ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΣΚΟ ΤΟ ” ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΤΡΙΦΥΛΛΙ ” ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΣΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΛΙΝΟΥ ΚΟΚΟΤΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΗΣΗ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟ 1972
Ένας δίσκος-σταθμός. Το Θαλασσινό Τριφύλλι του Λίνου Κόκοτου και η μεγάλη συνάντησή του με τονΟδυσσέα Ελύτη. “Αλήθεια, πώς προέκυψε το «Θαλασσινό Τριφύλλι», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη;” τον ρώτησε η Φωτεινή Βαρδάκα στη συνέντευξη που είχαν για λογαριασμό του ELNIPLEX.“Με καλεί, λοιπόν, στην εταιρεία ο Πατσιφάς και μου δίνει δύο ποιήματα… Το πρώτο ήταν «Τα τζιτζίκια» και το δεύτερο «Το ερημονήσι». Τα διάβασα. Το «Τα τζιτζίκια» είχε μια διάσταση, ένα άνοιγμα, για να γίνει ένα γρήγορο τραγούδι. Αντίθετα το ερημονήσι είχε μια άλλη διάσταση, για κάτι στοιβαρό, κάτι δυναμικό. Λέει «άμα βρεις το ερημονήσι όλα τ’άλλα είναι καπνός», χωρίς να εννοεί την μοναξιά αλλά αν βρεις τον εαυτό σου, αν βρεις κάποιες τέτοιες στιγμές είναι δημιουργία, δεν αναφέρει «το ερημονήσι» πεσιμιστικά. Πρόκειται δηλαδή για δύο τελείως διαφορετικά, στην εξέλιξή τους τραγούδια, που δεν τα διάλεξε τυχαία. Μου δίνει λοιπόν πρώτα «Τα τζιτζίκια». Τα διαβάζω και φτάνοντας στο τέλος ψάχνω να βρω ποιος έγραψε τους στίχους. Δεν βλέπω κάτι και μου έκανε εντύπωση. «Καλά γιατί δεν γράφει το στιχουργό;», ρώτησα. «Ποιος είναι;». «Δεν σου λέω». Πρώτη φορά αντιμετώπισα τέτοια κατάσταση. Και ήταν σοφό αυτό που έκανε.”
Ο λόγος;
“Γιατί θα έπεφτε πάνω στους ώμους μου ο βράχος που λεγόταν Ελύτης. Τότε είχε μελοποιήσει Ελύτη, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Νότης Μαυρουδής! Τον πίεσα αλλά δεν μου είπε ποιανού ήταν. Δεν πήγαινε το μυαλό μου πάντως στον Ελύτη. Το μόνο που μου είπε ήταν να μην βιαστώ, να τα δω με ηρεμία. «Όταν εσύ νομίσεις ότι τα έγραψες και ότι αυτό που έγραψες σε καλύπτει, έλα να μου τα δείξεις», μου είπε. Στο πιάνο μου μπροστά λοιπόν είχα αφήσει «Τα τζιτζίκια». Κάποιο πρωί, σηκώνομαι και κάθομαι στο πιάνο. Ξεκινάω να παίζω την εισαγωγή, όχι τα λόγια, τα λόγια όμως ήταν αυτά που μου είχαν δώσει το ρυθμό! Μέσα σε τρία λεπτά είχα παίξει «Τα τζιτζίκια» ακριβώς όπως αργότερα ηχογραφήθηκαν. Ακόμα και τα ακόρντα, δεν άλλαξα τίποτα. Ετοίμασα και το «Ερημονήσι» και πήγα στον Πατσιφά. «Τα ετοίμασα. Θες να τα ακούσεις;», του λέω και καθόμαστε στο πιάνο. Τα ακούει, και ο Πατσιφάς έχοντας κρίση, του άρεσαν. «Τώρα, μου λέει θα σου πω ποιανού είναι». Περιμένοντας να ακούσω ένα οποιοδήποτε όνομα, μου λέει του Οδυσσέα Ελύτη. Μου κόπηκαν τα πόδια. Έπαθα την πλάκα μου, με καταλαβαίνετε. Έβαλα τα χέρια μου στο κεφάλι, 25 χρονών παιδί ήμουνα, και είπα «Δεν είναι δυνατόν» «Θα κανονίσουμε μία συνάντηση μαζί με τον ποιητή για να τα ακούσει» Μου ξανακόπηκαν τα πόδια. «Και πώς θα τον συναντήσω; Πώς θα τον αντικρίσω αυτόν τον άνθρωπο;». Εν πάση περιπτώσει, μετά από λίγες μέρες έρχεται και ο ποιητής και κάθομαι στο πιάνο. Το πιάνο ακουμπούσε στον τοίχο όπου δεν υπήρχε κάποιος καθρέφτης ώστε να βλέπω αντιδράσεις. Παίζω «Τα τζιτζίκια» και πριν να φτάσω στο δεύτερο ρεφρέν νιώθω ένα χέρι στον ώμο μου. «Μπράβο παιδί μου», μου λέει «έβγαλες το Αιγαίο, μπράβο!» Γυρίζει στον Πατσιφά και του λέει «Αλέκο και τα υπόλοιπα τραγούδια να τα δώσεις στο Λίνο». Και ένιωσα όμορφα, γιατί εκείνη τη στιγμή έδωσα εξετάσεις. Και επιλέχθηκα χωρίς να μεσολαβήσει κάποιος ή κάτι. Ίσως να τα είχαν δώσει και σε άλλους, δεν το γνωρίζω. Ωστόσο εγώ νιώθω ότι έδωσα εξετάσεις.”
“Στη συνέχεια πήγαινα, και ακόμη δεν το πιστεύω, στο σπίτι του Ελύτη προκειμένου να ακούσει και τα υπόλοιπα τραγούδια. Εγώ, βέβαια, ντρεπόμουν ακόμη και να τον κοιτάξω στα μάτια και το κατάλαβε. «Νεαρέ, αυτή την εποχή είμαστε συνεργάτες, δουλεύουμε για τον ίδιο σκοπό», μου είπε βάζοντας με στην ίδια θέση με αυτόν. Ποιος θα έλεγε κάτι τέτοιο; Μόνο ένας σπουδαίος και σοφός άνθρωπος. Αυτός ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης! Ξέρετε, αργότερα, επειδή η μουσική μου είναι εύληπτη, μελωδική, με λιτές φράσεις, με καλούσαν σε σχολεία, σε χορωδίες, να παραβρεθώ σε συναυλίες με αφορμή τα τραγούδια μου. Μετά τα τραγούδια του Οδυσσέα Ελύτη οι προτάσεις άρχισαν να πληθαίνουν και δεν υπήρχε συναυλία ακόμη και πολλά χρόνια αργότερα, που να μην περιέχει 4-5 τραγούδια του Οδυσσέα Ελύτη.”
“Ξέρετε τι μου είχε πει ο Οδυσσέας Ελύτης; «Λίνο, αυτά τα τραγούδια τα έγραψα για να τα τραγουδάνε γέροι και παιδιά. Θέλω να μείνουν σαν παραδοσιακά. Ας μην ξέρουν ποιος τα έγραψε». Και συμβαίνει. Το είδατε και στη συναυλία χθες. Είναι η μεγαλύτερη δικαίωση για μένα.”
Από αυτήν την μαγική συνάντηση προέκυψαν εννέα όμορφα λαϊκά τραγούδια που πηγαινοέρχονται στο Αιγαίο, στην παράδοση, στον ήλιο, στα παιδιά. Σκέφτεστε καλύτερο τρόπο ώστε να τραγουδηθούν από τρεις τουλάχιστον γενιές, απ’ το να γίνει το «Θαλασσινό τριφύλλι» καλοκαιρινή γιορτή;
Ο δίσκος μυρίζει θάλασσα και εκπέμπει καλοκαιρινό ήλιο. Η μουσική του Λίνου Κόκοτου είναι χαρούμενη, ακόμη και στα πιο αργά του τραγούδια, και εύληπτη, «μένει» στο αυτί των μικρών παιδιών. Τα τραγούδια προσφέρονται για δραματοποίηση, υπάρχουν ορχηστρικά κομμάτια που μπορούν να γίνουν χορογραφίες, μπορείτε να τα τραγουδήσετε. Το έχω δει στην πράξη, δις. Και ήταν πολύ όμορφη εμπειρία για παιδιά, γονείς και παππούδες!
Ο Αύγουστος
Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
1η μελοποίηση-μουσική: Λίνος Κόκοτος, Ερμηνεία: Ρένα Κουμιώτη
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Ο Αύγουστος ελούζονταν
μες στην αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν
άστρα και γιασεμιά.
Αύγουστε μήνα και Θεέ
σε σένανε ορκιζόμαστε
πάλι του χρόνου να μας βρεις
στο βράχο να φιλιόμαστε.
Ο Αύγουστος ελούζονταν
μες στην αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν
άστρα και γιασεμιά.
Απ’ την Παρθένο στο Σκορπιό
χρυσή κλωστή να ράψουμε
κι έναν θαλασσινό σταυρό
στη χάρη σου ν’ ανάψουμε.
***
Το θαλασσινό τριφύλλι
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης, Ερμηνεία: Ρένα Κουμιώτη
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Μια φορά στα χίλια χρόνια
του πελάγου τα τελώνια
μες στα σκοτεινά τα φύκια
μες τα πράσινα χαλίκια.
Το φυτεύουνε και βγαίνει
πριν ο ήλιος ανατείλει
το μαγεύουνε και βγαίνει
το θαλασσινό τριφύλλι.
Το θαλασσινό τριφύλλι ποιος
θα βρει να μου το στείλει.
Ποιος θα βρει να μου το στείλει
το θαλασσινό τριφύλλι.
Μια φορά στα χίλια χρόνια
κελαηδούν αλλιώς τ’ αηδόνια.
Δε γελάνε μήτε κλαίνε,
μόνο λένε μόνο λένε.
Μια φορά στα χίλια χρόνια
γίνεται η αγάπη αιώνια.
Να ‘χεις τύχη να ‘χεις τύχη
κι η χρονιά να σου πετύχει.
Το θαλασσινό τριφύλλι ποιος
θα βρει να μου το στείλει.
Ποιος θα βρει να μου το στείλει
το θαλασσινό τριφύλλι.
***
Τα τζιτζίκια
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης, Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Η Παναγιά τα πέλαγα
κρατούσε στην ποδιά της.
Την Σίκινο, την Αμοργο
και τ’ άλλα τα παιδιά της.
Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί:
Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.
Απο την άκρη του καιρού
και πίσω απ’ τους χειμώνες
άκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες.
Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί:
Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.
Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ’ αρμυρίκια
σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:
Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.
Ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει και ζει
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.
***
Ντούκου ντούκου μηχανάκι
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης, Ρένα Κουμιώτη
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Σκίζει η πλώρη τα νερά
κι αντηχάνε τα βουνά.
Ντούκου ντούκου μηχανάκι,
ντούκου το παλιό μεράκι.
Τρίτη, Πέμπτη και Σαββάτο
μες της θάλασσας τον πάτο.
Ποιος θα ρίξει, ποιος θα πάρει
τ’ ασημένιο το φεγάρι.
Χάιντε, χάιντε βρε παιδιά,
πάμε στην Άγια Μαρίνα.
Πάμε στην Άγια Μαρίνα
με την όμορφη μπενζίνα.
Και Δευτέρα και Τετάρτη
ποιος θ’ ανέβει στο κατάρτι
κι άχου την Παρασκευή
ποιος θα κάτσει στο κουπί.
Βρε παπά το θυμιατό σου
γύρισέ το κατα δω
και με το βασιλικό σου
ράντισε μας το νερό.
Χάιντε, χάιντε βρε παιδιά,
πάμε στην Αγια Μαρίνα.
Πάμε στην Άγια Μαρίνα
με την όμορφη μπενζίνα.
Να βγουν και να περπατήσουν
σαν κορίτσια οι νερατζιές
κι όλ’ οι άντρες ν’ αγαπήσουν
μια και δυο και τρεις φορές.
Σκίζει η πλώρη τα νερά
κι αντηχάνε τα βουνά.
Ντούκου ντούκου μηχανάκι,
ντούκου το παλιό μεράκι.
Χάιντε, χάιντε βρε παιδιά,
πάμε στην Άγια Μαρίνα.
Πάμε στην Άγια Μαρίνα
με την όμορφη μπενζίνα.
***
Το δελφινοκόριτσο
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης, Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Εκεί στης Ύδρας τ’ ανοιχτά και των Σπετσών
να σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσο
Μωρέ τού λέω πούν’ το μεσοφόρι σου
έτσι γυμνούλι πας να βρεις τ’ αγόρι σου
Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Αγόρι εγώ δεν έχω, μου αποκρίνεται
Βγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεται
Δίνει βουτιά στα κύματα και χάνεται
ξανανεβαίνει κι απ’ τη βάρκα πιάνεται
Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
Θεέ μου, συγχώρεσέ με, σκύβω για να δω
κι ένα φιλί μου δίνει, το παλιόπαιδο
Σα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνε
κι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε
***
Η Ελένη
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης, Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Σήκωνε το κλουβί μια δω μια κει
κι ο ήλιος πήγαινε απ’ την άλλη
Ν’ανάψει τ’ όμορφο κεφάλι
μια δω μια κει
ο ήλιος κάθε Κυριακή
Φώναζε στην αυλή και ψι και ψι
κι ο γάτος σήκωνε ποδάρι
Μέσα απ’ τα μάτια της να πάρει
και ψι και ψι
την αστραπή τους την χρυσή
Πήγαινε ν’ ανεβεί σκαλί σκαλί
την αγκαλιά ρούχα γεμάτη
Κι έλεγαν οι αγγέλοι νά’τη
σκαλί σκαλί
τη πιο μικρή μας αδερφή
Κάτασπρο γιασεμί και μι και μι
και μυστικέ μου αποσπερίτη
πάρτε με πάρτε με στην Κρήτη
και μη και μη
και μη ρωτάτε το γιατί
***
Το ερημονήσι
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης, Ρένα Κουμιώτη
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Γεια σου Απρίλη, γεια σου Μάρτη
και πικρή Σαρακοστή
βάζω πλώρη και κατάρτι
και γυρεύω ένα νησί
που δεν βρίσκεται στον χάρτη
βάζω πλώρη και κατάρτι.
Γεια σας έχθρες, γεια σας μίση
και γινάτι καθενός
άμα βρεις το ερημονήσι
όλα τ’ άλλα είναι καπνός.
Το κρατάνε στον αέρα
τέσσερα χρυσά πουλιά
δεν γνωρίζεις εκεί πέρα
ούτε κλέφτη ούτε φονιά
ούτε μάνα, ούτε πατέρα
δεν γνωρίζεις εκεί πέρα.
Μες της ερημιάς τ’ αγέρι
όλα αλλάζουνε με μιας
πιάνεις του Θεού το χέρι
και στα κύματα ακουμπάς
σαν το άγριο περιστέρι
πιάνεις του Θεού το χέρι.
***
Το χρυσό κλειδί
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Ερμηνεία: Μιχάλης Βιολάρης
(από το Cd «Το θαλασσινό τριφύλλι»)
Εσείς του κόσμου οι σοφοί
για δώστε απάντηση σωστή.
Ποιος έχει το χρυσό κλειδί
όπου ανοίγουν οι ουρανοί;
Ένα κορίτσι το ‘χει
κι όποιος κι αν το παρακαλεί,
όχι του λέει όχι.
Βρε κορίτσι, βρε κορίτσι
μια ζωή την έχουμε.
Άνοιξέ μας άνοιξέ μας
άλλο δεν αντέχουμε.
Μάγισσες ρίχτε χαρτιά
και μελετήστε τα καλά.
Ποιος έχει το χρυσό κλειδί
όπου ανοίγουν οι ουρανοί;
Ένα κορίτσι το ‘χει
κι όποιος κι αν το παρακαλεί,
όχι του λέει όχι.
***
Ο ταχυδρόμος
Μουσική: Λίνος Κόκοτος, Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Ερμηνεία: Ρένα Κουμιώτη
Κάθε πρωί όπου ξυπνώ
τρέχω στην πόρτα και κοιτώ
Τρίτη, Κυριακή, Δευτέρα
κι άλλη μια χαμένη μέρα
πάνε κι έρχονται όλη μέρα
τα βαπόρια και τα τραίνα
Ταχυδρόμε ανάθεμά σε
μόνο εμένα δε θυμάσαι
πιάνει ο κόσμος περιστέρια
κι εγώ μένω μ’ άδεια χέρια
Ίσως νά `ναι και σταλμένο
σ’ άνθρωπο του φεγγαριού
ή και παραπεταμένο
σε μιαν άκρη τ’ ουρανού
Γράμμα τέτοιο δεν λαβαίνεις
άδικα μη περιμένεις
δεν σου το `χουνε γραμμένο
κι αν σου το `χουν πάει αλλού
Άλλος μένει εκεί που μένεις
και το δίνουν αυτουνού
ABOUT THE AUTHOR
Αφήστε μια απάντηση