ΝΑΥΠΛΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ
Ο Ναύπλιος ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης, της κόρης του Δαναού. Παλικάρι είχε πάρει μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Πρέπει να έζησε πάρα πολλά χρόνια, αν είναι αλήθεια ότι ακόμα και μετά τον Τρωικό Πόλεμο συνέχιζε τη δράση του.
Μια μέρα ο Ναύπλιος συνάντησε τον Κατρέα, το γιο του Μίνωα. Ο Κατρέας τού εμπιστεύτηκε τις δυο του κόρες, την Αερόπη και την Κλυμένη, να τις πάει σε άλλον τόπο, γιατί φοβόταν κάποιο χρησμό που έλεγε ότι ένα από τα παιδιά που θα κάνουν οι κόρες του θα τον σκοτώσει. Ο Ναύπλιος πήρε την Κλυμένη γυναίκα του και πάντρεψε την Αερόπη με τον Πλεισθένη- σύμφωνα μάλιστα με μια παράδοση η Αερόπη γέννησε τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο απ” αυτό το γάμο και όχι από τον Ατρέα.
Άλλοι όμως είπαν αλλιώς αυτή την ιστορία. Έλεγαν δηλαδή ότι αυτός που φοβόταν το χρησμό ήταν ο Αλεός, ο βασιλιάς της Τεγέας, και ότι αυτός ήταν που παρέδωσε στον Ναύπλιο την κόρη του, την Αύγη, μετά την ένωση της με τον Ηρακλή ή αφού είχε κιόλας γεννήσει κρυφά το γιο της τον Τήλεφο- και έλεγαν ότι ο Ναύπλιος την έδωσε σε ανθρώπους του βασιλιά της Μυσίας, του Τεύθραντα, που την πήρε γυναίκα του.
Ο Ναύπλιος, από το ζευγάρωμα του με την Κλυμένη (ή τη Φιλύρα ή την Ησιόνη) απόκτησε γιους τον Παλαμήδη, τον Οίακα και τον Ναυσιμέδοντα. Ο Παλαμήδης έγινε τόσο σπουδαίο παλικάρι, που στον Τρωικό Πόλεμο ο Αίας και ο Αχιλλέας τον τιμούσαν σαν ίσο τους• και τόσο σοφός, που με τις προβλέψεις και τις επινοήσεις του θεωρήθηκε ευεργέτης όχι μόνο των συμπολεμιστών του αλλά και όλων των ανθρώπων του καιρού του. ‘Ελεγαν πως ο Παλαμήδης βρήκε τα γράμματα ή, τουλάχιστον πως συμπλήρωσε το σύστημα της γραφής, πως επινόησε την αρίθμηση, τα μέτρα, τα σταθμά και το νόμισμα- πως ήξερε όλα τα σημάδια του ουρανού και τη σημασία τους σε κάθε περίπτωση- πως επινόησε την πολεμική τακτική αλλά και τους πεσσούς, για να απασχολούνται οι πολεμιστές τις ώρες της αργίας, οξύνοντας το μυαλό τους.
Όταν ο Οδυσσέας στην Ιθάκη, για να μην τον πάρουν στον πόλεμο, έκανε τον τρελό και είχε ζέψει στο άροτρο άλογο με βόδι, ο Παλαμήδης έριξε μπρος του τον νεογέννητο Τηλέμαχο και τον ανάγκασε να σταματήσει’ έτσι ο παμπόνηρος Οδυσσέας, όταν ξεσκεπάστηκε το τέχνασμα του, θέλοντας και μη, ακολούθησε τους συμπολεμιστές του. Όταν στην Τροία οι Έλληνες είδαν έκλειψη του ηλίου και δείλιασαν, πιστεύοντας πως είναι σημάδι για μελλούμενο κακό, ο Παλαμήδης μπήκε στη μέση και τους είπε πως το μελλούμενο κακό είναι όχι για τους ‘Ελληνες αλλά για τους Τρώες. Και όταν στο στρατόπεδο φάνηκαν λύκοι, ο Παλαμήδης εξήγησε το φαινόμενο σαν προμήνυμα λοιμού και έπεισε τους ‘Ελληνες να μπουν στα καράβια, να κάνουν κάθε μέρα κωπηλασία και άλλες ασκήσεις, μένοντας πάντα κοντά στη θάλασσα, και να μην τρώνε κρέας αλλά μόνο ορισμένα χόρτα και βότανα. ‘Ετσι τους γλίτωσε από τη μόλυνση!
Ο ΦΘΟΝΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
Για τη σοφία του τον Παλαμήδη τον θαύμασαν αλλά και τον φθόνησαν. Πρώτος απ’ όλους ο Οδυσσέας, που ένιωθε ότι η εξυπνάδα του δεν του έφτανε για να κάνει σαν τον Παλαμήδη έργα ωφέλιμα σε όλους. Ο Οδυσσέας λοιπόν σκέφτηκε να βγάλει από τη μέση τον μεγάλο αντίπαλο του. Και πρώτα έβαλε λόγια στον Αγαμέμνονα, πως ο Παλαμήδης είχε σχέδιο να του πάρει την αρχηγία και να τη δώσει στον Αχιλλέα. Ύστερα πήρε κάποιον αιχμάλωτο από τη Φρυγία και τον έβαλε να γράψει γράμμα δήθεν από τον Πρίαμο στον Παλαμήδη, που έλεγε ότι ο βασιλιάς της Τροίας του στέλνει χρυσάφι και ζητά τη βοήθεια του για να νικήσει τους ‘ Ελληνες. Ο Οδυσσέας πήρε μια ποσότητα χρυσάφι και μαζί με το πλαστό γράμμα τα έβαλε κρυφά στη σκηνή του Παλαμήδη.Ύστερα κάλεσε τους αρχηγούς εκεί και, επιδεικνύοντας την υποτιθέμενη ανακάλυψη του, κατηγόρησε επίσημα τον Παλαμήδη για εσχάτη προδοσία. Οι Έλληνες πίστεψαν σε ό,τι είδαν και άκουσαν, πέρασαν από δίκη τον Παλαμήδη, του επέβαλαν την ποινή του θανάτου και τον σκότωσαν με δημόσιο λιθοβολισμό. Και θα έμενε άταφος ο ήρωας, αν δεν βρισκόταν ο μεγάλος Αίας ο Τελαμώνιος, να αγνοήσει την απαγόρευση και να τον ενταφιάσει, ειδοποιώντας πως αν κανένας πάει να τον εμποδίσει, όποιος και να είναι αυτός, θα νιώσει στο λαιμό του το σπαθί του Αίαντα.
Στην πατρίδα ο γερο – Ναύπλιος, σαν έμαθε τη συμφορά, αρμάτωσε καράβι, κίνησε και πήγε στην Τροία και ζήτησε από τους αρχηγούς να του δώσουν εξηγήσεις και να αποκαταστήσουν την τιμή του γιου του. Αυτοί όμως δεν του έδωσαν σημασία και τότε ο πληγωμένος πατέρας επινόησε τη φοβερή εκδίκηση του. Γύρισε στην Ελλάδα και μίλησε παντού με τα χειρότερα λόγια για τους ήρωες, για τη συμπεριφορά τους στους ξένους τόπους και για τα ξεφαντώματα τους με τις γυναίκες που άρπαζαν όπου τις έβρισκαν. Και μ’ αυτό έσπρωξε τις νόμιμες γυναίκες στη μοιχεία. Τότε η Κλυταιμήστρα πρόδωσε τον Αγαμέμνονα με τον Αίγισθο, η Αιγιαλεία τον Διομήδη με τον Κομήτη και η Μήδα τον Ιδομενέα με τον Λεύκο, τότε και στην Ιθάκη συνάχτηκαν οι μνηστήρες γύρω από την Πηνελόπη και έτρωγαν το βίος του Οδυσσέα. Kα σαν έπεσε η Τροία και οι κατακτητές γύριζαν στα σπίτια τους, ο Ναύπλιος πήγε στην Εύβοια, στάθηκε στον Καφηρέα και εκεί με παραπλανητικές φωτιές τη νύχτα έκανε τα περαστικά καράβια των Ελλήνων να τσακιστούν πάνω στα βράχια και έτσι να χαθούν πολλοί. Λένε πως και ο ίδιος ο Ναύπλιος αργότερα βρήκε παρόμοιο θάνατο σε κάποιο ταξίδι του»!..
Ο Παλαμήδης μπροστά στον Αγαμέμνονα. (Πίνακας του Ρέμπραντ, 1626)
ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΗΔΗ!..
Ανοίγοντας τον 5ο τόμο της Ελληνικής Μυθολογίας, της Εκδοτικής Αθηνών, βρίσκουμε και ένα άλλο κείμενο για τον Παλαμήδη, με πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία! Διαβάζουμε:
«Ο Παλαμήδης, ο γιος του Ναυπλίου – του επώνυμου βαοιλέα της Ναυπλίας – και της Ησιόνης, είχε πάρει μέρος στην εκστρατεία, αν και οι πηγές παραλείπουν να τον εντάξουν στον Κατάλογο των μνηστήρων της Ελένης. Ο ήρωας αυτός, που ξεχώριζε για τη σοφία του, ήταν της μοίρας του να βρει ντροπιασμένο θάνατο στην Τροία, από το χέρι μάλιστα των ίδιων των Αχαιών. Και ήταν ο Οδυσσέας που τον είχε σπρώξει στο χαμό, γιατί του κρατούσε κακία από τον καιρό που εκείνος, φτασμένος στην Ιθάκη μαζί με τον Μενέλαο και τον Νέστορα, είχε αποκαλύψει του Οδυσσέα το πονηρό σχέδιο, να προσποιηθεί τον τρελό για να μην ακολουθήσει τους άλλους στον πόλεμο.
Ο Παλαμήδης είχε φανεί πολλές φορές χρήσιμος στους Ελληνες. Οταν στην Αυλίδα, όπου ήταν ακόμα μαζεμένοι, ο στρατός πεινούσε και στασίαζε, γιατί το ψωμί δεν τους μοιραζόταν ούτε ταχτικά ούτε δίκαια, ο ήρωας τους έμαθε, έξω από το αλφάβητο, τα ζύγια• τους κανόνισε και τις ώρες του συσσιτίου, και έτσι η μοιρασιά, όσο λιγοστή και να ήταν η τροφή, γινόταν από εκεί και εμπρός με τάξη και σε ίσες μερίδες. Και όταν όμως στην Τροία αργότερα τους έλειψαν οι τροφές, ήταν πάλι ο Παλαμήδης που θυμήθηκε να φέρει τις Οινοτρόπους από τη Δήλο, ώστε να σταματήσει ο λιμός. Είχε ακόμη επινοήσει τα ζάρια (τους κύβους), για να περνάει ο στρατός την ώρα του όσες μέρες σκόλαζε από τον πόλεμο και καθόταν στις σκηνές του.
