Γράφει η συγγραφέας και εικονογράφος Μαρίνα Γιώτη
Όλοι αισθανόμαστε μερικές φορές ανήσυχοι. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση προσαρμογής που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της ζωής και, σε πολλές περιπτώσεις, το άγχος θεωρείται δημιουργικό, γιατί κινητοποιεί τόσο εμάς τους ενήλικες, όσο και τα παιδιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνήθως είναι προσωρινό. Όμως, ορισμένες φορές η υπερβολική εκδήλωση άγχους προκαλεί δυσλειτουργικά συναισθήματα και αντίστοιχα προβληματικές συμπεριφορές.
Στα παιδιά μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορες μορφές, όπως ο φόβος αποχωρισμού, ο φόβος του σκοταδιού, ο φόβος των αγνώστων, η ανησυχία για την επιτυχία στο σχολείο ή σε κοινωνικές καταστάσεις κτλ.
Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ως γονείς ότι το παιδικό άγχος είναι κάτι φυσιολογικό και ότι μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν μηχανισμούς, ώστε να μάθουν να το διαχειρίζονται προτού –τυχόν– εξελιχθεί σε διαταραχή.
Το παιδικό άγχος μπορεί να αποδειχτεί συντριπτικό τόσο για το παιδί όσο και για τον γονέα, αλλά είναι αντιμετωπίσιμο. Εάν το άγχος του παιδιού σας είναι διάχυτο και επηρεάζει αρνητικά την ικανότητά του να κοιμάται, να πηγαίνει στο σχολείο ή να ανταποκρίνεται λειτουργικά και σε άλλους τομείς της ζωής του, ζητήστε μια αξιολόγηση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Είναι κολλητικό;
Όπως αποδεικνύεται, οι γονείς και τα παιδιά μπορούν να επηρεάσουν ο ένας την αγχώδη συμπεριφορά του άλλου μόνο και μόνο επειδή ζουν μαζί.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο American Journal of Psychiatry έδειξε ότι οι αγχώδεις συμπεριφορές «μαθαίνονται» και ότι η αγχώδης συμπεριφορά ενός γονέα μπορεί να αυξήσει την αγχώδη συμπεριφορά του παιδιού. Τα καλά νέα από αυτή την έρευνα είναι ότι οι γονείς μπορούν να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη μείωση του άγχους του παιδιού τους, αλλάζοντας τη δική τους συμπεριφορά και διαμορφώνοντας αποτελεσματικές δεξιότητες διαχείρισης του άγχους.
Τρεις πιθανές αγχώδεις συμπεριφορές στην οικογένειά σας
Αγχώδης συζήτηση: Αν νομίζετε ότι τα παιδιά δεν ακούν, κάνετε μεγάααλο λάθος! Τα παιδιά είναι αριστοτεχνικοί ακροατές σε όλες τις λάθος στιγμές. Ενώ μπορεί να επαναλαμβάνετε μια συγκεκριμένη οδηγία χίλιες φορές χωρίς αποτέλεσμα, η στιγμή που τα παιδιά σας συντονίζονται είναι ακριβώς η στιγμή που νομίζετε ότι δεν ακούν. Ακόμα χειρότερα, έχουν την τάση να συμπληρώνουν τα κενά μόνα τους όταν ακούν αποσπάσματα δυνητικά τρομακτικών πληροφοριών.
Συμπεριφορές αποφυγής: Α πα πα! Αν εσείς φοβάστε συγκεκριμένα πράγματα, μπορεί χωρίς να το θέλετε να τα συζητάτε και να συμπεριφέρεστε με τρόπο τέτοιο που τα παιδιά να αντιλαμβάνονται τον φόβο σας. Για παράδειγμα, εάν εσείς φοβάστε τα σκυλιά, μπορεί να αλλάζετε δρόμο κάθε φορά που συναντάτε κάποιο. Αυτή είναι μια συνηθισμένη αντίδραση. Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι τα παιδιά υιοθετούν τις συμπεριφορές αποφυγής των γονιών τους. Σε αυτή την περίπτωση, το μήνυμα που λαμβάνουν είναι ότι όλα τα σκυλιά είναι τρομακτικά και απρόβλεπτα και πρέπει να αποφεύγονται.
Συμπεριφορές θωράκισης: Πρόσεχε… τις συχνές προειδοποιήσεις όταν παίζουν. Το μήνυμα εδώ είναι αρκετά σαφές: «Το παιχνίδι είναι επικίνδυνο και θα πάθεις κακό». Τα παιδιά πρέπει να εμπλέκονται σε υγιή ανάληψη κινδύνων, ώστε να δουν τι είναι ικανά να κάνουν και να μάθουν πώς να παίρνουν υγιείς αποφάσεις. Όταν οι γονείς θωρακίζουν τα παιδιά από πιθανές απειλές, που μπορεί να μην υπάρχουν στην πραγματικότητα, τα παιδιά ανησυχούν μήπως γίνουν ριψοκίνδυνα.
Μερικά από τα παιχνίδια διαχείρισης…
Βαλιτσάκι χαλάρωσης «Μίλαμου»: Γεμίστε ένα κουτί με χαλαρωτικές δραστηριότητες που επιλέγει το παιδί σας και δημιουργήστε ένα κέντρο χαλάρωσης κάπου στο σπίτι σας. Μπορεί να είναι μια γωνιά ή μια σκηνή με μαξιλάρια. Μπορείτε να συμπεριλάβετε μουσική, σύνεργα ζωγραφικής, παιχνίδια, πηλό, βιβλία και λούτρινα ζωάκια.
Πηγαίνετε καθημερινά μαζί μια βόλτα: Μια βόλτα μπορεί να βοηθήσει στην απελευθέρωση της πρόσθετης ενέργειας και στη μείωση της έντασης του άγχους. Οι νέες εμπειρίες και το περιβάλλον μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή των παιδιών από τους φόβους και τις ανησυχίες τους.
Κουτί της ΑΝ-ΗΣΥΧΙΑΣ: Ζητήστε από το παιδί σας να διακοσμήσει ένα παλιό κουτί χαρτομάντιλων με τα αγαπημένα του πράγματα ή να το καλύψει με αυτοκόλλητα. Βοηθήστε το να γράψει τις ανησυχίες της ημέρας και να τις τοποθετήσει στο κουτί μία προς μία, αφού τις μοιραστεί μαζί σας. Πάρτε το κουτί στο δωμάτιό σας για το βράδυ και προσφερθείτε να το κρατήσετε για εκείνα.
Μίλαμου: Είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να μιλούν ή να αντι-μιλούν σε έναν χαρακτήρα που μπορούν να οπτικοποιήσουν. Η δημιουργία ενός χαρακτήρα που αντιπροσωπεύει το άγχος ή έναν χαρακτήρα που αντιπροσωπεύει τον φίλο μπορεί να βοηθήσει τα μικρά παιδιά να χειριστούν αυτά τα συναισθήματα. Το Μίλαμου στο βιβλίο συμβολίζει τον φίλο, τον θεραπευτή, στον οποίο τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν και να εξωτερικεύσουν όλα όσα τα αγχώνουν, ενώ η πέτρα που γίνεται κοτρόνα όσο την κρατούν συμβολίζει τα άγχη που κουβαλούν.
