ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ κ. ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΔΕΛΗ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ 2ΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
1. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ, μαθήτρια της Γ΄ Γυμνασίου
2. ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΟΜΒΑΣ, μαθητής της Γ΄ Γυμνασίου
3. ΜΑΡΙΑ ΔΕΛΗ, μαθήτρια της Α΄ Γυμνασίου, εγγονή της κ. Δελή
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΕΛΒΕΣ (ΠΕ02)
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΜΑΡΙΑ Π. ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ (ΠΕ02)
ΗΜΕΡΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 19/04/2024
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Στις 9 Οκτωβρίου του 2023 η κ. Θεοδοσία Αριστοτέλους Δελή δώρισε στη βιβλιοθήκη του
2 ου Γυμνασίου Μυτιλήνης το Ημερολόγιο ενός στρατιώτη (Αύγουστος 1922), ανάτυπο από
τα Αιολικά Χρονικά, τόμος Γ΄. Την ευχαριστούμε γι΄ αυτήν την ευγενική της χειρονομία.
Στις 19 Απριλίου του 2024, είχαμε την τιμή η κ. Θεοδοσία να μας φιλοξενήσει στο σπίτι
της ανταποκρινόμενη στην πρότασή μας, για να μας μιλήσει για τον πατέρα της και
ημερολογιογράφο των θλιβερών γεγονότων του Αυγούστου του 1922 στο Μικρασιατικό
μέτωπο. Την ευχαριστούμε από καρδιάς για την φιλοξενία της αυτή.
Σήμερα κάνοντας τον απολογισμό της όλης δράσης μας από την ημέρα της προσφοράς
της, του μοιράσματος της ανάγνωσής του στους μαθητές, της γραφής και επιλογής των
ερωτήσεων έως την υλοποίηση της ημιδομημένης συνέντευξης στον χώρο της, νοιώθουμε
ευγνωμοσύνη στο πρόσωπό της που μας εμπιστεύθηκε το ημερολόγιο του πατέρα της, το
οποίο της είχε εμπιστευθεί ο πατέρας της, Αριστοτέλης Αριστοτέλους, όταν ήταν
στρατιώτης τις κρίσιμες εκείνες ημέρες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Να είναι
σίγουρη πως δεν θα προδώσουμε την εμπιστοσύνη της αυτή. Θα την φυλάξουμε ως
αντίδωρο του δώρου της στη μνήμη, στον νου και στην καρδιά μας.
Την δημοσιεύουμε, αφού πήραμε την άδειά της, μια και η συγκίνηση από την ιστορική
μαρτυρία του πατέρα της βαραίνει όχι μόνο την ίδια, αλλά και εμάς ως αναγνώστες
αυτής. Προστιθέμενη αξία αυτής η διάχυσή της στη σχολική μας κοινότητα, που έδωσε
πνοή στις λέξεις, εικόνες στον λόγο, ζωή στο παρελθόν μέσα από το παρόν.
Την αφιερώνουμε με την σειρά μας στην ιερή μνήμη του!
Α΄ΜΕΡΟΣ
Η ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
1 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Διαβάσαμε στο Ημερολόγιο ενός στρατιώτη ότι oπατέρας σας ήταν στρατιώτης
στο μικρασιατικό μέτωπο από το 1917-1922 και ότι επέστρεψε ζωντανός. Τι θυμόσαστε γι’
αυτόν; Τι άνθρωπος ήταν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Ο πατέρας μου αγαπούσε πολύ τους γονείς και τις τρεις αδελφές του. Τους
σεβόταν. Διάβαζε λογοτεχνία και όλη τη σειρά του περιοδικού Ηλίου (Εβδομαδιαίας
Εγκυκλοπαιδικής Επιθεώρησης). Δεν ήταν σπάταλος καθόλου. Ήταν οικονόμος. Όταν όλη η
οικογένειά του ήλθαν από τη Μικρασία, δεν είχαν πού να μείνουν. Τους ΄βάλαν μέσα σε
ένα δωμάτιο στην Αγιάσο. Ζήτησαν ένα κουμάρι με λίγο νερό. Τους έδειξαν ένα ντουλάπι
με κουμάρια με νερό. «Πώς να ανοίξουμε το ντουλάπι αφού δεν είναι δικό μας;»,
αναρωτήθηκαν. Αυτή ήταν η παιδεία που είχαν. Σέβονταν τον χώρο και τους ανθρώπους
που τους φιλοξενούσαν.
Θυμάμαι πως ο πατέρας μου είχε ένα κασελάκι και πουλούσε πράγματα. Όταν γύρισε από
το μέτωπο έπιασε δουλειά στο τελωνείο ως υπάλληλος. Στη συνέχεια ανέλαβε την
αντιπροσωπεία της καπνοβιομηχανίας του Κεράνη. Ο Κεράνης ήταν από ένα μικρό χωριό
κοντά στην Άμφισσα. Ήταν νονός μου και του έδωσε την αντιπροσωπεία τα Σιγαρέττα
Έθνος- Άρωμα. Ο νονός μου είπε στον πατέρα μου ότι «η κόρη σου μου έφερε γούρι».
2 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Το Ημερολόγιο του πατέρα σας έχει αναμφισβήτητα μεγάλη συναισθηματική
αξία για εσάς και την οικογένειά σας. Είναι μία παρακαταθήκη ενός ανθρώπου που βίωσε
την αθλιότητα του πολέμου. Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι πρέπει να το διαβάσουν οι
μαθητές του σχολείου μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σας δώρισα ένα ανάτυπο του Ημερολογίου του πατέρα μου, γιατί θα ήθελα οι
μαθητές να προβληματισθούν, να ευαισθητοποιηθούν, να ασχοληθούν με θέματα
πνευματικά που τους ανεβάζουν. Τα παιδιά σήμερα δεν μπορούν να συζητήσουν.
Συγχαρητήρια στο σχολείο σας, που σας βοήθησε σ΄ αυτό. Τιμά ακόμη και τον Αριστείδη
Δελή, τον πατέρα του άνδρα μου, τον Φιλόλογο και Διευθυντή του σχολείου σας στα μέσα
του 20 ου αι. όταν ήταν Γυμνάσιο Θηλέων.
3 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε ένα σημείο του ημερολογίου ο πατέρας σας, Αριστοτέλης Αριστοτέλους,
γράφει «Να βαδίζει κανείς με το φεγγάρι είναι θαυμάσια, αλλά όχι υπό τους όρους τους
οποίους βαδίζομεν ημείς…». Από τα λόγια του αυτά καταλαβαίνουμε ότι θα πρέπει να ήταν
ένας ρομαντικός άνθρωπος. Εσείς, ως κόρη του, ποια άλλα χαρίσματα εκτιμούσατε στον
πατέρα σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο πατέρας μου ήταν ρομαντικός. Πολλές φορές ξυπνούσαμε νωρίς και μας
έπαιρνε εμένα και την ξαδέλφη μου, την Ελισάβετ, και πηγαίναμε στον προφήτη Ηλία και
στις 5:00 το πρωί ανεβαίναμε μέσα από μονοπάτια και μετά κατεβαίναμε από την άλλη
μεριά. Δεν μας έπαιρνε έτοιμα παιχνίδια, αλλά παιχνίδια χαρτοκοπτικής που μπορούσες, να
κάνεις μικρές βαρκούλες, να βρεις τα κομμάτια τα ζωγραφισμένα και να φτιάξεις ένα πλοίο
ή μία σιδηροδρομική γραμμή.
4 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Ήρωας είναι εκείνος που κατέχει ικανότητες μεγαλύτερες από έναν μέσο
άνθρωπο, οι οποίες τον βοηθούν να εκτελέσει ασυνήθιστες και παράτολμες πράξεις. Ο
πατέρας σας τι είδους ικανότητες πιστεύετε ότι είχε αναπτύξει στο μέτωπο του πολέμου
(σωματικές, ψυχικές, διανοητικές); Ήταν ένας ήρωας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Καταρχήν δεν φοβόταν. Ήταν τολμηρός, όταν ξεκινούσε κάτι, το τελείωνε, δεν
το άφηνε μισό. Δεν ήταν σαν τα παιδιά τα καλομαθημένα που τα θέλουν όλα δικά τους.
Όταν μπορούσε, ήθελε με τα δικά του χέρια να κάνει κάτι. Ήταν πάρα πολύ καθαρός. Τα
χρόνια εκείνα πωλούσαν οι μικροπωλητές μήλα γυαλισμένα στερεωμένα σε ένα μικρό
καλάμι. Τα αγόραζαν τα γειτονόπουλα, αλλά εμάς δεν μας άφηνε να τα αγγίξουμε. «Μακριά
από αυτά. Ούτε πλυμένα είναι!», μας έλεγε χαρακτηριστικά. Ούτε πιάναμε να φάμε χαλβά,
ενώ είχαμε πιάσει από πριν χρήματα.
5 η ΕΡΩΤΗΣΗ: Μία από τις σελίδες του ημερολογίου του δίνεται, όπως εσείς γράφετε στο
εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου, «μία ανάγλυφη εικόνα της δραματικής εκείνης
οπισθοχώρησης τον Αύγουστο του 1922». Διαβάζουμε μέσα από το ημερολόγιο του πατέρα
σας για τους τσέτες, τις καμήλες ως μέσα μεταφοράς, την πείνα, τους ψύλλους, την έρημο.
Αλήθεια, πώς άντεξε ο πατέρας σας τις κακουχίες του πολέμου και γύρισε ζωντανός;
Πιστεύετε ότι ήταν θέμα τύχης, θάρρους ή βοήθειας του Θεού;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πιστεύω ότι ήταν βοήθεια του Θεού και θάρρος μαζί. Ο παππούς Αριστοτέλης
δεν φοβόταν τα δύσκολα. Πείσμωνε μέχρι να επιτύχει αυτό που ήθελε. Είχε δυνατό
χαρακτήρα και θάρρος. Δεν τα παρατούσε και δεν έλεγε ποτέ «δεν μπορώ».
Β΄ΜΕΡΟΣ
ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΚΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ:
Στρατούλα Θεοδωράκη: Πιστεύω ότι η συνέντευξη κύλησε πολύ ωραία. Μου προκλήθηκε
αμείωτο το ενδιαφέρον γι’ αυτή την εποχή. Οι εποχές μέσα από τις σελίδες του
Ημερολογίου αναβίωσαν με τόση γλαφυρότητα που μπορώ να καταλάβω πώς ζούσαν τότε.
Ήταν μία καταπληκτική εμπειρία. Οι απαντήσεις της κ Δελή δείχνουν ότι έχει μία βαθύτερη
γνώση πάνω στα γεγονότα και μπορεί να προσφέρει μία μοναδική οπτική αντίληψη του
παρελθόντος μέσα από τα βιώματά της. Αισθάνθηκα θαυμασμό και ευγνωμοσύνη για την
παραχώρηση της συνέντευξης αυτής, καθώς είχα την ευκαιρία να τη συναντήσω και να την
ευχαριστήσω για το πολύτιμο δώρο της στη Βιβλιοθήκη του σχολείου μας. Το Ημερολόγιο
ενός Στρατιώτη, του πατέρα της στο Μικρασιατικό Μέτωπο του 1922, έχει ανεκτίμητη αξία
για μας τους νεοέλληνες. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ ικανοποιητικό και πιστεύω ότι όλοι μας
λάβαμε απαντήσεις, που σου δίνουν τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Επιπλέον με
βοήθησε να καταλάβω καλύτερα ένα κομμάτι της ιστορίας μας. Είναι μία ανάμνηση που θα
θυμάμαι για όλη του τη ζωή.
Βασίλης Βόμβας: Είχα την ευκαιρία να έλθω σε επαφή από κοντά και να γνωρίσω την κυρία
Θεοδοσία Δελή, κόρη του στρατιώτη του Ημερολογίου του πατέρα της από το
Μικρασιατικό Μέτωπο. Νοιώθω ηθική ικανοποίηση και ευγνωμοσύνη γι’ αυτήν την
εμπειρία που θα παραμείνει ακέραια στη μνήμη μου για πάντα.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι ο πόλεμος μας συγκινεί όλους. Γιατί το να θυσιάζεται κανείς για
την πατρίδα, για όποια χώρα είναι αυτή, είναι κάτι πολύ σημαντικό κι αξιοσημείωτο και
πρέπει να το εκτιμάμε όλοι εμείς οι απόγονοι που ζούμε σε ειρήνη. Όσο και να μας
συγκινεί, όμως, δεν μπορούμε να μπούμε στη θέση των άλλων και να αντιληφθούμε τις
καταστάσεις που βίωναν οι άνθρωποι. Θα κλείσω με την ευχή να μην χρειασθεί εμείς οι
νεώτεροι να τον ζήσουμε.
Μαρία Δελή (μαθήτρια της Α΄ Γυμνασίου και εγγονή της κ. Δελή): Επισκεφθήκαμε τη
γιαγιά μου με δύο συμμαθητές μου και τον καθηγητή μας, κ. Τζελβέ, για να την ρωτήσουμε
για τον προπάππου μου που ήταν στον πόλεμο στην Σμύρνη. Της κάναμε ερωτήσεις γύρω
από τον πατέρα της και οι απαντήσεις που μας έδινε ήταν με τόσο ζωντανό τρόπο που ήταν
σαν να ξαναζούσε η ίδια το παρελθόν και μαζί της το ζούσαμε κι εμείς.
Χαίρομαι που έχω έναν τόσο άξιο προπάππου που μπόρεσε να επιζήσει σε τόσο αντίξοες
συνθήκες χωρίς να του αλλοιώσει τον χαρακτήρα και να βγει ζωντανός και πιο δυνατός από
τον πόλεμο.
Ήταν μία εμπειρία που θα την θυμάμαι για πάντα!
