Στην έκθεση, που διαρκεί έως τις 9 Μαρτίου 2014 και είναι αφιερωμένη στην παιδική ηλικία, παρουσιάζονται γνωστά και άγνωστα σχέδια του ζωγράφου με θέματα εμπνευσμένα από τα λαϊκά παιχνίδια, καθώς και παλαιά παιχνίδια, πολλά από τα οποία δε χρησιμοποιούνται πια. Στις δημιουργίες του Γκίκα το απλό λαϊκό παιχνίδι ως αντικείμενο, είναι παρόν με διάφορες μορφές σε παιδικές και ενήλικες δραστηριότητες. Αφετηρία της έκθεσης αποτελεί το έργο «Λαϊκά παιχνίδια» του 1935. Μέσα από τις κατηγορίες στις οποίες χωρίζεται η έκθεση, Παιχνίδια- Αντικείμενα, Μουσικό και θεατρικό παιχνίδι, και Ομαδικό και ατομικό παιχνίδι δρόμου, παρουσιάζονται μικρά παιχνίδια-αντικείμενα που βρίσκονται τοποθετημένα στις βιτρίνες των μαγαζιών ή σε κάποια γωνιά στο σπίτι του καλλιτέχνη, όπως πήλινα φτερωτά πουλάκια, ντενεκεδένιες κότες, φιδάκια, κουδουνίστρες. Άλλα μοτίβα που εικονίζονται, όπως η φλογέρα, η μάσκα και το κότσι παραπέμπουν αντίστοιχα στο μουσικό, το θεατρικό και το ομαδικό παιχνίδι δρόμου. Με το σχέδιο και το χρώμα ο Γκίκας δίνει πνοή στα παιχνίδια της οδού Αιόλου και τα μεταμορφώνει είτε σε πολύτιμα αντικείμενα, είτε σε απλά παραδοσιακά παιχνίδια που στα ανθρώπινα χέρια ξαναβρίσκουν την πρωταρχική τους ταπεινή ιδιότητα.

Πολλά από τα έργα του καλλιτέχνη παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Προέρχονται από την συλλογή της Πινακοθήκης Γκίκα και από ιδιωτικές συλλογές, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των παιχνιδιών ανήκει στη συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας του Μουσείου Μπενάκη

Περισσότερα

• Το κοινό που θα επισκεφτεί το μουσείο μπορεί να δει συνθέσεις του μεγάλου ζωγράφου, που διασώζουν την ομορφιά των χειροποίητων, φτηνών λαϊκών παιχνιδιών, αλλά και τα ομαδικά που παίζονταν στις γειτονιές, εκτίθενται στο μουσείο του, στην Κριεζώτου. Μαζί τους και αυθεντικά παιχνίδια εποχής από τη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη.

Τα «Λαϊκά παιχνίδια», εκείνα τα μικρά χειροποίητα ξύλινα ή μεταλλικά κομψοτεχνήματα μιας άλλης εποχής, φτιαγμένα από απλά υλικά και δουλεμένα με μαστοριά και μεράκι, γοήτευσαν τη ματιά του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Ο ζωγράφος τα αποτύπωσε σε πολλές συνθέσεις του, διασώζοντας τη μνήμη και την ομορφιά τους. Παιδί αστικής οικογένειας ο ίδιος, μεγάλωσε τριγυρισμένος από πλήθος παιχνιδιών και λάτρεψε τα ομαδικά, εκείνα που παίζονταν στους χωμάτινους δρόμους, όπως οι βόλοι, η τυφλόμυγα, η αμπάριζα. Ελαιογραφίες του σε χαρτόνι ή κόντρα πλακέ, έργα φτιαγμένα σε διαφορετικές περιόδους (από τη δεκαετία του ’30) που αποτυπώνουν τη χαρά του παιχνιδιού και την αγάπη του για λαϊκά θέματα και σκηνές της καθημερινής ζωής παρουσιάζονται στην έκθεση «Λαϊκά παιχνίδια στο σπίτι του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα» .

Οι «Χαρταετοί στην Ακρόπολη», οι «Χαρταετοί στην Υδρα» (1937) ή οι χαρές των λουόμενων στην «Ακρογιαλιά» (1936), μαζί με αυθεντικά χειροποίητα παιχνίδια εποχής από τη συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας του Μουσείου Μπενάκη, φιλοξενούνται στο ισόγειο της οδού Κριεζώτου 3, στο σπίτι του καλλιτέχνη.  Η διοργάνωση εγκαινιάζει την εκθεσιακή δραστηριότητα της Πινακοθήκης Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, περίπου ενάμιση χρόνο μετά την έναρξη της λειτουργίας της. Τα έργα προέρχονται από τη συλλογή της Πινακοθήκης Γκίκα, από ιδιωτικές συλλογές και ορισμένα παρουσιάζονται για πρώτη φορά.

Αφετηρία της έκθεσης είναι η σύνθεση του 1935 «Λαϊκά παιχνίδια». Ο ισορροπιστής, οι ξύλινες κιθάρες, ο άβακας, οι φιγούρες του Καραγκιόζη, οι χειροποίητες σφυρίχτρες γίνονται στοιχεία γενικά των συνθέσεών του, όπου κυριαρχεί το συναίσθημα της ευχάριστης ανάμνησης, της χαράς και της νοσταλγίας. Αλλα μοτίβα που εικονίζονται, όπως η φλογέρα, η μάσκα και το κότσι, παραπέμπουν αντίστοιχα στο μουσικό, το θεατρικό και το ομαδικό παιχνίδι δρόμου.

Τα «Λαϊκά παιχνίδια» του Γκίκα συνοδεύονται από τα πραγματικά παιχνίδια, τα οποία μάγευαν τα παιδιά τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 στους πάγκους της Αιόλου και στις μικρές βιτρίνες των ψιλικατζίδικων στις γειτονιές – πήλινα φτερωτά πουλάκια, ντενεκεδένιες κότες, φιδάκια, κουδουνίστρες. «Με το σχέδιο και το χρώμα ο Γκίκας δίνει πνοή στα παιχνίδια της οδού Αιόλου και τα μεταμορφώνει είτε σε πολύτιμα αντικείμενα είτε σε απλά παραδοσιακά παιχνίδια, που στα ανθρώπινα χέρια ξαναβρίσκουν την πρωταρχική τους ταπεινή ιδιότητα» σημειώνουν οι διοργανωτές.

Ανατρέχοντας στην παιδική του ηλικία ο ίδιος θυμόταν: «Είχα μαλακά παιχνίδια, σκυλάκια από καουτσούκ κόκκινο με ένα κουμπί σκληρό από κάτω, στην κοιλιά, που άμα τα ζουλούσες φώναζαν, μπάλες άσπρες και χρωματιστές, […] παιχνίδια τριχωτά, αλογάκια με τα καπίστρια τους και λαγουδάκια που πηδούσαν στα πισινά τους…». Ωστόσο, είχε μια προτίμηση στα «άχρηστα» αντικείμενα, «γιατί η μανία όλων των παιδιών είναι να μαζεύουν οτιδήποτε: κουρέλια, κουτιά, σιδερικά, βαζάκια […] Και μου φαίνεται πως προτιμούσα τέτοιου είδους πράγματα να μαζεύω, παρά τίποτα ωραίο και έτοιμο, γιατί με διασκέδαζαν εκείνα ακριβώς τα πράγματα που μπορούσα να τα διορθώσω σύμφωνα με τη φαντασία μου και να πλάσω καινούργια…».

Στα έργα του που εικονίζουν παιχνίδια-αντικείμενα απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά το ανθρώπινο στοιχείο. Βιτρίνες ψιλικατζίδικων σε κάθετη διάταξη, λούνα-παρκ και τοπία με χαρταετούς, παρουσιάζονται στην ενότητα της έκθεσης «Παιχνίδια Αντικείμενα». Στην κατηγορία «Μουσικό και θεατρικό παιχνίδι» απεικονίζονται μουσικά όργανα, όπως μία φλογέρα, ένα ντέφι ή ένα τύμπανο, αυτοσχέδια ηχητικά αντικείμενα από ξύλο, λαμαρίνα, χαρτόνι κ.ά. και φυσικά η αγαπημένη λαϊκή φιγούρα του Καραγκιόζη. Στην τρίτη κατηγορία, «Ομαδικό και ατομικό παιχνίδι δρόμου», παρουσιάζονται τα παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά στις γειτονιές όπως η μπάλα, τα κότσια, οι βόλοι κ.ά.

Β. Τζεβελέκου,Εφημερίδα των συντακτών

Γνωρίζοντας τον Χατζηκυριάκου – Γκίκα 

 

• «[Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας] τόσο με την βεβαιότητα της αλήθειας του γεωμετρισμού της φύσης, όσο και την ελεγειακή χρωματική γοητεία της αιγαιοπελαγίτικης τοπιογραφίας οδήγησε τη ζωγραφική του εκεί όπου το ωραίο συγχωνεύεται με το πνευματικό. Με ερείσματα που εδραιώνονται στο «αιώνιο» της καταγωγής και της δικής του μακρινής παράδοσης, συγχρονίστηκε με την εποχή του κάνοντας επίκαιρο το παλιό», σημειώνει ο διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κυριάκος Κουτσομάλλης

Από τους κυριότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30, αυτός ο «συγχρονισμένος αιώνιος» (όπως χαρακτηρίστηκε από τον προσωπικό του φίλο Οδυσσέα Ελύτη) λειτούργησε ως σύνδεσμος ανάμεσα στην ευρωπαϊκή πρωτοπορία και τον ελληνικό μοντερνισμό και έχει δικαιωματικά κερδίσει μια σημαντική θέση στην ιστορία της ελληνικής τέχνης.

Από τα έργα του αναδεικνύονται  αρετές του εικαστικού σύμπαντος του καλλιτέχνη, τις επιρροές του από την χρωματική ευαισθησία του φωβισμού, την ρυθμική μουσικότητα του ορφισμού και τον αναλυτικό κυβισμό του Picasso και του Braque, (o οποίος άλλωστε ενδιάθετα προϋπήρχε ως προπαιδευτική γεωμετρική οπτική αντίληψη με επιδράσεις από την κλασική του παιδεία) και αφετέρου να ανιχνεύσει τον ευρηματικό τρόπο με τον οποίο ο καλλιτέχνης πετυχαίνει να συνταιριάξει και να ενσωματώσει τις ευρωπαϊκές αυτές επιρροές με την βοήθεια του ελληνικού φωτός στην ιδιομορφία του ελληνικού τοπίου

 

 

Οπωροπωλείον ” Ο Απόλλων “…  λάδι σε μουσαμά 55 Χ 46  cm 1939  –  Χατζηκυριάκος – Γκίκας Νίκος ( 1906 – 1994 ) Εθνική Πινακοθήκη – Αθήνα

• Στο έργο του Χατζηκυριάκου – Γκίκα παρατηρούμε ένα εκπληκτικό συνδυασμό των διδαγμάτων του κυβισμού με την φύση, το φως, τα χρώματα και την αρχιτεκτονική  της Ελλάδας. Το έντονο ελληνικό φως, η κίνηση και ο ρυθμός είναι στοιχεία που έχουν δώσει διαφορετική πνοή στις κυβιστικές δημιουργίες του Γκίκα . Το όμορφο νησί της  Ύδρας των παιδικών του χρόνων, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της αισθητικής του, καθώς του επέτρεψε να συνδυάσει στοιχεία γεωμετρικού κυβισμού, αρχιτεκτονικής και φωτός. Ο ίδιος είχε δηλώσει ότι επηρεάστηκε βαθύτατα από το έργο του Ματίς, το ίδιο σημαντική ήταν η επίδραση που δέχθηκε από τους  Μπρακ και Πικάσο στο Παρίσι του ΄20.  Σίγουρα ο κορυφαίος Έλληνας ζωγράφος κατόρθωσε με ένα μοναδικό τρόπο να ενσωματώσει  τις κατακτήσεις της μοντέρνας ευρωπαϊκής τέχνης στην ελληνική παράδοση.

 http://mysteliospaths.blogspot.gr/

 

 

 

• Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας – στρατευμένος δημιουργός στην αναζήτηση της ελληνικής ταυτότητας

«Και μόνο το γεγονός ότι είχε τη δύναμη τόσο νέος ακόμη να ξεφορτωθεί το βάρος μιας κληρονομιάς τυραννικής και να προσαρμοστεί στις διαθέσεις της διεθνούς πρωτοπορίας, με αξιώσεις και επιτεύγματα που ένα πλήθος αλλοφύλων διεκδικούσε, ήταν κάτι περισσότερο από ευοίωνο (…)».

«Aκόμη και στις πιο φωτεινές, τις πιο καθάριες, τις πιο διαυγείς συνθέσεις του N. Xατζηκυριάκου – Γκίκα πλανιέται ένα μυστήριο. Eίναι ένα μυστήριο δροσερό, γνώριμο που το ξαναβρίσκουμε με ανακούφιση γιατί είναι δικό μας».
Oδυσσέας Eλύτης (Aγγλοελληνική επιθεώρηση, Iανουάριος 1947)

Με δάσκαλό του τον Κωνσταντίνο Παρθένη, ο Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας (Αθήνα 1906-1994) έχει στο ενεργητικό του πενήντα ατομικές εκθέσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1937 εκδίδει μαζί με τον Δ. Πικιώνη, τον Τ.Κ. Παπατσώνη και τον Π. Καραντινό το πρωτοποριακό περιοδικό «Το Τρίτο Μάτι».
Ονομάσθηκε πατριάρχης της ζωγραφικής, ωστόσο μας  έχει δώσει και αξιόλογα  δείγματα της χαρακτικής και της γλυπτικής τέχνης, καθώς και της σκηνογραφίας, ενώ σχεδιάζει επίσης σκηνικά και κοστούμια για παραστάσεις. Γράφει άρθρα και μελέτες για την Αρχιτεκτονική και την Τέχνη. Διετέλεσε και καθηγητής ζωγραφικής στο Πολυτεχνείο.

Ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας έκανε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Παρίσι σε ηλικία 21 ετών και ο Πάμπλο Πικάσο είπε γι’ αυτόν: «Αυτός ο ζωγράφος έχει μεγάλη ηθική συνείδηση».

«Αναμνήσεις από την Ύδρα 1948-1976», Εθνική Πινακοθήκη Βλέπουμε πώς αποδίδονται με ορθολογική ακρίβεια σχήματα του ελληνικού χώρου, με ένα ύφος  που πίσω του κρύβει λυρισμό.

Με επιδράσεις από τον Πικάσο και ιδίως τον Μπρακ ως τη δεκαετία του 1950, ίσως και αργότερα, διαμόρφωσε ένα ιδίωμα που συνδυάζει τη φωτεινότητα του χρώματος με το λεπτό αραβούργημα της γραμμής, εμπνεόμενος από την αρχιτεκτονική δομή νησιών, όπως η Ύδρα. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1930 στους πίνακές του πραγματοποιείται κάποια αλλαγή που δεν σχετίζεται με την εγκατάλειψη του ύφους του αλλά με την εισαγωγή τυπολογικών στοιχείων τα οποία παραπέμπουν στο ελληνικό τοπίο.
Ο  καλλιτέχνης αποκόπτεται από τα δυτικά καλλιτεχνικά ρεύματα προς όφελος της ελληνικότητας, μια διαδικασία που φυσικά επιτεύχθηκε μέσω της άριστης γνώσης της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Είναι η εποχή που η Γενιά του ’30 αναζητεί τα χαρακτηριστικά της ελληνικότητας, ύστερα από την αίσθηση  της εθνικής απομόνωσης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μια σαφέστερη περιχαράκωση σε σχέση με τα καθαυτό εθνικά χαρακτηριστικά ενός λαού. Η ελληνικότητα, με διαφοροποίηση από τους Δυτικοευρωπαίους εταίρους αλλά και από τους Οθωμανούς, αποκτά ουσιαστικά, ως αξία του πολιτισμού, τον χαρακτήρα ενός ιδεολογήματος που δεν στερείται βεβαίως αντιφάσεων, όπως κάθε ιδεολόγημα.

Και είναι αλήθεια, μόνο έτσι η ζωγραφική του Γκίκα γίνεται –ιδίως μεταπολεμικά– ευρέως αποδεκτή, παρά τον καινοτόμο χαρακτήρα της.

Μανάβικον «ο Απόλλων»

Εν τω μεταξύ, το μεταξικό καθεστώς θα εκμεταλλευθεί κατά κόρον οτιδήποτε για να υποστηρίξει την αυταρχική πολιτική του και φυσικά δεν θα μπορούσε να αρνηθεί τη στήριξη ενός αναγνωρισμένου καλλιτέχνη, αφού ο χαρακτήρας της ελληνικότητας συσχετιζόταν προφανώς και με το όφελος που το καθεστώς μπορούσε να αποκομίσει, δηλαδή η ελληνικότητα προσαρμόζεται και στις εκάστοτε «προπαγανδιστικές ανάγκες».

Ο Μεταξάς προτείνει από καθέδρας : «Τα πρότυπά σας … πρέπει να είναι τύποι και μορφές γνησίως ελληνικές. Πρέπει να πάτε όσο μπορείτε πιο κοντά στον λαό που μοχθεί, που χαροπαλεύει και να ακούσετε την κλίμακα των συναισθημάτων του…».
Μάλιστα ο Γκίκας αρθρογραφεί μέσα από τις σελίδες του «Νέου Κράτους», ημιεπίσημου περιοδικού του καθεστώτος του Μεταξά. «Η παρότρυνσις του κ. Πρωθυπουργού όπως δημιουργήσουμε ελληνική τέχνη, βρίσκει πολλούς από εμάς σύμφωνους», γράφει το 1938, σε ένα τεύχος που ο ίδιος έχει σχεδιάσει και το εξώφυλλο.

Το όλο του έργο μαρτυρεί έναν αριστοκρατικό εκλεκτισμό, άρτιες γνώσεις, και την αναζήτηση ενός εκφραστικού πλούτου με μεστά και εχέμυθα μέσα. Το χρώμα τραγουδάει με άνεση και οι πίνακές του έχουν μνημειακή μεγαλοπρέπεια.

Το πρώτο πρωινό του κόσμου

Κηφισιά (1973)

Εργαστήρι στο Παρίσι (1965)

Θέα των Αθηνών

Σύνθεση με ρυθμικά αντικείμενα (1935)

Γλέντι στην ακρογιαλιά

πηγή http://texnografia.blogspot.gr/2012/05/blog-post_14.html

Περισσότερα…

Αφιέρωμα στον Ν. Χατζηκυριάκο Γκίκα

Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας

Ο φωτοτροπικός κυβισμός του Χατζηκυριάκου-Γκίκα

Κτήριο Πινακοθήκης Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα

Σας προτείνουμε να επισκεφτείτε την έκθεση και να δανειστείτε την

•  Μουσειοσκευή 

Ελληνικά λαϊκά παιχνίδια

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οι μαθητές ανακαλύπτουν τα παιχνίδια των παιδικών χρόνων των προπαππούδων και των προγιαγιάδων τους. Μαθαίνουν για τα υλικά τους, τον τρόπο κατασκευής και τους συμβολισμούς. Παιχνίδια φτιαγμένα από απλά υλικά στο σπίτι ή αγορασμένα από τους πάγκους των πανηγυράδων συνθέτουν το περιεχόμενο της μουσειοσκευής. Απευθύνεται κυρίως σε μαθητές Δημοτικού.Μια ιδιαίτερη μουσειοσκευή με θέμα τα “Ελληνικά λαϊκά παιχνίδια” έχει δημιουργηθεί για τις ομάδες των παιδιών που ανήκουν στην προσχολική ηλικία

• ή να παρακολουθήσετε το εκπαιδευτικό Πρόγραμμα  Λαϊκά Παιχνίδια στο σπίτι του Γκίκα

Λαϊκά Παιχνίδια στο σπίτι του Γκίκα (Β’ περίοδος) ΚΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ Ν.Χ”ΚΥΡΙΑΚΟΥ – ΓΚΙΚΑ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Με την καινούρια χρονιά η Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα υποδέχεται τα μικρά παιδιά στην έκθεση “Λαϊκά παιχνίδια στο σπίτι του Γκίκα”. Σχέδια, πίνακες και γλυπτά με την υπογραφή του μεγάλου καλλιτέχνη μας ταξιδεύουν στην τρυφερή παιδική ηλικία μιας άλλης εποχής. Τα έργα της έκθεσης πλαισιώνουν αυθεντικά παλιά παιχνίδια από το Τμήμα Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας, ενώ ένα παζλ δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να δημιουργήσουν μια δική τους σύνθεση παιχνιδιών, σε φόντο του Γκίκα. Τέλος, στο εργαστήρι του ζωγράφου τα γεωμετρικά σχήματα επάνω στο κόκκινο χαλί, όμοια με αυτά που κέντρισαν κάποτε τη φαντασία του μικρού Νικολή, μεταμορφώνονται σε ένα πρωτότυπο… εικαστικό παιχνίδι.

Ετικέτες: Μουσεία

Δημοσιεύτηκε στις 8th Φεβρουάριος 2014 στις 13:45 και βρίσκεται κάτω από Eκπαιδευτικοί, Δράσεις, Πολιτισμός, Σας προτείνουμε..... Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια για το άρθρο χρησιμοποιώντας RSS 2.0 feed. Μπορείς να πας στο τέλος και να αφήσεις σχόλιο. Το Pinging προσωρινά δεν επιτρέπεται.