Αρχείο κατηγορίας: Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Εισαγωγικό σημείωμα

Στο συγκεκριμένο δημοσιογραφικό άρθρο διαπλέκονται ο τύπος της βιβλιοπαρουσίασης με μικροσυνεντεύξεις γύρω από το θέμα της ταυτότητας σε περίοδο κρίσης.

Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Συντάκτης: Μικέλα Χαρτουλάρη

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Την περασμένη Παρασκευή, στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου, […] μέσα σε 90΄ μια κατάμεστη αίθουσα στην καθώς πρέπει οδό Πάντιγκτον ευαισθητοποιήθηκε κοινωνικά, πολιτικά,πολιτισμικά και υπαρξιακά για την ελληνική πραγματικότητα και ενδεχομένως σκέφτηκε να αμφισβητήσει το ηγεμονικό αφήγημα για την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτά, χάρη σε μια συζήτηση

με θέμα τη λογοτεχνία της κρίσης.

Το μυστικό ήταν η συλλογή πρωτότυπων δοκιμίων Critical Times, Critical Thoughts (εκδ.Cambridge Scholars Publishing, μτφ. Liadain Sherrard), την οποία σχεδίασαν και επιμελήθηκαν δύο εκλεκτές Ελληνίδες της διασποράς, η ιστορικός Νατάσα Λαιμού με τη συγγραφέα Ελένη Γιαννακάκη, συλλογή την οποία πρωτοπαρουσίασε εκεί, μια ιδανική τριάδα: Ο καθηγητής στο

King’s College Ρόντρικ Μπίτον και οι δημοσιογράφοι Μπρους Κλαρκ του Economist και Μαρία Μαργαρώνη του The Nation και του BBC radio. Ολοι τους έμπειροι, αυστηροί αλλά και βαθιά καλλιεργημένοι μελετητές-αναλυτές της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας και επικαιρότητας.

Χωρισμένος σε τέσσερα κεφάλαια με θέμα τον «Αλλο», το ιστορικό μυθιστόρημα, την αστυνομική λογοτεχνία και τα ελληνοκυπριακά γράμματα κατά την εξαετία 2009-2014, ο συλλογικός αυτός τόμος […] πετυχαίνει με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια.

Διότι τα δεκαπέντε ψαγμένα δοκίμια που τον συνθέτουν, καθρεφτίζουν και αναστοχάζονται με δημιουργικό και ουσιαστικό τρόπο τις συνέπειες της κρίσης αλλά ταυτόχρονα συστήνουν στο κοινό ένα αχαρτογράφητο έως τώρα σύνολο 65 πεζογραφικών έργων. Τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα και διηγήματα που γεννήθηκαν εν θερμώ στα χρόνια της κρίσης, και λειτουργούν ως παλμογράφοι της νέας πραγματικότητας. […]

Δεν είναι υπερβολή να πούμε λοιπόν ότι αυτό το βιβλίο-των-βιβλίων-της κρίσης θα μπορούσε να γίνει ένα επιδραστικό εργαλείο πολιτισμικής διπλωματίας, αιχμή του δόρατος μιας ευρύτερης πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής έργων με αντίστοιχο πνεύμα. […]

Το ελληνικό momentum του Λονδίνου

Ποιον ρόλο θα παίξει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ενωση τώρα που το προσφυγικό πρόβλημα φαίνεται να οξύνει την πολυεπίπεδη κρίση; Τι έχει φανερώσει η στάση της ελληνικής κοινωνίας τον τελευταίο καιρό; Τι σημαίνει το γεγονός ότι κατά την τελευταία εξαετία στην Ελλάδα έχουν διευρυνθεί τα όρια της ετερότητας, τι σημαίνει δηλαδή το ότι έχουν δημιουργηθεί νέες κατηγορίες «Αλλων» με αποτέλεσμα να αναπροσδιορίζονται οι ταυτότητες και οι σχέσεις στην Ελλάδα;

Η «Εφ.Συν.» έθεσε τα ερωτήματα αυτά στη Μαρία Μαργαρώνη, στον Μπρους Κλαρκ και στον Ρόντρικ Μπίτον, που επέλεξαν διαφορετικές γωνίες προσέγγισης της επικαιρότητας, αλλά έδωσαν βάρος και οι τρεις στη νεότερη και σύγχρονη ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή Ιστορία ως κλειδί για την κατανόηση της κρίσιμης σημερινής κατάστασης. […]

Τα σχόλια και των τριών για τα ελληνικά πράγματα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Μαρία Μαργαρώνη:

Η καρδιά των ευρωπαϊκών αντιφάσεων

«Η ελληνική κρίση δεν ήταν ποτέ μόνο ελληνική, και θεωρώ απλουστευτικό το να λέμε ότι η Ελλάδα ήταν το πειραματόζωο της Ευρώπης. Κατά τη γνώμη μου, η Ελλάδα είναι το σημείο όπου εκδηλώνονται όλες οι αντιφάσεις της Ευρώπης, το σημείο όπου η οξύτητα της ρήξης γίνεται πιο φανερή. Η Ευρώπη βιώνει μια σχιζοφρενική κατάσταση “διχασμού” με ψυχαναλυτικούς όρους.

Η πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και, τώρα, προσφυγική κρίση την φέρνουν μπροστά στις ευθύνες της, όμως εκείνη αρνείται να δει τα προβλήματα που έχει μέσα της. Αντ’ αυτού, προτιμά να καταστήσει την Ελλάδα αποθήκη των προβλημάτων της Ευρώπης. Πράγματι, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, όμως παρ’ όλα αυτά, κρατά την ανθρωπιά της. Γι’

αυτό ακριβώς πιστεύω ότι θα έχει πολλά να προσφέρει στην Ευρώπη.

»Η Ελλάδα της κρίσης επαναφέρει στο προσκήνιο το καίριο ζήτημα ποιος είναι “Αλλος” και κυρίως ποιος δεν είναι “Αλλος”. Είναι ένα ζήτημα που γίνεται όλο και πιο πιεστικό γι’ αυτήν, τώρα που η Ευρώπη κλείνει τα σύνορά της, και η Ελλάδα εξαναγκάζεται να μετατραπεί σε ένα μαντρί για χιλιάδες πρόσφυγες.

Το κεφάλαιο στο Critical Times, Critical Thoughts, Κρίσιμοι καιροί, κρίσιμες σκέψεις για τις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις του “Αλλου” φωτίζει πολλές από τις παραμέτρους του ζητήματος, και δείχνει ότι είναι ακόμα ανοιχτό προς πολλές κατευθύνσεις. Αλλωστε έχει μεγάλη ιστορία από τα μέσα του 19ου αιώνα, και την τότε στροφή του ελληνισμού προς τον ρομαντικό

εθνικισμό. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι το σημαντικό ερώτημα που αναδύεται από την Ελλάδα της κρίσης είναι: Τι είναι αυτό στους “Αλλους” που τους καθιστά “Αλλους”… σε σχέση με ποιους;»

Μπρους Κλαρκ:

Το ολισθηρό ζήτημα της «ημετερότητας»

«Η σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα εξαναγκάζει τους ανθρώπους να αναπροσδιορίσουν το νόημα κάθε ορισμού. Ειδικότερα όταν ορίζουν τους πρόσφυγες ή τους μετανάστες ως “Αλλους”, θα χρειαστεί να εξερευνήσουν τη διαφορετική σημασία που έχει η “ετερότητα” (otherness) από την “ποικιλότητα” (diversity), και κυρίως να σκεφτούν πώς θα διαχειριστούν το ζήτημα της “ημετερότητας”. Αυτή η λέξη δεν υπάρχει στα ελληνικά (και δεν εννοεί τους πολιτικά “ημέτερους”), όμως θα ήθελα να την εισαγάγω, διότι παραπέμπει στις αντιφάσεις που βγαίνουν στην επιφάνεια σε συνθήκες κρίσης όπως οι σημερινές.

»Ζω στη Βόρεια Ιρλανδία, μια χώρα πολύ αντιφατική, και ξέρω καλά ότι ακόμη και ανάμεσα στα μέλη της ίδιας οικογένειας υπάρχουν αμφίθυμες και διφορούμενες συμπεριφορές, που μονάχα τώρα, δειλά δειλά, αρχίζουν να εκφράζονται. Πιστεύω λοιπόν ότι και η κατάσταση στη σημερινή Ελλάδα θα εξαρτηθεί από το πώς η κοινωνία θα αντιληφθεί την έννοια της ταυτότητας

άρα και της ετερότητας”. […]

Ρόντρικ Μπίτον:

Η γραμμή θα χαραχτεί στην Ελλάδα

«Από τη δεκαετία του 1820 η Ελλάδα είναι πρωτοπόρα στην Ευρώπη. Το παράδειγμα που έδωσε με την εθνική επανάσταση και με τη διαμόρφωση ανεξάρτητου έθνους-κράτους, το ακολούθησαν κατόπιν όλα τα κράτη της Ευρώπης, αν όχι και της οικουμένης. Μην ξεχνάμε ότι πριν από το 1830, τα μόνα παραδείγματα ήταν οι ΗΠΑ και οι επαναστατημένες χώρες της Νότιας

Αμερικής. Στην Ευρώπη δεν υπήρχε τέτοιο προηγούμενο.

»Τώρα, η Ελλάδα είναι και πάλι πρωτοπόρα, τη στιγμή που ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ενωση απειλείται με διάλυση. Είναι ζητούμενο το πώς θα τα βγάλει πέρα η Ευρώπη με τη διπλή κρίση της οικονομίας και της προσφυγιάς, αλλά όπως και να γίνει, είναι πιθανόν ότι πάλι η γραμμή θα χαραχτεί στην Ελλάδα, που βρίσκεται στο επίκεντρο και των δυο κρίσεων». […]

Χαρτουλάρη, Μ. (12.03.2016). «Ετερότητα και ταυτότητα: ένα ανοιχτό στοίχημα».

Η Εφημερίδα των Συντακτών.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Live your myth: Η Ελλάδα

μέσα από τις αφίσες του ΕΟΤ.

Από το χθες στο σήμερα

Εισαγωγικό σημείωμα

Πρόκειται για διασκευασμένο απόσπασμα ηλεκτρονικού άρθρου. Προσφέρεται για συνεξέταση με το άρθρο της Μ. Καλτάκη «Οι 43 –διαχρονικά– ωραιότερες αφίσες του ΕΟΤ με πυρήνα το έργο των Κάραμποττ-Κατζουράκη».

 

Το μυστικό είναι ότι υπήρξαμε πρωτοπόροι! Αποκτήσαμε γραφείο εθνικής τουριστικής ανάπτυξης, τον ΕΟΤ, το 1929! Δηλαδή, ακριβώς την εποχή που διαμορφωνόταν στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο η έννοια «τουρισμός» ως «νέα και πραγματική καταναλωτική ανάγκη του κάθε ανθρώπου και όχι μόνο των προνομιούχων».

Και επειδή έτσι συνέβαινε τότε, η διαφήμιση του «προορισμού», δηλαδή της Ελλάδας,

γινόταν με αφίσες. Ο στόχος ήταν ξεκάθαρος: οι ξένοι θα έπρεπε να επιλέξουν την Ελλάδα –να την προτιμήσουν. Να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότεροι και να παρατείνουν την παραμονή τους εδώ.

Οι αφίσες, λοιπόν, θα υπηρετούσαν το πρώτο σκέλος αυτού του στόχου: θα έπρεπε να δείχνουν την Ελλάδα μόνο ελκυστική. Για το λόγο αυτό και μόνο, όταν βλέπει κάποιος τις αφίσες του ΕΟΤ σε χρονολογική σειρά, από τη σύσταση του οργανισμού μέχρι σήμερα, έχει την εντύπωση ότι βλέπει το προσωπικό άλμπουμ φωτογραφιών όχι μιας οποιασδήποτε όμορφης γυναίκας, αλλά κάποιας σπουδαίας ηθοποιού, η οποία, σε κάθε ένα από τα «ενσταντανέ» που

την απεικονίζουν, εμφανίζεται υπέροχη, αγέρωχη, αλλά και προσηνής, γοητευτική και πάντα –μα πάντα– αρμονικά και απόλυτα συντονισμένη με την εποχή και το ρόλο της.

Προπολεμική φαντασμαγορία. Η πρώτη αφίσα του ΕΟΤ έδειχνε τον Παρθενώνα φωτογραφημένο από τα Προπύλαια, με το φακό της Nelly’s. Οι εξπρεσιονιστικές σκιές στους κίονες, οι συμμετρίες που δημιουργούν στη φωτογραφική σύνθεση, η εκλαμπρότητα του υπερφωτισμένου από το απογευματινό φως Παρθενώνα, όλα αυτά μαζί υπογραμμίζουν το ότι δεν ενδιαφέρει η περιγραφή του μνημείου αλλά η εξιδανίκευσή του, μέσα από το πρίσμα μιας «άλλης δωρικότητας», η οποία στέκει ζωντανή, ατάραχη και εξίσου θελκτική, δίπλα στην αρχαία των κιόνων και λοιπών αρχιτεκτονικών μνημείων.

Η μοντερνίστικη όψη της ομορφιάς. Στη δεκαετία του 1950, τα πράγματα φαίνονται ήδη πολύ πιο αισιόδοξα. Οι αφίσες του ΕΟΤ ανατίθενται και πάλι σε σημαντικούς ζωγράφους, όπως Γιώργος Βακιρτζής, Γιάννης Μόραλης, Λουίζα Μοντεσάντου, Έλλη Ορφανού, Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Βασιλείου και άλλοι. Η Ευρώπη έχει αρχίσει να συνέρχεται από τον πόλεμο και η Ελλάδα έχει αρχίσει να γίνεται της μόδας. Και όσο προχωρούν τα χρόνια, ο ενθουσιασμός

αυξάνεται. Η δεκαετία του 1960 αποδεικνύεται χρυσή για τον τουρισμό. Είναι σαν όλοι να αδημονούν να επισκεφθούν την ανοιχτόκαρδη, όμορφη Ελλαδίτσα. Να γνωρίσουν από κοντά τη «μικρούλα και νοστιμούλα» που δεν αγκομαχά από τις δυσκολίες στις οποίες παγιδεύεται (ή από τη μετανάστευση που της στερεί τα νεότερα παιδιά της). Αντίθετα, χαίρεται την παραδοσιακή λιτότητα του καθημερινού βίου στη Μεσόγειο, η οποία προάγεται σε λαμπερό εναλλακτικό πρότυπο (και άρα ό,τι καλύτερο για διακοπές) της ήδη «μπουχτισμένης» από την απόλαυση (και τη λογική) της υπερκατανάλωσης Δύσης.

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, η φωτογραφία αντικαθιστά ολοκληρωτικά τη ζωγραφική. Είναι η μεγάλη περίοδος κατά την οποία η εξιδανικευμένη και πραγματική ομορφιά της Ελλάδας τείνουν να ταυτίζονται. Το ελκυστικό προκύπτει από απλά «στιγμιότυπα» της καθημερινής τουριστικής πραγματικότητας τα οποία προβάλλονται «καθ’ υπερβολή» των πραγματικών τους διαστάσεων. Για παράδειγμα, ένα μπλε παραδοσιακό τραπεζάκι καφενείου με

δυο ξύλινες καρέκλες προτείνονται ως «εικόνισμα» της αγαπημένης τουριστικής Ελλάδας. Και μέσω αυτών υποβάλλεται το μήνυμα ότι το αυθεντικό είναι ακόμα ζωντανό και σε τουριστική ετοιμότητα.

Σήμερα, το όραμα του ΕΟΤ ορίζεται από δύο άξονες: α) να γίνει η Ελλάδα ηγετικός ευρωπαϊκός προορισμός για όλο το χρόνο και β) να γίνει ένας από τους πρώτους 5 ευρωπαϊκούς προορισμούς που θα εξειδικεύεται στα βιωματικά ταξίδια. Όσο για τις δράσεις προώθησης, αυτές έχουν πολλαπλασιαστεί, έχουν διαφοροποιηθεί και μοιάζουν εξοπλισμένες με το βαρύ και υπερσύγχρονο πυροβολικό του μάρκετινγκ. Το οποίο –κακά τα ψέματα– είναι πια ψηφιακό.

Το 2009 ήταν η χρονιά που σταμάτησε η παραγωγή αφισών του ΕΟΤ, όταν ολοκληρώθηκε το πέρασμα στην ψηφιακή εποχή. Ο ΕΟΤ θέλησε να διαχειριστεί με πιο σύγχρονο και ωφέλιμο τρόπο το έντυπο υλικό που παρέμενε σε στοκ από τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι, πολύ πρόσφατα ξεκίνησε ένα πολύ έξυπνο πρόγραμμα αξιοποίησής του –το upcycling project– χάρη στο οποίο αντί να σταλεί για πολτοποίηση όλο εκείνο το χαρτί που περίσσευε αποθηκευμένο,

μετατρέπεται σε χίλια δυο χρήσιμα πράγματα. Για παράδειγμα: μπλοκάκια σημειώσεων, χαρτονένιες μολυβοθήκες, παιχνίδια πάζλ κ.ά.

Μοιραία, λοιπόν, όσες αφίσες απομένουν συνιστούν πια συλλεκτικό και αγαπημένο είδος, όσο και η Ελλάδα που καθρεφτίζουν και όλοι αναπολούμε με νοσταλγία.

 

Κωνσταντινίδης, Γ. (21.06.2013). «Live your myth.

Η Ελλάδα μέσα από τις αφίσες του ΕΟΤ. Από το χθες στο σήμερα». Athens Voice.

ΘΕΜΑΤΑ

 Α.Να συνοψίσετε τις απόψεις των συγγραφέων του κειμένου 1 σε 70 λέξεις.Μ.15

Β1. “Η πολιτική, πολιτισμική, κοινωνική και, τώρα, προσφυγική κρίση την φέρνουν μπροστά στις ευθύνες της, όμως εκείνη αρνείται να δει τα προβλήματα που έχει μέσα της. Αντ’ αυτού, προτιμά να καταστήσει την Ελλάδα αποθήκη των προβλημάτων της Ευρώπης. Πράγματι, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες, όμως παρ’ όλα αυτά, κρατά την ανθρωπιά της. Γι’αυτό ακριβώς πιστεύω ότι θα έχει πολλά να προσφέρει στην Ευρώπη”.

Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη και να αιτιολογήσετε τη θέση του συγγραφέα για τα προβλήματα της Ελλάδας σε σχέση με τη διατήρηση της ανθρωπιάς της.Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει στην Ευρώπη;Μ.15

Β2.Να διαβάσετε τις αφίσες και να καταλήξετε στο πώς η Ελλάδα αυτοπροβλήθηκε τουριστικά μέσα από αυτές.Μ.15

ΘΕΜΑ Γ

Β3.Γιατί πιστεύετε ότι το πρώτο κείμενο παραθέτει τις απόψεις διαφόρων στοχαστών πάνω στο ελληνικό ζήτημα; Τι προσπαθεί να πετύχει ο συντάκτης του με αυτόν τον τρόπο; Μ.10

ΘΕΜΑ Γ

Γ.Να εξηγήσετε τον συμβολισμό των εικόνων σε σχέση με τα προβλήματα και τις ιδιαιτερότητες των Ελλήνων.

Δ.Σε επιστολή σας στην Υπουργό Πολιτισμού ζητάτε να αξιοποιηθεί τουριστικά ένα πολιτιστικό μνημείο της περιοχής σας.Γράφετε τους λόγους αξιοποίησης και καταθέτετε προτάσεις για την ανάπτυξη της ευαισθητοποίησης των πολιτών απέναντι στα μνημεία πολιτισμού της χώρας μας.Λέξεις 400.Μ.30

Ο ΜΑΡΚΟΣ Ο ΜΠΑΚΛΑΒΑΣ (ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Ο  ΜΑΡΚΟΣ Ο ΜΠΑΚΛΑΒΑΣ 

(Βρισκόμαστε στην Αθήνα,στη δεκαετία του‘50,σε ένα φτηνό ξενοδοχείο-οικοτροφείο στο οποίο μένουν παλιοί αγωνιστές της Αντίστασης,που αργότερα συμμετείχαν στον Εμφύλιο στην πλευρά των Αριστερών.Με το τέλος του Πολέμου οι άνθρωποι αυτοί φυλακίστηκαν,εκτελέστηκαν ή εξορίστηκαν στη Μακρόνησο και σε άλλα ξερονήσια ,όπου υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια.Όσοι γλύτωσαν,βρήκαν μια περιθωριακή δουλειά ή φυτοζωούσαν στις παρυφές της κοινωνίας,αφού ήταν αποκηρυγμένοι ακόμα κι από τους συγγενείς τους.Ένας τέτοιος ήταν ο Μάρκος ο Μπακλαβάς).

 

“Ο Άτλας (το ξενοδοχείο-οικοτροφείο) έγινε το καταφύγιο των πρώην εξορίστων,των σημαδεμένων,των ημιμόνιμων και  ημιπαράνομων ταυτόχρονα,των βασανισμένων κυριολεκτικά και όχι απλώς μεταφορικά,αυτών που γλύτωσαν από το εκτελεστικό απόσπασμα χωρίς να ξέρουν ότι τους περίμεναν πολλές εικονικές εκτελέσεις.Ήταν το ξενοδοχείο αυτών που υπέγραψαν δήλωση,όπως κι αυτών που δεν υπέγραψαν τότε στα δύσκολα χρόνια αλλά αργότερα,όταν πια κανείς δεν τους απειλούσε,αν και κάποιες στιγμές οι ίδιοι είχαν την αίσθηση ότι υπογράφουν κάθε μέρα,χωρίς μολύβι και χαρτί.Γιατί ήταν μια εποχή που ούτε ο αδελφός σου δεν σου άνοιγε την πόρτα,που πήγαινες στην παλιά σου δουλειά και εκεί οι συνάδελφοι έκαναν ότι δεν σε ήξεραν.Πολλοί από αυτούς έγιναν πλασιέ βιβλίων,πουλούσαν μυθιστορήματα,απομνημονεύματα αγωνιστών του ‘21 και εγκυκλοπαίδειες,πόρτα την πόρτα,γραφείο το γραφείο.Ο άγριος άνεμος των νησιών της εξορίας ακόμα τους ανακάτευε τα μαλλιά,όσο κι αν προσπαθούσαν κάθε πρωί να τα ισιώσουν με την τσατσάρα βουτηγμένη στο λεμόνι.Οι περισσότεροι ήξεραν γράμματα που τα έμαθαν στη φυλακή ή στην εξορία,κάποιοι έγιναν δημοσιογράφοι ή άνοιξαν μικρούς εκδοτικούς οίκους και κάποιοι γύρισαν στην κανονική ζωή των κανονικών ανθρώπων,όπως ο Μάρκος ο Μπακλαβάς.Το “Μπακλαβάς” δεν ήταν το επώνυμό του αλλά ένα παρατσούκλι που λίγοι γνώριζαν την προέλευσή του.Μπακλαβάς είχε γίνει η πλάτη του Μάρκου.Δεν έσταζε σιρόπι αλλά ήταν γεμάτη ρομβοειδή σχήματα που θα μπορούσε να τα έχει χαράξει ένας μαθητευόμενος ζαχαροπλάστης στο πάνω πάνω φύλλο του μπακλαβά πριν αυτός μπει στον φούρνο.Σημάδια που αποκτήθηκαν στη γαλάζια ακτή της Μακρονήσου,όταν τον έριξαν στη θάλασσα μέσα σε ένα δεμένο τσουβάλι συντροφιά με μια γάτα.

Κι από τότε του έμεινε,Μάρκος ο Μπακλαβάς.Κι αν κάποιος στο ξενοδοχείο,που δεν ήξερε την ιστορία,ρωτούσε να μάθει γιατί τον φωνάζουν έτσι,οι παλιοί του σύντροφοι δεν φανέρωναν την αλήθεια.

“Είναι γλυκατζής,του αρέσουν οι μπακλαβάδες.Καμιά φορά φέρνει ένα ταψί και μας κερνάει”. 

Μαριάννας Τζιαντζή,Αντίο στις αυλές των θαυμάτων,Εκδόσεις Καστανιώτη,Αθήνα 2016 (Διασκευασμένο απόσπασμα).     

 

ΘΕΜΑΤΑ

 

1.Ποιο είναι το κοινωνικό πλαίσιο της δράσης των προσώπων;(Κοινωνική τάξη,εργασία,κοινωνικές συναναστροφές).Να το αιτιολογήσετε λαμβάνοντας υπόψη την Ελλάδα της μετεμφυλιοπολεμικής εποχής.Μ.4

2.α.Να αναζητήσετε στο κείμενο τον κειμενικό δείκτη της περιγραφής και να γράψετε τα στοιχεία ως κειμενικού είδους.Να ερμηνεύσετε τη λειτουργία της στον λόγο.Μ.4 

β.Να εντοπίσετε το ασύνδετο σχήμα μέσα στο απόσπασμα και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία του.Μ.2

γ.Να εξηγήσετε τη χρήση του β΄ρηματικού προσώπου στο απόσπασμα “Γιατί ήταν μια εποχή που ούτε ο αδελφός σου δεν σου άνοιγε την πόρτα,που πήγαινες στην παλιά σου δουλειά και εκεί οι συνάδελφοι έκαναν ότι δεν σε ήξεραν”.Τι επιτυγχάνει ο αφηγητής με τη χρήση αυτού του προσώπου;Μ.2

3.Να γράψετε ένα δικό σας κείμενο (περίπου 150 λέξεων) για τα σημερινά θύματα του εκφοβισμού και της περιθωριοποίησης στο σχολικό περιβάλλον.Ποια θα πρέπει να είναι η δική μας στάση απέναντί τους σε αντίθεση με το περιβάλλον του κειμένου που διαβάσατε παραπάνω;Μ.3

                         

ΑΝ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ (ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Levi Primo

 

Η μαρτυρία του Primo Levi από το Άουσβιτς, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1947, όμως δεν είχε απήχηση σε έναν κόσμο που ζούσε ακόμη στο πένθος και στα συντρίμμια του πολέμου. Σε αυτό το βιβλίο του Levi, που θεωρείται πλέον παγκοσμίως κλασικό στη λογοτεχνία για το Ολοκαύτωμα, η προσωπική αφήγηση προσλαμβάνει τη μορφή ενός βαθιά στοχαστικού κειμένου για τον άνθρωπο, το κακό, την απανθρωπία και τη μνήμη.

Τη στιγμή της άφιξής μου στο στρατόπεδο, στα τέλη του Ιανουαρίου 1944, οι Ιταλοί Εβραίοι ήταν περίπου εκατόν πενήντα, αλλά μέσα σε λίγες εβδομάδες ξεπέρασαν τους εξακόσιους. Στην πλειονότητά τους ήταν ολόκληρες οικογένειες που είχαν συλληφθεί απ’ τους φασίστες ή τους ναζί είτε γιατί δεν είχαν φανεί προνοητικοί είτε γιατί τους είχαν καταδώσει. Λίγοι είχαν παρουσιαστεί αυθόρμητα, απελπισμένοι από την πλάνητα ζωή τους, ή γιατί δεν είχαν πια τα μέσα για να ζήσουν, ή για να μην αποχωριστούν κάποιο κρατούμενο συγγενή τους, ή εντελώς παράλογα «για να είναι εντάξει με το νόμο». Υπήρχαν επίσης και εκατό Γιουγκοσλάβοι στρατιωτικοί, καθώς και μερικοί ξένοι, πολιτικά ύποπτοι.

[…]

Για τους καταδικασμένους σε θάνατο, η παράδοση ορίζει ένα αυστηρό τελετουργικό που δεν θέλει να εκφράσει την οργή και το πάθος, αλλά να δείξει ότι η καταδικαστική πράξη δεν αντιπροσωπεύει τίποτ’ άλλο παρά ένα θλιβερό καθήκον απέναντι στην κοινωνία, τέτοιο που να συνοδεύεται από τον οίκτο του ίδιου του δικαστή προς τον καταδικασμένο. Γι’ αυτό, ο καταδικασμένος απαλλάσσεται από κάθε είδους φροντίδα, του προσφέρεται η μοναξιά και η πνευματική παρηγορία εάν το θελήσει, ούτως ώστε να μην αισθάνεται γύρω του το μίσος ή την αυθαιρεσία, αλλά την αναγκαιότητα της δικαιοσύνης, και ότι μαζί με την τιμωρία του δίνεται και η συγχώρεση.

Αλλά σ’ εμάς δεν δόθηκε τίποτα, γιατί ήμασταν πολλοί και ο χρόνος λίγος, και εξάλλου για ποιο πράγμα θα έπρεπε να μετανοήσουμε, για ποιο αμάρτημα να μας συγχωρέσουν; Ο Ιταλός διοικητής διέταξε να συνεχίσουν να λειτουργούν όλα κανονικά μέχρι ν’ ανακοινωθεί η αναχώρηση· κι έτσι η κουζίνα παρέμεινε ανοιχτή, οι ομάδες καθαριότητας δούλεψαν ως συνήθως, μέχρι και οι δάσκαλοι του μικρού σχολείου έκαναν μάθημα το βράδυ, όπως πάντα. Αλλά τούτο το βράδυ δεν δόθηκε στα παιδιά εργασία για την επομένη.

Και έφτασε η νύχτα, μια νύχτα που ανθρώπινα μάτια δεν θα έπρεπε ποτέ να δουν. Όλοι μας αισθανθήκαμε ότι κανείς από τους φρουρούς, ούτε Ιταλός ούτε Γερμανός, δεν είχε το κουράγιο να δει τι κάνουν οι άνθρωποι όταν ξέρουν ότι πρόκειται να πεθάνουν.

Ο καθένας αποχαιρέτησε τη ζωή με τον δικό του τρόπο. Μερικοί προσευχήθηκαν, άλλοι μέθυσαν και άλλοι βυθίστηκαν για τελευταία φορά σ’ ένα ακατονόμαστο πάθος. Αλλά οι μητέρες ξενύχτησαν για να ετοιμάσουν το φαγητό για το ταξίδι, για να πλύνουν τα παιδιά και να φροντίσουν τις αποσκευές, και την άλλη μέρα το πρωί άπλωσαν στα συρματοπλέγματα τα ρούχα των παιδιών για να στεγνώσουν· δεν ξέχασαν τις φασκιές, τα παιγνίδια, τα μαξιλάρια και τα χιλιάδες μικροπράγματα που χρειάζονται πάντα τα παιδιά. Κι εσείς δεν θα κάνατε το ίδιο; Ακόμα κι αν ξέρατε ότι αύριο θα σας σκοτώσουν μαζί με το παιδί σας, σήμερα δεν θα του δίνατε να φάει;

[…]

Σε όλο το ταξίδι, στριμωγμένη δίπλα μου ήταν μια γυναίκα που τη γνώριζα εδώ και πολλά χρόνια. Δεν ξέραμε καλά ο ένας τον άλλον, αλλά μας ένωνε η κοινή δυστυχία. Τότε λοιπόν, στην ώρα της απόφασης, είπαμε πράγματα που οι ζωντανοί δεν λένε ποτέ. Αποχαιρετήσαμε ο ένας τον άλλο σαν να αποχαιρετούσαμε την ίδια τη ζωή. Δεν φοβόμασταν πια.

Και ξαφνικά γράφτηκε ο επίλογος. Οι πόρτες άνοιξαν με πάταγο, το σκοτάδι αντήχησε από ξενικές διαταγές, από τα βάρβαρα ουρλιαχτά των Γερμανών όταν διατάζουν, που μοιάζουν με ξέσπασμα ενός πανάρχαιου θυμού. Είδαμε μια μεγάλη αποβάθρα, φωτισμένη από προβολείς. Λίγο πιο κει μια σειρά από φορτηγά αυτοκίνητα. Και μετά έγινε σιωπή. Κάποιος μετάφρασε: έπρεπε να κατεβούμε με τις αποσκευές και να τις αφήσουμε κατά μήκος του τρένου. Αμέσως η αποβάθρα γέμισε σκιές: αλλά φοβόμασταν μη σπάσουμε τη σιωπή, και τακτοποιούσαμε τα πράγματα, ψάχναμε και φωνάζαμε ο ένας τον άλλον διστακτικά, χαμηλόφωνα.

Δέκα Ες Ες στέκονταν παράμερα, στητοί, με πρόσωπα σκληρά σαν πέτρα, με ύφος αδιάφορο. Διασκορπίστηκαν ανάμεσά μας και με σιγανή φωνή άρχισαν να μας ανακρίνουν έναν έναν σε άσχημα ιταλικά. «Πόσων ετών; Υγιής ή άρρωστος;» και ανάλογα με την απάντηση μάς υποδείκνυαν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις.

Όλα ήταν σιωπηλά σαν σε ενυδρείο, ή όπως σε μερικά όνειρα. Περιμέναμε κάτι πιο τρομακτικό, σαν την Αποκάλυψη: αυτοί έμοιαζαν με απλούς φρουρούς. Ήταν αφοπλιστικοί και καθησυχαστικοί. Κάποιος τόλμησε να ρωτήσει για τις αποσκευές: απάντησαν «αποσκευές μετά»· κάποιος άλλος δεν ήθελε να αποχωριστεί τη γυναίκα του: είπαν «ξανά μαζί, μετά»· πολλές μητέρες δεν ήθελαν να χωριστούν απ’ τα παιδιά τους: είπαν «καλά, μείνε με παιδί». Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον· αλλά τον Ρέντζο που καθυστέρησε λίγο αποχαιρετώντας την Φραντσέσκα, την αρραβωνιαστικιά του, τον έριξαν κάτω με μια γροθιά καταπρόσωπο· ήταν το καθημερινό τους καθήκον.

Σε λιγότερο από δέκα λεπτά όλοι οι ικανοί άντρες είχαμε συγκεντρωθεί σε μια ομάδα. Τι συνέβη στους άλλους, στις γυναίκες, τα παιδιά και τους γέρους δεν το μάθαμε ποτέ: απλώς τους κατάπιε η νύχτα. Σήμερα όμως ξέρουμε ότι το κριτήριο σ’ εκείνη την ταχύτατη και συνοπτική επιλογή ήταν η ικανότητα του καθενός να δουλέψει για το Ράιχ· ξέρουμε ότι στα στρατόπεδα της Μπούνα και του Μπίρκεναου οδηγήθηκαν, αντίστοιχα, ενενηνταέξι άντρες και εικοσιεννέα γυναίκες από το δικό μας τρένο, και ότι κανείς απ’ τους υπόλοιπους (αριθμούσαν πάνω από πεντακόσια άτομα) δεν επέζησε. Ξέρουμε ότι αυτό το διάφανο κατά τα άλλα κριτήριο διαχωρισμού σε ικανούς και μη ικανούς δεν εφαρμοζόταν πάντα και ότι στη συνέχεια υιοθετήθηκε το πολύ απλό σύστημα του ν’ ανοίγουν οι πόρτες των βαγονιών και από τις δύο πλευρές, χωρίς καμία προειδοποίηση ή οδηγία προς τους νεοφερμένους. Αυτοί που έπεφταν με το άνοιγμα οδηγούνταν στο στρατόπεδο· όλοι οι υπόλοιποι οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων.

Έτσι πέθανε η Εμίλια, μόλις τριών χρόνων· επειδή για τους Γερμανούς ήταν προφανής η ιστορική ανάγκη να εξοντώσουν τα παιδιά των Εβραίων. Η Εμίλια, κόρη του μηχανικού Άλντο Λέβι από το Μιλάνο, ένα παιδί γεμάτο περιέργεια, έξυπνη και χαρούμενη· η Εμίλια που έκανε το τελευταίο της μπάνιο μέσα στο κατάμεστο βαγόνι, σ’ ένα τσίγκινο κουβά με χλιαρό νερό, που ο «εκφυλισμένος» Γερμανός μηχανοδηγός επέτρεψε να πάρουμε απ’ την ατμομηχανή που μας πήγαινε όλους στο θάνατο.

Έτσι, ξαφνικά και απροσδόκητα, χάθηκαν οι γυναίκες μας, οι γονείς μας, τα παιδιά μας. Κανείς δεν μπόρεσε να τους αποχαιρετήσει. Τους είδαμε για λίγο στην άλλη άκρη της αποβάθρας, σαν μια σκοτεινή μάζα, και μετά δεν τους ξανάδαμε πια.

Primo Levi, Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος, μτφρ. Χαρά Σαρλικιώτη, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1998, σ. 13-23 [α΄ έκδοση στα ιταλικά: 1947].

ΘΕΜΑΤΑ

1.Να εντοπίσετε:α) τη θεματική,β) το ερώτημα και γ) το θέμα του κειμένου.Μ.3

2. Να στηρίξετε την απάντησή σας με τρεις κειμενικούς δείκτες μορφής και συγκεκριμένα τον ρόλο της περιγραφής, τη χρήση του α΄ ρηματικού προσώπου και τη χρήση του μικροπερίοδου λόγου.Μ.6

Επίσης με  τρεις κειμενικούς δείκτες περιεχομένου:α)Λίγοι είχαν παρουσιαστεί αυθόρμητα, απελπισμένοι από την πλάνητα ζωή τους, ή γιατί δεν είχαν πια τα μέσα για να ζήσουν, ή για να μην αποχωριστούν κάποιο κρατούμενο συγγενή τους, ή εντελώς παράλογα «για να είναι εντάξει με το νόμο».Να ερμηνεύσετε τη στάση των προσώπων του παραπάνω αποσπάσματος.Μ.2

β)Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον· αλλά τον Ρέντζο που καθυστέρησε λίγο αποχαιρετώντας την Φραντσέσκα, την αρραβωνιαστικιά του, τον έριξαν κάτω με μια γροθιά καταπρόσωπο· ήταν το καθημερινό τους καθήκον. Να ερμηνεύσετε τη φράση “Πάντα με την ήρεμη σιγουριά του ανθρώπου που απλώς εκτελεί το καθημερινό του καθήκον” .Ποια καθήκοντα είναι αυτά που δημιουργούν την ήρεμη σιγουριά σε έναν άνθρωπο; Από πού εκπηγάζουν τα καθήκοντα αυτά; Μ.2

γ)Οι πόρτες άνοιξαν με πάταγο, το σκοτάδι αντήχησε από ξενικές διαταγές, από τα βάρβαρα ουρλιαχτά των Γερμανών όταν διατάζουν, που μοιάζουν με ξέσπασμα ενός πανάρχαιου θυμού. Πώς θα ερμηνεύατε ,σε επίπεδο χαρακτηρισμού μιας φυλετικής ή εθνοτικής ομάδας, την παρομοίωση του συγγραφέα για τα ουρλιαχτά ενός πανάρχαιου θεού; Μ.2

ΧΙΛΙΑ ΕΥΡΩ ΤΟΝ ΜΗΝΑ(ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ,ΜΟΝΑΞΙΑ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Γιά­ννης Φαρ­σά­ρης

Posted on 22 Νοεμβρίου 2017 by planodion

Η  ΑΓΓΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ἦ­ταν πο­λὺ συγ­κε­κρι­μέ­νη: «Ζη­τεῖ­ται γυ­ναί­κα 30-40 ἐ­τῶν, ἀ­πο­κλει­στι­κὰ γιὰ συν­τρο­φιὰ ὕ­πνου. Ὀ­κτά­ω­ρη νυ­χτε­ρι­νὴ ἀ­πα­σχό­λη­ση, μι­σθὸς χί­λια εὐ­ρώ.» Ἕ­ξι γυ­ναῖ­κες πῆ­ραν τη­λέ­φω­νο καὶ συ­ναν­τή­θη­κα μὲ ὅ­λες γιὰ τὶς ἀ­πα­ραί­τη­τες δι­ευ­κρι­νί­σεις: Ὄ­χι σέξ, μό­νο ἀγ­κα­λιὰ ὕ­πνου, ὡ­ρά­ριο ἐρ­γα­σί­ας δώ­δε­κα τὰ με­σά­νυ­χτα ἕ­ως ὀ­κτώ τὸ πρω­ὶ (πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται καὶ ἡ προ­ε­τοι­μα­σί­α πρω­ϊ­νοῦ), ὑ­πο­χρε­ω­τι­κὴ με­τα­ξω­τὴ νυ­χτι­κιὰ καὶ ὄ­χι πι­τζά­μα, μπά­νιο μὲ συγ­κε­κρι­μέ­νο ἀ­φρό­λου­τρο πρὶν ἀ­π’ τὸν ὕ­πνο.

Εἶ­μαι τριά­ντα ὀ­κτὼ χρο­νῶν, πε­τυ­χη­μέ­νος ἀ­σφα­λι­στής, χω­ρι­σμέ­νος, μὲ μιὰ κό­ρη στὰ ἐν­νιά. Δου­λεύ­ω σχε­δὸν ὅ­λη μέ­ρα, κά­θε βρά­δυ βγαί­νω μὲ φί­λους, γυ­ναῖ­κες ἀλ­λά­ζω συ­χνά, ὅ­μως ἔ­χω ἀ­πο­φα­σί­σει νὰ μὴν παν­τρευ­τῶ πο­τὲ ξα­νὰ με­τὰ τὸν ἀ­πο­τυ­χη­μέ­νο γά­μο. Μό­νο ποὺ τὶς νύ­χτες δὲν μπο­ρῶ νὰ κοι­μη­θῶ μο­νά­χος —στρι­φο­γυρ­νά­ω γιὰ χρό­νια ἄυ­πνος στὸ κρε­βά­τι— κι αὐ­τὲς εἶ­ναι οἱ μο­να­δι­κὲς ὀ­κτὼ ὧ­ρες πού μοῦ χα­λοῦν τὴν εὐ­τυ­χί­α. Κι ἀ­πο­φά­σι­σα νὰ βρῶ μιὰ λύ­ση γι’ αὐ­τό. Τὸ νὰ κοι­μᾶ­μαι ἀγ­κα­λιὰ μὲ τὶς γυ­ναῖ­κες ποὺ ἀλ­λά­ζω συ­χνά, τὸ δο­κί­μα­σα καὶ μοῦ προ­κα­λεῖ χει­ρό­τε­ρους ἐ­φιά­λτες.Ἡ Μά­ριον εἶ­ναι τριά­ντα ἕ­ξι ἐ­τῶν. Τὴν ἀ­πέ­λυ­σαν ἀ­π’ τὴ δου­λειά της ὡς πω­λή­τρια καλ­λυν­τι­κῶν τρεῖς μῆ­νες πρὶν καὶ ἔ­κτο­τε εἶ­ναι ἄ­νερ­γη. Ἔ­χει μιὰ μη­τέ­ρα νὰ φρον­τί­σει στὸ σπί­τι, ἕ­να στε­γα­στι­κὸ δά­νει­ο στ’ ὄ­νο­μά της κι ἕ­ναν σύ­ζυ­γο ἐ­ξα­φα­νι­σμέ­νο. Ὅ­ταν ἔ­λε­γε κά­θε βρά­δυ στὴ μη­τέ­ρα της: «Πρέ­πει νὰ βρῶ μιὰ ὁ­ποι­α­δή­πο­τε δου­λειά», δὲν φαν­τα­ζό­ταν ὅ­τι θὰ γνω­ρί­σει ἐ­μέ­να ὡς ὑ­πο­ψή­φιο ἐρ­γο­δό­τη.

Συ­ζή­τη­σα ἐ­ξαν­τλη­τι­κὰ μα­ζί της, τῆς ἐ­ξή­γη­σα τὸ πρό­βλη­μά μου καὶ τὶς ἀ­παι­τή­σεις μου κι ἀ­πο­φα­σί­σα­με νὰ δο­κι­μά­σου­με γιὰ με­ρι­κὲς μέ­ρες. Στὶς δώ­δε­κα ἀ­κρι­βῶς κά­θε βρά­δυ μοῦ χτυ­ποῦ­σε τὸ κου­δού­νι, περ­νά­γα­με κά­να μι­σά­ω­ρο στὸν κα­να­πὲ λέ­γον­τας τὰ νέ­α τῆς ἡ­μέ­ρας, με­τὰ ἔ­κα­νε ἕ­να μπά­νιο μὲ τὸ ἀ­φρό­λου­τρο ποὺ εἶ­χα δι­α­λέ­ξει, φο­ροῦ­σε τὴ με­τα­ξω­τὴ νυ­χτι­κιὰ ποὺ τῆς εἶ­χα ἀ­γο­ρά­σει καὶ ξά­πλω­νε γιὰ νὰ μοῦ δι­α­θέ­σει τὸν ὦ­μο της. Σὲ λι­γό­τε­ρο ἀ­πὸ δέ­κα λε­πτὰ εἶ­χα ἠ­ρε­μή­σει καὶ κοι­μό­μουν ἥ­συ­χα ὕ­στε­ρα ἀ­πὸ μιὰ κου­ρα­στι­κὴ μέ­ρα.

Οὔ­τε μί­α νύ­χτα δὲν πέ­ρα­σε ἴ­χνος πο­νη­ρῆς σκέ­ψης ἀ­π’ τὸ μυα­λό μου, ἡ Μά­ριον δὲν ἦ­ταν ὁ τύ­πος μου ἄλ­λω­στε καὶ οἱ γυ­ναῖ­κες ποὺ δια­ρκῶς ἄλ­λα­ζα ἦ­ταν σα­φῶς ὀ­μορ­φό­τε­ρες. Τὴ συν­τρο­φι­κό­τη­τα ἤ­θε­λα, τὴ ζε­στα­σιὰ στὸ κρε­βά­τι μου ἀ­πο­ζη­τοῦ­σα, αὐ­τό μοῦ ἔ­λει­πε μό­νο ἀ­π’ τὴ ζω­ή μου καὶ αὐ­τὸ ἀ­γό­ρα­ζα μὲ χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να, γιὰ νὰ μπο­ρέ­σω νὰ κοι­μη­θῶ. Ἀ­κρι­βὸ ἢ φθη­νὸ δὲν ξέ­ρω, ἐ­μέ­να αὐ­τὸ μοῦ ’­λει­πε, ὄ­χι τὰ χρή­μα­τα. Πο­λὺ γρή­γο­ρα κα­τά­λα­βε κι ἐ­κεί­νη πὼς ἦ­ταν ἡ πιὸ εὔ­κο­λη δου­λειὰ ποὺ θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ βρεῖ: χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να γιὰ νὰ κοι­μᾶ­ται ἁ­πλῶς δί­πλα σ’ ἕ­ναν ἀ­να­σφα­λῆ, χω­ρι­σμέ­νο, κου­ρα­σμέ­νο ἐρ­γέ­νη. Κι ὁ ὕ­πνος μου ἔ­γι­νε ἤ­ρε­μος κι ἐ­γὼ ἀ­μέ­σως ἄρ­χι­σα νὰ νι­ώ­θω κα­λύ­τε­ρα. Καὶ στὴ δου­λειά μου ἔ­γι­να ἀ­πο­δο­τι­κό­τε­ρος καὶ μὲ τοὺς φί­λους μου πιὸ εὐ­δι­ά­θε­τος καὶ στὶς γυ­ναῖ­κες πιὸ πε­ρι­ζή­τη­τος. Καὶ σὰν πα­τέ­ρας ἔ­γι­να κα­λύ­τε­ρος, τὶς ὧ­ρες ποὺ περ­νοῦ­σα μὲ τὴ μι­κρή μου. Ἡ ἰ­δέ­α νὰ προσ­λά­βω γυ­ναί­κα γιὰ συν­τρο­φιὰ ὕ­πνου ἀ­πέ­δι­δε ἐ­ξαι­ρε­τι­κά. Ἤ­μουν πάν­τα κα­λὸς στὴ δι­α­χεί­ρι­ση τῶν προ­βλη­μά­των.

 

Ὥ­σπου ἕ­να βρά­δυ, πε­ρί­που δύ­ο μῆ­νες με­τά, δὲν χτύ­πη­σε τὸ κου­δού­νι τῆς ἐ­ξώ­πορ­τας στὶς δώ­δε­κα καὶ ἡ Μά­ριον δὲν φά­νη­κε. Τὴν πῆ­ρα στὸ κι­νη­τό της, ὅ­μως τό ’­χε κλει­στό. Ἀ­νη­σύ­χη­σα καὶ δὲν κοι­μή­θη­κα κα­θό­λου ἐ­κεῖ­νο τὸ βρά­δυ. Ἀλ­λὰ δὲν ἦρ­θε οὔ­τε τὸ ἑ­πό­με­νο, οὔ­τε κα­νέ­να ἄλ­λο βρά­δυ καὶ τὸ τη­λέ­φω­νό της ἦ­ταν μο­νί­μως κλει­στὸ κι ἐ­γὼ ἔ­πα­ψα νὰ κοι­μᾶ­μαι τὰ βρά­δια χω­ρὶς τὴν ἀγ­κα­λιά της.

Καὶ ἀ­φοῦ ἀ­πο­γο­η­τεύ­τη­κα, ἔ­βα­λα ξα­νὰ τὴν ἴ­δια ἀγ­γε­λί­α καὶ συ­ναν­τή­θη­κα μὲ και­νούρ­γι­ες κο­πέ­λες γιὰ δι­ε­ρευ­νη­τι­κὲς συ­ζη­τή­σεις. Δο­κί­μα­σα νὰ κοι­μη­θῶ μὲ δύ­ο ἀ­πὸ αὐ­τές, ἀλ­λὰ δὲν προ­σέ­λα­βα κα­μί­α, για­τὶ δὲν μοῦ ἄ­ρε­σε κα­θό­λου ἡ ἀγ­κα­λιά τους καὶ τὸ ἀ­φρό­λου­τρο δὲν κα­τά­φε­ρε νὰ κρύ­ψει τὴ μυ­ρω­διά τους – ἡ μί­α μά­λι­στα ἀ­νά­σαι­νε ἐ­κνευ­ρι­στι­κὰ βα­ριά. Καὶ τώ­ρα ἔ­χω πά­λι μέ­ρες νὰ κοι­μη­θῶ σὰν ἄν­θρω­πος κι εἶ­ναι νὰ σπά­σει τὸ κε­φά­λι μου καὶ κα­πνί­ζω ὅ­λες τὶς νύ­χτες νευ­ρι­κὰ βλέ­πον­τας τη­λε­ό­ρα­ση.

Σή­με­ρα τὸ πρω­ὶ στὶς ὀ­κτὼ ἀ­κρι­βῶς χτύ­πη­σε τὸ κου­δού­νι κι ἕ­νας πι­τσι­ρι­κὰς ἀ­πὸ κού­ριερ μοῦ πα­ρέ­δω­σε ἕ­ναν φά­κε­λο. Τὸν ἄ­νοι­ξα καὶ βρῆ­κα μέ­σα ἕ­να ση­μεί­ω­μα: «Δὲν κά­νουν χί­λια εὐ­ρὼ τὸν μή­να οἱ ἀ­λη­θι­νὲς ἀγ­κα­λι­ές. Δω­ρε­ὰν εἶ­ναι.» Μα­ζὶ εἶ­χε σὲ μιὰ δε­σμί­δα ὅ­λα τὰ λε­φτὰ ποὺ τῆς εἶ­χα δώ­σει. Ἔ­χει κλει­στὸ πά­λι τὸ κι­νη­τό, καὶ τώ­ρα ἦρ­θα ἐ­δῶ στὴν ἐ­φη­με­ρί­δα, ἀλ­λὰ ζο­ρί­ζο­μαι, για­τί δὲν ξέ­ρω πῶς νὰ γρά­ψω στὴν ἀγ­γε­λί­α αὐ­τὸ ποὺ θέ­λω νὰ τῆς πῶ.

 

Πη­γή: Ἀπὸ τὴν συλλογὴ Φό­βος Κα­νέ­νας. 29 Μικροδιηγήματα (Openbook, 2015).

Γιά­ννης Φαρ­σά­ρης (Ἱ­ε­ρά­πε­τρα, 1973). Σπού­δα­σε Ἐ­πι­στή­μη Ὑ­πο­λο­γι­στῶν στὸ Πα­νε­πι­στή­μιο Κρή­της, Ἐκ­παί­δευ­ση Ἐ­νη­λί­κων στὸ Ἑλ­λη­νι­κὸ Ἀ­νοι­κτὸ Πα­νε­πι­στή­μιο καὶ ἐρ­γά­ζε­ται ὡς κα­θη­γη­τὴς Πλη­ρο­φο­ρι­κῆς. Ἔ­χει δη­μι­ουρ­γή­σει τὴν ἀ­νοι­κτὴ βι­βλι­ο­θή­κη OPENBOOK καὶ συμ­με­τέ­χει στὴν ὁ­μά­δα ἔκ­δο­σης τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Fractal. Τε­λευ­ταῖ­ο βι­βλί­ο του Φό­βος Κα­νέ­νας (Openbook, 2015). Ζεῖ στὸ Ἡ­ρά­κλει­ο Κρή­της καὶ δι­α­δι­κτυα­κὰ στὸ www.open-sesame.me

 

ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

Α.Να εντοπίσετε το ερώτημα και το θέμα του κειμένου.Μ.4

Β.Να αναφερθείτε στην ανάγκη για συντροφικότητα σε έναν κόσμο που οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι πια δεδομένες και όπου οι επιλογές των ανθρώπων δεν κρίνονται ούτε παρεξηγούνται,έτσι όπως αυτό διαφαίνεται στη συμπεριφορά των προσώπων του κειμένου.Να χρησιμοποιήσετε τέσσερις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες για την απάντησή σας ,δύο δείκτες μορφής και δύο περιεχομένου.Μ.8

Γ.Ποια είναι η προσωπική σας τοποθέτηση για τις ανθρώπινες σχέσεις σε αυτόν τον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο μας;Υπάρχουν αναλλοίωτοι ψυχικοί προσανατολισμοί,όπως η αγάπη και η φιλία;Μ.4

ΑΚΟΜΑ; ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Κωνσταντίνος Θεοτόκης 

Ακόμα;

Το λιτρουβιό άλεθε. Δυο φωτιές μαύρες εφέγγαν αδύνατα στην καπνούρα που ανάδινε η στια.Το λιθάρι έτριζε, η ζιφταριά εσούρωνε λάδι. Τρεις από τους συντρόφους εδουλεύαν, δύο άλλοι εκοιμόνταν κατά γης απάνου στα λιόστα. Είταν μεσάνυχτα και κρύο.

Η πόρτα άνοιξε. Ένας κυνηγός εμπήκε με τα σκυλιά του, άντρας ώς σαράντα χρονώ, μεγάλος με αντρίκια αλλά ήμερην όψη, και που εφορούσε φέσι και σεγγούνι και πλατοβράκι. Εφαινότουν ταραγμένος.

«Καλή σπέρα Θοδόση» του είπαν «εβάρεσες κουνάδια;»

«Καλή σπέρα» αποκρίθηκε «πού είναι ο Κούρκουπος;»

«Αυτού πέρα κοιμάται» έκαμε ένας από τους δουλευτάδες, άντρας μεσόκοπος και πού είταν,καθώς λέγουν, του λιτρουβιού ο καραβοκύρης. Κ’ επρόσθεσε.

«Κούρκουπε, ξύπνα. Ο ξάδερφος σου».

Αλλά ο Κούρκουπος δεν ξυπνούσε: είχε βαρύν ύπνο·και ο Θοδόσης επήγε σιμά του και τον εσκούντησε με το πόδι.

«Τι είναι;» έκαμε μισοκοιμισμένος. «Τώρα,τώρα επλάγιασα.Ήρθε κιόλας το αλλάγι μου;»

«Ξύπνα·η γυναίκα σου σε θέλει·είμουν για κουνάδια και την είδα.»

Ο Κούρουπος εσηκώθηκε αμέσως ανήσυχος.

Είτουν νέος ώς εικοσιπέντε χρονώ· όμορφος όχι· μα το ανάβλεμμά του έδειχνε πολλή καλοσύνη. Κι αυτός είτουν χωριάτικα ντυμένος, λιγδερός από τα λάδια, και με κορμί μαζωμένο λίγο από την άκοπη εργασία.

Οι δυο άντρες εβγήκαν αντάμα. Το χωριό εκοιμότουν. Η αστροφεγγιά εφώτιζε το δρόμο.Κάπου κάπου σκύλος τους αλυχτούσε.

«Τι τρέχει;» ερώτησε ο Κούρκουπος σκιασμένος.

Ο άλλος δεν απολογήθη. Σιωπηλά εφτάσαν βιαστικοί στη γειτονιά τους. Ο Κούρκουπος έτρεξε στο σπίτι του, αλλά εβρήκε την πόρτα μανταλωμένην απ’ όξω.

«Πού είναι;» ερώτησε ντροπιασμένος.

«Πέρα στους Έρμονες» του απάντησεν ο Θοδόσης· και χωρίς άλλο λόγο εκίνησε προς τον κατήφορο. Ο άλλος ακολούθησε· κρύος ίδρος επερίχυνε τα μέλη του· οι πλάτες του επαγώναν·είχε χάσει την ομιλιά του.

Εκατεβήκαν στο στενό μονοπάτι προς τη θάλασσα. Ο τόπος είτουν έρημος. Τα βουνά ορθωμένα, ανακατωμένα και απόγκρεμα, εφαινόνταν την ώρα εκείνη μαύρα· το νερό του τράφου έβραζε με τις πέτρες. Στο τρίστρατο του φουρκισμένου εσταθήκαν κ’ εκρυφτήκαν πίσω από ένα βράχο. Ο Κούρκουπος εκάθισε, γιατί τα γόνατα του ετρέμαν, ο άλλος τον κοίταξε ζητώντας να

μαντέψει την όψη του στο σκοτάδι. Ανάμειναν κι αφοκραζόνταν·

Οι φτερωτές των μύλων εγύριζαν άκοπα κ’ εφτάναν στ’ αυτιά τους τα τραγούδια των μυλωνάδων, μαζί με τη βοή του νερού και με τα λαλήματα τα πρώτα του κοκόρου.

1 λιτρουβιό: ελαιοτριβείο. 2 στια: τζάκι. 3 ζιφταριά: ξύλινο πιεστήριο λαδιού και κρασιού. 4 λιόστα: τα στερεά απόβλητα του ελαιουργείου. 5 σεγγούνι: γιλέκο από χοντρό ύφασμα. 6 κουνάδια: κουνάβι: μικρό σαρκοφάγο θηλαστικό. 7 αλλάγι: βάρδια.

 

Ξάφνως οι σκύλοι εμούγκρισαν, αλλά ο Θοδόσης τους ησύχασε μ’ ένα νόημα κ’ εμουρμούρισε: — «Να την. Πάρε.» Και του έβαλε το καριοφύλι στο χέρι.

Ένας ίσκιος τους επλησίαζε ανεβαίνοντας το ρόβολο. Μηχανικά ο Κούρκουπος επήρε το ντουφέκι και εσήκωσε το λύκο. Τα μάτια του είταν καρφωμένα απάνου στον άνθρωπο, που τώρα εδιάβαινε βιαστικά σιμά τους. Οι σκύλοι δεν εσάλεψαν. Κι ο Κούρκουπος αναστέναξε βαθιά κ’είπε αλαφρωμένος ποθώνοντας

το όπλο.

«Είναι άντρας».

«Είναι αντρίκια ντυμένη· οι σκύλοι την εγνώρισαν. Χτύπα».

Δεν υπάκουσε, γιατί δεν ήθελε να πιστέψει.

«Είναι αντρίκια ντυμένη» του ματάειπε ανυπόμονα. «Την είδα να κατεβαίνει».

Και με τα λόγια τούτα του απόσβησε κάθε ελπίδα. Ο Κούρκουπος εκατάλαβε μέσα του, πως μελλάμενο του είταν να γένει φονιάς· και η σκέψη τούτη είταν τρομερή τόσο για τον καλόν άνθρωπο που ενικούσε και την οργή και τη θλίψη του.

Εκείνη ωστόσο εμάκραινε κ’ είτουν έτοιμη να πάρει το γύρισμα του δρόμου.

«Τι προσμένεις; Μας έφυγε. Αυτή είναι». Του ‘πε με βραχνή φωνή ο Θοδόσης. «Μας εντροπιάσατε».Κ’ έκαμε να του αρπάξει το ντουφέκι.

«Εσύ δε θα τη σκοτώσεις!» Κ’εφώναξε αποφασισμένος:

«Γυναίκα, στάσου·ειδεμή…»

Μα εκείνη εβάλθη να τρέχει όσο εδύνοτουν, και μια στιγμή την έχασαν από μπρος τους.

«Είδες, είδες; φεύγει η άτιμη» είπε ο Θοδόσης.

Κ’ εριχτήκαν με μιας κ’ οι δύο κατόπι της, και οι σκύλοι την εκυνήγησαν αλυχτώντας.

Αφού επροσπέρασαν το γύρισμα την είδαν πάλι σιμά τους. Κι ο Κούρκουπος οργισμένος τώρα της εφώναξε: «Στάσου, στάσου». Ενώ ο άλλος του ’λεγε.

«Τράβα της· τέλειωνε».

Μα ο Κούρκουπος δεν άκουε τίποτις· ήθελε τώρα να μάθει τη ντροπή του από το στόμα της· και, χωρίς να σταθούν, την εξάτρεξε ολόγυρα και την επρόφτασε τέλος προς τα έμπα του χωριού, και την άδραξε από τα μαλλιά και την έβαλε κάτου.

Εκείνη έριξε ψιλή φωνή.

« Όχι εδώ» του ’πε ο Θοδόσης· «θα ξυπνήσει ο κόσμος. Δος μου το ντουφέκι να μη βρεθεί στα χέρια σου».

Και ο Κούρκουπος υπάκουσε· του απάφησε το όπλο˙ και εσήκωσε την τρομαγμένη γυναίκα στα δυο χέρια και την έσυρε στο σπίτι.

Άνοιξε η ίδια, γιατί είχε τα κλειδιά, με κρύα καρδιά· και το αντρόγυνο εμπήκαν μέσα μοναχοί τους. Αυτός έκλεισε με βιά την πόρτα.

Έμειναν για μια στιγμή χωρίς φως, κ’ εφοβηθήκαν κ’ οι δυο τους. Καθώς όμως είτουν μαθημένη έβαλε προσανάμματα στη στια που εκρουφόκαιγε στην ογνήστρα και με μιας έλαμψε το σπίτι.

Το πρόσωπο του Κούρκουπου είταν συγνεφιασμένο· βλέποντάς τον ελίγωσεν η γυναίκα κ’εκάθισε χάμου.

Έφαινότουν μικρή στ’ αντρίκια φορέματα που μολογούσαν το έγκλημά της· και κοιτάζοντάς την τον επαραπήρε ή χολή, τα φρένα του εσκοτιστήκαν, μια στιγμή ακόμα ετσώπασε, κ’ ύστερα με βαθύ ανασασμό της είπε:

«Τέτοια ώρα, αντρίκια ντυμένη, στους Έρμονες. Σκύλα πού είσουν;»

Εκείνη λόγο. Τότες επήρε τη μεγάλην απόφαση. Ανατρίχιασε· εξέταζε με το μάτι όλο το σπίτι ζητώντας· και του παρουσιάστη στην όψη ένας κόπιδας που τον άδραξε αμέσως. Εβρέθη σιμά της και της έλεγε φοβερίζοντας.

«Πού είσουν; πού είσουν;»

Κι όσο εκείνη από τρομάρα κ’ έλεγχος δεν αποκρενότουν, τόσο η χολή του επέρσευε,τόσο την ετυραγνούσε·κ’ έκατάλαβε η άτυχη πως είταν τώρα το τέλος της.

«Έλεος, έλεος» είπε· «αμαρτωλή είμαι·μα είμαι έγκυα·δικό σου είναι το παιδί, μα το θεό!»

Έμεινε ο Κούρκουπος·εγίνη κίτρινος·ο λόγος της τον εξαρμάτωνε.

Η στια είχε πέσει,εκείνη έκλαιγε θερμά·όξω εξημέρωνε.

Κι ο Θοδόσης που’χε παραμονέψει εχτύπησε μ’ορμή βαριά την πόρτα·κ’ είπε: «Ακόμα;ακόμα;»

Και σαν απάντηση ακουστήκαν φωνές από μέσα.

«Έλεος,έλεος,το παιδί σου.Απάνθρωπε,με σκότωσες!»και δυνατά όσο εδυνότουν: — «Βοήθεια, βοήθεια!… Α!»

Κ’υστέρα άκρα σιωπή.

Τότες όμως ανοιχτήκαν τ’άλλα σπίτια,κ’εβγήκαν οι γειτόνοι άντυτοι, ανταριασμένοι,κ’εσυναχτήκαν μπρος στου Κούρκουπου το σπίτι, άντρες, παιδιά,ρωτώντας τί τρέχει·κι αφοκραστήκαν το πνιμένο ρουχαλητό που έβγαινε τώρα από μέσα.

Ο Θοδόσης τους αποκρίθηκε: — «Την εσκότωσε».

Κ.Θεοτόκης 

8 ρόβολο: κατηφόρα. 9 ποθώνοντας: ακουμπώντας κάτω. 10 ογνήστρα: τζάκι 

 

ΘΕΜΑΤΑ 

1.Να εντοπίσετε το ερώτημα και το θέμα του κειμένου.Μ.4

2.Να σχολιάσετε τους παρακάτω κειμενικούς δείκτες και να γράψετε τη λειτουργία τους.Μ.6

α.Λεξιλόγιο

β.Διάλογος

γ.Εικονοποιία

δ.Αφήγηση

ε.Αφηγητής

στ:Χαρακτήρες

3.Πώς θα σχολιάζατε τον ρόλο του κοινωνικού περίγυρου και ποια θα ήταν η προσωπική σας στάση, αν ήσασταν μέλος αυτού του περίγυρου, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της εποχής; Μ.5

 

 

 

Ο ΑΛΛΟΣ ΩΣ ΞΕΝΟΣ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ-Ο ΑΛΛΟΣ ΩΣ ΞΕΝΟΣ 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Αυτό που έζησα στο Θέατρο Κωφών

Εισαγωγικό σημείωμα

Πρόκειται για άρθρο στην κατηγορία Πολιτισμός στο protagon.gr, που συνδυάζει κριτική θεάτρου και ρεπορτάζ. Η συνύπαρξη κωφών και ακουόντων ηθοποιών επί σκηνής είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της παράστασης που υποβάλλει το θέμα της συνύπαρξης με τον διαφορετικό Άλλο στην καθημερινή ζωή.

 

Κείμενο

 

Μία παράσταση με κωφούς και ακούοντες ηθοποιούς αλλά χωρίς μετάφραση! Ο ένας μεταφράζει τη γλώσσα του άλλου, οι μεν με τη σωματικότητα, οι δε με τη δύναμη του λόγου. Η μοναδική εμπειρία που δίνει στον θεατή το «Νησί των σκλάβων».Η παράσταση αρχίζει με την εξής σκηνή: ηθοποιοί, τυλιγμένοι ο ένας με τον άλλο, κάποιοι ντυμένοι με γούνες και κορώνες, άλλοι με μαγιό και παρεό, όλοι με γουρλωμένα μάτια, παρασύρονται μπρος, πίσω, δεξιά, αριστερά. Φωνάζουν. Μα ναι, βέβαια είναι ένα ναυάγιο. Ο τίτλος του

θεατρικού έργου είναι «Το Νησί των Σκλάβων» (του Μαριβώ). Εκεί ναυάγησαν.

Ύστερα μένουν στη σκηνή μόνο δύο άνδρες. Ανταλλάσσουν χειρονομίες της νοηματικής γλώσσας που εσύ δεν μπορείς να ερμηνεύσεις. Μα, νόμιζες ότι θα έχει παράλληλη διερμηνεία!

Ωραία, παρατηρείς τις εκφράσεις τους, για να καταλάβεις ποιος είναι ποιος και γιατί υπάρχει αυτή η ένταση μεταξύ τους. Ο ένας, ο ψηλός με το επιβλητικό κούτελο, είναι εμφανώς εξαγριωμένος. Ο άλλος, στο ύφος είναι φτυστός ο Ζακ Γαλιφιανάκης, κάνει πλάκα. Τον κοροϊδεύει,κάνει πιρουέτες, παριστάνει τον άνετο, πέφτει, σηκώνεται. Κάποιοι από το κοινό χαχανίζουν

βουβά. Ο ένας ηθοποιός ρίχνει τον άλλο κάτω. Παρασύρεσαι από τις εκφράσεις τους και γελάς κι εσύ. Περνάνε τέσσερα με πέντε λεπτά αλλά εσύ δεν έχεις καταλάβει τι συμβαίνει. Ποιος θα σου μεταφράσει;

Η σκηνή επαναλαμβάνεται με δύο άλλους, ακούοντες ηθοποιούς. Τώρα όλα βγάζουν νόημα.

Ο ψηλός, αυτός που γρύλιζε σιωπηλά, ήταν το αφεντικό που είχε εξοργιστεί γιατί συνειδητοποίησε ότι ναυάγησαν στο νησί όπου αναστρέφονται οι ρόλοι. Τα αφεντικά γίνονται οι δούλοι, οι δούλοι γίνονται αφεντικά! Ο άλλος, ο παιχνιδιάρικος, γελούσε, προφανώς από ενθουσιασμό.

Βρίσκεται στο νησί όπου έχουν συγκροτήσει τη δική τους Δημοκρατία εξεγερμένοι σκλάβοι. Με άλλα λόγια, βλέπεις την ίδια σκηνή σε άλλη γλώσσα.

Η παράσταση κυλά με τη συνύπαρξη κωφών και ομιλούντων ηθοποιών πάνω στη σκηνή.Μοιράζονται τους ίδιους ρόλους και τους ερμηνεύουν παράλληλα, ο καθένας με τη γλώσσα του! Η οπτικοακουστική εμπειρία είναι μοναδική. «Πώς ένιωσες τα πρώτα πέντε λεπτά;», με ρωτάει στο τέλος μία από τις κωφούς ηθοποιούς, Ευανθία Πολυχούρα. Χαμένη;

Το θεατρικό έργο περνά το ίδιο μήνυμα σε δύο επίπεδα. Καυτηριάζει τη δύναμη που έχει η κοινωνική «ταυτότητα» στις σχέσεις ανθρώπων και τελικά και στον εαυτό σου. Πόσο σίγουρος είσαι ότι μπορείς να κατανοήσεις τη θέση των κωφών της Ελλάδας; Το έχεις προσπαθήσει; Τι σημαίνει, πρακτικά, για τη ζωή τους ότι επικοινωνούν σε μία διαφορετική γλώσσα; Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι δεν έχουν επαφή με τον ελληνικό κινηματογράφο ή τις ελληνικές σειρές; Με τα θεατρικά κείμενα;

«Νιώθω ξένος στον τόπο μου», μάς λέει ο ηθοποιός Απόστολος Γιαννόπουλος ο οποίος βρίσκεται στη θεατρική ομάδα από τότε που τη δημιούργησε η δραματοποιός Νέλλη Καρά, το 1983. Μέχρι τότε δεν υπήρχε καν η έννοια θέατρο για την ελληνική κοινότητα των κωφών. Και μέχρι σήμερα απαγορεύεται με προεδρικό διάταγμα να φοιτήσει κάποιος που δεν είναι «αρτιμελής» σε δραματική σχολή.

Αλλά έχουν το Θέατρο Κωφών. Μία δυναμική ομάδα που ενώνει κωφούς και ακούοντες λάτρεις της τέχνης πάνω στη σκηνή ή μέσα στο κοινό. Αναγκαστικά, λόγω οικονομικών, το θέατρο που βρίσκεται κοντά στην πλατεία Κουμουνδούρου, κάνει μόνο μία παράσταση τον χρόνο–αυτή την εβδομάδα παίζονται οι τελευταίες παραστάσεις του έργου «Το Νησί των Σκλάβων».

Σε κάθε παράσταση συμμετέχουν σταθερά ή καινούργια μέλη του θεάτρου αλλά και ακούοντες απόφοιτοι ή φοιτητές δραματικών σχολών.

Η Σοφία Ρομπόλη, διερμηνέας της παράστασης και υπεύθυνη για τον χρονισμό όλων των ηθοποιών, μεταφέρει το θεατρικό έργο στη νοηματική γλώσσα. Δεν είναι εύκολο. «Πρέπει να βρίσκεις την αντιστοιχία των δύο γλωσσών σε κάθε πρόταση», μας εξηγεί, διερμηνεύοντας παράλληλα στους ηθοποιούς. Πάντως το απολαμβάνει. Άλλωστε, η διερμηνεία γεννήθηκε για την ίδια εντελώς φυσικά, σχεδόν ως ανάγκη.

Ενώ σπούδαζε Ψυχολογία, στη διάρκεια της πρακτικής της στο Δρομοκαΐτειο συνάντησε ποιον κωφό, ο οποίος δεν είχε ιστορικό ψυχικής ασθένειας. Έμαθε τη νοηματική γλώσσα για να μπορεί να συνεννοείται μαζί του. Αυτή η εμπειρία αρκούσε για να αλλάξει επάγγελμα. Σήμερα η ίδια λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα σε δύο κόσμους. Το δελτίο ειδήσεων είναι ένα πολύ μικρό

μέρος της δουλειάς της, η οποία αρχίζει από γεννήσεις και τελειώνει σε κηδείες. Βρίσκεται σε σπίτια, ιατρεία, νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα, δικαστήρια, φυλακές, όπου υπάρχει η ανάγκη διερμηνείας στη νοηματική. Και φυσικά στο Θέατρο Κωφών. Ακόμη κι εκεί, η Ρομπόλη βρίσκεται στον χώρο της, εκπέμπει την ενέργεια ενός ηθοποιού. Και είναι εμφανές ότι η ίδια είναι μία κινητήριος δύναμη στις πρόβες.

Αφού, λοιπόν, αποδοθεί το κείμενο του θεατρικού έργου στη νοηματική, μαζί με τον σκηνοθέτη Βασίλη Βηλαρά, βρίσκουν το κατάλληλο ύφος και την εκφραστικότητα που πρέπει να έχει ο κωφός ηθοποιός. Ύστερα γίνεται η σύγκριση των δύο γλωσσών και ο χρονισμός με τους ακούοντες ηθοποιούς –το πιο ενδιαφέρον στάδιο της προετοιμασίας.

Και τώρα, χάρη σε αυτήν την σκηνοθετική τεχνική που ενσωματώνει και τους ακούοντες ηθοποιούς στη σκηνή βλέπεις αυτή τη συνεργασία στην παράσταση. «Μέχρι προσφάτως οι ακούοντες ηθοποιοί στις πρόβες ήταν στη σκηνή και στην παράσταση έβγαιναν εκτός σκηνής.

Τώρα μπορούμε να δείξουμε επί σκηνής αυτή τη γοητευτική διαδικασία», εξηγεί ο σκηνοθέτης.

Κι αυτή η τεχνική εξυπηρετεί καλύτερα τον βασικό σκοπό του θεάτρου: τη συνύπαρξη κωφών και ομιλούντων. Η πρόκληση είναι να τηρήσει ο σκηνοθέτης μία ισορροπία στον τρόπο που αντιμετωπίζει τους ηθοποιούς και να ξέρει τι απαιτήσεις έχεις από τον καθέναν. «Από τους κωφούς απαιτείς τη σωματικότητα, από τους ακούοντες τη διαχείριση του λόγου», μάς εξηγεί.

Αλλά τονίζει ότι και η υπερεκφραστικότητα που έχουν οι κωφοί πρέπει να τιθασευτεί, να ελέγχεται, ώστε να γίνει χρήσιμη. Και οι ακούοντες πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να έχουν τη σωματικότητα των κωφών.

«Είναι υπέροχη η εμπειρία», λέει ένας από τους ακούοντες ηθοποιούς, ο Ιάσονας. «Στην αρχή είχα πανικοβληθεί, φοβόμουν ότι δεν θα μπορούμε να συγχρονιστούμε. Τελικά ο ένας εμπνέει τον άλλον, οι μεν με τη σωματικότητα και την εκφραστικότητα, οι δε με τη διαχείριση του λόγου, τη δύναμη του κειμένου. Πάνω στη σκηνή ο ένας φορτίζει τον άλλον». Και όλοι μαζί,

εμάς τους θεατές.

Δημοπούλου, Μ. (30.03.2017). «Αυτό που έζησα στο Θέατρο Κωφών».

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Η τρίτη ηλικία ως Άλλος

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Έρικ Χομπσμπάουμ απαντώντας σε ερώτηση, αν οι άνθρωποι είναι πιο ευτυχείς στο τέλος της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα, έδειξε προβληματισμένος για το μέλλον της τρίτης ηλικίας.

 

Κείμενο

 

Τέλος, το πιο πρόσφατο και σημαντικό πρόβλημα που αφορά την ευτυχία είναι τα γηρατειά. Οι γέροι, που αποτελούν αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού του ανεπτυγμένου κόσμου, βρίσκονται σε αμφίβολη κατάσταση. Σε πολλές περιπτώσεις διατηρούν τις πνευματικές τους δυνάμεις για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με το παρελθόν. Γενικά, έχουν μεγαλύτερη άνεση, εξαρτώνται λιγότερο από τους άλλους και επομένως μεγάλο τμήμα της τρίτης ηλικίας στις ανεπτυγμένες χώρες είναι πιο ικανοποιημένο, διότι δεν χρειάζεται πλέον να παίρνει μέρος στην πάλη για τον επιούσιο. Όλοι βλέπουμε τους ηλικιωμένους αμερικανούς τουρίστες να ταξιδεύουν και να ζουν κατά τέτοιον τρόπο ωσάν τα γηρατειά να μη συνιστούν κανένα εμπόδιο

στην απόλαυση της ζωής. Στις παραδοσιακές κοινωνίες του παρελθόντος είτε πέθαινε κανείς νέος είτε, εάν ζούσε πολύ, ήταν γενικά δυνατός και σε καλή κατάσταση υγείας. Σήμερα, επειδή η ιατρική και η επιστήμη μας επιτρέπουν να παρατείνουμε σημαντικά τη ζωή μας, ο αριθμός των ατόμων που είναι σωματικά και διανοητικά αδύναμα είναι πολύ πιο μεγάλος. Κι αυτό είναι αιτία μεγάλης δυστυχίας, που μάλιστα αυξάνει όσο βαθμιαία αυξάνεται και το προσδόκιμο ζωής. Η παράταση της ζωής πέρα από τα βιβλικά όρια –η Βίβλος έθετε ως όριο ζωής των ανθρώπινων όντων τα 70 και μέχρι τη δεκαετία του ’70 το όριο αυτό γινόταν μάλλον σεβαστό από την πλειοψηφία–, πλημμυρίζει τον κόσμο με άτομα ηλικίας άνω των 80 και 90 ετών. Απ’ αυτή την άποψη,

η μακροβιότητα δεν εγγυάται την ευτυχία.

Hobsbawm, Ε. (2000). Στους ορίζοντες του 21ου αιώνα, Μετά την εποχή των άκρων,

Συνομιλία με τον Antonio Polito. Αθήνα: Θεμέλιο. 138-139.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Η εξουσία ως «Άλλος»

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Έντουαρντ Σαΐντ σε μία από τις ομιλίες του στη σειρά διαλέξεων Reith στο BBC, το 1993, αναφέρεται στον ρόλο του διανοουμένου και τη στάση του απέναντι στην εξουσία. Στο παρακάτω απόσπασμα από την ομιλία με τίτλο «Η αλήθεια μπροστά στην εξουσία» προκαλεί τον αναγνώστη να πάρει θέση για το ίδιο ζήτημα.

Κείμενο

Κανείς δεν είναι σε θέση να υψώνει διαρκώς τη φωνή του για όλα ανεξαιρέτως τα θέματα.Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε το βασικό καθήκον να ελέγχουμε τις εξουσίες της κοινωνίας μας, που είναι εξ ορισμού υπόλογες στους πολίτες τους, ιδιαιτέρως δε στις περιπτώσεις που οι εν λόγω εξουσίες προβαίνουν σε καταφανώς άδικους και ανήθικους πολέμους ή εσκεμμένα εφαρμόζουν πολιτικές διακρίσεων, καταστολής και βαναυσότητας. Όπως είπα στη δεύτερη από αυτές τις διαλέξεις, ζούμε όλοι σε ένα χώρο που ορίζεται από κάποια εθνικά σύνορα, χρησιμοποιούμε μια δεδομένη εθνική γλώσσα και, τις περισσότερες φορές, απευθυνόμαστε σε κάποια συγκεκριμένη εθνική κοινότητα. Ο διανοούμενος, όμως, που ζει στην Αμερική,έχει να αντιμετωπίσει μια επιπλέον πραγματικότητα: η χώρα μας είναι, πάνω απ’ όλα, μια χώρα μεταναστών εξαιρετικά ανομοιογενής, με εντυπωσιακούς πόρους κι εκπληκτικά επιτεύγματα·συγχρόνως, όμως, είναι και μια χώρα που κρύβει στο εσωτερικό της πολυάριθμες ανισότητες και, ως προς τη συμπεριφορά της στο εξωτερικό, μια σειρά επεμβάσεων που δεν μπορούν εύκολα να αγνοηθούν. Αν και δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των διανοουμένων των άλλων χωρών, νομίζω ότι η βασική αυτή ιδέα ισχύει σε οικουμενικό επίπεδο –με τη μόνη διαφορά,

ίσως, ότι, στις άλλες περιπτώσεις, το υπό εξέταση κράτος δεν είναι μια παγκόσμια δύναμη του μεγέθους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Μπορούμε, λοιπόν, να φτάσουμε στην ουσία μιας δεδομένης κατάστασης, αν συγκρίνουμε τα γνωστά γεγονότα με τους επίσης γνωστούς υπάρχοντες κανόνες. Κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο, γιατί απαιτείται σημαντική προσπάθεια έρευνας, τεκμηρίωσης και επανεξέτασης προκειμένου να υπερβούμε τον αποσπασματικό και προβληματικό τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται συνήθως τα γεγονότα. Πιστεύω, όμως, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει πραγματικά η δυνατότητα να εξακριβώσουμε αν μια σφαγή διαπράχθηκε ή όχι, ή αν έγινε κάποια επίσημη προσπάθεια συγκάλυψης της. Η πρώτη επιτακτική ανάγκη, συνεπώς, είναι να ανακαλύψουμε τα γεγονότα αυτά καθαυτά και, στη συνέχεια, τα αίτια τους –όχι ως μεμονωμένα συμβάντα, μα με τη μορφή κρίκων στην ιστορική αλυσίδα, η οποία καθιστά την υπό εξέταση

χώρα δρών υποκείμενο. Η έλλειψη συνοχής στις κλασικές αναλύσεις της εξωτερικής πολιτικής που έχουν γίνει κατά καιρούς από τους διάφορους απολογητές και τους ειδικούς της στρατηγικής και του πολιτικού σχεδιασμού οφείλεται στο γεγονός ότι επικεντρώνονται αποκλειστικά στους άλλους και σπανίως εξετάζουν τη δική μας ανάμιξη και τον αντίκτυπο αυτής και, βέβαια,

ούτε λόγος να γίνεται για σύγκριση των γεγονότων με τον παραμικρό ηθικό κανόνα.

Σε μια μαζική κοινωνία τόσο ελεγχόμενη, όσο η δική μας, το να λες την αλήθεια στην εξουσία συνίσταται, κατά κύριο λόγο, στην προβολή μιας καλύτερης κατάστασης πραγμάτων που να ανταποκρίνεται πολύ πιο άμεσα σε κάποιες δεδομένες ηθικές αρχές –ειρήνη, συμφιλίωση, ανακούφιση του πόνου–, όπως αυτές ισχύουν για τα γνωστά και εξακριβωμένα γεγονότα.

Αυτού του είδους η προσέγγιση, που ονομάστηκε απαγωγή [abduction] από τον Αμερικανό πραγματιστή φιλόσοφο C. S. Peirce, έχει εφαρμοστεί με ιδιαίτερη επιτυχία από τον διάσημο σύγχρονο διανοητή Νόαμ Τσόμσκι. Όταν γράφει κάποιος ή όταν μιλά, δεν έχει ασφαλώς στόχο να αποδείξει πόσο δίκιο έχει, αλλά προσπαθεί να επιφέρει μια αλλαγή στην περιρρέουσα ηθική ατμόσφαιρα προκειμένου η επίθεση, λ.χ., να γίνει αντιληπτή ως τέτοια, η άδικη τιμωρία κάποιων λαών ή μεμονωμένων ατόμων να προληφθεί ή να λάβει τέλος, η αναγνώριση δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών να καθιερωθεί ως κανόνας κοινός για όλους, και όχι μόνο για μερικούς «εκλεκτούς». Πρόκειται, ομολογουμένως, για στόχους εξαιρετικά ιδεαλιστικούς και δυσεπίτευκτους, αφού –όπως επισήμανα σε προηγούμενο σημείο– το διανοούμενο άτομο έχει πολύ συχνά την τάση να υποχωρεί ή, απλούστατα, να συμμορφώνεται με τη γενική γραμμή.

Κανένα άλλο στοιχείο δεν θεωρώ περισσότερο επιλήψιμο από αυτή την πολύ συγκεκριμένη νοοτροπία που ωθεί τον διανοούμενο στη φυγή, αυτή τη χαρακτηριστική κατάσταση, όπου ο διανοούμενος λιποτακτεί από τη δύσκολη θέση που καθορίζουν οι αρχές του, ενώ ξέρει πάρα

πολύ καλά ότι αυτή είναι η μόνη σωστή θέση που μπορεί να έχει. Φοβάται μη φανεί υπέρ το δέον πολιτικός και διεκδικητικός· χρειάζεται την επιδοκιμασία ενός αφεντικού ή ενός μέλους της εξουσίας· θέλει να διατηρήσει τη φήμη του ισορροπημένου, του αντικειμενικού και του μετριοπαθούς· ελπίζει να του γίνουν προτάσεις, να του ζητηθεί η γνώμη, να γίνει μέλος κάποιου συμβουλίου ή κάποιας περίβλεπτης επιτροπής, οπότε να μη χρειαστεί ποτέ να παρεκκλίνει από το κύριο ρεύμα· τρέφει την ελπίδα ότι, μια μέρα, θα λάβει ένα τιμητικό δίπλωμα, ένα μεγάλο βραβείο ή ότι μπορεί να γίνει ακόμα και πρεσβευτής.

Said, E. W. (1997). Διανοούμενοι και Εξουσία. Μτφ. Γ. Παπαδημητρίου.

 ΚΕΙΜΕΝΟ 4

Αντώνης Φωστιέρης, Η Αράχνη

Καθόμουν ώρες μες στην πλήξη μου και χάζευα

Όπως το κάνουν όλοι αυτοί που κουραστήκανε

Από τα τόσα που ελπίζουν ότι ζήσανε

Στο χλιαρό κενό τού να μη σκέφτομαι καθόμουνα

Παρατηρώντας μιαν αράχνη που αιωρείτο.

Εκείνη κάτι θα σκεφτότανε φαντάζομαι

Γιατί όλο ανέβαινε το σιχαμένο ιστό της

Έμενε ακίνητη συσπώντας τις κεραίες κι έπειτα

Ακάθεκτη ορμούσε στο κενό.

Μύγα ή ζωύφιο δεν πέρασε, όσο είδα.

Όμως η θήρα προχωρούσε δίχως θήραμα

Με τη σοφία εκείνου που γνωρίζει πως το ανύπαρκτο

Θέλει δραστήρια τέχνη να το αδράξεις.

Σοφία ωραία λιλιπούτειου τέρατος

Που σε κλωστούλα σάλιου παραμόνευε

Να παγιδέψει το άπιαστο

Και με χαψιές μεγάλες τέλος καταβρόχθισε

Τις ώρες μου, την πλήξη, το κενό.

ΘΕΜΑΤΑ

1.Να συνοψίσετε  σε 80 λέξεις την κοινή θεματική του πρώτου και του δευτέρου κειμένου.Μ.15

Β1.Ποια είναι η θέση του συντάκτη του κειμένου 3 για τη σχέση εξουσίας και διανοουμένων;Μ.8

Β2. “Κανένα άλλο στοιχείο δεν θεωρώ περισσότερο επιλήψιμο από αυτή την πολύ συγκεκριμένη νοοτροπία που ωθεί τον διανοούμενο στη φυγή, αυτή τη χαρακτηριστική κατάσταση, όπου ο διανοούμενος λιποτακτεί από τη δύσκολη θέση που καθορίζουν οι αρχές του, ενώ ξέρει πάρα

πολύ καλά ότι αυτή είναι η μόνη σωστή θέση που μπορεί να έχει. Φοβάται μη φανεί υπέρ το δέον πολιτικός και διεκδικητικός· χρειάζεται την επιδοκιμασία ενός αφεντικού ή ενός μέλους της εξουσίας· θέλει να διατηρήσει τη φήμη του ισορροπημένου, του αντικειμενικού και του μετριοπαθούς· ελπίζει να του γίνουν προτάσεις, να του ζητηθεί η γνώμη, να γίνει μέλος κάποιου συμβουλίου ή κάποιας περίβλεπτης επιτροπής, οπότε να μη χρειαστεί ποτέ να παρεκκλίνει από το κύριο ρεύμα·”

Να αντικαταστήσετε τις έντονες λέξεις με άλλες συνώνυμες,ώστε να μη διαταράσσεται η νοηματική συνοχή του κειμένου.Μ.7

Β3.Να εξηγήσετε τον ρόλο της αφήγησης και της περιγραφής στο κείμενο 1.Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά των δύο αυτών κειμενικών ειδών και να τα στηρίξετε με βάση τις γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα.Μ.10

Β4. “Πρόκειται, ομολογουμένως, για στόχους εξαιρετικά ιδεαλιστικούς και δυσεπίτευκτους, αφού –όπως επισήμανα σε προηγούμενο σημείο– το διανοούμενο άτομο έχει πολύ συχνά την τάση να υποχωρεί ή, απλούστατα, να συμμορφώνεται με τη γενική γραμμή.”

Σύμφωνα με το περιεχόμενο της παραπάνω φράσης να σχολιάσετε τον ρόλο των πνευματικών ανθρώπων απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα.Ποιος είναι,ποιος θα έπρεπε να είναι.Μ.10

Β5.Με ποιο συλλογισμό ο συγγραφέας του κειμένου 2 αποδεικνύει ότι η μακροβιότητα δεν συνιστά και ευτυχισμένη ζωή; Μ.5

Γα.Τι συμβολίζει το ποιητικό υποκείμενο και τι η αράχνη στο κείμενο 4; Μ.4.

Γβ.Γιατί ο κάθε στίχος του ποιήματος ξεκινά με κεφαλαίο,ακόμα κι αν προηγείται τελεία;  ; Μ.4

Γγ. “Και με χαψιές μεγάλες τέλος καταβρόχθισε

Τις ώρες μου,την πλήξη,το κενό.”

Σε μία παράγραφο 150 λέξεων να εξηγήσετε για ποιους λόγους οι άνθρωποι νιώθουν πλήξη και ανία για τη ζωή τους.Να τοποθετηθείτε απέναντι στο θέμα αυτό αιτιολογώντας την ανάγκη της δραστηριοποίησης και της εύρεσης ενδιαφερόντων και νοήματος στη ζωή.Μ.7

Δ.Έχετε κληθεί ως εκπρόσωπος του σχολείου σας σε μια εκδήλωση που αφορά τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους (μετανάστες,ηλικιωμένους,ΑΜΕΑ,κ.ά).Στην ομιλία σας αναφέρεστε στα αίτια που οδήγησαν τους ανθρώπους αυτούς στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής και ζητάτε από την πολιτεία και από τους παρευρισκομένους να αναλάβουν δράση για την ομαλή επανένταξή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Λέξεις 350-400.    

Η ΜΟΝΑΞΙΑ (ΔΙΚΤΥΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ,ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ)

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

Η ΜΟΝΑΞΙΑ (Δίκτυα κειμένων, Εμείς και οι άλλοι και βιβλία εκπαιδευτικού)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Κανείς δε στέλνει σήμερα γράμματα

Εισαγωγικό σημείωμα

H Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι συγγραφέας και καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Στο συγκεκριμένο έργο αποτυπώνει την ιδιαίτερη σχέση μητέρας και κόρης, και ταυτόχρονα τη σχέση δυο κορυφαίων εκπροσώπων της ελληνικής πεζογραφίας, μέσα από τα γράμματα που έστελνε η μια στην άλλη τη δεκαετία 1960-1970.

Το κείμενο με τίτλο «Κανείς δε στέλνει σήμερα γράμματα» είναι διασκευασμένο απόσπασμα τμήματος της εισαγωγής του βιβλίου. Προσφέρεται για μια σπουδή πάνω στα ζητήματα της κατασκευής του Εαυτού και της επικοινωνίας με τον Άλλο μέσα από την έντυπη αλληλογραφία.

Κείμενο

Να γράφεις γράμματα. Να επικοινωνείς με τον απόντα.

Ποιος αλληλογραφεί σήμερα; Από τα βάθη των αιώνων, τα ιδιωτικά γράμματα έριχναν ασταμάτητα γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο απουσίες. Εδώ και αιώνες, «γράφω ένα γράμμα» σήμαινε «παρεμβαίνω σε αυτό που λείπει». Εδώ και αιώνες, το γράμμα ήταν ένας μονόλογος που ονειρευόταν το διάλογο. «Στέλνω μια επιστολή» σήμαινε «υποδύομαι μια «δια ζώσης» συνομιλία που λανθάνει». Ο άλλος που λείπει κάνει το γράμμα να υπάρχει. Όμως, δεν

υπάρχει η φωνή μέσα σε αυτό, δεν υπάρχει το βλέμμα, το δέρμα, η μυρωδιά, δεν υπάρχει το άγγιγμα. Λείπει ο ήχος της φωνής που μπορεί να ζεστάνει ή να παγώσει την καρδιά, λείπει η βλεμματική επαφή που μπορεί να κάνει τον αποδέκτη του γράμματος να νιώσει ζωντανός ή νεκρός. Κι όμως η απόσταση πληγώνει, αλλά και προστατεύει. Το κάθε γράμμα ένας περιφρουρημένος τόπος. Ο επιστολογράφος, δίχως να εκτίθεται στην αμεσότητα του βλέμματος και της

παρουσίας του άλλου, διαχειρίζεται κατά βούληση την εικόνα του εαυτού του. Για αιώνες, τα γράμματα λειτουργούσαν σαν ένας επιλεκτικός καθρέπτης του εαυτού.[…]

Ποιος αλληλογραφεί σήμερα; Τα νέα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας, η δυνατότητα μιας «εδώ και τώρα, αυτή-τούτη-τη-στιγμή» επικοινωνίας αχρήστεψαν και έθεσαν εκτός τόπου και χρόνου το λόγο ύπαρξης των γραμμάτων. […] Ποιος αντέχει σήμερα να περιμένει τρεις, τέσσερις, πέντε μέρες για την παραλαβή ενός γράμματος; Οι πιο ανυπόμονοι, με τα εξπρες τότε γράμματα, σήμερα θα πέθαιναν από αδημονία. Κι όμως, αυτή η μη απαντοχή στην αναμονή,αυτή η βουλιμία του εφήμερου και της στιγμής υπονομεύει αυτό που υποτίθεται ότι αναζητά: την επαφή με τον άλλο.

Τσαλίκογλου, Φ. (2008). Δε μ’ αγαπάς. Μ’ αγαπάς. Τα παράξενα της μητρικής αγάπης.

Τα γράμματα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη στην κόρη της Μαργαρίτα Καραπάνου.

Αθήνα: Καστανιώτης. 48-49.

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Παρίσι-Αθήνα

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Βασίλης Αλεξάκης (1943) έχει ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, το σκίτσο και τον κινηματογράφο. Στο αφήγημά του «Παρίσι-Αθήνα», ο συγγραφέας, σε πρώτο πρόσωπο, θίγει ζητήματα της ταυτότητας ενός ανθρώπου που ζει σε δύο τόπους και εκφράζεται σε δύο γλώσσες. Το απόσπασμα που ακολουθεί διερευνά τα όρια ανάμεσα στην αυτοβιογραφία και το μυθιστόρημα, καθώς και τη σχέση επικοινωνίας συγγραφέα-αναγνώστη.

Κείμενο

Ένας συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων μού έλεγε ότι σκεφτόταν συνέχεια τους αναγνώστες του όταν έγραφε, ότι προσπαθούσε να τους κινήσει το ενδιαφέρον, να τους εκπλήξει.

Δεν μπορώ να πω ότι σκέφτομαι συχνά τους αναγνώστες μου. Τον εαυτό μου σκέφτομαι κυρίως, σ’ αυτόν απευθύνομαι πρωτίστως. Αποζητώ να ηρεμήσω. Κάθε παράγραφος που τελειώνει μου εξασφαλίζει μια κάποια ειρήνη. Κάθε φράση είναι μια μικρή ανακωχή.

Μ’ ενοχλεί λίγο που γράφω σε πρώτο πρόσωπο. Νομίζω ότι μειώνει κανείς τον εαυτό του όταν μιλάει πολύ γι’ αυτόν. Μου έχει ξανασυμβεί φυσικά να γράψω σε πρώτο πρόσωπο, αλλά δεν μιλούσα αναγκαστικά για μένα τον ίδιο. Μου έτυχε να δανειστώ τη φωνή μιας γυναίκας.

Είναι αλήθεια ότι η γυναίκα αυτή δεν μου ήταν και εντελώς ξένη: την είχα προικίσει με αρκετά στοιχεία απ’ τη ζωή μου, όπως τη διεύθυνση του σπιτιού όπου μεγάλωσα, στη γωνία των οδών Ανακρέοντος και Φιλαρέτου, στην Καλλιθέα. Μου έχει συμβεί επίσης να μιλήσω για τη ζωή ενός Έλληνα στη Γαλλία –το έκανα όμως στο δεύτερο πρόσωπο, ίσως επειδή δεν ήμουν ακόμη

έτοιμος να αποδεχτώ την ιδιότητα του μετανάστη. Θέλω να πω ότι έχω συχνά ασχοληθεί με τον εαυτό μου, αλλά ότι πάντα φορούσα κάποιο προσωπείο. Αισθάνομαι αμηχανία έτσι όπως κοιτάζω τώρα το πρόσωπό μου γυμνό. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι θ’ ανέβω στην εκτίμησή μου γνωρίζοντάς με καλύτερα.

Δεν έχω πια την ελευθερία να διαμορφώνω όπως θέλω την ιστορία που γράφω. Η άσκηση αυτής της ελευθερίας μού έδινε κάποιο κέφι. Η αυτοβιογραφία είναι ίσως ένα είδος μυθιστορήματος γραμμένου χωρίς κέφι. Ποιος ξέρει; Μπορεί τελικά και το βιβλίο αυτό να μοιάσει με μυθιστόρημα, με πρόσωπα που χάνονται στα πρώτα κεφάλαια και επανεμφανίζονται στο τέλος της ιστορίας. Αν οι άνεμοι με συμπαθούν, προς το μυθιστόρημα θα ήθελα να με οδηγήσουν.

Αλεξάκης, Β. (1993). Παρίσι-Αθήνα. Αθήνα: Εξάντας. 26-27.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Μάριος Χάκκας, Η σύσκεψη

Η σύσκεψη συνεχίζονταν…

Ήτανε δύσκολο να καθορίσει το χρόνο της έναρξης, αν είχε αρχίσει εδώ και δέκα λεπτά, πριν δέκα μέρες ή πριν δέκα χρόνια. Ακόμα αμφέβαλε αν υπήρχε κάποια αρχή, ένα συγκεκριμένο σημείο εκκίνησης, αφού ολοένα και περισσότερο ένιωθε πως δεν υπήρχε ένα τέλος.

Η σύσκεψη συνεχίζοταν, ένα ποτάμι χωρίς εκβολές και πηγές. Ο ίδιος δεν ένιωθε σα σταγόνα που ξεκίνησε από την αρχή για να φτάσει στο τέρμα. Είχε την επίμονη αίσθηση ότι βρίσκεται έξω απ’ το ρεύμα, στην άκρη της κοίτης, στο ίδιο πάντα σημείο και βλέπει διαρκώς να κυλάει.

Είχε συναίσθηση ότι παίρνει μέρος στη σύσκεψη μόνο από τη συνέχιση της διαδικασίας με τους εναλλασσόμενους ομιλητές, τις καθιερωμένες χειρονομίες, τον τρόπο που ανοίγαν το στόμα και άρθρωναν τις λέξεις. Πρόσωπα, χέρια, χείλη και λόγια όλα γνωστά, τόσο γνωστά, κυρίως

τα λόγια, κουρντισμένα σ’ ένα κραυγαλέο ανυπόφορο τόνο (Κι εγώ με τη στεντόρεια φωνή μου),που δεν είχαν καμιά σχέση με την κοινή ομιλία για το ψωμί και τον έρωτα, για τη ζωή και το θάνατο, κουρντισμένα όλα σε μια σειρά και μια τάξη (κι εγώ με τη σειρά μου…), αυτά τ’ ακατανόητα

λόγια που η μνήμη τ’ απόδιωχνε σα φορτίο αβάσταχτο.

Η σύσκεψη συνεχίζονταν, μια πλάκα για χιλιοστή φορά στο πικάπ, μια κόρνα αυτοκινήτου που κόλλησε και που κανένας δεν νοιάζονταν να σταματήσει αυτός ο άχρηστος θόρυβος.

…Ένα λεωφορείο που πήγαινε… Αυτός στριμώχνοντας μπήκε, όταν ξαφνικά η πόρτα έκλεισε κι έπιασε στην άκρη το μανίκι της καμπαρντίνας. Δοκίμασε μαλακά να το τραβήξει και κατάλαβε πως είχε γαντζώσει σε κάποιο καρφάκι. Μπορούσε όμως να περιμένει μέχρι την επόμενη στάση.

Θ’ άνοιγε η πόρτα και θα ελευθέρωνε το μανίκι χωρίς αβαρίες. Ήταν υπόθεση ενός, δύο λεπτών το πολύ. Θα το άντεχε; Δυο λεπτά το πολύ υπομονής. Τράβηξε απότομα το χέρι αδιαφορώντας για το οποιοδήποτε σχίσιμο. Δεν μπορούσε να περιμένει, δεν μπορούσε να νιώθει αιχμάλωτος,

έστω για λίγο, μιας πόρτας…

Τώρα γιατί παρακολουθούσε αυτή την ατελείωτη σύσκεψη; Γιατί να αισθάνεται αιχμάλωτος για μήνες, για χρόνια, μιας πόρτας και μάλιστα ορθάνοιχτης; Βέβαια μπορεί να ’ταν κλειστά τα παράθυρα, βουλωμένες οι χαραμάδες κι οι τρύπες, αλλά η πόρτα έχασκε ορθάνοιχτη. Φαίνοταν από κει που καθόταν φαρδιά, μεγάλη και εύκολη. Θα σηκώνοταν ήσυχα ήσυχα, θα περνούσε

απαρατήρητος ανάμεσα απ’ τους ακροατές με τα πεσμένα βλέφαρα και τις ξαναμμένες παλάμες,μια και χρόνια ήταν απών, από τη σύσκεψη, αφού όλοι απουσίαζαν, αφού κανέναν από τους ομιλητές δεν κατανοούσε, θα περνούσε την πόρτα και φορώντας την καπαρντίνα ανεμπόδιστα με την ομπρέλα και το καπέλο στο χέρι, θ’ αναχωρούσε χωρίς χαιρετούρες.

Μπορεί έξω να ήταν καλοκαίρι και να μη χρειαζόταν η ομπρέλα…

Από την ορθάνοιχτη πόρτα φαινόταν ένα κομμάτι μεσημέρι κι ακούγοταν το μονότονο τραγούδι του τζίτζικα. Ο φύλακας κοιμόταν. Κοιμόταν βαθιά στην καρέκλα, με πεσμένα τα βλέφαρα,με σταυρωμένα τα χέρια σα να ’ταν νεκρός, σα να μην υπήρχε δίπλα στην πόρτα. Μπορούσε να κάνει δυο βήματα και να βρεθεί έξω για ένα λεπτό, για μια ώρα, για πάντα ύστερα από είκοσι

χρόνια φυλάκιση, αρκεί να δρασκελούσε την πόρτα, αρκεί να τολμούσε, αρκεί να το ήθελε, αρκεί… Χωρίς δισταγμό έστριψε για το αρχιφυλακείο

 που τον είχαν καλέσει…

Τώρα τον είχε καλέσει ο Πρόεδρος, δίνοντάς του το λόγο να πει κι αυτός τις σκέψεις του,συνεχίζοντας τη σύσκεψη. Δεν μπορούσε να φύγει, δεν έπρεπε να φύγει. Για να συνεχίσει «κι αυτός με τη σειρά του» τη σύσκεψη, άρχισε να μιλάει με τον ίδιο ρυθμό που μίλησαν οι άλλοι,στον ίδιο τόνο φωνής, με τις ίδιες κινήσεις.

Η σύσκεψη συνεχίζοταν…

ΘΕΜΑΤΑ

 

Α1.Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα των δύο πρώτων κειμένων σε 80 λέξεις.Μ.8 

Α2.Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο συγγραφέας του δεύτερου κειμένου στη σχέση του με το δημιούργημά του αλλά και με τον εαυτό του;Μ.7

 

Β1.Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τις παρακάτω προτάσεις σύμφωνα με τα κείμενα που έχετε μπροστά σας (1 και 2)Μ.10

  • η σύνταξη ενός γράμματος σημαίνει παρέμβαση στην απουσἰα του άλλου
  • στην επιστολή βιώνεις τα ίδια συναισθήματα όπως και στη δια ζώσης επαφή.
  • σήμερα κανείς δεν περιμένει να λάβει γράμμα, γιατί όλα γίνονται πιο γρήγορα μέσω της τεχνολογίας
  • ένα σημαντικό μέλημα του συγγραφέα του δεύτερου κειμένου είναι η ηρεμία του εαυτού του
  • οι φωνές των κειμένων του(2) είναι πάντα ξένοι και άγνωστοι άνθρωποι

Β2α.Να ερμηνεύσετε τη χρήση των εισαγωγικών και των ερωτημάτων στο πρώτο κείμενο.Μ.6

β.Να εντοπίσετε τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του δεύτερου κειμένου και να σχολιάσετε τη λειτουργία των τρόπων ανάπτυξης στην υποστήριξη των θέσεων του συντάκτη.Μ.6

γ.Στο πρώτο κείμενο το νοηματικό κέντρο βάρους αφορά την επικοινωνία με τον άλλον,ενώ στο δεύτερο με τον εαυτό μας.Με ποιους τρόπους οι δύο συγγραφείς επιτυγχάνουν την προσέγγιση αυτή;Πού διαφοροποιούνται και πού μοιάζουν;Μ.10

δ.Να εντοπίσετε τις λέξεις αντίθεσης στο πρώτο κείμενο και να ερμηνεύσετε τον ρόλο τους.Μ.8

Γ.Η σύσκεψη:

α.Ποιο βρίσκετε να είναι το κεντρικό ερώτημα του κειμένου;

β.Τι δίνει συμβολικό-αλληγορικό χαρακτήρα στο κείμενο;

γ.Ο ήρωας θέλει να απελευθερωθεί.Με ποιος τρόπους δίνεται αυτή η προσπάθεια μέσα από το κείμενο;

δ.Ο συγγραφέας είναι αριστερής ιδεολογίας.Τι καταλαβαίνουμε για την έννοια του συμβιβασμού;Σήμερα θα υποστηρίζαμε ότι αυτή έχει πολιτικό και μόνο χαρακτήρα;Μ.15 

Δ.Σε ένα κείμενο 400 λέξεων,αναρτημένο σε προσωπική ιστοσελίδα, να καταθέσετε τις σκέψεις σας για το θέμα της ανθρώπινης μοναξιάς μέσα σε έναν κόσμο πολυπρόσωπο,πολυπολιτισμικό και κυριευμένο από τον καταιγισμό της πληροφορίας.Απομονώνονται οι άνθρωποι σήμερα ή μόνο σήμερα;Αν ναι,σκεφτείτε μερικούς λόγους,αν όχι,επιχειρηματολογήστε γι αυτό.Βρίσκουν τρόπους επικοινωνίας;Ποια είναι η τοποθέτησή σας για τους σύγχρονους τρόπους επικοινωνίας; Μ.30

ΟΙ ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

ΟΙ ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (19ος ΚΑΙ 20ος ΑΙΩΝΑΣ) ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

1.Οι εκλογές του 1844

Οι εκλογές διήρκεσαν έξι μήνες, μέσα σε κλίμα βίας και νοθείας. Νικητής των εκλογών ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης αρχηγός του Γαλλικού κόμματος, ο οποίος υπήρξε  ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας. Παρόλο που το κόμμα του ήρθε τρίτο στις εκλογές σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με το Ρωσικό κόμμα, την Κυβέρνηση Ιωάννη Κωλέττη 1844.

 

2.Οι εκλογές του 1847

Ο Κωλέττης είχε γίνει πρωθυπουργός μετά τις εκλογές του 1844, όταν ως αρχηγός του Γαλλικού Κόμματος είχε συνάψει προεκλογική συμμαχία με το Ρωσικό του Ανδρέα Μεταξά εναντίον του Αγγλικού του Αλ. Μαυροκορδάτου, το οποίο κατείχε την κυβέρνηση και διεξήγαγε εκείνες τις πρώτες βουλευτικές εκλογές της ελληνικής ιστορίας.

Στα τέλη Ιανουαρίου του 1847 η κυβέρνηση Κωλέττη αντιμετώπιζε πλήθος προβλημάτων, μεταξύ των οποίων η εξασθενημένη υγεία του ίδιου του Κωλέττη αλλά και η απόσχιση μελών του κόμματος το οποίο συνεχώς φυλορροούσε.

Κατόπιν πιέσεων του πρωθυπουργού, ο Όθων διέλυσε τη βουλή στις 14 Απριλίου και προκήρυξε εκλογές. Η εκλογική βία και η νοθεία βοήθησαν τον Κωλέττη να κερδίσει τις εκλογές καταλαμβάνοντας τα 5/6 του κοινοβουλίου.

3.Οι εκλογές του 1850

Οι προηγούμενες εκλογές έγιναν το 1847 και τις είχε κερδίσει ο Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος πέθανε δυο μήνες μετά από τις εκλογές. Από τότε μέχρι τις εκλογές του 1850, την Ελλάδα διοίκησαν η Κυβέρνηση Κίτσου Τζαβέλλα 1847, η Κυβέρνηση Γεωργίου Κουντουριώτη 1848 και η Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κανάρη 1848 μέχρι που ανέλαβε η Κυβέρνηση Κριεζή το 1849.Στους μήνες που προηγήθηκαν των εκλογών, η κυβέρνηση Κριεζή είχε αντιμετωπίσει τα «Παρκερικά» και την υπόθεση Πατσίφικο σημαντικά διπλωματικά επεισόδια. Σημαντικοί ηγέτες της αντιπολίτευσης είχαν λάβει θέσεις πρεσβευτών που τους είχε προσφέρει ο βασιλιάς Όθων (Ανδρέας Μεταξάς στην Κωνσταντινούπολη, Σπυρίδων Τρικούπης στο Λονδίνο και Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος στο Παρίσι) και έτσι δεν υπήρχε ισχυρή διοίκηση στην αντιπολίτευση.

Προκήρυξη εκλογών

Τον Αύγουστο 1850 ο Όθων φεύγει για ταξίδι στη Γερμανία και έτσι στις 9 Σεπτεμβρίου διαλύεται η Βουλή και προκηρύσσονται εκλογές με διατάγματα που φέρουν την υπογραφή της βασίλισσας Αμαλίας η οποία τον αναπλήρωνε ασκώντας   χρέη Αντιβασιλέα.

4.Οι εκλογές του 1853

Οι ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 1853 έγιναν στις 23 Σεπτεμβρίου. Οι εκλογές έγιναν από την φιλοβασιλική κυβέρνηση Κριεζή, η οποία συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία (138 έδρες).

Οι προηγούμενες εκλογές είχαν λάβει χώρα το 1850 και πάλι από την Κυβέρνηση του ναυάρχου Αντωνίου Κριεζή. Το 1853 οι εκλογές έγιναν σε μια περίοδο έντασης των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία, στο πλαίσιο του Κριμαϊκού Πολέμου που άρχιζε εκείνες τις ημέρες. Οι Έλληνες πολιτικοί και ο Όθων ήλπιζαν σε νίκη της Ρωσίας, ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τους συμμάχους της Αγγλία και Γαλλία, αλλά δεν πήραν μέρος στον πόλεμο μετά από έντονες πιέσεις Αγγλίας και Γαλλίας.

5.Οι εκλογές του 1856

Η προηγούμενη κυβέρνηση αποκαλούμενη και υπουργείον της κατοχής είχε εξαναγκασθεί να μείνει ουδέτερη στον Κριμαϊκό Πόλεμο υπό την απειλή των όπλων, όταν Αγγλικά και Γαλλικά στρατεύματα είχαν αποβιβασθεί τον Πειραιά. Η Κυβέρνηση Βούλγαρη είχε αναλάβει το 1855, υπό το ίδιο καθεστώς κατοχής, κάτω από το οποίο έγιναν και οι εκλογές το Νοέμβριο του 1856 που διενέργησε και κέρδισε η κυβέρνηση. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι εμπόδιζαν έτσι την κυβέρνηση που ήθελε να εκμεταλλευτεί τον ΡωσοΤουρκικό πόλεμο και να επιτεθεί στην Τουρκία. Η κατοχή έληξε στις 15 Φεβρουαρίου 1857.Το κλίμα των εκλογών ήταν επιβαρυμένο λόγω της κατάληψης του Πειραιά και των Αθηνών από Αγγλικές και Γαλλικές δυνάμεις, καθώς επίσης και από επιδημία χολέρας. Μετά τις εκλογές του 1856 έγιναν καταγγελίες για νοθεία και σε νεώτερη βιβλιογραφία χαρακτηρίζονται ως νόθες.

6.Οι εκλογές του 1859

Τις προηγούμενες εκλογές (του 1856) είχε κερδίσει η τότε κυβέρνηση Βούλγαρη, η οποία έμεινε στην κυβέρνηση ακόμη έναν χρόνο μέχρι το 1857 για να αντικατασταθεί από την κυβέρνηση του υπασπιστή του Όθωνα Αθανασίου Μιαούλη όταν ο Βούλγαρης παραιτήθηκε εξαιτίας των παρεμβάσεων του παλατιού. Μετά τις φοιτητικές ταραχές και επεισόδια ενάντια στον Όθωνα με το όνομα τα Σκιαδικά (της αντιοθωνικής νεολαίας που φορούσε «σκιάδια», καπέλα, – η αρχή της έξωσης για τον Όθωνα) που άρχισαν στις 10 Μαΐου 1859, ο Όθων κήρυξε τη λήξη της Βουλευτικής Περιόδου (της Γ’ Συνόδου της Ε’ Βουλευτικής Περιόδου) και διέλυσε τη Βουλή.

6.Οι εκλογές του 1862

Στην Ελλάδα διεξήχθησαν Κοινοβουλευτικές εκλογές μεταξύ 24 και 27 Νοέμβριου 1862. Το εκλεγμένο κοινοβούλιο ήταν επίσης υπεύθυνο για την κατάρτιση του νέου Ελληνικού Συντάγματος του 1864. Μετά τις εκλογές ο Δημήτριος Βούλγαρης έγινε πρωθυπουργός της προσωρινής επαναστατικής κυβέρνησης στις 23 Δεκεμβρίου.

 

7.Οι εκλογές του 1865

Οι Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1865 διεξήχθησαν από την Κυβέρνηση Κουμουνδούρου του Μαρτίου 1865, στις 4 Μαΐου 1865, με βάση τον εκλογικό νόμο του 1864 που είχε ψηφίσει η εν Αθήναις Β’ Εθνική Συνέλευση, που προέβλεπε έναν βουλευτή για «κάθε 10.000 ψυχές». Απετέλεσαν τις πρώτες εκλογές με το νέο Σύνταγμα του 1864 σε ισχύ, τις πρώτες βουλευτικές μετά την περίοδο βασιλείας του Όθωνα.

8.Οι εκλογές του 1868

Στην Ελλάδα διεξήχθησαν Κοινοβουλευτικές εκλογές στις 21 Μαρτίου 1868. Οι υποστηριχτές των Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και Δημητρίου Βούλγαρη κέρδισαν την πλειοψηφία των 184 εδρών. Ο Βούλγαρης παρέμεινε πρωθυπουργός, έχοντας αναλάβει καθήκοντα στις 6 Φεβρουαρίου.

9.Οι εκλογές του 1869

Στην Ελλάδα διεξήχθησαν Κοινοβουλευτικές εκλογές στις 16 Μαΐου 1869,το 1872,1873,1874,1875 όπου πρωθυπουργός εξελέγη ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος,1879(Οι βουλευτικές εκλογές του 1879 είναι οι πρώτες που ολοκληρώθηκαν μέσα στην ίδια ημέρα, Κυριακή από τις 05:59 το πρωί μέχρι στις 17:38 το απόγευμα, στα κατά τόπους σχολεία αρρένων, αφού μέχρι τότε η ψηφοφορία διαρκούσε 4 μέρες και γινόταν μέσα στους ιερούς ναούς).

11.Εκλογές επίσης έγιναν τα έτη:1881,1885,1887 (πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης),1890 (πρωθυπουργός Δηλιγιάννης)

12.Οι εκλογές του 1892 Οι υποστηρικτές του Χαρίλαου Τρικούπη αναδείχτηκαν ως η μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο, με 180 από τις 207 έδρες έχοντας λάβει τα πέντε έκτα του εκλογικού σώματος και βουλευτών. Ο Χαρίλαος Τρικούπης έγινε πρωθυπουργός, για έκτη φορά, στις 22 Ιουνίου. Ο Δηλιγιάννης, αντιθέτως, γνώρισε εκλογική συντριβή, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία στον βασιλιά, να δικαιολογήσει την αντισυνταγματική ενέργειά του. Η Βουλή των εκλογών της 3ης Μαΐου 1892 θα διανύσει δύο χρόνια και έντεκα μήνες και θα αναδείξει τέσσερις κυβερνήσεις, δύο του Τρικούπη, μία του Σωτηρόπουλου και μία του Νικόλαου Δεληγιάνη.

13.Οι εκλογές του  1895 Στην Ελλάδα διεξήχθησαν Κοινοβουλευτικές εκλογές στις 16 Απριλίου 1895, οι οποίες ανέδειξαν νικητή το «Εθνικό κόμμα» του Θεόδωρου Δηλιγιάννη.Οι εκλογές αυτές διεξήχθησαν από την υπηρεσιακή κυβέρνηση του Νικολάου Δηλιγιάννη, ενάμισι χρόνο μετά την πτώχευση της Ελλάδας, το 1893.

Οι εκλογές αυτές όχι μόνο ανέδειξαν με συντριπτική πλειοψηφία νικητή τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη, αλλά ταυτόχρονα σχεδόν εξαφάνισαν το κόμμα του Χαριλάου Τρικούπη, αλλά και τον ίδιο προσωπικά, που δεν κατάφερε να εκλεγεί ούτε βουλευτής, στην γενέτειρά του, το Μεσολόγγι.

14.Οι εκλογές του 1899 Στην Ελλάδα διεξήχθησαν Κοινοβουλευτικές εκλογές στις 7 Φεβρουαρίου 1899. Το Νεωτεριστικό Κόμμα (του από το 1896 νεκρού Χαρίλαου Τρικούπη) αναδείχτηκε ως η μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο, με 110 από τις 235 έδρες και έτσι μετά τις εκλογές πρωθυπουργός έγινε ο νέος αρχηγός του Γεώργιος Θεοτόκης.

15.Οι εκλογές του 1902 Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου 1902 πραγματοποιήθηκαν εθνικές βουλευτικές εκλογές, (οι πρώτες εκλογές του 20ου αιώνα), ωστόσο κανένας πολιτικός αρχηγός δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την νίκη. Οι δυο μεγάλες παρατάξεις – δηλιγιαννικοί και θεοτοκικοί – ήρθαν ισοδύναμες με 102 βουλευτές η κάθε μία. Την επομένη των εκλογών ο Πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης έσπευσε να παραιτηθεί, και ο βασιλιάς Γεώργιος έκανε δεκτή την παραίτηση, αν και διαφαινόταν το κυβερνητικό αδιέξοδο λόγω της ισοδυναμίας των κομμάτων. Ο βασιλιάς έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον τότε Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Σημαντήρα, ο οποίος αρνήθηκε αμέσως, και ο βασιλιάς χρονοτριβούσε προσπαθώντας να βρει άλλες εναλλακτικές. Τελικά, και ύστερα από τις ταραχές που ξέσπασαν στην Αθήνα, από εξαγριωμένους υποστηρικτές του Δηλιγιάννη (που εν τω μεταξύ ερχόμενος σε συμφωνία με τον Αλέξανδρο Ζαΐμη είχε καταφέρει να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία) που έμειναν γνωστές ως «Σανιδικά», ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης ανέλαβε την Πρωθυπουργία στις 24 Νοεμβρίου 1902.

16.Οι εκλογές του 1905 Την Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 1905 η κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη, πραγματοποίησε εθνικές βουλευτικές εκλογές, της οποίες κέρδισε με σημαντική πλειοψηφία (145 έδρες) ο ίδιος και το κόμμα του.

Πέντε κυβερνήσεις άλλαξαν μέσα σε τρία χρόνια, γεγονός που ενίσχυε το κλίμα της πολιτικής αστάθειας σε μια περίοδο έξαρσης τόσο του Κρητικού όσο και του Μακεδονικού αγώνα.)Πραγματικά, ο προεκλογικός στόχος επετεύχθη, και μάλιστα υπέρ του Δηλιγιάννη, που κατέκτησε την Πρωθυπουργία για 5η αλλά και τελευταία φορά.

17.Οι εκλογές του 1906 Την Δευτέρα 26 Μαρτίου 1906 διενεργήθηκαν εθνικές βουλευτικές εκλογές, τις οποίες κέρδισε με ισχυρή πλειοψηφία (111 έδρες) το κόμμα του Κερκυραίου πολιτικού Γεωργίου Θεοτόκη, συνεχίζοντας έτσι την πρωθυπουργική θητεία του που έχει αρχίσει ήδη από τον Δεκέμβριο του 1905.Μετά τη δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη στις 31 Μαΐου 1905, ο κατακερματισμός των βουλευτών σε πολλές φατρίες, οδήγησε στην αδυναμία σχηματισμού ισχυρής κυβέρνησης. Εκείνη την περίοδο ανακηρύχθηκε με  82 ψήφους ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλη ως πρόεδρος του Εθνικού κόμματος (όπως ήταν ο ανεπίσημος τίτλος του κόμματος Δηλιγιάννη). Επειδή αυτές οι ψήφοι δεν επαρκούσαν για την δημιουργία κυβέρνησης πλειοψηφίας, ύστερα από πολλές διαβουλεύσεις σχηματίστηκε τελικά κυβέρνηση συνεργασίας Μαυρομιχάλη – Ράλλη η οποία πήρε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και διατηρήθηκε στην εξουσία μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου του 1905.

Η συμμαχία Μαυρομιχάλη – Ράλλη, δεν κατόρθωσε να μακροημερεύσει λόγω των σφοδρών διαφωνιών που είχαν ξεσπάσει στο εσωτερικό της κοινοβουλευτικής ομάδας, και έτσι, ο βασιλιάς αμέσως μετά την παραίτηση της κυβέρνησης, έδωσε την Πρωθυπουργία, στον αρχηγό του δεύτερου σε δύναμη κόμματος του κοινοβουλίου, σε αυτό του Γεωργίου Θεοτόκη. Ο Θεοτόκης, μη θέλοντας να εξαρτάται από την ψήφο ανοχής των δηλιγιαννικών βουλευτών προκειμένου να κυβερνήσει, προκήρυξε εκλογές για τις 26 Μαρτίου 1906, τις οποίες κατάφερε να κερδίσει άνετα.

 

18.Οι εκλογές του 1910 Την Δευτέρα 8 Αυγούστου 1910 διενεργήθηκαν από την κυβέρνηση Στέφανου Δραγούμη, βουλευτικές εκλογές για την ανάδειξη Αναθεωρητικής Βουλής, αναγκαία ενέργεια προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση από την περίοδο του Κινήματος στο Γουδί, στο δημοκρατικό κοινοβουλευτικό πολίτευμα.

Ήδη στην πολιτική ζωή της χώρας είχε αρχίσει να κυριαρχεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος μάλιστα, με πρωτοβουλία οπαδών του είχε τεθεί υποψήφιος για βουλευτής στην περιφέρεια Αττικοβοιωτίας, στην οποία μάλιστα εκλέχτηκε πρώτος βουλευτής.Οι εκλογές αυτές εκ των πραγμάτων, είχαν το χαρακτήρα της σύγκρουσης ανάμεσα στα παλαιότερα κόμματα και στους φορείς των ιδεών του Κινήματος στο Γουδί, τους οποίους ένωνε το κοινό σύνθημα της «ανόρθωσης» της χώρας, κυριώτερος εκφραστής των οποίων ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Οι εκλογές ωστόσο δεν ανέδειξαν ξεκάθαρο νικητή, αν και την πλειοψηφία την κατέκτησαν οι βουλευτές των παλαιότερων κομμάτων με μερίδιο 65% των εδράνων της Βουλής. Ωστόσο η ύπαρξη τόσων πολλών ανεξάρτητων βουλευτών (στη Θεσσαλία μάλιστα κυριάρχησαν) δείχνει από τη μια την ανάγκη ύπαρξης ενός νέου πολιτικού φορέα (ανάγκη που θα καλύψει η δημιουργία του κόμματος των Φιλελευθέρων, στις 22 Αυγούστου 1910), και από την άλλη την ανάγκη εκσυχρονισμού της δημόσιας ζωής και της ικανοποίησης πάγιων λαϊκών αιτημάτων (όπως η φλέγουσα τότε, επίλυση του αγροτικού ζητήματος).

Η κυβέρνηση Δραγούμη – αν και μετά τις εκλογές εξακολουθούσε να έχει την στήριξη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας- παραιτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1910, και ο Βασιλιάς Γεώργιος επέλεξε να ορίσει ως νέο Πρωθυπουργό, τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

19.Δεύτερες εκλογές του 1910  Οι δεύτερες βουλευτικές εκλογές του 1910 διεξήχθησαν την Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 1910 με σκοπό την ανάδειξη της Β΄ Αναθεωρητικής Βουλής. Σε σύνολο 362 εδρών, το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου κατέκτησε τις 307 κατακτώντας την απόλυτη πλειοψηφία.

Με αυτό το αποτέλεσμα των εκλογών (αποτέλεσμα της αποχής από τις εκλογές των παλαιότερων, ισχυρών πολιτικών παραγόντων της χώρας) ο Βενιζέλος μπόρεσε να κυβερνήσει απρόσκοπτα μέχρι τον Φεβρουάριο του 1915.

Ιστορικό

Νικητής των προηγούμενων εκλογών του Αυγούστου, αναδείχτηκε ο «Ηνωμένος Συνασπισμός Κομμάτων» (πολιτικός συνασπισμός των παλαιότερων ισχυρών πολιτικών παραγόντων της χώρας, Γ. Θεοτόκης Δημ. Ράλλη Αλ. Ζαΐμη), δίνοντας στον ήδη Πρωθυπουργό Στέφανο Δραγούμη τη δυνατότητα να παραμείνει στην διακυβέρνηση της χώρας, αφού εξακολουθούσε να έχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Ο Στ. Δραγούμης όμως, παραιτήθηκε από το αξίωμα στις 12 Σεπτεμβρίου, και ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ διόρισε στις 6 Οκτωβρίου 1910 στην θέση του, τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Επειδή όμως, ο Βενιζέλος θα ήταν αδύνατον να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από ένα κοινοβουλευτικό σώμα στο οποίο κατείχε την μειοψηφία, συμφώνησε με τον Βασιλιά, να διαλύσουν την Βουλή και να προκηρύξουν και πάλι εκλογές. Τα παλαιότερα κόμματα, αντιδρώντας στις αντισυνταγματικές, όπως τις θεωρούσαν, διευθετήσεις Βασιλιά και Βενιζέλου αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στις εκλογές, δίνοντας έτσι στο νεοπαγές Κόμμα Φιλελευθέρων την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Η Βουλή που συγκλήθηκε μετά τις εκλογές έφερε εις πέρας την Αναθεώρηση και ψήφισε το νέο Σύνταγμα την 1η Ιουνίου 1911.

20.Οι εκλογές του 1912 Την Δευτέρα 12 Μαρτίου 1912 πραγματοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου εκλογές για την ανάδειξη των βουλευτών της ΙΘ΄ κοινοβουλευτικής περιόδου. Νικητής των εκλογών αναδείχτηκε το κυβερνών κόμμα των Φιλελευθέρων καταλαμβάνοντας τις 146 από τις συνολικά 181 έδρες του Κοινοβουλίου.

Οι εκλογές προκηρύχτηκαν λόγω της περάτωσης του έργου της προηγούμενης Αναθεωρητικής Βουλής (Σύνταγμα 1910) και της επιθυμίας του Ελευθέριου Βενιζέλου να αναμετρηθεί εκλογικά με τους αντιπάλους του (οι οποίοι δεν είχαν συμμετάσχει στις προηγούμενες εκλογές.

Την ίδια ημέρα με την Ελλάδα, βουλευτικές εκλογές διεξάγονταν και στην Κρήτη, με σκοπό οι 69 βουλευτές (46 παλαιοκομματικοί, 23 φιλελεύθεροι) που εκλέχτηκαν να εκπροσωπήσουν το νησί στο ελληνικό κοινοβούλιο. Ωστόσο οι Κρήτες βουλευτές συνάντησαν την άρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου να τους δεχτεί θεωρώντας πως μόνο ένας απευκταίος (εκείνη την περίοδο) ελληνοτουρκικός πόλεμος θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ένωση του νησιού με την Ελλάδα, και κατά συνέπεια την αποδοχή των Κρητών βουλευτών στο Κοινοβούλιο.

Ωστόσο σε μερικούς μήνες, και συγκεκριμένα την 1η Οκτωβρίου του 1912, λίγο πριν ξεσπάσει ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος, η ελληνική Βουλή υποδέχτηκε πανηγυρικά τους νέους βουλευτές.

21.Οι εκλογές του 1915 Οι εκλογές της Δευτέρας 31 Μαΐου 1915 πραγματοποιήθηκαν από την (διορισμένη από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο) υπηρεσιακή κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη και αρχηγού του πρωτοεμφανιζόμενου «Κόμματος των Εθνικοφρόνων», τις οποίες κέρδισε το «Κόμμα των Φιλελευθέρων» του Βενιζέλου με ευρεία πλειοψηφία, και ενώ το διακύβευμά τους, εν είδει δημοψηφίσματος, ήταν η συμπαράταξη της χώρας με τις δυνάμεις της Τριπλής Αντάντ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε αντίθεση με τη “διαρκή ειρήνη” του Βασιλιά, που εξυπηρετούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις. Οι εκλογές προέκυψαν πρόωρα από την παραίτηση του Βενιζέλου λόγω της άρνησης του Βασιλιά να αποσταλεί ελληνικό άγημα στην ανταντική εκστρατεία της Καλλίπολης (Δαρδανέλια), μεσούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που σηματοδότησε την έναρξη του Εθνικού Διχασμού.

Στις 4 Ιουλίου 1915 η θεωρούμενη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τήνου, η οποία είχε μεταφερθεί από το νησί στην πρωτεύουσα, για να την προσκυνήσει ο Βασιλιάς, τέθηκε και σε δημόσιο προσκύνημα στην Μητρόπολη των Αθηνών, πριν την επιστροφή της στην Τήνο.

Με αυτήν την αφορμή, συγκεντρωμένοι Αθηναίοι γιορτάζουν την ανάρρωση του Βασιλιά.

Παρά την ξεκάθαρη νίκη του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο σχηματισμός της κυβέρνησής του θα καθυστερήσει, επισήμως, από το Βασιλιά Κωνσταντίνο λόγω ασθένειας του, και θα πραγματοποιηθεί τελικά στις 10 Αυγούστου του 1915, παρατείνοντας έτσι τη στρατηγική του, της “διαρκούς ειρήνης”.

Ωστόσο η νέα κυβέρνηση Βενιζέλου δεν θα μακροημερεύσει. Η εμπλοκή του Πρωθυπουργού Βενιζέλου στην απόβαση αγγλο-γαλλικών στρατευμάτων της Αντάντ στη Θεσσαλονίκη για βοήθεια της Σερβίας (παρότι η χώρα επίσημα ήταν ακόμα ουδέτερη), και το 2ο βέτο του Βασιλιά Κωνσταντίνου στη μερική επιστράτευση για τη βοήθεια της συμμάχου αυτής χώρας (παρότι η κυβέρνηση είχε μόλις λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή για αυτό), θα οδηγήσει τον βασιλιά να τον αποπέμψει. Αργότερα ο Βασιλιάς θα διαλύσει και τη βουλή, αφού η «λύση Ζαΐμη» δεν έγινε αποδεχτή από τη βενιζελική πλειοψηφία της, και διόρισε Πρωθυπουργό τον Στέφανο Σκουλούδη, προκηρύσσοντας νέες εκλογές για τις 6 Δεκεμβρίου 1915, στις οποίες δεν συμμετείχε το «Κόμμα των Φιλελευθέρων», ως διαμαρτυρία για τις παραπάνω συνταγματικές παραβιάσεις, και τις οποίες κέρδισε το «Κόμμα Εθνικοφρόνων», εντείνοντας έτσι τον Εθνικό Διχασμό.

22.Οι εκλογές του 1915 (δεύτερες εκλογές) Οι (πρόωρες) βουλευτικές εκλογές της Τετάρτης 6 Δεκεμβρίου 1915 – οι δεύτερες εκλογές μέσα στον ίδιο χρόνο – πραγματοποιήθηκαν, από την κυβέρνηση του Στέφανου Σκουλούδη.

Οι εκλογές έγιναν χωρίς τη συμμετοχή του κόμματος των Φιλελευθέρων (- επιλογή του Ελευθέριου Βενιζέλου ως αντίδραση στις συνεχιζόμενες βασιλικές παρεμβάσεις στο κυβερνητικό έργο) αναδεικνύοντας έτσι το Κόμμα των Εθνικοφρόνων την πρώτη κοινοβουλευτική δύναμη, με 256 έδρες.

Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών ήταν η πολύ μικρή προσέλευση των ψηφοφόρων, εξαιτίας της επιστράτευσης -οι μισοί σχεδόν ψηφοφόροι ήταν επιστρατευμένοι και δεν μπορούσαν να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα. Από τους 714.000 ψηφοφόρους των εκλογών του Μαΐου, τώρα προσήλθαν μόνο οι 280.000.

Ωστόσο, δεν σημειώθηκε κυβερνητική μεταβολή, αφού η κυβέρνηση Σκουλούδη αντιπροσώπευε και εφάρμοζε ήδη την πολιτική της φιλοβασιλικής παράταξης, την οποία εκπροσωπούσε και ο Δημήτριος Γούναρης.Ο πόλεμος (που έχει μείνει στην ιστορία ο Εθνικός Διχασμός) που είχε ξεσπάσει μεταξύ Ελευθερίου Βενιζέλου και Βασιλιά Κωνσταντίνου για την είσοδο ή όχι της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (και στο πλευρό τίνος), οδήγησε τον Βασιλιά, με μια πραξικοπηματική ενέργεια να καθαιρέσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο από την Πρωθυπουργία στις 24 Σεπτεμβρίου 1915 (π.η.), και να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στην δεύτερη σε κοινοβουλευτική δύναμη ομάδων των φιλοβασιλικών βουλευτών (αυτών που ασπάζονταν τις επιλογές του Βασιλιά), που επέλεξαν ως Πρωθυπουργό τον μετριοπαθή Αλέξανδρο Ζαΐμη. Συγκεκριμένα, ενώ ο Πρωθυπουργός Βενιζέλος υπερασπιζόταν από το βήμα της Βουλής, την άφιξη στις 21 Σεπτεμβρίου (π.η.) των αγγλογαλλικών στρατευμάτων στην Θεσσαλονίκη και την προώθησή τους μέχρι τη Σερβία, αλλά και την γενικότερη εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό των Αγγλογάλλων, ο Βασιλιάς ο οποίος επιζητούσε την ουδετερότητα της χώρας, με παράλληλη μυστική υποστήριξη των γερμανικών δυνάμεων, καθαίρεσε τελικά τον Βενιζέλο, αποφασίζοντας να διορίσει στην θέση του, του μετριοπαθή πολιτικό Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος υποστηρίχτηκε από την μειοψηφούσα κοινοβουλευτική παράταξη, των βασιλοφρόνων.

Ωστόσο, η Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη δεν κατάφερε, όπως ήταν αναμενόμενο, να λάβει την ψήφο εμπιστοσύνης του Σώματος που κυριαρχούνταν από βουλευτές των Φιλελευθέρων. Ο Βασιλιάς, τότε, αποφάσισε να διορίσει, τον Στέφανο Σκουλούδη, πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του, ως Πρωθυπουργό, με σκοπό να διεξαγάγει εκ νέου εκλογές τον Δεκέμβριο του 1915.

Το κόμμα των Φιλελευθέρων αρνήθηκε να πάρει μέρος στις εκλογές (θεωρώντας τις πράξεις του Βασιλιά, αντισυνταγματικές) και προέτρεψε τον λαό σε αποχή. Πράγματι, το ποσοστό της συμμετοχής ήταν ιδιαίτερα χαμηλό, κάτι που εξηγείται και από την προτροπή του Βενιζέλου αλλά κυρίως από την γενική επιστράτευση την οποία είχε διατάξει στις 17 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση Βενιζέλου.

23.Οι εκλογές του 1920 Οι ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 1920 διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων. Την απόφαση της διεξαγωγής τους έλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ύστερα από συνεχή αιτήματα της αντιπολίτευσης και αφού είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία υπογραφής της συνθήκης των Σεβρών.

Αρχικά μετά τη διάλυση της Βουλής οι εκλογές αυτές προκηρύχθηκαν για τις 25 Οκτωβρίου του 1920. Δεκατρείς όμως ημέρες πριν τη διεξαγωγή τους πέθανε αιφνίδια από δάγκωμα πιθήκου ο Βασιλιάς Αλέξανδρος. Έτσι στη θέση του ορίστηκε Αντιβασιλέας ο Ναύαρχος Κουντουριώτης. Τελικά οι εκλογές διεξήχθησαν την 1 Νοεμβρίου 1920 και ουσιαστικά ανάμεσα σε δύο παρατάξεις για πρώτη φορά στην Ελληνική κοινοβουλευτική ιστορία, ακριβώς λόγω της πόλωσης που επικρατούσε την εποχή εκείνη. Το ένα ήταν το κυβερνών Κόμμα των Φιλελευθέρων και το άλλο η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις, η οποία ήταν η ένωση όλων των υπολοίπων κομμάτων με επικεφαλής τον Δημήτριο Γούναρη (Κόμμα Εθνικοφρόνων, Συντηρητικό Κόμμα, Μεταρρυθμιστικό Κόμμα, κ.ά. μικρότερα εκτός από το ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος), που κατέβηκε στις εκλογές αυτόνομο, αλλά δεν εξέλεξε βουλευτές. Άλλωστε το σύμβολό της (η ελιά) παρέπεμπε στην ειρήνη.

Από τις εκλογές αυτές νικητής αναδείχθηκε η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις ενώ ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που πριν λίγους μήνες η Βουλή τον είχε ανακηρύξει “άξιον της Ελλάδος ευεργέτην και σωτήρα της πατρίδος”, δεν εκλέχθηκε ούτε βουλευτής.

Κυβέρνηση σχημάτισε αρχικά ο Δημήτριος Ράλλης, η οποία και διενήργησε το Ελληνικό δημοψήφισμα του 1920 για την επαναφορά του Κωνσταντίνου, και στις 24 Ιανουαρίου 1921 ο Ν. Καλογερόπουλος, ενώ στο μικρασιατικό μέτωπο φαίνονταν τα πρώτα σύννεφα. Στις 26 Μαρτίου 1921 ανέλαβε ο Δ. Γούναρης και μετά στις 22 Μαΐου 1922 ο Π. Πρωτοπαπαδάκης. Τον Αύγουστο του 1922 επήλθε η Μικρασιατική Καταστροφή. Μετά ανέλαβαν κυβερνήσεις των Ν. Τριανταφυλάκου και Στ.Γονατά.

Μετά την αποτυχία του αυτή ο Βενιζέλος κατέφυγε αυτοεξόριστος στο Παρίσι. Όπως είχε δηλώσει θα εγκατέλειπε την πολιτική αν έχανε τις εκλογές. Το ίδιο έτος έχασε τις εκλογές και ο Κλεμανσό στη Γαλλία.

Για τη διενέργεια των εκλογών αυτών πολύ χαρακτηριστική και κατηγορηματική υπήρξε η άποψη που διατύπωσε ο μετριοπαθής πολιτικός Κ. Ζαβιτσιάνος που έγραψε:

“Η ενέργεια εκλογών το 1920 ουδαμόθεν εδικαιολογείτο. Μεγαλύτερον πολιτικόν σφάλμα ήτο αδύνατον να διαπραχθή”.

24.Οι εκλογές του 1923 Η Επαναστατική κυβέρνηση των Πλαστήρα – Γονατά θα προκηρύξει εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 για την ανάδειξη της Δ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης η οποία και θα αποφασίσει για το πολίτευμα της Ελλάδας. Οι εκλογές αυτές πραγματοποιήθηκαν με ψηφοδέλτιο και με σφαιρίδιο. Η Συντακτική Συνέλευση συνέρχεται στις 2 Ιανουαρίου 1924 και στις 4 Ιανουαρίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχηματίζει κυβέρνηση. Στις 6 Φεβρουαρίου ο Βενιζέλος παραιτείται και τη θέση του παίρνει ο Γεώργιος Καφαντάρης. Στις 24 Μαρτίου 1924 ανακηρύσσεται νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Οι εκλογές αυτές υπήρξαν μονόπλευρες επειδή ο κύριος σχηματισμός των αντιβενιζελικών η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις (Λαϊκό κόμμα και σύμμαχοι) επέλεξε την αποχή δεκαπέντε ημέρες πριν η διενέργειά τους.

25.Οι εκλογές του 1926 Οι βουλευτικές εκλογές της 7 Νοεμβρίου 1926 έγιναν για πρώτη φορά με αναλογικό εκλογικό σύστημα και έντυπο κομματικό ψηφοδέλτιο.Δεν συμμετείχε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ο οποίος βρισκόταν στο Παρίσι. Αυτοδυναμία δεν κέρδισε καμία παράταξη και έτσι προέκυψε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ζαΐμη, την Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη.

26.Οι εκλογές 1928

Οι βουλευτικές εκλογές στις 19 Αυγούστου 1928 έγιναν από την Κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου (είχε αναλάβει προ 1,5 μηνός μετά την πτώση της Κυβέρνησης Αλέξανδρου Ζαΐμη) και έγιναν με ψηφοδέλτιο.

Εκλογική μάχη

Η καθιέρωση του πλειοψηφικού ανάγκασε τα μικρά δημοκρατικά κόμματα να ζητήσουν εκλογική συνεργασία με τους Φιλελευθέρους και ο Βενίζέλος δέχθηκε μετά την ήττα της 1ης Νοεμβρίου. Στις 23 Ιουλίου 1928 ξεκίνησε η προεκλογική μάχη με την ομιλία του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτήν διατύπωνε τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της εξωτερικής του πολιτικής: συμφιλίωση με την Τουρκία, αναβάθμιση των σχέσεων της Ελλάδας με την Ιταλία. Κανένας υπαινιγμός δεν γινόταν για την Κύπρο, τα Δωδεκάννησα και Βόρρειο Ήπειρο. Στην εσωτερική πολιτική έμφαση δινόταν στην αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην αύξηση της γεωργικής παραγωγής.

27.Οι εκλόγές του 1932 Οι εκλογές στις 25 Σεπτεμβρίου 1932 έγιναν από την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι εκλογές έγιναν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Κανένα κόμμα δεν κέρδισε την αυτοδυναμία και το αποτέλεσμα ήταν τέτοιο, ώστε ήταν πολύ δύσκολη η συνεργασία κομμάτων, για το σχηματισμό κυβέρνησης.

Μετά από διαβουλεύσεις, κυβέρνηση σχηματίζει ο Παναγής Τσαλδάρης από τις 3 Νοεμβρίου 1932 μέχρι τις 16 Ιανουαρίου 1933 (Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1932), οπότε αναλαμβάνει ξανά την κυβέρνηση ο Ελευθέριος Βενιζέλος με την Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1933 για να οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές του Μαρτίου του 1933.

28.Οι εκλογές του 1933 Στο μεταξύ ήδη οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1932 είχαν δείξει ότι τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα είχαν αλλάξει. Έτσι στις εκλογές αυτές διαφάνηκε ότι ο Βενιζελισμός είχε πλέον παρακμάσει. Έναντι του Βενιζέλου αντιτασσόταν μια συμπαγής αντιβενιζελική παράταξη των Π. Τσαλδάρη, Ι. Μεταξά, οι Μερκουραίοι, οι Ράλληδες Πέτρος και Ιωάννης Ράλλης, κ.ά. Ακόμα και ο Γ. Κονδύλης και Α. Χατζηκυριάκος ήταν μαζί της.

Την παραμονή των εκλογών πλήθη υποστηρικτών στον Πειραιά αποθέωσαν τον Π. Τσαλδάρη. Την ίδια περίοδο οργίαζε η φημολογία ότι ο Βενιζέλος δεν θα παρέδιδε την εξουσία και ότι θα χυνόταν αίμα και θα γίνονταν νοθείες.

Ημέρα εκλογών

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η ημέρα των εκλογών 5 Μαρτίου βρήκε την Αθήνα στρατοκρατούμενη. Συγκεκριμένα το Α΄ Σώμα Στρατού είχε απαγορεύσει το άνοιγμα καταστημάτων. Κίνηση παντός οχήματος, μοτοσυκλέτας, τραμ, κάρου, κ.λπ. είχαν απαγορευτεί Τα πάντα είχαν νεκρωθεί. Ένοπλες ομάδες στρατιωτών κινούμενες με στρατιωτικά οχήματα περιπολούσαν τους κεντρικούς δρόμους και πλατείες. Στο τότε Υπουργείο των Ναυτικών (στη πλατεία Κλαυθμώνος) οπλισμένο άγημα κάλυπτε το χώρο, στο δε Υπουργείο των Στρατιωτικών, (στη συμβολή Ακαδημίας – Β. Σοφίας, εκεί που σήμερα είναι το μεγάλο κτίριο του ΥΠ.ΕΞ) τον χώρο κάλυπταν ολόκληροι λόχοι. Ο κόσμος εν τούτοις έφθανε στις κάλπες με φανατισμό, αν και σε κάποια τμήματα σημειώθηκαν συμπλοκές και πυροβολισμοί.

Τα αποτελέσματα άρχισαν αν γίνονται γνωστά από το βράδυ και ήταν ήττα για τον βενιζελισμό. Ο κόσμος που από το εσπέρας είχε κατακλύσει τις εφημερίδες, περί τις 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα όταν πείσθηκε ότι η λαϊκή ετυμηγορία είχε ανατρέψει το βενιζελικό συγκρότημα ξεκίνησε κατά ομάδες και έσμιξε σε μια τεράστια αυθόρμητη πορεία στους δρόμους της Αθήνας με συνθήματα: «Χριστός Ανέστη», «Κάτω οι κλέφτες», «Ανάσταση» κ.λπ.

Την εποχή εκείνη δεν είχε ξεκινήσει ακόμα η λειτουργία ραδιοφωνικών σταθμών. Τα αποτελέσματα των εκλογών διανέμονταν αργά αργά με επίσημα σημειώματα στις εφημερίδες απ΄ όπου και γίνονταν η δημοσιοποίησή τους. Τα δε τηλέφωνα της υπαίθρου ήταν μαγνητικά και η μετάδοση των αποτελεσμάτων ήταν ιδιαίτερα αργή.

Τελικά στις εκλογές αυτές ο Εθνικός Συνασπισμός των Βενιζέλου, Μυλωνά, Καφαντάρη, Παπαναστασίου πήρε 46,32 % και 110 έδρες ενώ η Ηνωμένη Αντιπολίτευση των Τσαλδάρη, Κονδύλη, Μεταξά πήρε 46,19% και 136 έδρες.

Επόμενη ημέρα

Την επομένη των εκλογών στις 6 Μαρτίου, εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα με πρωταγωνιστή τον Νικόλαο Πλαστήρα, που είχε σκοπό να εμποδίσει το Λαϊκό Κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση. Το κίνημα αυτό, το οποίο δε φαίνεται να προσπάθησε σοβαρά να το αποτρέψει ο Ελ. Βενιζέλος, απέτυχε και κατάφερε σοβαρότατο πλήγμα κατά της βενιζελικής παράταξης, της συνταγματικής νομιμότητας, του κοινοβουλευτικού θεσμού και της αβασίλευτης δημοκρατίας, για τη σωτηρία της οποίας επιχειρήθηκε. Μετά την αποτυχία του κινήματος, ο Πλαστήρας κατάφερε να διαφύγει στο εξωτερικό.

Η Νέα Κυβέρνηση

Στις 6 Μαρτίου διορίστηκε μεταβατική κυβέρνηση από τον Αλέξανδρο Οθωναίο και στις 10 Μαρτίου 1933 ορκίζεται Πρωθυπουργός ο Παναγής Τσαλδάρης, Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1933. Τρεις μήνες αργότερα, στις 6 Ιουνίου επιχειρήθηκε δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στη λεωφόρο Κηφισίας.

29.Οι εκλογές του 1935 Οι εκλογές για την Ε’ Εθνοσυνέλευση στην Ελλάδα έγιναν στις 9 Ιουνίου 1935. Δεν συμμετείχε το Κόμμα Φιλελευθέρων και τα συνεργαζόμενα κόμματα Αγροτικό Κόμμα, Προοδευτικό Κόμμα, Αγροτικό και Εργατικό Κόμμα και το Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών

30.Οι εκλογές 1936 Οι εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 -οι τελευταίες ελληνικές εκλογές του Mεσοπολέμου – διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Δεμερτζή με το σύστημα της απλής αναλογικής.

Η επάνοδος του Βασιλιά Γεωργίου Β΄, μετά το αμφιλεγόμενο για πολλούς, δημοψήφισμα της 10ης Οκτωβρίου 1935- επέβαλε την αλλαγή του Συντάγματος γι΄αυτό και ο Βασιλιάς διέλυσε την Βουλή και προκήρυξε τις εκλογές για την σύσταση Αναθεωρητικής Βουλής.

Στις εκλογές συμμετείχαν 1.278.085 ψηφοφόροι που αντιπροσώπευαν το 20,86% του νόμιμου πληθυσμού της χώρας (6.127.593).Οι κάλπες ανέδειξαν ισοδυναμία των δύο μεγάλων κομμάτων της εποχής, (Λαϊκό Κόμμα και Κόμμα Φιλελευθέρων), αποτέλεσμα που οδήγησε σε κυβερνητικό αδιέξοδο. Έτσι, ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής σχημάτισε και πάλι κυβέρνηση, η οποία όμως έμεινε στην εξουσία για έναν περίπου μήνα, μέχρι τις 13 Απριλίου 1936, οπότε ο αιφνιδιαστικός θάνατός του, την διέλυσε. Ο βασιλιάς Γεώργιος τότε διόρισε διόρισε Πρωθυπουργό τον Αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Δεμερτζή Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος οδήγησε την χώρα στην δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936.

 

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ “ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ…”

Δημοσιεύθηκε στις από τον/την .

                     ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ
1.Ο Ρενέ Μαγκρίτ και η αμφισβήτηση της κοινής γνώμης (σελ.20 “Εμείς και οι άλλοι”)ΚΕΙΜΕΝΟ 2
2.Η δύναμη της μάζας (Ευαγγ.Παπανούτσος)ΚΕΙΜΕΝΟ 1
3.Βισουάβα Σιμπόρσκα ,Σκεψεις που μ’ επισκέπτονται στους πολυσύσχναστους δρόμους.(ΣΕΛ.145,δίκτυα κειμένων)ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Έως ποιο βαθμό οι αντιλήψεις, οι κρίσεις, οι αποφάσεις μας στην καθημερινή ζωή είναι «δικές μας» και όχι αποτέλεσμα επιρροής της μικρής και της μεγάλης κοινωνίας απάνω μας;(Μικρήν εννοώ τον στενό οικογενειακό, φιλικό και επαγγελματικό κύκλο, και μεγάλη όλο τριγύρω) μας το ανθρώπινο περιβάλλον μέσα και έξω ακόμη από τον εθνικό και γεωγραφικό μας χώρο).Το ερώτημα θα σκανδαλίσει ίσως τον αμύητο στα προβλήματα της κοινωνικής ψυχολογίας αναγνώστη, έχει εντούτοις το λόγο του. Δεν είμαστε τόσο «ελεύθεροι» να σχηματίζομε τις εντυπώσεις, τις πεποιθήσεις, το πρόγραμμα των επιδιώξεών μας, όσο νομίζομε. Το κοινωνικό σώμα, η «ομάδα» μέσα στην οποία έχομε ενταχθεί (από τη γλώσσα που μιλούμε, από το Θεό που λατρεύομε, από την ανατροφή και την εκπαίδευση που έχομε πάρει, από το επάγγελμα που ασκούμε κτλ.) καθορίζει σε τέτοιαν έκταση και σε τόσο βάθος τον τρόπο και τα μέτρα με τα όποια αντιλαμβανόμαστε και σημασιολογούμε τα πράγματα και τα γεγονότα, ώστε κάθε άλλο παρά «δικές μας», με την αυστηρή έννοια της λέξης, είναι οι αλήθειες και οι άξιες μας. Φυσικά τούτο δεν το παραδέχεται ο εγωισμός μας.
— Βλέπω με τα δικά μου μάτια, λέμε, και κρίνω με το δικό μου το μυαλό.
— Με δική μου πρωτοβουλία αποδοκιμάζω αυτή την ιδεολογία και είμαι υπεύθυνος.
— Η αλήθεια που υποστηρίζω είναι ολοφάνερη- δεν μου την υπέβαλαν άλλοι.

Μια βαθύτερη όμως διερεύνηση (που μπορούμε και οι ίδιοι να κάνομε μέσα μας, εάν έχομε το θάρρος να ανατάμομε τον εαυτό μας) θα μας πείσει ότι σε αναρίθμητες περιπτώσεις η πνευματική μας ανεξαρτησία είναι ένας ωραίος μύθος. Η δράση, η κρίση, η πίστη «μας» είναι η δράση, η πίστη της κοινωνικής φάλαγγας με την οποία συμπορευόμαστε. Το φαινόμενο τούτο στη γλώσσα της επιστήμης λέγεται «κοινωνικός κομφορμισμός» και έχει γίνει αντικείμενο όχι μόνο θεωρητικών αλλά και πειραματικών ερευνών. Μιαν απ’ όλες θα αναφέρω για παράδειγμα.Το 1951 ο Αμερικανός ψυχολόγος J. Ε. Asch έκανε, ανάμεσα σε άλλα, και τούτο το έξυπνο πείραμα. Έδειξε σε έξι πρόσωπα μια γραμμή ορισμένου μήκους και τους εζήτησε να βρουν την αντίστοιχή της, στο μέγεθος, ανάμεσα σε τρεις άλλες που είχαν κι’ αυτές παρουσιαστεί στον πίνακα. Πρωτύτερα όμως είχε δώσει μυστικά την εντολή σε πέντε από τα έξι αυτά πρόσωπα να διαλέξουν όχι τη σωστή, αλλά μια ψεύτικη γραμμή. Το πρόσωπο που δεν μετείχε στη συνωμοσία, θα απαντούσε τελευταίο και είχε τοποθετηθεί έτσι ώστε να ακούσει και να ιδεί τα άλλα που θα μιλούσαν πρώτα.Το πείραμα έγινε πολλές φορές με πολλά και διάφορα πρόσωπα και είχε τούτο το παράδοξο αποτέλεσμα : με συχνότητα εκπληκτική, το αμύητο στη συνωμοσία πρόσωπο δεν εμπιστευόταν στη μαρτυρία των δικών του ματιών, αλλά συντασσόταν με την ομόφωνη απάντηση, την εσφαλμένη, των άλλων μελών της ομάδας.Και μια λεπτομέρεια ακόμη, πολύ χαρακτηριστική. Στα πειράματα του Asch τα πρόσωπα που έπεφταν στην παγίδα, όταν μάθαιναν το τέχνασμα, δεν παραδέχονταν οτι είχαν υποχωρήσει στην «πίεση» της ομάδας, αλλά υποστήριζαν ότι το λάθος ήταν δικό τους απροσεξία, βιασύνη, κακή εκτίμηση των περιστατικών κτλ.Ώστε όχι μόνο δεχόμαστε, χωρίς να καταλαβαίνομε, την επιρροή των άλλων (όταν ιδίως αυτοί αποτελούν συντεταγμένο σύνολο, ομάδα κοινωνικού τύπου), αλλά και στην περίπτωση που η αφανής αυτή αλλά έντονη επιρροή μας παρασύρει σε εσφαλμένες αντιλήψεις ή κακές εκτιμήσεις, την πλάνη συνηθίζομε να την προσγράφομε σε μια δική μας αστοχία ή ανεπάρκεια, όχι στους άλλους που μας παρέσυραν στον εκτροχιασμό. Από φιλοτιμία βέβαια, για να δείξομε ότι στεκόμαστε στα δικά μας πόδια, αλλά και για έναν άλλο ακόμη λόγο : για να αντισταθούμε (ηθικά τουλάχιστο) σε μια πανίσχυρη έλξη που ασκεί απάνω μας το κοινοτικό πλαίσιο. Η άρνηση της παραδοχής είναι εδώ (όπως και σε πολλές άλλες καταστάσεις της προσωπικής μας ζωής) ένα είδος διαμαρτυρίας — δεν θέλομε να αναγνωρίσομε τη δουλεία μας… «Κοινωνικού κομφορμισμού» περιπτώσεις μπορεί ο καθένας μας να αναφέρει πάμπολλες από την προσωπική του πείρα. Από την εκούσια αλλά και ακούσια υποταγή στο συρμό έως τις ομαδικές ιδεοληψίες (ακόμα και παραισθήσεις) που παρουσιάζονται σε ώρες πολεμικής αναταραχής και θρησκευτικής έξαρσης, η πανικού από θεομηνίες και επιδημίες. Το «πλήθος» τότε γίνεται μια συμπαγής μάζα που αισθάνεται, σκέπτεται και δρα με τον ίδιο τρόπο- οι ατομικές αποκλείσει εξαφανίζονται, διαλύονται μέσα στην κοινή, την απρόσωπη συμπεριφορά.Είναι απίστευτο το πόσο εύκολα, ακόμα και σε ομαλές περιστάσεις, διαδίδονται οι ομαδικές πλάνες, όπως λ.χ. ή πίστη στη θεραπευτική δύναμη ενός κοινού βοτάνου, ή η υπόθεση ότι αυτή ή εκείνη ή σύμπτωση αποτελεί κακόν οιωνό ,ή η βεβαιότητα ότι οι «μάγισσες» είναι όργανα του Σατανά και πρέπει να καίγονται κ.τ.λ. κ.τ.λ. Άλλωστε θα έχομε όλοι παρατηρήσει ότι αρκεί μια είδηση, έστω και εξωφρενική, να δημοσιευτεί σ’ ένα έντυπο μεγάλης κυκλοφορίας ή να μεταδοθεί από το ραδιόφωνο με έμφαση, για να γίνει πιστευτή.Υποτίθεται ότι για να φτάσει έως εκεί την εγγυάται ένας οπωσδήποτε σημαντικός αριθμός μαρτύρων και για τούτο, με όλο που δεν υπάρχουν θετικές αποδείξεις, ούτε καν σοβαρές ενδείξεις, για την αλήθεια της, δεν αποφασίζομε να την αμφισβητήσομε «αφού λέγεται, έτσι θα είναι» Προσέξετε στη φράση αυτό τον απρόσωπο «λέγεται»- είναι η φωνή της “ομάδας που ακούγεται και ενεργεί απάνω στον καθένα μας με δύναμη που δύσκολα μπορούμε να της αντισταθούμε. «Για να το λένε, θα είναι αλήθεια». Να το λένε ποιοι, όλοι και κανείς συγκεκριμένα. «Λέγεται» όμως και επαναλαμβάνεται, τούτο και μόνο φτάνει να ανατρέψει τη δυσπιστία μας. Έτσι σχηματίζεται και κρυσταλλώνεται τόσο σκληρά η «κοινή γνώμη», ώστε δύσκολα μπορεί το παγιδευμένο άτομο να σπάσει την κρούστα της και να λευτερωθεί.Οι ομαδικές πλάνες είναι προικισμένες με εκπληκτική δύναμη αντίστασης στις επιθέσεις της κριτικής σκέψης· και όταν ακόμη φαίνονται ότι υποχωρούν, κλονισμένες από τη βάσανο της εμπειρίας, ξαναγυρίζουν πιο επικίνδυνες με τη μορφή της «φημολογίας» που «Θάχει κάποια βάση αφού ακούγεται». Στο τέλος εκείνος που νικάει είναι το ανώνυμο πλήθος, όχι οι λίγες επώνυμες μονάδες που αποχωρούν από τη φάλαγγα.Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι που έχουν μελετήσει το φαινόμενο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κομφορμισμός αυτός, τάση ισχυρή και επίμονη, πηγή του έχει την κοινωνική φύση του ανθρώπου. Ζώο κατ’ εξοχήν κοινωνικό (ο Αριστοτέλης το ονομάζει στη γλώσσα του «πολιτικόν») ο άνθρωπος, όταν έρχεται αντιμέτωπος προς σημαντικές για τη συλλογική ζωή «δοξασίες της μάζας», αισθάνεται ζωηρότερο ενδιαφέρον για τη συντήρηση των λαϊκών εξηγήσεων που κρατούν συμπαγή την ομάδα, παρά για τις κριτικές αναλύσεις που μπορούν να τη διαιρέσουν και να τη διαλύσουν.Συμφέρει την κοινωνία να δίνεται απεριόριστη πίστωση στις παρατηρήσεις (τεκμήρια, ενδείξεις, μαρτυρίες) που επιβεβαιώνουν τις «τρέχουσες» ιδέες και αποκλείουν τις αντίθετές τους (Thomas Szasz). Η εξήγηση είναι χωρίς αμφιβολία πειστική. Άλλωστε επαληθεύεται στην καθημερινή ζωή από πλήθος ομόλογων φαινομένων που ανάγονται στον ίδιο κανόνα.Όσο και αν υπερβάλλουν εκείνοι που μέσα στο ψυχοφυσιολογικό μας σύστημα δίνουν την πρώτη θέση στο «ένστικτο της αγέλης» (instinct gregaire), θα ήταν παράλογο να αρνηθούμε ότι και το κορυφαίο ζώο της κλίμακας, τον άνθρωπο, μια ακαταγώνιστη ορμή το σπρώχνει να συνδέεται με τους όμοιους του και να επιζητεί την παρουσία τους όχι μόνο όταν έχει ανάγκη από τη σύμπραξή τους για να αντιμετωπίσει έναν κίνδυνο, αλλ’ ακόμα και στις ώρες της σχολής, τότε που διψάει για ψυχαγωγία «Χρειάζεται» τους άλλους, τον αριθμό, το πλήθος : στο πανηγύρι, στο θέαμα, στον περίπατο — και στο καφενείο ή στο εστιατόριο. Δεν «χαίρεται» τις ανέσεις της ζωής, και τις πιο στοιχειώδεις, παρά συντροφεμένος. Πρέπει να τις μοιραστεί, κατά κάποιο τρόπο, με άλλους, για να τις απολαύσει. Και για να τους κρατήσει κοντά του αυτούς τους άλλους, είναι έτοιμος να κάνει πολλές παραχωρήσεις στις κρίσεις και στο γούστο τους : να μπει στο δικό τους διανοητικό ορίζοντα, να συμμεριστεί τα συναισθήματά τους, να παραδεχτεί τις προτιμήσεις τους.Έχομε λοιπόν καταδικαστεί να είμαστε αιχμάλωτοι της συμβιωτικής ομάδας; Θα παρεξηγούσε τη θέση μας εκείνος που θα την ερμήνευε με αυτό τον τρόπο. Όχι υποχείριος· υποκείμενος στις ιδέες και στις τάσεις του κοινωνικού σώματος είναι ο άνθρωπος.Ποιος άνθρωπος όμως; (Η διευκρίνιση αυτή είναι απαραίτητη, για να προληφθούν πολλές παρανοήσεις). Εκείνος που οι ανθρωπολόγοι συνηθίζουν να τον ονομάζουν homo sapiens και που κατά την τρέχουσα φάση της ύπαρξης του έχει γράψει την ιστορία του πολιτισμού με τις «πνευματικές» (πως να τις πούμε αλλιώς) κατακτήσεις του.Ότι χαρακτηρίζει αυτό τον ανθρώπινο τύπο είναι ο δεινός αγώνας να δαμάσει τα ένστικτα του είτε με την απεγνωσμένη αντίσταση στην πίεσή τους, είτε με το πονηρό ξεγέλασμά τους. Φυσικά μια τέτοια νίκη δεν είναι καθόλου εύκολη, ούτε πάντοτε δυνατή· και σχεδόν κατά κανόνα πληρώνεται με αιματηρές θυσίες. Φαίνεται όμως ότι δεν αποκλείεται από το πρόγραμμα της Δημιουργίας, γιατί και αισθητά χαλαρότερες είναι των ένστικτων ο ζυγός στον ψυχοβιολογικά εξελιγμένο άνθρωπο, και με οπλισμό τελειότερο («διάνοια») έχει το θαυμάσιο τούτο ζώο εφοδιαστεί από τη Φύση.
Οπωσδήποτε «παλεύονται», καθώς λέμε, τα ένστικτα μας, και αυτό έχει πελώρια σημασία. Όπως τα άλλα, έτσι και το «ένστικτο της αγέλης» στην περίπτωσή μας. Το οργανωμένο πλήθος, η κοινωνική ομάδα μας στηρίζει, μας προστατεύει, αλλά και θολώνει την δράση, μηχανοποιεί τη συμπεριφορά, δένει τη σκέψη, αποδυναμώνει τη φαντασία μας με τα πολυκαιρισμένα σχήματα των απρόσωπων εννοιών και αξιών της.
Από τη δουλεία αυτή σώζεται μόνο ο επώνυμος άνθρωπος που θα ορθώσει την κεφαλή του πάνω από τον ορίζοντα της μάζας και θα τολμήσει ν’ αντικρίσει με τις δικές του διανοητικές δύναμης τα πράγματα, με τη δική του βούληση τις περιπλοκές της ζωής, με τη δική του ευαισθησία το θέαμα του κόσμου.
Για ένα τέτοιον άθλο όμως χρειάζονται δύο σπάνιες ικανότητες : ανδρεία και εντιμότητα, ηθική ανδρεία και πνευματική εντιμότητα, που δυστυχώς για το γένος μας είναι των λίγων, των πολύ λίγων ο κλήρος. Μόνο έτσι σπάζει ο άνθρωπος τα δεσμά της πλάνης και κατακτά την ελευθερία της αλήθειας. Ας θυμηθούμε εδώ τα βαθυστόχαστα λόγια του Nietzsche:
«Πόσην αλήθεια σηκώνει, πόσην αλήθεια αποτολμάει ένα πνεύμα; Αυτό έγινε για μένα, ολοένα και πιο πολύ, το αληθινό μέτρο των αξιών .Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία. Στη γνώση κάθε κατάκτηση, κάθε βήμα εμπρός προέρχεται από το θάρρος, από τη σκληρότητα απέναντι στον εαυτό μας, από την εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας».
Ε. Π.Παπανούτσος, «Το δίκαιο της πυγμής», εκδόσεις Δωδώνη, (1975)

ΘΕΜΑΤΑ
Α1.Να συντάξετε μια περίληψη των δύο πρώτων κειμένων και να την παρουσιάσετε σε ραδιοφωνική εκπομπή (Παπανούτσος και Μαγκρίτ).Μ.15
Β1.Σε ποιο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον κινείται ο πομπός του πρώτου κειμένου και σε ποιο ο δεύτερος;Κατά πόσο επηρεάζουν τον τρόπο γραφής και καταγραφής σκέψεων τα διαφορετικά περιβάλλοντα στα οποία δραστηριοποιούνται οι συντάκτες των κειμένων;Μ.15
Β2.Να εντοπίσετε τον τρόπο με τον οποίο γνωστοποιούνται οι απόψεις του Μαγκρίτ και του Παπανούτσου για τον κοινωνικό κομφορμισμό.Πώς τεκμηριώνονται οι θέσεις τους στα δύο κείμενα;Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιούν;Μ.10
Β3.Ποιος ο ρόλος των εικόνων στο δεύτερο κείμενο;Σε τι εξυπηρετούν τον δέκτη;Μ.5
Β4.Ποια η χρήση του διαλόγου στο πρώτο κείμενο και η παρεμβολή των απόψεων Μαγκρίτ στο δεύτερο;Θα μπορούσαμε να πούμε ότι “διαλέγεται” ο Μαγκρίτ στο δεύτερο κείμενο;Μ.10
Γ1.Να εντοπίσετε τα πρόσωπα που επαναλαμβάνονται στο ποίημα και να τα συνδέσετε με το θέμα της κοινωνικής ομοιομορφίας.Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την επανάληψη μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικής συμμόρφωσης;Μ.15
Δ1.Η κοινωνική συμμόρφωση δεν αφορά μόνο τον τρόπο σκέψης αλλά και την κοινωνική συμπεριφορά και τον τρόπο εμφάνισής μας.Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε ο καθένας από μας να συγκροτήσει την προσωπικότητά του ,ώστε να αποτελεί μοναδική ατομικότητα μέσα στη συλλογική ζωή μας;Ποιους προσωπικούς τρόπους θα προτείνατε στους συμμαθητές σας,αν τους μιλούσατε σε ανοιχτή συζήτηση στο αμφιθέατρο του σχολείου;Μ.30 (λέξεις 400)