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης σε πληροφορίες για το περιβάλλον, που τις διαθέτουν οι αρχές του Δημοσίου, η ελεύθερη διάδοση των πληροφοριών αυτών για την άρτια προστασία του περιβάλλοντος και ο ορισμός των βασικών όρων και προϋποθέσεων παροχής των πληροφοριών αυτών.
Το δεύτερο, αφορά τη Σύμβαση του Άαρχους, που αποτελεί το πρώτο διεθνούς τύπου νομικό κείμενο που ρυθμίζει με αναλυτικό τρόπο και μέθοδο, τη πρόσβαση στην πληροφόρηση για περιβαλλοντικής υφής θέματα, την συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τη δυνατότητα πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Αναγνωρίζει ως στόχο: «την προστασία του δικαιώματος κάθε πολίτη, της παρούσας και των επερχόμενων γενεών, να ζει σε ένα περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία του και τη σωστή του διαβίωση».
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Σύμβαση προτείνει παρεμβάσεις σε τρεις τομείς που αποτελούν και τους θεματικούς της πυλώνες: να διευκολυνθεί με τα απαραίτητα τεχνολογικά μέσα, η ολοκληρωμένη πρόσβαση του κοινού στην πληροφορία που άπτεται του περιβάλλοντος που έχουν οι αρχές του Δημοσίου, ενθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν το περιβάλλον και να διευρυνθούν οι όροι πρόσβασης στην δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος. Τα συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης αναλαμβάνουν τη δέσμευση να εφαρμόζουν τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί και επομένως να: λαμβάνουν τα απαιτούμενα νομοθετικά, κανονιστικά και άλλα μέτρα, επιτρέπουν τους υπαλλήλους και τις δημόσιες αρχές να βοηθούν τον πολίτη στην αναζήτηση οποιασδήποτε περιβαλλοντικής πληροφορίας, ενθαρρύνουν και να προωθήσουν την οικολογική παιδεία του κοινού και να το ευαισθητοποιούν στα περιβαλλοντικά προβλήματα, αναγνωρίζουν και ενισχύουν, με το απαραίτητο μάρκετινγκ, τις ενώσεις, τις ομάδες και τις οργανώσεις που εργάζονται για την προστασία του περιβάλλοντος. Μέσω της συγκεκριμένης Σύμβασης, το περιβάλλον αναγνωρίζεται ως έννομο αγαθό και γίνεται μία ολοκληρωμένη προσπάθεια να προστατευτεί με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.
Η ιστορία του ανθρώπου και η ιστορία της φύσης αλληλοδιεισδύουν. Το μέλλον της φύσης συνδέεται με το μέλλον του ανθρώπου και τον βαθμό υπευθυνότητας που εκείνος θα επιδείξει απέναντι σε αυτή. Ο διαλογισμός για τη φύση και τη σχέση του ανθρώπου μαζί της, συνδέεται με μία σωρεία ηθικών και πολιτικών προβλημάτων.
Η ενασχόληση με «το πρόβλημα του περιβάλλοντος και της φύσης», δείχνει ότι δεν είναι τίποτα αυτονόητο στη σχέση μας με τη φύση και είναι πια αναπόφευκτη η επανεξέταση της σχέσης μας προς τη φύση και η αναθεώρηση όλων σχεδόν των πλευρών της κουλτούρας μας. Γνωρίζουμε λίγα από τα μυστικά της και δεν έχουμε ξεδιπλώσει ακόμη όλο το κουβάρι της γνώσης μας και δη της επιστημονικής γύρω από αυτό το μεγαλειώδες δημιούργημα, στο οποίο διαβιούμε και συνυπάρχουμε με άλλα έμβια όντα. Ένα όμως οφείλουμε να ξέρουμε. Το Περιβάλλον είναι υπόθεση όλων μας! Το Περιβάλλον είναι η Φύση και η Φύση είναι ο Θεός. Είμαστε όλοι εμείς! Πρέπει να το προστατέψουμε, το αξίζει!
Σταμάτης – Στυλιανός Βλάχος
MSc. Περιβαλλοντολόγος, διαχείριση ενέργειας & περιβάλλοντος, μέλος Οικολογικής Συνεργασίας Δήμου Παλαιού Φαλήρου ECO+
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ
ΣΤΙΧΟΙ:ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ
Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες
και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.
Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία
άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα.
Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
ΘΕΜΑΤΑ
Α.Να συνοψίσετε σε 80 λέξεις τις ενέργειες που καταβάλλει η παγκόσμια κοινότητα για την προστασία του περιβάλλοντος.Μ.15
Β1.Ποιος είναι ο στόχος για τον οποίο γράφτηκε αυτό το κείμενο λαμβάνοντας υπόψη τις χωροχρονικές συγκυρίες της εποχής γραφής του,οι οποίες αναφέρονται μέσα το ίδιο το κείμενο;Μ.5
Β2.Το κείμενο άνήκει στο κειμενικό είδος της επιχειρηματολογίας:να γράψετε τα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού είδους σύμφωνα με τη διάταξη Toulmin.Μ.10
Β3.Στο κείμενο ο κύριος τρόπος επίκλησης είναι στη λογική.Να εντοπίσετε τέσσερα μέσα τα οποία στηρίζουν το συγκεκριμένο είδος της επίκλησης.Μ.8
Β4α.“Η φύση πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα και η απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία, προκαλούν το θαυμασμό και το δέος στην ψυχή ενός καλλιτέχνη, αναπτύσσουν τα καλαισθητικά συναισθήματα του ατόμου, τροφοδοτούν τη δημιουργική φαντασία, κεντρίζοντας την καλλιτεχνική του ενσυναίσθηση και εμπνέουν στον άνθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενότητα και την ποικιλία.”
Στην παραπάνω παράγραφο,αφού σχολιάσετε το ύφος,(Μ.3) να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες πιο καθημερινές,ώστε το ύφος του λόγου να γίνει απλό και οικείο (Μ.4).
Β4β.“Τα βράχια με κατάλληλη επεξεργασία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των δρόμων, κτιρίων, αγαλμάτων.Ο άνεμος, η πτώση του νερού, η στασιμότητα του αέρα, το στάσιμο νερό, τα μεταλλεύματα, τα έντομα, μπορεί να θεωρούνται φυσικοί πόροι”.
Στο παραπάνω απόσπασμα να εντοπίσετε και να σχολιάσετε:α)Το ασύνδετο σχήμα (Μ.3),β)Μία επιστημική και μία δεοντική τροπικότητα με την ανάλογη βαθμίδα της (Μ.4) και γ)Τον χρόνο και τη σημασία των δύο ρηματικών τύπων του αποσπάσματος(Μ.3)
Γ1.Στο ποίημα του Νίκου Γκάτσου να εντοπίσετε:α)Το ερώτημα που θέτει το ποιητικό υποκείμενο και την απάντηση που το ίδιο επιδιώκει να δώσει.(Μ.6)
β)Έξι κειμενικούς δείκτες(Μ.6) της παραδοσιακής ποίησης,οι οποίοι στηρίζουν το ερώτημα και την απάντηση του ποιητικού υποκειμένου.
Γ2.Να καταθέσετε την προσωπική σας ανησυχία ή την απουσία της απένατι στο ζήτημα της καταστροφης του περιβάλλοντος.(Μ.3)
Δ.Συμμετέχετε σε συνέδριο νέων με θέμα το μη αναστρέψιμο της περιβαλλοντικής καταστροφής.Στη δική σας εισήγηση προτείνετε δράσεις που αφορούν τη γενιά σας αλλά και τις επόμενες γενιές, με τις οποίες δράσεις θα καταστεί δυνατή,σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ανθρώπου,η συνέχιση της ζωής στον πλανήτη μας.Λέξεις 350-400.Μ.30
ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Εισαγωγικό σημείωμα
Στο συγκεκριμένο δημοσιογραφικό άρθρο διαπλέκονται ο τύπος της βιβλιοπαρουσίασης με μικροσυνεντεύξεις γύρω από το θέμα της ταυτότητας σε περίοδο κρίσης.
Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Συντάκτης: Μικέλα Χαρτουλάρη
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Την περασμένη Παρασκευή, στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου, […] μέσα σε 90΄ μια κατάμεστη αίθουσα στην καθώς πρέπει οδό Πάντιγκτον ευαισθητοποιήθηκε κοινωνικά, πολιτικά,πολιτισμικά και υπαρξιακά για την ελληνική πραγματικότητα και ενδεχομένως σκέφτηκε να αμφισβητήσει το ηγεμονικό αφήγημα για την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτά, χάρη σε μια συζήτηση
με θέμα τη λογοτεχνία της κρίσης.
Το μυστικό ήταν η συλλογή πρωτότυπων δοκιμίων Critical Times, Critical Thoughts (εκδ.Cambridge Scholars Publishing, μτφ. Liadain Sherrard), την οποία σχεδίασαν και επιμελήθηκαν δύο εκλεκτές Ελληνίδες της διασποράς, η ιστορικός Νατάσα Λαιμού με τη συγγραφέα Ελένη Γιαννακάκη, συλλογή την οποία πρωτοπαρουσίασε εκεί, μια ιδανική τριάδα: Ο καθηγητής στο
King’s College Ρόντρικ Μπίτον και οι δημοσιογράφοι Μπρους Κλαρκ του Economist και Μαρία Μαργαρώνη του The Nation και του BBC radio. Ολοι τους έμπειροι, αυστηροί αλλά και βαθιά καλλιεργημένοι μελετητές-αναλυτές της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας και επικαιρότητας.
Χωρισμένος σε τέσσερα κεφάλαια με θέμα τον «Αλλο», το ιστορικό μυθιστόρημα, την αστυνομική λογοτεχνία και τα ελληνοκυπριακά γράμματα κατά την εξαετία 2009-2014, ο συλλογικός αυτός τόμος […] πετυχαίνει με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια.
Διότι τα δεκαπέντε ψαγμένα δοκίμια που τον συνθέτουν, καθρεφτίζουν και αναστοχάζονται με δημιουργικό και ουσιαστικό τρόπο τις συνέπειες της κρίσης αλλά ταυτόχρονα συστήνουν στο κοινό ένα αχαρτογράφητο έως τώρα σύνολο 65 πεζογραφικών έργων. Τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα και διηγήματα που γεννήθηκαν εν θερμώ στα χρόνια της κρίσης, και λειτουργούν ως παλμογράφοι της νέας πραγματικότητας. […]
Δεν είναι υπερβολή να πούμε λοιπόν ότι αυτό το βιβλίο-των-βιβλίων-της κρίσης θα μπορούσε να γίνει ένα επιδραστικό εργαλείο πολιτισμικής διπλωματίας, αιχμή του δόρατος μιας ευρύτερης πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής έργων με αντίστοιχο πνεύμα. […]
Το ελληνικό momentum του Λονδίνου
Ποιον ρόλο θα παίξει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση τώρα που το προσφυγικό πρόβλημα φαίνεται να οξύνει την πολυεπίπεδη κρίση; Τι έχει φανερώσει η στάση της ελληνικής κοινωνίας τον τελευταίο καιρό; Τι σημαίνει το γεγονός ότι κατά την τελευταία εξαετία στην Ελλάδα έχουν διευρυνθεί τα όρια της ετερότητας, τι σημαίνει δηλαδή το ότι έχουν δημιουργηθεί νέες κατηγορίες «Αλλων» με αποτέλεσμα να αναπροσδιορίζονται οι ταυτότητες και οι σχέσεις στην Ελλάδα;
Η «Εφ.Συν.» έθεσε τα ερωτήματα αυτά στη Μαρία Μαργαρώνη, στον Μπρους Κλαρκ και στον Ρόντρικ Μπίτον, που επέλεξαν διαφορετικές γωνίες προσέγγισης της επικαιρότητας, αλλά έδωσαν βάρος και οι τρεις στη νεότερη και σύγχρονη ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή Ιστορία ως κλειδί για την κατανόηση της κρίσιμης σημερινής κατάστασης. […]
Τα σχόλια και των τριών για τα ελληνικά πράγματα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Μαρία Μαργαρώνη:
Η καρδιά των ευρωπαϊκών αντιφάσεων
«Η ελληνική κρίση δεν ήταν ποτέ μόνο ελληνική, και θεωρώ απλουστευτικό το να λέμε ότι η Ελλάδα ήταν το πειραματόζωο της Ευρώπης. Κατά τη γνώμη μου, η Ελλάδα είναι το σημείο όπου εκδηλώνονται όλες οι αντιφάσεις της Ευρώπης, το σημείο όπου η οξύτητα της ρήξης γίνεται πιο φανερή. Η Ευρώπη βιώνει μια σχιζοφρενική κατάσταση “διχασμού” με ψυχαναλυτικούς όρους.
Η πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και, τώρα, προσφυγική κρίση την φέρνουν μπροστά στις ευθύνες της, όμως εκείνη αρνείται να δει τα προβλήματα που έχει μέσα της. Αντ’ αυτού, προτιμά να καταστήσει την Ελλάδα αποθήκη των προβλημάτων της Ευρώπης. Πράγματι, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, όμως παρ’ όλα αυτά, κρατά την ανθρωπιά της. Γι’
αυτό ακριβώς πιστεύω ότι θα έχει πολλά να προσφέρει στην Ευρώπη.
»Η Ελλάδα της κρίσης επαναφέρει στο προσκήνιο το καίριο ζήτημα ποιος είναι “Αλλος” και κυρίως ποιος δεν είναι “Αλλος”. Είναι ένα ζήτημα που γίνεται όλο και πιο πιεστικό γι’ αυτήν, τώρα που η Ευρώπη κλείνει τα σύνορά της, και η Ελλάδα εξαναγκάζεται να μετατραπεί σε ένα μαντρί για χιλιάδες πρόσφυγες.
Το κεφάλαιο στο Critical Times, Critical Thoughts, Κρίσιμοι καιροί, κρίσιμες σκέψεις για τις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις του “Αλλου” φωτίζει πολλές από τις παραμέτρους του ζητήματος, και δείχνει ότι είναι ακόμα ανοιχτό προς πολλές κατευθύνσεις. Αλλωστε έχει μεγάλη ιστορία από τα μέσα του 19ου αιώνα, και την τότε στροφή του ελληνισμού προς τον ρομαντικό
εθνικισμό. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι το σημαντικό ερώτημα που αναδύεται από την Ελλάδα της κρίσης είναι: Τι είναι αυτό στους “Αλλους” που τους καθιστά “Αλλους”… σε σχέση με ποιους;»
Μπρους Κλαρκ:
Το ολισθηρό ζήτημα της «ημετερότητας»
«Η σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα εξαναγκάζει τους ανθρώπους να αναπροσδιορίσουν το νόημα κάθε ορισμού. Ειδικότερα όταν ορίζουν τους πρόσφυγες ή τους μετανάστες ως “Αλλους”, θα χρειαστεί να εξερευνήσουν τη διαφορετική σημασία που έχει η “ετερότητα” (otherness) από την “ποικιλότητα” (diversity), και κυρίως να σκεφτούν πώς θα διαχειριστούν το ζήτημα της “ημετερότητας”. Αυτή η λέξη δεν υπάρχει στα ελληνικά (και δεν εννοεί τους πολιτικά “ημέτερους”), όμως θα ήθελα να την εισαγάγω, διότι παραπέμπει στις αντιφάσεις που βγαίνουν στην επιφάνεια σε συνθήκες κρίσης όπως οι σημερινές.
»Ζω στη Βόρεια Ιρλανδία, μια χώρα πολύ αντιφατική, και ξέρω καλά ότι ακόμη και ανάμεσα στα μέλη της ίδιας οικογένειας υπάρχουν αμφίθυμες και διφορούμενες συμπεριφορές, που μονάχα τώρα, δειλά δειλά, αρχίζουν να εκφράζονται. Πιστεύω λοιπόν ότι και η κατάσταση στη σημερινή Ελλάδα θα εξαρτηθεί από το πώς η κοινωνία θα αντιληφθεί την έννοια της ταυτότητας
άρα και της ετερότητας”. […]
Ρόντρικ Μπίτον:
Η γραμμή θα χαραχτεί στην Ελλάδα
«Από τη δεκαετία του 1820 η Ελλάδα είναι πρωτοπόρα στην Ευρώπη. Το παράδειγμα που έδωσε με την εθνική επανάσταση και με τη διαμόρφωση ανεξάρτητου έθνους-κράτους, το ακολούθησαν κατόπιν όλα τα κράτη της Ευρώπης, αν όχι και της οικουμένης. Μην ξεχνάμε ότι πριν από το 1830, τα μόνα παραδείγματα ήταν οι ΗΠΑ και οι επαναστατημένες χώρες της Νότιας
Αμερικής. Στην Ευρώπη δεν υπήρχε τέτοιο προηγούμενο.
»Τώρα, η Ελλάδα είναι και πάλι πρωτοπόρα, τη στιγμή που ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ενωση απειλείται με διάλυση. Είναι ζητούμενο το πώς θα τα βγάλει πέρα η Ευρώπη με τη διπλή κρίση της οικονομίας και της προσφυγιάς, αλλά όπως και να γίνει, είναι πιθανόν ότι πάλι η γραμμή θα χαραχτεί στην Ελλάδα, που βρίσκεται στο επίκεντρο και των δυο κρίσεων». […]
Χαρτουλάρη, Μ. (12.03.2016). «Ετερότητα και ταυτότητα: ένα ανοιχτό στοίχημα».
Η Εφημερίδα των Συντακτών.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
μέσα από τις αφίσες του ΕΟΤ.
Από το χθες στο σήμερα
Εισαγωγικό σημείωμα
Πρόκειται για διασκευασμένο απόσπασμα ηλεκτρονικού άρθρου. Προσφέρεται για συνεξέταση με το άρθρο της Μ. Καλτάκη «Οι 43 –διαχρονικά– ωραιότερες αφίσες του ΕΟΤ με πυρήνα το έργο των Κάραμποττ-Κατζουράκη».
Το μυστικό είναι ότι υπήρξαμε πρωτοπόροι! Αποκτήσαμε γραφείο εθνικής τουριστικής ανάπτυξης, τον ΕΟΤ, το 1929! Δηλαδή, ακριβώς την εποχή που διαμορφωνόταν στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο η έννοια «τουρισμός» ως «νέα και πραγματική καταναλωτική ανάγκη του κάθε ανθρώπου και όχι μόνο των προνομιούχων».
Και επειδή έτσι συνέβαινε τότε, η διαφήμιση του «προορισμού», δηλαδή της Ελλάδας,
γινόταν με αφίσες. Ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: οι ξένοι θα έπρεπε να επιλέξουν την Ελλάδα –να την προτιμήσουν. Να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότεροι και να παρατείνουν την παραμονή τους εδώ.
Οι αφίσες, λοιπόν, θα υπηρετούσαν το πρώτο σκέλος αυτού του στόχου: θα έπρεπε να δείχνουν την Ελλάδα μόνο ελκυστική. Για το λόγο αυτό και μόνο, όταν βλέπει κάποιος τις αφίσες του ΕΟΤ σε χρονολογική σειρά, από τη σύσταση του οργανισμού μέχρι σήμερα, έχει την εντύπωση ότι βλέπει το προσωπικό άλμπουμ φωτογραφιών όχι μιας οποιασδήποτε όμορφης γυναίκας, αλλά κάποιας σπουδαίας ηθοποιού, η οποία, σε κάθε ένα από τα «ενσταντανέ» που
την απεικονίζουν, εμφανίζεται υπέροχη, αγέρωχη, αλλά και προσηνής, γοητευτική και πάντα –μα πάντα– αρμονικά και απόλυτα συντονισμένη με την εποχή και το ρόλο της.
Προπολεμική φαντασμαγορία. Η πρώτη αφίσα του ΕΟΤ έδειχνε τον Παρθενώνα φωτογραφημένο από τα Προπύλαια, με το φακό της Nelly’s. Οι εξπρεσιονιστικές σκιές στους κίονες, οι συμμετρίες που δημιουργούν στη φωτογραφική σύνθεση, η εκλαμπρότητα του υπερφωτισμένου από το απογευματινό φως Παρθενώνα, όλα αυτά μαζί υπογραμμίζουν το ότι δεν ενδιαφέρει η περιγραφή του μνημείου αλλά η εξιδανίκευσή του, μέσα από το πρίσμα μιας «άλλης δωρικότητας», η οποία στέκει ζωντανή, ατάραχη και εξίσου θελκτική, δίπλα στην αρχαία των κιόνων και λοιπών αρχιτεκτονικών μνημείων.
Η μοντερνίστικη όψη της ομορφιάς. Στη δεκαετία του 1950, τα πράγματα φαίνονται ήδη πολύ πιο αισιόδοξα. Οι αφίσες του ΕΟΤ ανατίθενται και πάλι σε σημαντικούς ζωγράφους, όπως Γιώργος Βακιρτζής, Γιάννης Μόραλης, Λουίζα Μοντεσάντου, Έλλη Ορφανού, Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Βασιλείου και άλλοι. Η Ευρώπη έχει αρχίσει να συνέρχεται από τον πόλεμο και η Ελλάδα έχει αρχίσει να γίνεται της μόδας. Και όσο προχωρούν τα χρόνια, ο ενθουσιασμός
αυξάνεται. Η δεκαετία του 1960 αποδεικνύεται χρυσή για τον τουρισμό. Είναι σαν όλοι να αδημονούν να επισκεφθούν την ανοιχτόκαρδη, όμορφη Ελλαδίτσα. Να γνωρίσουν από κοντά τη «μικρούλα και νοστιμούλα» που δεν αγκομαχά από τις δυσκολίες στις οποίες παγιδεύεται (ή από τη μετανάστευση που της στερεί τα νεότερα παιδιά της). Αντίθετα, χαίρεται την παραδοσιακή λιτότητα του καθημερινού βίου στη Μεσόγειο, η οποία προάγεται σε λαμπερό εναλλακτικό πρότυπο (και άρα ό,τι καλύτερο για διακοπές) της ήδη «μπουχτισμένης» από την απόλαυση (και τη λογική) της υπερκατανάλωσης Δύσης.
Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, η φωτογραφία αντικαθιστά ολοκληρωτικά τη ζωγραφική. Είναι η μεγάλη περίοδος κατά την οποία η εξιδανικευμένη και πραγματική ομορφιά της Ελλάδας τείνουν να ταυτίζονται. Το ελκυστικό προκύπτει από απλά «στιγμιότυπα» της καθημερινής τουριστικής πραγματικότητας τα οποία προβάλλονται «καθ’ υπερβολή» των πραγματικών τους διαστάσεων. Για παράδειγμα, ένα μπλε παραδοσιακό τραπεζάκι καφενείου με
δυο ξύλινες καρέκλες προτείνονται ως «εικόνισμα» της αγαπημένης τουριστικής Ελλάδας. Και μέσω αυτών υποβάλλεται το μήνυμα ότι το αυθεντικό είναι ακόμα ζωντανό και σε τουριστική ετοιμότητα.
Σήμερα, το όραμα του ΕΟΤ ορίζεται από δύο άξονες: α) να γίνει η Ελλάδα ηγετικός ευρωπαϊκός προορισμός για όλο το χρόνο και β) να γίνει ένας από τους πρώτους 5 ευρωπαϊκούς προορισμούς που θα εξειδικεύεται στα βιωματικά ταξίδια. Όσο για τις δράσεις προώθησης, αυτές έχουν πολλαπλασιαστεί, έχουν διαφοροποιηθεί και μοιάζουν εξοπλισμένες με το βαρύ και υπερσύγχρονο πυροβολικό του μάρκετινγκ. Το οποίο –κακά τα ψέματα– είναι πια ψηφιακό.
Το 2009 ήταν η χρονιά που σταμάτησε η παραγωγή αφισών του ΕΟΤ, όταν ολοκληρώθηκε το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή. Ο ΕΟΤ θέλησε να διαχειριστεί με πιο σύγχρονο και ωφέλιμο τρόπο το έντυπο υλικό που παρέμενε σε στοκ από τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι, πολύ πρόσφατα ξεκίνησε ένα πολύ έξυπνο πρόγραμμα αξιοποίησής του –το upcycling project– χάρη στο οποίο αντί να σταλεί για πολτοποίηση όλο εκείνο το χαρτί που περίσσευε αποθηκευμένο,
μετατρέπεται σε χίλια δυο χρήσιμα πράγματα. Για παράδειγμα: μπλοκάκια σημειώσεων, χαρτονένιες μολυβοθήκες, παιχνίδια πάζλ κ.ά.
Μοιραία, λοιπόν, όσες αφίσες απομένουν συνιστούν πια συλλεκτικό και αγαπημένο είδος, όσο και η Ελλάδα που καθρεφτίζουν και όλοι αναπολούμε με νοσταλγία.
Κωνσταντινίδης, Γ. (21.06.2013). «Live your myth.
Η Ελλάδα μέσα από τις αφίσες του ΕΟΤ. Από το χθες στο σήμερα». Athens Voice.
ΘΕΜΑΤΑ
Α.Να συνοψίσετε τις απόψεις των συγγραφέων του κειμένου 1 σε 70 λέξεις.Μ.15
Β1. “Η πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και, τώρα, προσφυγική κρίση την φέρνουν μπροστά στις ευθύνες της, όμως εκείνη αρνείται να δει τα προβλήματα που έχει μέσα της. Αντ’ αυτού, προτιμά να καταστήσει την Ελλάδα αποθήκη των προβλημάτων της Ευρώπης. Πράγματι, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, όμως παρ’ όλα αυτά, κρατά την ανθρωπιά της. Γι’αυτό ακριβώς πιστεύω ότι θα έχει πολλά να προσφέρει στην Ευρώπη”.
Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη και να αιτιολογήσετε τη θέση του συγγραφέα για τα προβλήματα της Ελλάδας σε σχέση με τη διατήρηση της ανθρωπιάς της.Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει στην Ευρώπη;Μ.15
Β2.Να διαβάσετε τις αφίσες και να καταλήξετε στο πώς η Ελλάδα αυτοπροβλήθηκε τουριστικά μέσα από αυτές.Μ.15
Β3.Γιατί πιστεύετε ότι το πρώτο κείμενο παραθέτει τις απόψεις διαφόρων στοχαστών πάνω στο ελληνικό ζήτημα; Τι προσπαθεί να πετύχει ο συντάκτης του με αυτόν τον τρόπο; Μ.10
Γ.Να εξηγήσετε τον συμβολισμό των εικόνων σε σχέση με τα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των Ελλήνων.
Δ.Σε επιστολή σας στην Υπουργό Πολιτισμού ζητάτε να αξιοποιηθεί τουριστικά ένα πολιτιστικό μνημείο της περιοχής σας.Γράφετε τους λόγους αξιοποίησης και καταθέτετε προτάσεις για την ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης των πολιτών απέναντι στα μνημεία πολιτισμού της χώρας μας.Λέξεις 400.Μ.30
Ο ΜΑΡΚΟΣ Ο ΜΠΑΚΛΑΒΑΣ
(Βρισκόμαστε στην Αθήνα,στη δεκαετία του‘50,σε ένα φτηνό ξενοδοχείο-οικοτροφείο στο οποίο μένουν παλιοί αγωνιστές της Αντίστασης,που αργότερα συμμετείχαν στον Εμφύλιο στην πλευρά των Αριστερών.Με το τέλος του Πολέμου οι άνθρωποι αυτοί φυλακίστηκαν,εκτελέστηκαν ή εξορίστηκαν στη Μακρόνησο και σε άλλα ξερονήσια ,όπου υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια.Όσοι γλύτωσαν,βρήκαν μια περιθωριακή δουλειά ή φυτοζωούσαν στις παρυφές της κοινωνίας,αφού ήταν αποκηρυγμένοι ακόμα κι από τους συγγενείς τους.Ένας τέτοιος ήταν ο Μάρκος ο Μπακλαβάς).
“Ο Άτλας (το ξενοδοχείο-οικοτροφείο) έγινε το καταφύγιο των πρώην εξορίστων,των σημαδεμένων,των ημιμόνιμων και ημιπαράνομων ταυτόχρονα,των βασανισμένων κυριολεκτικά και όχι απλώς μεταφορικά,αυτών που γλύτωσαν από το εκτελεστικό απόσπασμα χωρίς να ξέρουν ότι τους περίμεναν πολλές εικονικές εκτελέσεις.Ήταν το ξενοδοχείο αυτών που υπέγραψαν δήλωση,όπως κι αυτών που δεν υπέγραψαν τότε στα δύσκολα χρόνια αλλά αργότερα,όταν πια κανείς δεν τους απειλούσε,αν και κάποιες στιγμές οι ίδιοι είχαν την αίσθηση ότι υπογράφουν κάθε μέρα,χωρίς μολύβι και χαρτί.Γιατί ήταν μια εποχή που ούτε ο αδελφός σου δεν σου άνοιγε την πόρτα,που πήγαινες στην παλιά σου δουλειά και εκεί οι συνάδελφοι έκαναν ότι δεν σε ήξεραν.Πολλοί από αυτούς έγιναν πλασιέ βιβλίων,πουλούσαν μυθιστορήματα,απομνημονεύματα αγωνιστών του ‘21 και εγκυκλοπαίδειες,πόρτα την πόρτα,γραφείο το γραφείο.Ο άγριος άνεμος των νησιών της εξορίας ακόμα τους ανακάτευε τα μαλλιά,όσο κι αν προσπαθούσαν κάθε πρωί να τα ισιώσουν με την τσατσάρα βουτηγμένη στο λεμόνι.Οι περισσότεροι ήξεραν γράμματα που τα έμαθαν στη φυλακή ή στην εξορία,κάποιοι έγιναν δημοσιογράφοι ή άνοιξαν μικρούς εκδοτικούς οίκους και κάποιοι γύρισαν στην κανονική ζωή των κανονικών ανθρώπων,όπως ο Μάρκος ο Μπακλαβάς.Το “Μπακλαβάς” δεν ήταν το επώνυμό του αλλά ένα παρατσούκλι που λίγοι γνώριζαν την προέλευσή του.Μπακλαβάς είχε γίνει η πλάτη του Μάρκου.Δεν έσταζε σιρόπι αλλά ήταν γεμάτη ρομβοειδή σχήματα που θα μπορούσε να τα έχει χαράξει ένας μαθητευόμενος ζαχαροπλάστης στο πάνω πάνω φύλλο του μπακλαβά πριν αυτός μπει στον φούρνο.Σημάδια που αποκτήθηκαν στη γαλάζια ακτή της Μακρονήσου,όταν τον έριξαν στη θάλασσα μέσα σε ένα δεμένο τσουβάλι συντροφιά με μια γάτα.
Κι από τότε του έμεινε,Μάρκος ο Μπακλαβάς.Κι αν κάποιος στο ξενοδοχείο,που δεν ήξερε την ιστορία,ρωτούσε να μάθει γιατί τον φωνάζουν έτσι,οι παλιοί του σύντροφοι δεν φανέρωναν την αλήθεια.
“Είναι γλυκατζής,του αρέσουν οι μπακλαβάδες.Καμιά φορά φέρνει ένα ταψί και μας κερνάει”.
Μαριάννας Τζιαντζή,Αντίο στις αυλές των θαυμάτων,Εκδόσεις Καστανιώτη,Αθήνα 2016 (Διασκευασμένο απόσπασμα).
ΘΕΜΑΤΑ
1.Ποιο είναι το κοινωνικό πλαίσιο της δράσης των προσώπων;(Κοινωνική τάξη,εργασία,κοινωνικές συναναστροφές).Να το αιτιολογήσετε λαμβάνοντας υπόψη την Ελλάδα της μετεμφυλιοπολεμικής εποχής.Μ.4
2.α.Να αναζητήσετε στο κείμενο τον κειμενικό δείκτη της περιγραφής και να γράψετε τα στοιχεία ως κειμενικού είδους.Να ερμηνεύσετε τη λειτουργία της στον λόγο.Μ.4
β.Να εντοπίσετε το ασύνδετο σχήμα μέσα στο απόσπασμα και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία του.Μ.2
γ.Να εξηγήσετε τη χρήση του β΄ρηματικού προσώπου στο απόσπασμα “Γιατί ήταν μια εποχή που ούτε ο αδελφός σου δεν σου άνοιγε την πόρτα,που πήγαινες στην παλιά σου δουλειά και εκεί οι συνάδελφοι έκαναν ότι δεν σε ήξεραν”.Τι επιτυγχάνει ο αφηγητής με τη χρήση αυτού του προσώπου;Μ.2
3.Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο (περίπου 150 λέξεων) για τα σημερινά θύματα του εκφοβισμού και της περιθωριοποίησης στο σχολικό περιβάλλον.Ποια θα πρέπει να είναι η δική μας στάση απέναντί τους σε αντίθεση με το περιβάλλον του κειμένου που διαβάσατε παραπάνω;Μ.3
Levi Primo
Η μαρτυρία του Primo Levi από το Άουσβιτς, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1947, όμως δεν είχε απήχηση σε έναν κόσμο που ζούσε ακόμη στο πένθος και στα συντρίμμια του πολέμου. Σε αυτό το βιβλίο του Levi, που θεωρείται πλέον παγκοσμίως κλασικό στη λογοτεχνία για το Ολοκαύτωμα, η προσωπική αφήγηση προσλαμβάνει τη μορφή ενός βαθιά στοχαστικού κειμένου για τον άνθρωπο, το κακό, την απανθρωπία και τη μνήμη.
Τη στιγμή της άφιξής μου στο στρατόπεδο, στα τέλη του Ιανουαρίου 1944, οι Ιταλοί Εβραίοι ήταν περίπου εκατόν πενήντα, αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες ξεπέρασαν τους εξακόσιους. Στην πλειονότητά τους ήταν ολόκληρες οικογένειες που είχαν συλληφθεί απ’ τους φασίστες ή τους ναζί είτε γιατί δεν είχαν φανεί προνοητικοί είτε γιατί τους είχαν καταδώσει. Λίγοι είχαν παρουσιαστεί αυθόρμητα, απελπισμένοι από την πλάνητα ζωή τους, ή γιατί δεν είχαν πια τα μέσα για να ζήσουν, ή για να μην αποχωριστούν κάποιο κρατούμενο συγγενή τους, ή εντελώς παράλογα «για να είναι εντάξει με το νόμο». Υπήρχαν επίσης και εκατό Γιουγκοσλάβοι στρατιωτικοί, καθώς και μερικοί ξένοι, πολιτικά ύποπτοι.
[…]
Για τους καταδικασμένους σε θάνατο, η παράδοση ορίζει ένα αυστηρό τελετουργικό που δεν θέλει να εκφράσει την οργή και το πάθος, αλλά να δείξει ότι η καταδικαστική πράξη δεν αντιπροσωπεύει τίποτ’ άλλο παρά ένα θλιβερό καθήκον απέναντι στην κοινωνία, τέτοιο που να συνοδεύεται από τον οίκτο του ίδιου του δικαστή προς τον καταδικασμένο. Γι’ αυτό, ο καταδικασμένος απαλλάσσεται από κάθε είδους φροντίδα, του προσφέρεται η μοναξιά και η πνευματική παρηγορία εάν το θελήσει, ούτως ώστε να μην αισθάνεται γύρω του το μίσος ή την αυθαιρεσία, αλλά την αναγκαιότητα της δικαιοσύνης, και ότι μαζί με την τιμωρία του δίνεται και η συγχώρεση.
Αλλά σ’ εμάς δεν δόθηκε τίποτα, γιατί ήμασταν πολλοί και ο χρόνος λίγος, και εξάλλου για ποιο πράγμα θα έπρεπε να μετανοήσουμε, για ποιο αμάρτημα να μας συγχωρέσουν; Ο Ιταλός διοικητής διέταξε να συνεχίσουν να λειτουργούν όλα κανονικά μέχρι ν’ ανακοινωθεί η αναχώρηση· κι έτσι η κουζίνα παρέμεινε ανοιχτή, οι ομάδες καθαριότητας δούλεψαν ως συνήθως, μέχρι και οι δάσκαλοι του μικρού σχολείου έκαναν μάθημα το βράδυ, όπως πάντα. Αλλά τούτο το βράδυ δεν δόθηκε στα παιδιά εργασία για την επομένη.
Και έφτασε η νύχτα, μια νύχτα που ανθρώπινα μάτια δεν θα έπρεπε ποτέ να δουν. Όλοι μας αισθανθήκαμε ότι κανείς από τους φρουρούς, ούτε Ιταλός ούτε Γερμανός, δεν είχε το κουράγιο να δει τι κάνουν οι άνθρωποι όταν ξέρουν ότι πρόκειται να πεθάνουν.
Ο καθένας αποχαιρέτησε τη ζωή με τον δικό του τρόπο. Μερικοί προσευχήθηκαν, άλλοι μέθυσαν και άλλοι βυθίστηκαν για τελευταία φορά σ’ ένα ακατονόμαστο πάθος. Αλλά οι μητέρες ξενύχτησαν για να ετοιμάσουν το φαγητό για το ταξίδι, για να πλύνουν τα παιδιά και να φροντίσουν τις αποσκευές, και την άλλη μέρα το πρωί άπλωσαν στα συρματοπλέγματα τα ρούχα των παιδιών για να στεγνώσουν· δεν ξέχασαν τις φασκιές, τα παιγνίδια, τα μαξιλάρια και τα χιλιάδες μικροπράγματα που χρειάζονται πάντα τα παιδιά. Κι εσείς δεν θα κάνατε το ίδιο; Ακόμα κι αν ξέρατε ότι αύριο θα σας σκοτώσουν μαζί με το παιδί σας, σήμερα δεν θα του δίνατε να φάει;
[…]
Σε όλο το ταξίδι, στριμωγμένη δίπλα μου ήταν μια γυναίκα που τη γνώριζα εδώ και πολλά χρόνια. Δεν ξέραμε καλά ο ένας τον άλλον, αλλά μας ένωνε η κοινή δυστυχία. Τότε λοιπόν, στην ώρα της απόφασης, είπαμε πράγματα που οι ζωντανοί δεν λένε ποτέ. Αποχαιρετήσαμε ο ένας τον άλλο σαν να αποχαιρετούσαμε την ίδια τη ζωή. Δεν φοβόμασταν πια.
Και ξαφνικά γράφτηκε ο επίλογος. Οι πόρτες άνοιξαν με πάταγο, το σκοτάδι αντήχησε από ξενικές διαταγές, από τα βάρβαρα ουρλιαχτά των Γερμανών όταν διατάζουν, που μοιάζουν με ξέσπασμα ενός πανάρχαιου θυμού. Είδαμε μια μεγάλη αποβάθρα, φωτισμένη από προβολείς. Λίγο πιο κει μια σειρά από φορτηγά αυτοκίνητα. Και μετά έγινε σιωπή. Κάποιος μετάφρασε: έπρεπε να κατεβούμε με τις αποσκευές και να τις αφήσουμε κατά μήκος του τρένου. Αμέσως η αποβάθρα γέμισε σκιές: αλλά φοβόμασταν μη σπάσουμε τη σιωπή, και τακτοποιούσαμε τα πράγματα, ψάχναμε και φωνάζαμε ο ένας τον άλλον διστακτικά, χαμηλόφωνα.
Δέκα Ες Ες στέκονταν παράμερα, στητοί, με πρόσωπα σκληρά σαν πέτρα, με ύφος αδιάφορο. Διασκορπίστηκαν ανάμεσά μας και με σιγανή φωνή άρχισαν να μας ανακρίνουν έναν έναν σε άσχημα ιταλικά. «Πόσων ετών; Υγιής ή άρρωστος;» και ανάλογα με την απάντηση μάς υποδείκνυαν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις.
Όλα ήταν σιωπηλά σαν σε ενυδρείο, ή όπως σε μερικά όνειρα. Περιμέναμε κάτι πιο τρομακτικό, σαν την Αποκάλυψη: αυτοί έμοιαζαν με απλούς φρουρούς. Ήταν αφοπλιστικοί και καθησυχαστικοί. Κάποιος τόλμησε να ρωτήσει για τις αποσκευές: απάντησαν «αποσκευές μετά»· κάποιος άλλος δεν ήθελε να αποχωριστεί τη γυναίκα του: είπαν «ξανά μαζί, μετά»· πολλές μητέρες δεν ήθελαν να χωριστούν απ’ τα παιδιά τους: είπαν «καλά, μείνε με παιδί». Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον· αλλά τον Ρέντζο που καθυστέρησε λίγο αποχαιρετώντας την Φραντσέσκα, την αρραβωνιαστικιά του, τον έριξαν κάτω με μια γροθιά καταπρόσωπο· ήταν το καθημερινό τους καθήκον.
Σε λιγότερο από δέκα λεπτά όλοι οι ικανοί άντρες είχαμε συγκεντρωθεί σε μια ομάδα. Τι συνέβη στους άλλους, στις γυναίκες, τα παιδιά και τους γέρους δεν το μάθαμε ποτέ: απλώς τους κατάπιε η νύχτα. Σήμερα όμως ξέρουμε ότι το κριτήριο σ’ εκείνη την ταχύτατη και συνοπτική επιλογή ήταν η ικανότητα του καθενός να δουλέψει για το Ράιχ· ξέρουμε ότι στα στρατόπεδα της Μπούνα και του Μπίρκεναου οδηγήθηκαν, αντίστοιχα, ενενηνταέξι άντρες και εικοσιεννέα γυναίκες από το δικό μας τρένο, και ότι κανείς απ’ τους υπόλοιπους (αριθμούσαν πάνω από πεντακόσια άτομα) δεν επέζησε. Ξέρουμε ότι αυτό το διάφανο κατά τα άλλα κριτήριο διαχωρισμού σε ικανούς και μη ικανούς δεν εφαρμοζόταν πάντα και ότι στη συνέχεια υιοθετήθηκε το πολύ απλό σύστημα του ν’ ανοίγουν οι πόρτες των βαγονιών και από τις δύο πλευρές, χωρίς καμία προειδοποίηση ή οδηγία προς τους νεοφερμένους. Αυτοί που έπεφταν με το άνοιγμα οδηγούνταν στο στρατόπεδο· όλοι οι υπόλοιποι οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων.
Έτσι πέθανε η Εμίλια, μόλις τριών χρόνων· επειδή για τους Γερμανούς ήταν προφανής η ιστορική ανάγκη να εξοντώσουν τα παιδιά των Εβραίων. Η Εμίλια, κόρη του μηχανικού Άλντο Λέβι από το Μιλάνο, ένα παιδί γεμάτο περιέργεια, έξυπνη και χαρούμενη· η Εμίλια που έκανε το τελευταίο της μπάνιο μέσα στο κατάμεστο βαγόνι, σ’ ένα τσίγκινο κουβά με χλιαρό νερό, που ο «εκφυλισμένος» Γερμανός μηχανοδηγός επέτρεψε να πάρουμε απ’ την ατμομηχανή που μας πήγαινε όλους στο θάνατο.
Έτσι, ξαφνικά και απροσδόκητα, χάθηκαν οι γυναίκες μας, οι γονείς μας, τα παιδιά μας. Κανείς δεν μπόρεσε να τους αποχαιρετήσει. Τους είδαμε για λίγο στην άλλη άκρη της αποβάθρας, σαν μια σκοτεινή μάζα, και μετά δεν τους ξανάδαμε πια.
Primo Levi, Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος, μτφρ. Χαρά Σαρλικιώτη, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1998, σ. 13-23 [α΄ έκδοση στα ιταλικά: 1947].
ΘΕΜΑΤΑ
1.Να εντοπίσετε:α) τη θεματική,β) το ερώτημα και γ) το θέμα του κειμένου.Μ.3
2. Να στηρίξετε την απάντησή σας με τρεις κειμενικούς δείκτες μορφής και συγκεκριμένα τον ρόλο της περιγραφής, τη χρήση του α΄ ρηματικού προσώπου και τη χρήση του μικροπερίοδου λόγου.Μ.6
Επίσης με τρεις κειμενικούς δείκτες περιεχομένου:α)Λίγοι είχαν παρουσιαστεί αυθόρμητα, απελπισμένοι από την πλάνητα ζωή τους, ή γιατί δεν είχαν πια τα μέσα για να ζήσουν, ή για να μην αποχωριστούν κάποιο κρατούμενο συγγενή τους, ή εντελώς παράλογα «για να είναι εντάξει με το νόμο».Να ερμηνεύσετε τη στάση των προσώπων του παραπάνω αποσπάσματος.Μ.2
β)Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον· αλλά τον Ρέντζο που καθυστέρησε λίγο αποχαιρετώντας την Φραντσέσκα, την αρραβωνιαστικιά του, τον έριξαν κάτω με μια γροθιά καταπρόσωπο· ήταν το καθημερινό τους καθήκον. Να ερμηνεύσετε τη φράση “Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον” .Ποια καθήκοντα είναι αυτά που δημιουργούν την ήρεμη σιγουριά σε έναν άνθρωπο; Από πού εκπηγάζουν τα καθήκοντα αυτά; Μ.2
γ)Οι πόρτες άνοιξαν με πάταγο, το σκοτάδι αντήχησε από ξενικές διαταγές, από τα βάρβαρα ουρλιαχτά των Γερμανών όταν διατάζουν, που μοιάζουν με ξέσπασμα ενός πανάρχαιου θυμού. Πώς θα ερμηνεύατε ,σε επίπεδο χαρακτηρισμού μιας φυλετικής ή εθνοτικής ομάδας, την παρομοίωση του συγγραφέα για τα ουρλιαχτά ενός πανάρχαιου θεού; Μ.2