The Breakfast Club  (1985)

Σενάριο: John Hughes, Σκηνοθεσία: John Hughes

Πέντε άσχετοι μαθητές μεταξύ τους, τρία αγόρια και δύο κορίτσια, θα αναγκαστούν να περάσουν τιμωρημένοι το Σάββατο τους στο σχολείο, ένα αμερικάνικο λύκειο των 80s,  9 ώρες όμηροι του άδειου κτιρίου και κεκλεισμένων των θυρών, υπό την επίβλεψη του αυστηρού τους  καθηγητή. Κανείς από τους πέντε δεν γνωρίζει για ποιον λόγο έχουν τιμωρηθεί οι υπόλοιποι, γεγονός που εξάπτει την περιέργεια του ενός για τον άλλον. Το χειρότερο είναι πως στο τέλος της ημέρας θα πρέπει ο καθένας ξεχωριστά να παραδώσει μια έκθεση με θέμα Who do you think you are?( Ποιος νομίζεις ότι είσαι;)

Πέντε διαφορετικές προσωπικότητες, πέντε διαφορετικές κοσμοθεωρίες, θα αναγκαστούν να επιβιώσουν από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση. H  γλυκιά πριγκίπισσα του σχολείου με το sushi για κολατσιό. Ο  αθλητής του σχολείου με την επιθετική συμπεριφορά και τον επικριτικό πατέρα. Η  εσωστρεφής και εκκεντρική μαθήτρια που δεν εμπιστεύεται κανέναν ( χρειάζεται να περάσει μισή ώρα για να μιλήσει ο ρόλος της) .Ο  περιθωριακός αλήτης του σχολείου και ο  καλός μαθητής, το  nerd, που βρίσκεται εκεί επειδή έφερε στο σχολείο ένα όπλο για φωτοβολίδες ( ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί πως ήθελε να αυτοκτονήσει…).

Αυτά τα παιδιά είναι προφανές ότι  δεν έχουν τίποτα κοινό, παρά μόνο την επιθετική επιθυμία να μην έχουν τίποτα κοινό!  Με έναν συγκεκριμένο τρόπο για τους εφήβους, οι οποίοι μερικές φορές έχουν μια επιπόλαια αδιαφορία για οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα τους, αυτά τα παιδιά δεν είναι καν περίεργα για τους άλλους! Τουλάχιστον όχι στην αρχή! Γιατί στο τέλος αυτοί οι πέντε νέοι θα ανακαλύψουν πως οι ανησυχίες τους, οι φόβοι τους για το μέλλον είναι απλά ίδιοι!                                                                                                                                                                                       Η ταινία σε πείθει αρχικά ότι αυτά τα στερεότυπα μαθητών υπάρχουν στην πραγματικότητα και μετά τα γκρεμίζει, αποδεικνύοντας ότι ακόμα και τόσο διαφορετικοί άνθρωποι-μαθητές μπορούν να έρθουν κοντά, αν ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις.                                                                                                                                              

Το σχολείο, αυτό το καταναγκαστικό δεύτερο σπίτι τους, στο οποίο περνούν ένα μεγάλο μέρος της έφηβης ζωής τους χωρίς να το επιθυμούν, μετατρέπεται σε χώρο ιερής εξομολόγησης.

Το The Breakfast Club παραμένει μέχρι σήμερα  μια ταινία υπόδειγμα ψυχολογικής ανάλυσης της εφηβείας! Μίλησε για τους teenagers κάνοντας την διαφορά από τις μέχρι τότε teen movies και αλλάζοντας για πάντα το κινηματογραφικό τοπίο στο συγκεκριμένο είδος.

Στην δεκαετία του ’60 το να είσαι νέος-κινηματογραφικά- σήμαινε πως τρέχεις και χορεύεις στις παραλίες. Στην δεκαετία του ’70 θα σφαγιαζόσουν από κάποιον δολοφόνο στα αμέτρητα θρίλερ .

Στα 80’ς ο John Hughes έδειξε πως ακριβώς σκέφτονται και αισθάνονται οι νέοι . Κυρίως απέφυγε να κουνήσει το δάχτυλο στους ήρωες του-και στο κοινό- και απλά τους έδειξε πως το πιο σημαντικό είναι να αποδεχθούν τον ίδιο τους τον εαυτό. Μία ταινία character development για πέντε διαφορετικούς νέους, για μια γενιά ολόκληρη. The Breakfast Club.

Έξτρα κίνητρο για εμάς , γονείς και καθηγητές που ζήσαμε , περισσότερο ή λιγότερο τα 80΄ς είναι το εκπληκτικό τραγούδι των Simple minds  “Don’t you forget about me”

Love’s strange, so real in the dark
Think of the tender things that we were working on
Slow change may pull us apart
When the light gets into your heart, baby

Don’t you forget about me
Don’t, don’t, don’t, don’t
Don’t you forget about me

ΕΥΔΟΚΙΑ ΣΚΙΑΔΑ

Η νέα κινηματογραφική προβολή μας θα γίνει εκτάκτως σήμερα, Παρασκευή 13/2022  στις 6:30.

Το κοινό μας θα επιλέξει μέσα από ένα σύνολο ταινιών που θα τους προταθεί. Σας περιμένουμε!

κα Ευδοκία Σκιαδά

Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Σχολείου σε  συνεργασία με την εκπαιδευτικό Σκιαδά Ευδοκία σας προσκαλεί στην ταινία «Το κύμα».

Κυριακή 8/5/2022, ώρα 7:00  μμ στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου  Χαλκουτσίου.

΄΄Ανάμεσα στους τοίχους΄΄,  γαλλική ταινία (2008) .

Υπόθεση της ταινίας

Σε ένα  δημόσιο προβληματικό  συνοικιακό  γυμνάσιο μιας σκληρής, υποβαθμισμένης , εργατικής συνοικίας στο Παρίσι του 2008 οι καθηγητές  προετοιμάζονται για την καινούργια σχολική χρονιά.  Οπλισμένοι με τις καλύτερες προθέσεις, αν και χαμηλόμισθοι, οι καθηγητές δεν πτοούνται από τις δύσκολες συνθήκες εργασίας και θα προσπαθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις να κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Ανάμεσά τους ο   Φρανσουά . Είναι φιλόλογος και διδάσκει τη γαλλική γλώσσα. Αυτό, ίσως,  που διαχωρίζει τον Φρανσουά από τους υπόλοιπους καθηγητές είναι  η ακραία ειλικρίνειά του, πράγμα πρωτόγνωρο για  τους μαθητές. Τους λέει πάντα την αλήθεια αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να διατηρήσει στην τάξη μια ατμόσφαιρα σεβασμού και αξιοπρέπειας . Τον παρακολουθούμε στη διάρκεια μιας σχολικής χρονιάς καθώς ρίχνεται με ενθουσιασμό στη δουλειά του,  προσπαθεί να φιλοτιμήσει τους μαθητές του –  αμίλητα, βαριεστημένα αγόρια, θρασείς τραμπούκους, γλωσσούδες πιτσιρίκες που προβάλλουν αντίδραση στην επιβεβλημένη μάθηση – και χτίζει σιγά σιγά γέφυρες με τους πιο  “δύσκολους” από αυτούς. Αλλά  μια τους βρίσκει, δυο τους χάνει, κλασικά πράγματα…

Ήδη , από την αρχή, τα προβλήματα είναι εμφανή καθώς υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις σχετικά με τις μεθόδους διδασκαλίας, αντιπαραθέσεις και προβληματικές συμπεριφορές από την πλευρά των μαθητών Παρά την επιμονή του Φρανσουά,μέσα σε ένα  ηλεκτρισμένο σχολικό περιβάλλον,  η καθημερινότητα αναδεικνύει σε πρωταγωνιστική θέση τις πολιτισμικές διαφορές, το ρατσισμό, τις προκαταλήψεις και τις αναπότρεπτες συγκρούσεις. Έρχεται μια στιγμή που οι αρχές που έχει επιβάλει στη τάξη του δοκιμάζονται, όταν ένας μαθητής αμφισβητεί τις μεθόδους του. Η κατάσταση οξύνεται όταν ο μαθητής παραπέμπεται στο γραφείο του διευθυντή μετά από μια σύγκρουση με έναν συμμαθητή του. Ο Φρανσουά τον υποστηρίζει, ωστόσο αποφασίζεται να αποπεμφθεί από το σχολείο και κινδυνεύει με απέλαση στην χώρα καταγωγής του, το Μάλι…

Για πληρέστερη ΄΄ανάγνωση΄΄ της ταινίας θα σας δώσω μερικές χρήσιμες πληροφορίες.

Η ταινία αυτή του Γάλλου σκηνοθέτη Λοράν Καντέ ( Laurent Cantet) στηρίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα  του Φρανσουά Mπεγκοντό  (  François Bégaudeau)   ΄΄Entre les murs΄΄. Ο Μπεγκοντό  που υπήρξε  εκπαιδευτικός σε δημόσιο σχολείο έγραψε το αφήγημά του βασισμένος στη δική του εμπειρία.

Το εντυπωσιακό είναι ότι είναι  ο ίδιος ο συγγραφέας  πρωταγωνιστεί  στην ταινία, δηλαδή έχει το ρόλο στον ρόλο του καθηγητή!  Μα, και οι υπόλοιποι ηθοποιοί της ταινίας είναι πραγματικοί καθηγητές και πραγματικοί 14χρονοι μαθητές !!!  Και, μάλιστα, τόσο τα παιδιά όσο και οι δάσκαλοι, παίζουν ρόλους κόντρα στην ιδιοσυγκρασία τους.

Οι «αυστηροί» δάσκαλοι δεν είναι, κατ’ ανάγκη, αυστηροί, και οι «κακοί» μαθητές, δεν είναι, κατ’ ανάγκη, κακά παιδιά! Παρ’ όλα αυτά, η ερμηνεία όλων είναι περισσότερο από επαγγελματική!

Οι διάλογοί τους προέκυψαν  κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Μετά από εργαστήρια, αυτοσχεδιασμούς και πρόβες έπλασαν τη φρέσκια, ανεπιτήδευτη γλώσσα  της ταινίας.

Επομένως, η  ταινία είναι ένα ημι-ντοκιμαντέρ , μια ταινία …πείραμα! Ένα πείραμα που, ωστόσο,  βραβεύτηκε στις Κάννες με τον «Χρυσό Φοίνικα» (2008).                                               Το ομόφωνο σκεπτικό της κριτικής επιτροπής των Καννών, ανάμεσα στα άλλα, αναφέρει: «Ανάμεσα στους λόγους που συμφωνήσαμε ομόφωνα στην επιλογή μας, υπήρξε η υψηλή τέχνη της συγκεκριμένης ταινίας».

Κριτική της ταινίας

Από όπου και αν κοιτάξεις την ταινία, θα σε συγκινήσει!

Γιατί δείχνει απόλυτα ειλικρινής. Χωρίς εύκολους συναισθηματισμούς.

Ο συγγραφέας δεν μεταφέρει στο βιβλίο του τίποτα περισσότερο από την πραγματική, προσωπική του εμπειρία από τις εκπαιδευτικές αίθουσες και δεν  εξιδανικεύει  με κανέναν τρόπο την πολυπολιτισμική συνύπαρξη των εφήβων στα λαϊκά παρισινά προάστια.

Ο καθηγητής που ενσαρκώνει γκρεμίζει τα στερεότυπα των αγίων δασκάλων που έχουμε συνηθίσει στο σινεμά. Κανένας ηρωισμός, κανένας θρίαμβος, κανένα δίδαγμα!

Ανάμεσα στους τοίχους του σχολείου  δεν υπάρχουν κλισέ για «την πάλη και τον θρίαμβο» ενός εκπαιδευτικού απέναντι στους απείθαρχους έφηβους μαθητές του.

Τα παιδιά στην ταινία έχουν μεγαλώσει στο 20ο γεωγραφικό διαμέρισμα του Παρισιού, καταφύγιο των προσφύγων από τα τέλη του 19ου αιώνα, και η κοινωνική παιδεία του δρόμου τούς έχει χαρτογραφήσει προδιαγεγραμμένη πορεία: εργοστάσιο, κουζίνα, ταμείο ανεργίας ή ακόμα και φυλακή. Είναι τουλάχιστον αστείο να περιμένει ο  Γάλλος να τους μάθει τον υπερσυντέλικο ως λύση των προβλημάτων τους!.

Στην ταινία δεν υπάρχει τίποτε το καθησυχαστικό. Όσο προχωρά τόσο μεγαλώνει το άγχος μας. Οι μαθητές και οι δάσκαλοι μοιάζουμε να είμαστε  καταδικασμένοι να κάνουμε κύκλους γύρω από τον εαυτό μας. Κανένας θεατής δε μπορεί να βγει αδιάφορος από την ταινία. Το φιλμ  πληγώνει!  Θα έλεγα πως πρέπει να τη δούμε  όλοι: μαθητές, γονείς και προπαντός, βέβαια, δάσκαλοι. Σε όλους έχει κάτι να πει. Όλοι θα αναλογιστούμε τις ευθύνες μας.  Ειδικά εμείς που ΄΄φοράμε ΄΄τη μόρφωση και τις καλές μας προθέσεις ως πανάκεια απέναντι στις ταξικές  συγκρούσεις, τον ρατσισμό ή την επικοινωνία με την νέα γενιά, θα πρέπει να είμαστε πάντα  έτοιμοι για την ψυχρολουσία!

Εξάλλου, το σχολείο που απασχολεί την ταινία είναι ένα πολυπολιτισμικό σχολείο. Ένα φαινόμενο πολύ παλιό για αποικιοκρατικές χώρες, όπως η Γαλλία , κάπως πιο καινούριο για κάποιες άλλες όπως η δική μας. Όμως ,και στις δύο περιπτώσεις, το πρόβλημα παίρνει και πρόκειται, ίσως, να  πάρει ακόμη πιο  άγριες διαστάσεις. Γιατί τίποτα δε δείχνει ότι θα σταματήσει αυτό το ποτάμι των μετακινήσεων των πληθυσμών. Αυτό το ανθρώπινο ποτάμι,  φορτωμένο την πείνα του, τις άγνοιές του, τους φόβους και τις προκαταλήψεις του, μαζί με τα άλλα εκατομμύρια προβλήματα που γεννάει και μεταφέρει, γεννάει και προσθέτει προβλήματα στο ήδη προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα ( της χώρας μας  σίγουρα…)  όλων των  χωρών υποδοχής.

Σκιαδά Ευδοκία

Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Σχολείου σε  συνεργασία με την εκπαιδευτικό Σκιαδά Ευδοκία σας προσκαλεί στην ταινία “Το κύμα”.

Κυριακή 17/4/2022

΄΄Το κύμα΄΄

Σε ένα σύγχρονο Γερμανικό Λύκειο,  στα πλαίσια της εκπαιδευτικής εβδομάδας περί πολιτικών συστημάτων, που είναι, μεταξύ άλλων, μια ακόμη αναγκαστική ρουτίνα του σχολείου,  οι μαθητές έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο μαθήματα, που αναλύουν δύο αντίθετα πολιτικά συστήματα:  την αυτοκρατία  ( απολυταρχία, φασισμό ) και την αναρχία.

Ο διευθυντής του σχολείου , αυστηρός  καθηγητής της ΄΄παλιάς σχολής΄΄, κοστουμάτος,  απαρχαιωμένος και   ξύλινος «παίρνει» την διδασκαλία της αναρχίας γιατί ΄΄ποντάρει΄΄ στην έλξη που ασκεί το θέμα στους μαθητές ,  αφήνοντας , έτσι, το μάλλον απωθητικό μάθημα της απολυταρχίας  σε έναν νεώτερο καθηγητή του Λυκείου, τον Ράινερ,  αντισυμβατικό, με αναρχικό παρελθόν και πρωτοποριακές ιδέες για την εκπαίδευση.

Οι μαθητές , όμως, δεν έχουν κανένα πραγματικό ενδιαφέρον για κανένα από τα δύο συστήματα, οπότε θα επιλέξουν με βάση τη συμπάθειά τους στον Ράινερ και θα εγγραφούν τελικά στο δικό του μάθημα.

Ο  Ράινερ, όμως, βρίσκεται μπροστά στην απάθεια ,την αδιαφορία και την ανία των έφηβων μαθητών του,  που , μόλις αντιλαμβάνονται  πως πρόκειται για τα ολιγαρχικά καθεστώτα αντιδρούν. Η πολιτική δεν εντάσσεται στα ενδιαφέροντά τους  γιατί πιστεύουν πως η γερμανική  κοινωνία μπορεί να επιλύσει όλα τα  προβλήματα και να  προστατεύσει τη δημοκρατία τους. Μάλιστα,   ισχυρίζονται πως έχουν βαρεθεί να ακούν  «κριτικές» για τον Χίτλερ και το ναζισμό που τους θεωρούν  οριστικά πεθαμένους.

Με αφορμή  λοιπόν, το σχόλιο ενός μαθητή του πως «δεν μπορεί σήμερα να ξαναϋπάρξει φασισμός ΄΄ και ,προκειμένου  να κάνει το μάθημά του πιο ενδιαφέρον , αποφασίζει να εφαρμόσει  ριζοσπαστικές μεθόδους στη διδασκαλία του μετατρέποντας το μάθημά του σε ένα ιδιότυπο πείραμα.

Στόχος  του είναι απλά να αφυπνίσει του μαθητές του, να δώσει κίνητρο στα απαίδευτα μυαλά τους να παράξουν σκέψη και  να τους αποδείξει πως ο φασισμός κρύβεται ακόμη και μέσα στο σχολικό μικρόκοσμό τους.

Πάντα στα πλαίσια του μαθήματος ιδρύει μια “φασιστική” εσωσχολική οργάνωση που ακούει στο όνομα “Κύμα”. Σοφίζεται ένα παιχνίδι ρόλων όπου ο  ίδιος αναλαμβάνει τον ρόλο του ηγέτη και οι μαθητές του το ρόλο των ακολούθων του.

Οι τελευταίοι φαίνεται να ανταποκρίνονται με πρωτοφανή ενθουσιασμό στις ανάγκες των «ρόλων» τους.

Πειθαρχούν με χαρά σε μια σειρά κανόνων συμπεριφοράς που τους επιβάλει ο ΄΄αρχηγός τους΄΄, αποδίδουν σεβασμό προς το πρόσωπό του,  τον αποκαλούν «Φίρερ», ντύνονται ομοιόμορφα φορώντας  ένα είδος ενιαίας στολής, επινοούν έναν κοινό χαιρετισμό, φιλοτεχνούν ένα διακριτικό έμβλημα και αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλο ως μέλη μιας εκλεκτής ομάδας, εντός της οποίας όλοι είναι ίσοι με όλους και δρουν με κοινούς σκοπούς, ως ενιαίο δηλ. σύνολο . Αυτοί που δεν πειθαρχούν στους κανόνες εξορίζονται ενώ οι υπόλοιποι αποκτούν την εύνοια του καθηγητή , αποκτούν  προνόμια , γοητεύονται και κολακεύονται από την εξουσία που τους δίνεται.

Τα μέλη της ομάδας πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα.  Με κινητήριο δύναμη τον παρορμητισμό και την ανήλικη “ανοησία” τους  οι μαθητές γρήγορα θα  ξεφύγουν από τα πλαίσια δράσης που έχει ορίσει  ο καθηγητής και θα αρχίσουν εξαπλώνουν τη δράση τους και στον εξωτερικό κόσμο.

Ακόμη κι ο καθηγητής, δέσμιος, κι αυτός, της  χαμηλής αυτοεκτίμησής του, απολαμβάνει τις παθιασμένες εκφράσεις λατρείας και αναγνώρισης των μαθητών του.

Και κάπου εκεί τα πράγματα παρεκτρέπονται ανεξέλεγκτα . Το πείραμα θα ξεφύγει από τον έλεγχο του Ράινερ με τραγικές συνέπειες. Θα εξαπλωθεί με μανία και θα τους πνίξει όλους.

Ποιοι είναι, όμως, οι μαθητές που συμμετέχουν στο πείραμα? Πρόκειται για ρεμάλια και περιθωριακά άτομα ?

Αντίθετα οι περισσότεροι  μοιάζουν να έχουν λύσει όλα τους τα προβλήματα, κάποιοι  άλλοι είναι ντροπαλοί , αφελείς και ήσυχοι Αλλά στην πραγματικότητα  όλοι είναι  νέοι που δεν έχουν όραμα και ταυτότητα, δεν έχουν  πάθος και ενθουσιαστικά κίνητρα ούτε μέσα  στο σχολείο αλλά ούτε και στην εξωσχολική τους ζωή γιατί  η εκπαίδευση ,το κράτος και η οικογένεια αδυνατούν να τους παρέχουν. 

Κι αυτοί είναι που μπορούν να χειραγωγηθούν με μεγάλη ευκολία.

Τα κενά που υπήρχαν στην προσωπικότητά τους τα κάλυψαν μέσα στην ενωτική ομάδα που δημιούργησαν.

Ο Μάρκο, γιος διαλυμένης οικογένειας, είναι ίσος επιτέλους με τον πλούσιο συμμαθητή του. Η ντροπαλή, συνεσταλμένη Λίζα είναι ίση επιτέλους με τα άλλα, δημοφιλή κορίτσια. Ο Τιμ, που βρισκόταν πάντα στο περιθώριο και κινούνταν καμιά φορά και εκτός νόμου, μπαίνει επιτέλους στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αισθάνεται χρήσιμος. Ο Ντένις, που ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο και αναζητά διαρκώς το νόημα, διοχετεύει επιτέλους κάπου το πάθος του. Ένας μαθητής Τούρκικης καταγωγής είναι ίσος με τον Γερμανό συμμαθητή του.

 Μόνο που αν για τα μέλη της ομάδας όλα φαίνονται σωστά, όσοι βρίσκονται στην απ’ έξω δείχνουν την δυσπιστία, αν όχι την αγωνία τους.

Η ταινία στηρίζεται σε ένα  μυθιστόρημα  που  αφηγείται πραγματικά γεγονότα που εξελίχθηκαν στην Καλιφόρνια του `67.  Ένας καθηγητής  εφάρμοσε ένα αντίστοιχο πείραμα στους μαθητές του κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος όπου δίδασκε για τον Εθνικό Σοσιαλισμό . Όταν ένας μαθητής του τον  ΄΄πώς θα μπορούσε ο λαός της Γερμανίας να αγνοεί για τη σφαγή του Εβραϊκού πληθυσμού’’ ο καθηγητής δεν μπόρεσε να απαντήσει. Αντ’ αυτού όμως, αποφάσισε να δώσει στους μαθητές του μια μικρή γεύση από τις συνθήκες της εποχής που μελετούσαν.Εφάρμοσε σε λίγη ώρα ένα μικρό πρόγραμμα αυστηρής πειθαρχίας μέσα στην τάξη κι έμεινε έκπληκτος με την προθυμία με την οποία τον υπάκουαν οι μαθητές του..

Η  ταινία  που θα δούμε, όμως , έργο ενός Γερμανού σκηνοθέτη  λαμβάνει χώρα στην σύγχρονη Γερμανία μιας και η συγκεκριμένη θεματολογία  εκεί  το καταλληλότερο έδαφος.  

Αμαρτίες γονέων, παιδεύουσι τέκνα. Είναι κύμα της εποχής ή κάτι παραπάνω; Οι Γερμανοί σκηνοθέτες τα τελευταία χρόνια ασχολούνται κυρίως με θέματα που αφορούν τα τραυματικά ιστορικά και πολιτικά χρόνια της χώρας τους. Η ιστορία απ’ ότι φαίνεται είναι αναπόσπαστο εθνικό κομμάτι, που στιγματίζει λαούς και δημιουργεί διαχρονικά αισθήματα περηφάνιας μέχρι ενοχής.

. Ο Βένγκερ και κατά επέκταση ο ίδιος ο σκηνοθέτης προερχόμενη από την πολιτισμική εξέλιξη και την ερμηνεία των λαθών του ιστορικού παρελθόντος. Βλέπει
Ο χαρισματικός ηθοποιός Juergen Vogel, στενός Φίλος του Daniel Bruehl, έχοντας αναλάβει το ρόλο του καθηγητή, καθοδηγείτε από το νεαρό Dennis Gansel, σε μια ταινία γροθιά, που σε ορισμένα της σημεία θα ενοχλήσει αρκετάΗ ταινία ως τελικό αποτέλεσμα ενθουσιάζει με την αμεσότητα της, τη στωικότητα και τη νεανική και σύγχρονη ματιά του σκηνοθέτη. Εξαιτίας της τελευταίας, μέρος της αναλώνεται στα προβλήματα των μαθητών-μελών και τη σταδιακή κλιμάκωση του χαρακτήρα τους καταφέρνοντας τελικά να γίνει προσιτή και αρεστή σε ένα ευρύτερο κοινό που περιλαμβάνει και νέους. Τρανή απόδειξη: οι διθυραμβικές κριτικές, οι συμμετοχές στα μεγαλύτερα Φεστιβάλ του κόσμου και η τεράστια απήχηση που είχε η ταινία στη χώρα της. Στο βωμό όλων αυτών βέβαια θυσιάζεται μια πληρέστερη ανάλυση των αρχών με τους οποίους καταπιάνεται η ταινία, μια εμπεριστατωμένη επεξήγηση αυτών και τελικά οποιαδήποτε ουσιαστική πολιτική κριτική. Σημειώστε δε ότι σε σημεία ο Gansel καταφεύγει, άθελα του ή μη, σε εύκολες τηλεοπτικές λύσεις.

Τελικά Το Κύμα δεν είναι ένα πολιτικό μανιφέστο. Είναι μια ταινία με ξεκάθαρους στόχους, που περνάει το ίδιο ξεκάθαρα μηνύματα. Και πάνω απ’ όλα θέτει ένα τεράστιο ερώτημα, ίσως και περισσότερα, την απάντηση του οποίου πολλοί θα θεωρήσουν προφανή. Τους συστήνω λοιπόν να δουν την ταινία και μόλις πέσουν οι τίτλοι τέλους ας το ξανασκεφτούν καλύτερα.

Το “Κύμα” έρχεται από τη Γερμανία με τη φόρα της απόλυτης εισπρακτικής του επιτυχία! Το θέμα είναι ότι φέτος ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος, με λιγότερο ή περισσότερο καλές ταινίες, έχει καταφέρει να προσελκύσει τον κόσμο στις σκοτεινές αίθουσες. Ανταγωνίζεται, όχι μόνο ποιοτικά όπως συνέβαινε τις άλλες χρονιές, αλλά και εμπορικά τον Αμερικανικό κινηματογράφο! Δείγμα των συνεπειών της παγκοσμιοποίησης και στο σινεμά.

Ο Dennis Gansel θα προσπαθήσει να γίνει ξεναγός στους πολιτικούς και νοητικούς κώδικες της κοινωνίας. Ο καλοθελητής θεατής, γιατί η καλή θέληση είναι αναγκαία στην (παρ)ακολούθηση, αντιλαμβάνεται πως ο φασισμός είναι κάτι ευρύτερο των προσωποποιημένων απολυταρχικών καθεστώτων που κουλουριάζονται στην ιστορία. Τα επιχειρήματα του Die Welle μπορεί να αναπτύσσονται ελλειπώς. ΌμωςΚάτι που παρατηρείται και στις πιο “αιστερίστικες”, κατά τα φαινόμενα, οργανώσεις. Χαρακτηριστική η σκηνή σύγκρουσης του “Κύματος” με τους αναρχικούς.

Όμως το Die Welle στην ανάπτυξη του δείχνει ετοιμόρροπο. Και με τα δύο πόδια σακατεμένα. Πρώτον, η σεναριακή μονομέρεια και η επιτηδευμένη αφέλεια, αποκτά θέση οδηγού στην πλοκή της ταινίας. Μιας πλοκής που χαρακτηρίζεται από έλλειψη αντεπιχειρημάτων. Και που περισσότερο απολυταρχικά παρά στοχαστικά παγιώνεται στην υπάρχον μορφή της. Είναι εμφανής η προχειρότητα στο χτίσιμο των ηρώων αλλά και στον off χρόνο της ταινίας. Βουλιάζοντας τελικά το κοινό σε μια απωθητική μονομέρεια, αποτρέποντας του μια ουσιαστικότερη καλλιτεχνική κατάκτηση.

Δεύτερον, το αναπαραστατικό κομμάτι υπακούει σε εύκολες δραματουργικές οδούς, καταδικάζοντας τις σκηνές σε μια αποκρουστική απλοϊκότητα. Με αποτέλεσμα τόσο το σκηνοθετικό κομμάτι, όσο και το σεναριακό να πλήττουν βαρέως τον ρεαλισμό. Τέλος, από τους συντελεστές της ταινίας διασώζεται ο πάντα άξιος προσοχής Jürgen Vogel.

Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου 2008
Η ταινία για κάποιους παραπέμπει στο «Πείραμα» την ταινία του Όλιβερ Χιρσμπίγκελ, αν και υστερεί σε αρκετά σημεία. Το «Πείραμα» ήταν ένα έργο που σόκαρε το 2001 όταν με ώμή σκληρότητα και αριστοτεχνική απόδοση κατέδειξε την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης μέσα από το πείραμα της φυλακής του Στανφορντ. Παρόλα αυτά, «Το Κύμα» παραμένει μια επιτυχημένη ταινία, με μεγάλες εισπραξεις στη Γερμανία, νεανική, γρήγορη και εύστοχη. Ο σκηνοθέτης ασχολείται με ένα θέμα ταμπού για τους ίδιους του Γερμανους, το μελανό σημείο της ιστορίας τους που εδώ και χρόνια προσπαθούν να ξεχάσουν. Επιχειρεί να αφυπνίσει συνειδήσεις αποδεικνύοντας την ευκολία ανασύστασης ενός νέου Το μήνυμα και η απόγνωση του σκηνοθέτη αλλά και του τραγικού πρωταγωνιστή είναι ξεκάθαρα στο κλείσιμο της ταινίας. Το ζητούμενο είναι πλέον να γίνουν αντιληπτά και να προβληματίσουν και το κοινό τους.

Κίκα Κυριακάκου

Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου 2009

Το Κύμα, είναι μια ταινία που δημιούργησε ταραχή, σε θεατές και κριτικούς, με ένα θέμα που καίει λόγω της αναπόφευκτης σύνδεσής του με το ναζιστικό φαινόμενο και εξαιτίας της μνημονικής αντιπάθειας στον φασισμό και τον φόβο που προκαλούν τα σύγχρονα νεοναζιστικά και εθνικιστικά κινήματα.

Σε αυτό βέβαια συμβάλλει, η γερμανική γλώσσα της ταινίας, και η συχνή χρήση της λέξης Φύρερ, ιδίως στην αρχή που, αφού ανασύρει τις μνήμες μας, καθοδηγεί και προκαταβάλλει την αίσθηση μας για όσα θα δούμε.

Ας μου επιτραπεί να μην ακολουθήσω όμως τόσο πιστά αυτήν την αίσθηση για να επιχειρήσω να αφηγηθώ το στόρυ κάπως διαφορετικά.

Αυτός ο καθηγητής, αντιμετωπίζει μια άλλη πολική σύγκρουση, εσωτερική. Οι προσωπικές του πεποιθήσεις είναι αναρχικές, ο ιδεατός παιδαγωγικός σκοπός όμως, τον προκαλεί να είναι συνεπής και αποτελεσματικός στον ρόλο του-Μπορεί να ευδοκιμήσει ένα απολυταρχικό καθεστώς σήμερα? Είναι η πρωταρχική ερώτηση που θέτει στους μαθητές του, και αυτή η ερώτηση είναι η εκπαιδευτική σπίθα για να λαμπαδιάσουν όλα τα κενά κρίσης στην σκέψη τους.

Πήραν όμως φωτιά εφαρμογή του παιδαγωγικού δράματος, αρχίζουν να εκδηλώνουν τις διανοητικές και συγκινησιακές διαθέσεις τους, άλλοι να κερδίζουν την αυτοπεποίθησή τους μέσα από την συλλογική αποδοχή των ομοίων, όπως ο Τούρκος συμμαθητής, άλλοι να καλύπτουν την ανάγκη τους για στοργή και άλλοι να ανακαλύπτουν το ελάττωμα του εγωκεντρισμού τους μέσα από την συλλογική απόρριψη, όπως η μαθήτρια Κάρο, η οποία στην ερώτηση του καθηγητή -ποιος θέλει να είναι ο φύρερ μας, σήκωσε επίμονα το χέρι.

Αυτή η άπειρη έλξη της εφηβικής ψυχής, μιας ψυχής που είχε ανάγκη να αλλάξει την βαριεστιμάρα της με κάτι δραστικότερο (η Βαρκελώνη φαινόταν ως τέτοια ελπιδοφόρα αλλαγή), είχε καταλυτικές επιπτώσεις στις συμπεριφορές τους και τους οδήγησε στην απόλυτη ταύτιση των ρόλων με δραματικές συνέπειες.
Και όποιοι τα είδαν ως έτσι, απλά στρουθοκαμηλίζουν φοβούμενοι να δουν την πραγματική εικόνα των παιδιών στην εφηβική ηλικία, που έχει και Dresscode αναγνωριστικά, και δικούς της κώδικες επικοινωνίας, και κανόνες αποδοχής ή απόρριψης (π.χ. μουσικούς), και κυρίως αντανακλά τα κοινωνικά κατεστημένα, έτσι ώστε, εάν αυτά εμπεριέχουν βία, βίαια θα αντιδράσουν. Και είναι πολλές οι μορφές της βίας, κυριολεκτικά και μεταφορικά μέσα στο σχολείο και έξω από αυτό.

Ας μην αφορίζουμε λοιπόν τόσο εύκολα.

Δεν είναι αλήθεια ότι και
Ξύνω την σεναριακή επιφάνεια, και αναρωτιέμαι: H απόρριψη, η δαιμονοποίηση και τελικά η καταστολή της μαθητικής ομάδας μήπως έγινε επειδή προσπάθησαν να διαφέρουν από τους υπόλοιπους? Και όλοι οι υπόλοιποι άραγε δεν ήταν συμμορφωμένοι με κάποιους κανόνες ομοιότητας και ομοιομορφίας? Δεν είναι διακριτικά φασιστικοί αυτοί οι κανόνες? Έξοχα τα διακριτικώς φασιστικά δεδομένα του σεναρίου: Εκπαιδευτικό σύστημα και εξουσία της ιεραρχημένης δομής του, κοινωνικό σύστημα απόρριψης του διαφορετικού, πολιτικό σύστημα καταστολής που δικαιολογείται και στηρίζεται στην εξάπλωση του φόβου.

Οι τρομοκρατολογίες και οι αφοριστικοί χαρακτηρισμοί είναι που μας κρατούν σε απόσταση καχυποψίας από τον διπλανό μας και σπέρνουν τον φόβο για να μας κρατούν στην (δανεική) σπιτική μας ασφάλεια ώστε να μας ελέγχουν διακριτικά φασιστικά.

Ο Τζίμης Πανούσης έχει ένα πολύ τρυφερό τραγούδι:

(…) Έχουμε πόλεμο, μην το γελάς, μωρό μου,
για δες πως με κοιτάει η σπιτονοικοκυρά (…)
Είμαστε αιχμάλωτοι στο σπίτι μας, μωρό μου,
και πρέπει να `χουμε σαφή διακριτικά (…).

Οσο για την καλλιτεχνική αξία της ταινίας, που υστερεί καθώς λένε αυτοί που ξέρουν, θα αναρωτηθώ το εξής: Τι βαθμό να βάλεις σε μια πολύ εύστοχη και μοναδική έκθεση ιδεών, εάν έχει μερικά ορθογραφικά λάθη? Εξαρτάται από το εάν είσαι ο αναγνώστης της, ή ο ακροατής της, υποθέτω.

Να σηκώσω το χέρι για να υποβάλλω μιαν ερώτηση – Κύριε καθηγητά, μήπως ήμουν εκτός θέματος?

Φυσικά και με τον άνωθεν τίτλο δεν εννοώ την ταινία του Dennis Gansel, αφού με όπλο μια κοινή λογική στην αφήγηση, χτυπάει νοηματικά, ακριβώς, στο μεδούλι. Το μόνο πρόβλημα είναι πως αργεί πολύ και ενδιάμεσα αφήνει σινεφιλικούς και άλλους ενδοιασμούς…

Αν αυτή η ταινία γινόταν στις ΗΠΑ, ή στην Βρετανία, η αξία της θα ήταν μικρότερη. Ο γερμανικός λαός, όπως αναφέρεται και στην ταινία, έχει ιστορική ευθύνη επί του εφιάλτη της στυγνής δικτατορίας. Είναι ο λαός που λάτρεψε περισσότερο από τους πάντες τον «φύρερ» του. Έτσι λειτουργεί ως το καλύτερο πρότυπο για το πείραμα, που διεξάγει ο καθηγητής Βένγκερ στους μαθητές του. Είναι δυνατόν, μέσα σε μόλις μια εβδομάδα, μια τάξη συνηθισμένων μαθητών να ασπαστεί με φανατισμό την απολυταρχία στην χειρότερη της μορφή;

Εκεί που ο πρόγονος του Κύματος, το Πείραμα του Hirschbiegel (2001), αποτύγχανε να δώσει μια λογική απάντηση, καταλήγοντας και στο άκρο της φασίζουσας ιδεολογίας, ο νεότατος Gansel παραδίδει μαθήματα νου. Παίζει ένα παιχνίδι με τον ίδιο τον θεατή, μη φανερώνοντας τις προθέσεις του, μέχρι το εντυπωσιακό και ολοκληρωτικό φινάλε. Εκεί ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του και ο νοήμων άνθρωπος ανακουφίζεται… για πόσο όμως; Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα της ταινίας, η απόδειξη του ότι κρύβεται επικίνδυνος φασισμός σε κάθε είδους ομαδοποίηση, είναι εδώ και είναι ζωντανή. Και δεν χρειάζεται να φοβόμαστε για γκρουπ όπως οι νεοναζί, αφού η ιστορία έχει αποδείξει ότι πρώτα εμφανίζεται η «ανάγκη», μετά ο ηγέτης και μετά ο λαϊκός σπόρος. Το μάθημα αρχίζει και τελειώνει με την απόσβεση αυτής της «ανάγκης», αλλιώς από ηγέτες έτοιμους να πάρουν το βήμα, πολλοί…

Όμως ο Gansel παρασύρεται κι από έναν νεανικό ενθουσιασμό και στερεί από την ταινία του κάτι όμοια δυνατό με το θέμα του. Από την αρχική ιδέα, ως το εντυπωσιακό φινάλε, αναλώνεται αρκετά στο ύφος της καθαρά νεανικής ταινίας. Υποθετικά ένας Gus Van Sant θα ήταν ιδανικός για την σκηνοθεσία, έχοντας μάθει να συμβαδίζει την νεανική ταινία με τον σινεφιλισμό. Πιο συγγενής είναι με το Κύμα μία ταινία του 1990, που ίσως θυμάστε, το Δυνάμωσε το, με τον νεαρό, τότε, Christian Slater. Βέβαια έτσι, με αυτό το ύφος, «εισβάλει» περισσότερο στις καρδιές αυτών που πρέπει, δηλαδή της νεολαίας, αλλά και πάλι θα έπρεπε να δοθεί περισσότερη ένταση, σκηνή με σκηνή, αφού καλύτερο μάθημα από το «σοκ» δεν υπάρχει.

Κριτική Σύνοψη
Πολύ εύστοχη νοηματικά και δυστυχώς, αιώνια επίκαιρη η ταινία Το Κύμα, που μπορεί με ευκολία να μπει στην καρδιά της νεολαίας. Ο Dennis Gansel έχει γρήγορο μοντάζ, χωρίς υπερβολές, έχει θαυμάσιους νεαρούς πρωταγωνιστές και χωρίς να γίνεται επιτηδευμένα διδακτικός, πετυχαίνει διάνα. Δεν είναι, όμως, σινεφιλικά τίποτα περισσότερο από μια αξιοπρεπή νεανική ταινία, δεν τραβάει στα άκρα μια κατάσταση, που θα μπορούσε να έχει ξεφύγει πολύ περισσότερο, και δεν αναπτύσσει, για χάρη του εκπληκτικού, βέβαια, φινάλε, βαθύτερα τον πολύ κρίσιμο χαρακτήρα του καθηγητή. Μαζί με το Ανάμεσα στους Τοίχους συμπληρώνει ένα αξιολογότατο σχολικό μάθημα για φέτος και κυρίως, προβληματίζει τον ανήσυχο
Για μια ακόμη φορά, η σύγχρονη Γερμανία μας δίνει διαυγή κοινωνικά μηνύματα τα οποία θέτουν το άτομο ενώπιον των ευθυνών του μέσα στο κοινωνικό σύνολο. βαθειά πληγωμένο αυτό το έθνος από την ναζιστική θηριωδία, από την μεταπολεμική περίοδο μέχρι των ημερών μας ο ρόλος του υπήρξε πολύ σημαντικός για την στήριξη και την ευδαιμονία των δημοκρατικών καθεστώτων και προπάντων για το χτίσιμο και την εδραίωση της δημοκρατικής Ευρώπης. Ζώντας όμως σ`ένα σύνολο σύγχρονων και Ευρωπαϊκών χωρών, θα μπορούσε άραγε να διανοηθεί κανείς την πιθανή ανάκαμψη ενός αυταρχικού ή ακόμη ολοκληρωτικού καθεστώτος; Με αυτό το είδος προβληματισμού δημιουργήθηκε η ταινία του γερμανού σκηνοθέτη Dennis Gansel ο οποίος, στηριζόμενος σε μία αμερικανική ιστορία, μετατόπισε αυτή στην χώρα του.

Αυτό το έργο αναλύει διεξοδικά την ανθρώπινη ψυχολογία και προβάλλει την πιθανή απώλεια του ατόμου προς όφελος του συνόλου. Πρόκειται κατά κάποιο τρόπο για το «θάνατο της ψυχής» και την επικράτηση της συλλογικής ευφυΐας. Αν ο σύγχρονος άνθρωπος αρνείται την παρουσία των παραδοσιακών τυραννικών και δεσποτικών καθεστώτων που ευδοκίμησαν πριν από την Γαλλική επανάσταση, αλλά και απορρίπτει τις ολιγαρχίες που δέσποζαν κατά την διάρκεια των τελευταίων αιώνων, ωστόσο παραμένει ευάλωτος στις απολυταρχικές ιδεολογίες. Τα πρώτα καθεστώτα δεν είχαν σχεδόν καμία εκλογικευμένη τακτική και δεν αποσκοπούσαν στην συστηματική σφυρηλάτηση συνειδήσεων απόψεων και αισθημάτων, ενώ τα ολοκληρωτικά προχώρησαν και σ`αυτό το επίπεδο. Πράγματι ο Dennis Gansel δείχνει πώς οι αποκοιμισμένες συνειδήσεις της καταναλωτικής κοινωνίας είναι δεκτικές σε μηνύματα κοινωνικής ομοιομορφίας και πώς το λεηλατημένο πλέον άτομο από τα εγωκεντρικά καλέσματα της ωφελιμιστικής και εγωπαθούς κοινωνίας αποζητά την ολότητά του επικαλούμενο το κοινωνικό σύνολο. Πάνω σ`αυτήν την ιδέα στηρίζεται ο καθηγητής Reiner Wenger και αποδεικνύει ότι η ύπαρξη ενός αυταρχικού καθεστώτος είναι δυνατή και στη σύγχρονη Γερμανία.

Πάνω σε αυτό το έργο θα θέλαμε να τονίσουμε την άψογη σκηνοθεσία η οποία δείχνει πολύ καθαρά τις συνθήκες ζωής στην Γερμανία και την ατμόσφαιρα η οποία δημιούργησε κατάλληλες συνθήκες για την δημιουργία ενός ολοκληρωτικού μικρόκοσμου. Αν και η εξέλιξη της πλοκής φαίνεται και φαντάζει αφελής σχετικά με τις συνθήκες εξάπλωσης αυτής της ιδεολογίας, ωστόσο ο θεατής παραμένει να είναι πεπεισμένος με την πιθανή εξάπλωση ενός τέτοιου πολιτικού ρεύματος.

Η κινηματογραφική ταινία Το Κύμα, αποτελεί μία σημαντική αναφορά πάνω στους κινδύνους που διατρέχει μια σύγχρονη δημοκρατία και αποσκοπεί στο να μπορέσει να συνειδητοποιήσει ο θεατής πως μπορεί να απολέσει αυτό το αγαθό του σύγχρονου Ευρωπαϊκού κράτους με όλα τα ελαττώματά του τα οποία μπορούμε να επισημαίνουμε και βάσει αυτών να το κατακρίνουμε. Δυστυχώς αυτό το έργο δεν προβλήθηκε όπως θα έπρεπε στη Γαλλία καθόσον οι πωλήσεις εισιτηρίων δεν ήταν καθόλου ικανοποιητικές και δυστυχώς δεν προβλήθηκε σε πολλές σημαντικές χώρες. Επιπλέον, το γεγονός ότι αυτό το έργο έκανε την πρεμιέρα του στις 4 Μαρτίου 2004, δηλαδή τρεισήμισι μήνες μετά την Ελλάδα, αυτό δεν τιμά μια χώρα με μεγάλη δημοκρατική παράδοση και με ένα μεγάλο κοινό που αγαπά τον κινηματογράφο.

Όπως έγραψε και σε μια εκ των παραπάνω κριτικών η Μαρίνα Μαζλουμίδου για την εν λόγω ταινία, πρόκειται για μια εύστοχη έκθεση ιδεών, με μερικά (εγώ θα πρόσθετα αρκετά ίσως) ορθογραφικά λάθη.
Το νόημα όμως αυτής της ταινίας, μας κοιτάει κατάματα, και σε συνδιασμό με το έξυπνο σενάριό της περνάει τα όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα μηνύματά της.

Μελετώντας την Ιστορία, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι ειδικά σε περιόδους οικονομικής και πολιτιστικής κρίσης, φαινόμενα όπως η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, έκαναν έκδηλη την παρουσία τους.

Ο Κινηματογράφος, όντας η 7η Τέχνη, λειτουργεί συχνά πυκνά κι ως καθρέφτης της κοινωνίας μας. Κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας μπορεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη και επομένως, ζητήματα όπως ο ρατσισμός και ο φασισμός, κάθε άλλο παρά ασυγκίνητο τον αφήνουν.

Ταινίες όπως “Ο Αληθινός Φασισμός” (1966) του Μιχαήλ Ίλιτς Ρόμ, οι δημιουργίες του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, “Ο Έλληνας Γείτονας” (Katzelmacher – 1969) και “Ο Φόβος Τρώει τα Σωθικά” (Angst Essen Seele Auf – 1974), αλλά και νεότερες προσπάθειες, όπως τα “Μαθήματα Αμερικανικής Ιστορίας” (American History X – 1998), “Το Μίσος” (La Hiane- 1994) του Mathie Kassovitz, αλλά και η υπέροχη “Λευκή Κορδέλα” (The White Ribbon – 2009) του Michael Haneke, αποτελούν κλασσικά φιλμ του είδους.

Ωστόσο, επειδή τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα, έχουν ως αφετηρία την Παιδεία – μία Παιδεία που τόσο σκληρά βάλλεται και στοχοποιείται – με έντονες διαχρονικά της προσπάθειες ελέγχου της, η επιλογή μίας ταινίας που να συνδυάζει το θέμα του Φασισμού/Ρατσισμού, με τον χώρο εκμάθησης και τη διδασκαλία, με οδήγησε στην επιλογή του φιλμ, “Το Κύμα” (Die Welle/The Wave – 2008) του Ντένις Γκάνσελ (Dennis Gansel).

Όταν λοιπόν ο καθηγητής Rainer Wenger (τον οποίο ερμηνεύει υποδειγματικά ο Jurgen Vogel) συνειδητοποιεί, ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας της Ιστορίας, προκαλούν αφόρητη ανία στους μαθητές του, ένας νεαρός καθηγητής, προτείνει την εφαρμογή ενός ιδιότυπου πειράματος, που προβλέπει συγκρότηση μιας ελίτ με μυστικούς κώδικες, σκληρή πειθαρχία και υψηλούς στόχους. Οι μαθητές θα οδηγήσουν το πείραμα σε απόλυτη επιτυχία και χωρίς να το καταλάβουν, θα αρχίσουν να υποκύπτουν στην επιρροή της εξουσίας και του φασισμού.

Πολύ εύστοχη και δυστυχώς, αιώνια επίκαιρη, η ταινία “Το Κύμα” του Ντένις Γκάνσελ, καταφέρνει με γρήγορο μοντάζ, αλλά χωρίς υπερβολές να εισάγει τον θεατή στο ιδιαίτερο σύμπαν του.

Αυτή είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία για τον Γερμανό σκηνοθέτη Dennis Gansel, ο οποίος λέει χαρακτηριστικά: «Έδειχνα ανέκαθεν ειδικό ενδιαφέρον για την ιστορία της Ναζιστικής Γερμανίας. Για το αν θα μπορεί να υπάρξει φασισμός ξανά, για το πώς λειτουργεί το φασιστικό σύστημα, το πώς μπορεί να εκτροχιαστούν οι άνθρωποι από το δρόμο τους. Ήταν κάτι που πάντα με συνάρπαζε. Υποθέτω πως αυτό έχει να κάνει και με την ιστορία της οικογένειάς μου. Ο παππούς μου ήταν αξιωματικός του Τρίτου Ράιχ, κάτι για το οποίο ο πατέρας μου, αλλά και οι δύο θείοι μου, συνάντησαν πολλά και διάφορα προβλήματα στη ζωή τους.»

Και συνεχίζει: «Όταν ήμουν νέος συχνά αναρωτιόμουν για το τι θα έκανα αν θα βρισκόμουν σε μια κατάσταση σαν κι αυτή του παρελθόντος. Στο “Wave” η ερώτησή μου είναι το πώς θα μπορούσε να δουλεύει σήμερα ο φασισμός. Θα ήταν πιθανός σήμερα; Θα μπορούσε να ξανασυμβεί αυτό το πράγμα, εδώ και τώρα, σε ένα συνηθισμένο σχολείο στη Γερμανία; Και πάλι, όταν ήμουν νέος πάντα ευχόμουν να υπήρχε κάτι με το οποίο θα μπορούσα να ταυτιστώ. Ζήλευα τους γονείς μου που έζησαν τη δεκαετία του ’60 και το φοιτητικό κίνημα, όπου οι άνθρωποι είχαν ένα είδος κοινού στόχου, προσπαθώντας να αλλάξουν το κόσμο και να κάνουν τη διαφορά. Εγώ μεγάλωσα στη δεκαετία του ’80 και του ’90, όταν πια υπήρχαν χιλιάδες πολιτικά ρεύματα και ομάδες, αλλά καμιά πραγματική κατεύθυνση.»

«Δεν μπορούσα να ενθουσιαστώ με τίποτα. Κι αυτό μου έλειπε. Αυτό νομίζω πως λείπει και από τα παιδιά σήμερα. Εννοώ, δεν μπορούμε να ορίζουμε τους εαυτούς μας μόνο μέσα από τη μουσική και το ντύσιμο. Νομίζω πως οι άνθρωποι έχουν μια βαθιά ανάγκη για την ουσία, μια ανάγκη που γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Η τάση για τον ατομικισμό και την ιδιώτευση, τη διάσπαση της κοινωνίας σε μικρές ομάδες, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Σε κάποιο σημείο θα βρεθεί ένα τεράστιο κενό. Και τότε ο κίνδυνος θα είναι ότι κάποιος «-ισμός» θα ξεπεταχτεί και θα θελήσει να γεμίσει αυτό το κενό», καταλήγει ο Dennis Gansel.

Όπως προαναφέραμε, η ταινία μας πραγματεύεται τη διεξαγωγή ενός πειράματος σε κάποιο σχολείο της Γερμανίας. Ένα πείραμα, το οποίο ξεκινά με τις καλύτερες των προθέσεων, αλλά εξελίσσεται σε κάτι ανεξέλεγκτο κι εν τέλει, βίαιο.

Την αρχή κάνει, η σύζυγος του Ράινερ, επίσης καθηγήτρια και μάλιστα, στο ίδιο σχολείο. Αλλά και η νεαρή Κάρο, το κορίτσι του Μάρκο που βρέθηκε στην ομάδα, εξοστρακίστηκε γιατί αρνήθηκε να φορέσει το ίδιο λευκό πουκάμισο με τους υπόλοιπους και παλεύει να δείξει σε όλους το πόσο επικίνδυνες είναι οι νέες ιδέες τους. Κανείς όμως δεν μπορεί να σταματήσει το «Κύμα» και την καταστροφή που φέρνει μαζί του…

Η ταινία βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Martin Rhue (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Todd Strasser),

Απέναντι τους, οι γονείς φαντάζουν ως του «εξήντα οι εκδρομείς». Τα παιδιά τους αμήχανοι παρατηρητές ενός κόσμου που αλλάζει συνέχεια, με φρενήρεις ρυθμούς. Από τη μία σελίδα της ιστορίας στην άλλη και πάλι πίσω εκεί που ξεκίνησαν. Όταν ο ιδεαλισμός δεν βρίσκει αντίκρισμα, μπορεί να γίνει επικίνδυνος.

Η ταινία μας θέτει ερωτήματα, χωρίς απαραίτητα να προσφέρει απαντήσεις. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε μέσα σε 107 λεπτά κινηματογραφικού χρόνου, να λύσει ένα πρόβλημα που ταλανίζει γενιές και γενιές. Παράλληλα όμως, αν κανείς προσπαθούσε να αρνηθεί τη δύναμη του κινηματογραφικού μέσου ως ιδεολογικού μηχανισμού, θα εθελοτυφλούσε.

Στην περίπτωση του «Κύματος», το σινεμά γίνεται το ιδανικό όχημα για να περιγράψει μια νέα συνθήκη ολοκληρωτισμού, αυτής που λαμβάνει χώρα στο γόνιμο, λόγω της αθωότητάς του, πεδίο της εφηβικής ψυχής. Σενάριο «βγαλμένο από τη ζωή», όπως θα έλεγε κάποιο κλισέ, και την ίδια στιγμή larger than life, η ιστορία για μια τάξη στη Γερμανία που καταλήγει να αυτοπροσδιορίζεται ως περιούσιος πληθυσμός, διδάσκει, χωρίς διδακτισμό, απλά αλλά ποτέ απλοϊκά, ένα από τα πιο έντονα σε ρυθμούς και συναισθηματικά φορτισμένα μαθήματα κινηματογράφου στην ιστορία του μέσου. Και ο σκηνοθέτης της το πετυχαίνει, με τον τρόπο που το έκανε και ο μαθητής που ξεσήκωσε το «Κύμα», μέσω μίας και μόνο ερώτησης, που τίθεται στους εαυτούς μας καταρχήν, αλλά και στους γύρω μας: «Μπορεί να ξαναγεννηθεί ο ναζισμός;».

  Είναι πια εμφανές σε όλους ότι χρειαζόμαστε κάτι πολύ περισσότερο από θυμό και οργή για να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα του ρατσισμού και της ανόδου των ναζιστικών συμμοριών στην Ελλάδα και αλλού. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να γνωρίζουμε την φύση του ναζισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας αλλά και βέβαια εαν δεν χτίσουμε ένα ενιαίο μέτωπο από τα κάτω, από την βάση δηλαδή της κοινωνίας, για να δώσει ένα οριστικό τέλος σε αυτό τον εφιάλτη. Αυτά όμως είναι θέματα που δεν θέλω να αναλύσω εδώ, σε αυτή την καινούργια προσπάθεια όπου θα προσεγγίζουμε διάφορα έργα που έχουν ένα ξεκάθαρο αντιφασιστικό προσανατολισμό και μήνυμα. Θα είναι μια προσπάθεια όπου θα δημοσιεύονται διάφορες προτάσεις ή και αντιπροτάσεις αν θελετε, με διάφορα αντιφασιστικά έργα και μέσα από διάφορες μορφές τέχνης. Σε αυτή την προσπάθεια θα ήθελα την άποψη σας και τις παρατηρήσεις σας. Όπως έχω ξαναγράψει δεν είμαι φιλόλογος, δεν είμαι κριτικός τέχνης και νομίζω πως η συμμετοχή σας θα είναι καθοριστική. Ξεκινάμε λοιπόν, με “Το Κύμα”*, ένα βιβλίο και ταινία που ασχολείται με το δύσκολο και ιδιαίτερο θέμα του ναζισμού στην σύγχρονη κοινωνία, που εξετάζει εαν μπορεί να εφαρμοστεί και στην εποχή μας και που ασχολείται επίσης με τον τρόπο που προσεγγίζει νεαρούς μαθητές που γυρεύουν απαντήσεις στα διάφορα κοινωνικά και ατομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Το σχολείο, όπως αποδεικνύεται μέσα από την καθημερινή ειδησεογραφία, μπορεί να αποτελέσει προνομιακό πεδίο για τους φασίστες ώστε με τον καλύτερο γι’ αυτούς τρόπο να στρατολογήσουν μέλη στις συμμορίες τους από μαθητές και ιδιαίτερα από εκείνα τα παιδιά που νιώθουν αποκλεισμένα και διαφορετικά. “Το Κύμα” προσπαθεί να συνεισφέρει σε αυτό τον διάλογο, όμως δεν το καταφέρνει. Αν και έχει όλες τις προδιαγραφές για ένα σύγχρονο έργο καταγγελίας στο τέλος το μόνο που καταφέρνει είναι να αναπαράγει ξεπερασμένες ιδέες, συσκοτίζοντας την πραγματικότητα και χωρίς στο τέλος, να δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει.

.” Έτσι, με αφορμή αυτό το πείραμα ξεδιπλώνεται ένα απίστευτο κουβάρι ρατσιστικής βίας όπου οι μαθητές στρατεύονται κάτω από την δύναμη του Αρχηγού – ο οποίος δεν είναι άλλος από τον δάσκαλο τους, που μας θυμίζει πολύ το αρνητικό παράδειγμα της ναζιστικής Γερμανίας. Όσοι μαθητές δεν ακολουθούν “Το Κύμα” που υποτίθεται προάγει την συνεργασία και την αγάπη στην κοινότητα ενώ στην πραγματικότητα στρατικοποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις, αντιμετωπίζονται ως εχθροί και απομονώνονται. Το φαινόμενο αποκτά τρομακτικές διαστάσεις στο σχολείο και στο τέλος χάνει τον σκοπό του που δεν ήταν άλλος από το να εξηγήσει γιατί μπορεί ακόμα και σήμερα να επαναληφθεί η τραγική ιστορία του Β’ Π.Π.

Kι αυτό γιατί ο Φασισμός κι ο Ναζισμός μπορεί να λατρεύουν την ωμή δύναμη και την πειθαρχία στρατιωτικού τύπου αλλά δεν μπορούν να επιβληθούν πάνω στην κοινωνία χωρίς κάποιους, όσο το δυνατόν, πιο συγκεκριμένους λόγους που βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους και έχουν άμεση σχέση με την κρίση του καπιταλισμού, την ενίσχυση των φασιστικών ιδεών από το Κράτος και το Κεφάλαιο αλλά κι από τον τρόπο που δρα η Αριστερά και φυσικά, η εργατική τάξη μέσα από την οργανωμένη παρέμβαση τους. Δηλαδή, χωρίς ταξική και υλιστική ανάγνωση της ιστορίας καμία ψυχολογική ερμηνεία δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα γύρω από τη φύση του ναζισμού. Αντίθετα, όπως αποδεικνύεται και στο βιβλίο/ταινία, το μόνο που δημιουργείται είναι ένα τεράστιο υπαρξιακό κενό στους μαθητές που συμμετέχουν στο εν λόγω Πείραμα. Όχι, η μεταφυσική αντιμετώπιση της Ιστορίας και η ενίσχυση των συλλογικών/ατομικών μας φόβων μόνο προβλήματα δημιουργεί. Μέσα σε όλα Το Κύμα είναι κι ένα ανιστόρητο έργο. Αφορμή γι’ αυτό, το σχόλιο στην αρχή του βιβλίου, με τη μορφή απάντησης του δασκάλου προς μαθητή του, ότι ο γερμανικός λαός δεν αντέδρασε στους Ναζί επειδή φοβόταν κι ότι “ο υπόλοιπος πληθυσμός ήταν ανοργάνωτος, άοπλος και φοβισμένος. Όλοι τους είχαν ζήσει την περίοδο του πληθωρισμού, που κυριολεκτικά κατέστρεψε τη χώρα τους. Ίσως κάποιοι ελπίζανε πως οι Ναζί θα κατάφερναν να αποκαταστήσουν την τάξη των πραγμάτων.” Κι όμως η γερμανική εργατική τάξη έδωσε σκληρές μάχες στα εργοστάσια, στους δρόμους, στις γειτονιές και τις μπυραρίες για να μην επικρατήσουν οι Ναζί και για να γλιτώσουν από το Σιδερένιο Τακούνι της φασιστικής βίας τις διάφορες δομές που είχε δημιουργήσει η επαναστατική δράση του γερμανικού λαού όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ακόμα και μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν έλειπε η Αντίσταση. Θα μου πείτε βέβαια ότι ζητάω ιστορική ακρίβεια από κάποια έργα μυθοπλασίας ενώ και τα δύο βασίζονται σ’ ένα πραγματικό γεγονός. Κατ’ αρχάς, αμφισβητώ ότι συνέβη καν ένα τέτοιο Πείραμα και αμφιβάλλω και για την επιτυχία του. Οι έφηβοι, όσο κι αν έχουν άγνοια περί ναζισμού, δεν είναι άβουλα όντα – κάτι σαν Φράνκενστάιν – ώστε να καταπίνουν χωρίς κριτική σκέψη και σε διάστημα λίγων μόλις ημερών ολόκληρη τη ναζιστική προπαγάνδα περί βίας. Δέχομαι να γίνουν πιο βίαιοι ή πιο υπάκουοι, όπως ας πούμε γίνεται στον Στρατό, όχι όμως και να χάσουν την κριτική τους σκέψη όταν έχουν ήδη εκφράσει τον αποτροπιασμό τους για το Ολοκαύτωμα. (Στο βιβλίο ο δάσκαλος βάζει να παίξει ένα ντοκυμαντέρ από τα ναζιστικά κρεματόρια κι οι μαθητές αντιδρούν. Έτσι ξεκινάει η συζήτηση περί ναζισμού). Δεύτερο, ότι κι αν όντως συνέβη ένα τέτοιο Πείραμα, εγώ προσωπικά δεν εγκρίνω την εκπαιδευτική μέθοδο του κ. Ρον Τζόουνς (ο δάσκαλος που είχε την φαεινή ιδέα να παίξει με τον ψυχισμό των νεαρών μαθητών του) γιατί την θεωρώ όχι μόνο αντιπαιδαγωγική αλλά και κοινωνικά επικίνδυνη. Και τέλος, γιατί ακόμα και στην μυθοπλασία πρέπει να τηρούνται διάφορα βασικά πράγματα. Γι’ αυτό εαν θέλει να δει κανείς καμιά σοβαρή αντιφασιστική ταινία τότε μπορεί να τολμήσει με το Μεφίστο (1981) του Istvan Sazbo όπου πρωταγωνιστεί ο μέγιστος Κλάους Μαρία Μπραντάουερ ( ή με το συγκλονιστικό Bent του Sean Mathias και βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Martin Sherman, όπου απεικονίζεται με συγκλονιστικό τρόπο το πογκρόμ κατά των Ομοφυλόφιλων απ’ τους Ναζί.

που προβλέπει συγκρότηση μιας ελίτ με μυστικούς κώδικες, σκληρή πειθαρχία και υψηλούς στόχους. Οι μαθητές θα οδηγήσουν το πείραμα σε απόλυτη επιτυχία και, χωρίς να το καταλάβουν, θα αρχίσουν να υποκύπτουν στη διακριτική γοητεία του φασισμού.

ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: 4 / 5

To Die Welle, όπως είναι ο Γερμανικός τίτλος, είναι μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις των τελευταίων χρόνων, όσον αφορά τον Ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Μια ταινία επαναστατική, που δεν φλυαρεί και δεν είναι αυτάρεσκη, αλλά μπαίνει κατευθείαν στην ουσία και προσφέρεται σίγουρα για πολλές σοβαρές συζητήσεις.

Με ένα τέτοιο πολύ “λεπτό” θέμα, θα ήταν πολύ εύκολο για τον σκηνοθέτη να ξεφύγει και να οδηγήσει την κατάσταση σε πιο εύκολα μονοπάτια, αλλά και σε συμβιβασμούς που θα απογοήτευαν. Αντ’ αυτού όμως, γίνεται μια προσπάθεια (και τελικά επιτυγχάνεται) να εντρυφήσει στο θέμα και να τεθούν αρκετά σοβαρά ζητήματα που αφορούν πολλές γενιές και έχουν να κάνουν με ένα επίκαιρο θέμα όσο ποτέ.

Η ιδέα του τμήματος και των όσων ακολουθούν είναι πολύ πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα και επίσης η πλοκή χτίζεται βήμα-βήμα, για να φτάσουμε στο πολύ καλό φινάλε, το οποίο παράλληλα όσο γίνεται “ντριμπλάρει” τα όποια κλισέ μπορούσε να συναντήσει. Γενικά, το θέμα αντιμετωπίζεται με ένα πρωτοφανή τρόπο και χωρίς να επιλέγονται συμβατικές απόψεις ή επιδερμική προσέγγιση, που θα εμπόδιζαν τον σκηνοθέτη και τους συντελεστές στο να πάρουν θέση για το θέμα τους.

Υπάρχει η αίσθηση  σε όλη την ταινία, ότι θέλουν να τοποθετηθούν για το θέμα, χωρίς όμως να είναι προκατειλλημένοι, είτε με θετικό, είτε με αρνητικό τρόπο. Τίθενται και πολύ σοβαρά θέματα μέσα από αυτό το πείραμα, όπως η χειραγώγηση της μάζας και η προπαγάνδα, όπως επίσης και οι επιπτώσεις που έχουν οι ακραίες απόψεις, όλα αυτά όμως χωρίς να εκβιάζονται καταστάσεις, με μαεστρικό τρόπο. Oι ερμηνείες είναι πολύ καλές στο σύνολο τους και η αντισυμβατική (στο μεγαλύτερο μέρος) σκηνοθεσία, βοηθάει στην καλύτερη προσέγγιση του θέματος.

Εν κατακλείδι, το Κύμα είναι μια “επαναστατική” ταινία που πρέπει να δούν όλοι και σίγουρα είναι συζητιέται και θα συζητηθεί τα επόμενα χρόνια, για την ενδιαφέρουσα και επίκαιρη θεματολογία της.

.

Ο καθηγητής, ευτυχώς, έχει άλλη άποψη. Πιστεύει πως αφού δεν έχουν εξαλειφθεί οι κοινωνικές και πολιτικές αιτίες που γεννούν και τρέφουν τους Χίτλερ και τους ναζισμούς το κύλισμα μιας, ας την πούμε, δημοκρατικής χώρας, όπως είναι η σημερινή Γερμανία, στη φασιστική απολυταρχία δεν είναι απλώς πιθανό, είναι, μάλλον, σχεδόν βέβαιο! Οι Γερμανοί πολίτες, η γερμανική νεολαία, ζώντας μέσα στην ανασφάλεια, στο ρατσισμό, στην ανεργία, εύκολα μπορεί να κυλήσουν στο Δ` Ράιχ! Ο κ. καθηγητής δεν εξαιρεί ούτε τον εαυτό του. Αφού στο «πείραμά» του προς τους μαθητές του δεν μπόρεσε να αντιδράσει ούτε ο ίδιος! (Σιγά σιγά μετατράπηκε και αυτός σε ένα φασιστικό γουρούνι)!

Summerhill

Από την κα Σκιαδά Ευδοκία

**Αγαπητοί γονείς, εκπαιδευτικοί και παιδιά,

Σας προσκαλούμε αυτή την Κυριακή, 10/04/2022, και ώρα 7:15 μμ στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου  Χαλκουτσίου για να παρακολουθήσουμε  την  προβολή της ταινίας ΄΄Summerhill΄΄.            Η προβολή αυτή φιλοδοξούμε να είναι η πρώτη σε μια σειρά κινηματογραφικών προβολών  στο χώρο του σχολείου,  μέχρι και το τέλος της σχολικής χρονιάς , με ελεύθερη είσοδο για τους μαθητές και τις οικογένειές τους . Το εγχείρημα αφορά , με αφορμή τις κινηματογραφικές προβολές , σε μια προσπάθεια συνεύρεσης μαθητών των μαθητών μεταξύ τους  , αλλά και εκπαιδευτικών και γονέων, στο χώρο, μεν, του σχολείου , αλλά σε ένα πλαίσιο, κοινωνικό κι επικοινωνιακό, πιο ευχάριστο και πιο χαλαρό.

Για την παρουσία στο σχολείο γονέων και παιδιών, πέρα από τους μαθητές μας, πρέπει να  έχει επιβεβαιωθεί στο edupass ένα αρνητικό σελφ τεστ έως και 24 ώρες πριν. Η χρήση της μάσκας είναι , ασφαλώς, υποχρεωτική για όλους. Το σχολείο θα είναι ανοικτό για την προσέλευσή σας ήδη από τις 6:45 μμ.

Κεντρικός  άξονας των ταινιών που έχουν επιλεγεί να προβληθούν είναι η ζωή στο σχολείο, χωρίς ωραιοποίηση και αφέλεια, και μέσα από τη ματιά σημαντικών σκηνοθετών πάνω σε ζητήματα όπως  η εφηβεία,  το ζήτημα της ταυτότητας, η ελευθερία και η αμφισβήτηση,  ο ρατσισμός, η βία, η ένταξη και οι ταξικοί φραγμοί στην εκπαίδευση , καθώς και ο ρόλος του εκπαιδευτικού αλλά και οι εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης σε σχολεία  διαφορετικών εποχών  και χωρών.

 Λίγα λόγια για το σχολείο  Summerhill  και την ταινία του Jon East ΄΄ Summerhill΄΄, σε παραγωγή του 2008 από το  BBC.

To Summerhill είναι ένα προοδευτικό σχολείο που ιδρύθηκε  το 1921 στη Γερμανία  από τον Σκωτσέζο συγγραφέα και εκπαιδευτή Alexander Sutherland Neill (1883-1973), που βοήθησε στην δημιουργία της πρωτοπόρας φιλοσοφίας του «ελεύθερου σχολείου», όπου τα μαθήματα δεν είναι ποτέ υποχρεωτικά και σχεδόν κάθε πτυχή της μαθητικής ζωής μπορεί να τεθεί σε ψηφοφορία. Το σχολείο μετακινήθηκε αμέσως στην Αυστρία και  ξανά το 1923 στην  Αγγλία σε ένα  κτίσμα που λεγόταν Summerhill  – από εκεί πήρε και το όνομά του το σχολείο- για να μετακινηθεί οριστικά πια το 1927 στην  έως και σήμερα  τοποθεσία του , στο Σάφολκ.  Ύστερα από τον θάνατο του  Neill το σχολείο ανέλαβε η γυναίκα του, έως το 1985, κι εφεξής  , η κόρη του  Neill, Zoe  Neill Readhead^.  Σήμερα λειτουργεί ακόμη  ως ολοήμερο (οικοτροφείο) και ως ημερήσιο σχολείο που καλύπτει και τις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Η ταινία   παρουσιάζει την καθημερινή ζωή των παιδιών στο δημοκρατικό σχολείο Summerhill γύρω στο 2000 μέσα από την εμπειρία δύο μαθητών καθώς επίσης και μια δικαστική διαμάχη μεταξύ του Summerhill και του Υπουργείου Παιδείας της Αγγλίας. Το 1999 μια ομάδα επιθεωρητών της Υπηρεσίας Επιθεώρησης Σχολείων της Αγγλίας, OFSTED (Οffice For Standards in Education) επισκέφτηκε το  Summerhill για την καθιερωμένη επιθεώρηση ρουτίνας. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, σε πλήρη αντίθεση με την φιλοσοφία του σχολείου, οι επιθεωρητές απαίτησαν η προαιρετική παρακολούθηση των μαθημάτων να γίνει υποχρεωτική. Έδωσαν στο σχολείο διορία έξι μηνών να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις τους, με την απειλή ότι σε αντίθετη περίπτωση θα το έκλειναν. Το Summerhill  αναγκάστηκε να καταφύγει στα δικαστήρια ενάντια στο Υπουργείο Παιδείας της Αγγλίας. Κινητοποιήθηκε πάρα πολύς κόσμος για την υπεράσπιση του σχολείου, οι τότε παρόντες αλλά και πρώην μαθητές, οι γονείς τους, διευθυντές άλλων ανεξάρτητων σχολείων, έμπειροι σχολικοί επιθεωρητές, ψυχολόγοι, βουλευτές, καθηγητές πανεπιστημίου και άλλοι. ‘Εγινε πολύς θόρυβος στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το θέμα συζητήθηκε ακόμα και στην Βουλή των Λόρδων. Επίσης, για να λάβουν γνώση του θέματος από πρώτο χέρι, τρεις από τους δικαστές επισκέφθηκαν το σχολείο πριν από την δίκη και ένας και μετά το τέλος της. Προκλήθηκε μεγάλος θόρυβος κι έγινε εκτενής συζήτηση στα μέσα ενημέρωσης και γιατί  το  Summerhill είναι το πιο διάσημο δημοκρατικό σχολείο παγκοσμίως αλλά και γιατί ετέθη ένα καυτό ερώτημα: “Ποιος τελικά είναι υπεύθυνος να αποφασίζει τι είδους εκπαίδευση θα ακολουθούν τα παιδιά. Το κράτος ή οι γονείς των παιδιών;»

 Η ταινία έχει γυριστεί στους ίδιους τους χώρους του σχολείου, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και έχει βραβευθεί με δύο βραβεία BAFTA. Βρίσκει όλες τις δυνητικές παγίδες αλλά και τα οφέλη στην εκπαίδευση του Summerhill – συμπεριλαμβανομένων των αποτελεσμάτων του να αφήνει κανείς τα παιδιά και τους εφήβους να κάνουν ό,τι θέλουν όλο το εικοσιτετράωρο!… Αποκαλύπτει, ωστόσο,  και τις δυνατότητες των μαθητών που  θέλουν πραγματικά να αγωνιστούν ενάντια στις άκαμπτες δομές των παραδοσιακών σχολείων…

 ** Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Σχολείου σε  συνεργασία με την εκπαιδευτικό Σκιαδά Ευδοκία.