ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΜΑΣΚΕΣ
Μάσκα / καταλανικό : mascarar = μαυρίζω το πρόσωπο
Ας παρακολουθήσουμε τα βίντεο εισαγωγής:
Μάσκες απ΄ όλο τον κόσμο :
6′ https://www.youtube.com/watch?v=FVXe44Vmy0U
6′ https://www.youtube.com/watch?v=aUGFStnYthU
Μουσική και χορός : https://www.youtube.com/watch?v=jZ572yLH9sc
– Προσωπείο – Προσωπίδα
Η ιστορία της μάσκας προέρχεται από τα πανάρχαια χρόνια μέσω εθίμων και θρησκειών πανάρχαιων λαών. Οι ιθαγενείς διάφορων περιοχών της γης προσπαθούσαν να φανταστούν την προσωποποίηση των θεών που πίστευαν, αλλά δεν τους φαντάζονταν με την συνηθισμένη ανθρώπινη μορφή. Για αυτόν τον λόγο, οι ιερείς άρχισαν να δημιουργούν μάσκες για να παρουσιάσουν τα φανταστικά πρόσωπα των θεών που πίστευαν με μορφές ασυνήθιστες και εξωτικές. Δημιούργησαν μάσκες που παρίσταναν διάφορες θεότητες με ποικίλες εκφράσεις.
Μια μέρα κάποιος ιθαγενής φόρεσε αυτές τις μάσκες και άρχισε να συμπεριφέρεται αναλόγως. Προσποιούνταν άψογα τον θεό που παρίστανε ώστε να θεωρηθεί ο ίδιος ζωντανή θεότητα με σάρκα και οστά, και λατρευόταν σαν να είχε θεϊκές δυνάμεις. Κάπως έτσι λοιπόν, ξεκίνησε η λατρεία της μάσκας. Μια λατρεία που την συναντάμε σε όλους τους πρωτόγονους λαούς ακόμα και σήμερα.
Στην Αφρική οι μάσκες συνδυάζονταν με ολόκληρη τη μεταμφίεση του σώματος. Είχαν πολλές μορφές και παρίσταναν συχνά θεότητες του δάσους, της λίμνης, των βουνών και συχνά, τρομακτικές απομιμήσεις άγριων θηρίων και ζώων. Άλλες συμβόλιζαν τα καλά πνεύματα που εξόρκιζαν το κακό μάτι, γαλήνευαν τις ψηχές των νεκρών και βοηθούσαν στη αποθεραπεία των ασθενών.
Οι περισσότεροι φορούν τις μάσκες σε διάφορες τελετές όπου χορεύουν και τραγουδούν όταν γεννιούνται ή ενηλικιώνονται τα παιδιά τους, όταν υπάρχει γάμος ή θάνατος αλλά και όταν επιθυμούν να παρακαλέσουν τους θεούς για διάφορα πράγματα. Οι μάσκες συνήθως (και σύμφωνα με τις παραδόσεις των περισσότερων φυλών) απεικονίζουν θεούς, τα ιερά πνεύματα από τα οποία κατάγονται όλα τα μέλη μιας φυλής, και οι περισσότεροι μυημένοι χορευτές που τις φορούν, ταυτίζονται με την μορφή τους.
Κατασκευή
Κατασκευής μιας μάσκας: https://www.youtube.com/watch?v=vAx6etYBuHE
Οι μάσκες κατασκευαζόταν από δέρμα, μέταλλο, ύφασμα και διάφορα είδη ξύλου ενώ τα χρώματα που χρησιμοποιούνταν για τις μάσκες είχαν τη δική τους σημασιολογία, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι του νοήματός τους. Το επικρατέστερο χρώμα, κυρίως στις φυλές της Αφρικής, είναι το λευκό, το μαύρο και το κόκκινο, ενώ ο συμβολισμός τους διαφοροποιείται από φυλή σε φυλή. Βασικό χαρακτηριστικό της κάθε μάσκας είναι η παραμόρφωση των χαρακτηριστικών και η μεγάλη επιμήκυνση τους, στοιχείο που αποτελεί και πάλι μια αναφορά στον υπερφυσικό κόσμο. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου γίνονται πιο έντονα, πιο εκφραστικά, υπεράνθρωπα, αποτυπώνοντας το πνεύμα που βρίσκεται πίσω από αυτές.
Απόκρυψη και Απελευθέρωση
Από την αρχαιότητα η μάσκα υπήρξε ένα αντικείμενο πολύ γοητευτικό για τους καλλιτέχνες. Από τις σπηλιές στο Παλέρμο, τις διονυσιακές τελετές, μέχρι και το πασίγνωστο καρναβάλι της Βενετίας και τις πρωτότυπες μάσκες της commedia dell’ arte, η μάσκα αποτελεί είτε ένα εικαστικό στοιχείο, είτε χρησιμοποιείται ως μέρος ενός διηγηματικού χαρακτήρα, για την αναζήτηση της ανθρώπινης ψυχής.
Σε κάθε εποχή και κάθε πολιτισμό η μάσκα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της κοινωνικής λειτουργίας. Προσφέρει τη δυνατότητα της απόκρυψης, αλλά και απελευθερώνει την ίδια στιγµή. Συμπεριφορές πέρα του συνηθισμένου μπορούν να εκφραστούν μέσα από τη μεταμφίεση, καθώς οι αναστολές παραμερίζονται και δίνεται η δυνατότητα σε απωθημένες ιδέες και συναισθήματα, να μπορούν πολύ πιο εύκολα να αναδυθούν πίσω από την ασφάλεια του ψεύτικου προσωπείου.
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο παρακάτω εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ψηφιακής κοινότητας eduportal.gr
https://www.eduportal.gr/bigf/mouseiaki-agogi.pdf
Ξύλινες Μάσκες
-Ποια συναισθήματα ταιριάζουν σε κάθε μάσκα – Σε ποια θεότητα πιστεύεις ότι ταιριάζει κάθε μάσκα ?(βουνό , φωτιά, νερό, ήλιος, σκοτάδι , δάσους)
Παρατήρησε τις παρακάτω μάσκες και τα σχήματα που έχουν μέσα τους….. Τα χρώματα έπαιζαν σημαντικό και συμβολικό χαρακτήρα στις μάσκες!!!
Συμβολισμός μασκών : https://www.youtube.com/watch?v=mSTMfUmQAYI
Στα παρακάτω ασπρόμαυρα σχέδια θα μπορέσεις να μελετήσεις πιο εύκολα τα σχήματα πάνω στις μάσκες και σε λίγο θα μπορείς να αντιγράψεις κάποια από αυτά και να φτιάξεις τη δική σου Αφρικάνικη μάσκα. Στο τέλος της ενότητας θα βρείς να κατεβάσεις και να εκτυπώσεις κάποιες από αυτές, ώστε να τις ζωγραφήσεις με δικά σου χρώματα.
Άξονας συμετρίας σε ένα πρόσωπο
Άξονας συμμετρίας σχήματος ονομάζεται η ευθεία που χωρίζει το σχήμα σε δύο μέρη, τα οποία συμπίπτουν όταν διπλωθεί το σχήμα κατά μήκος της ευθείας. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι το σχήμα έχει άξονα συμμετρίας την ευθεία αυτή.
ΑΣΚΗΣΗ – ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΑΣΚΑΣ
Υλικά : χαρτόνι ότι χρώμα θέλετε μέγεθος Α4 ή ένα μεγάλο 50 χ70 διπλωμένο στη μέση , μολύβι, λαδοπαστέλ , ψαλίδι , συραπτικό,κόλλαστικ, γκοφρέ χαρτί.
Πάρτε ένα παραλληλόγραμμο χαρτόνι μεγάλο ή μικρό και τοποθετήστε το κάθετο μπροστά σας. Τραβήξτε πρώτα τον κάθετο άξονα στο κέντρο του χαρτονιού με ένα μολύβι. Αυτός θα είναι και ο άξονας συμμετρίας του προσώπου – μάσκας που θα σχεδιάσετε. Ότι είναι από τη μία πλευρά θα είναι στην ίδια ευθεία και σημείο και στην άλλη πλευρά. Μετά θα τραβήξετε τον οριζόντιο άξονα που ενώνει την ευθεία των ματιών. Μετά μία μικρή οριζόντια γραμμή για το σημείο που τελειώνει η μύτη και άλλη μία για το σημείο που θα είναι το σώμα. Συνεχίστε με τα τόξα των φρυδιών και μετά με την μύτη. Στη συνέχεια τις γραμμές που δίνουν το σχήμα των ματιών και μετά τα σχέδια στα μάγουλα και μετά τα σχέδια στο μέτοπο. Πρόσθεσε τις γραμμές που δημιουργούν το στόμα.
ΠΡΟΣΟΧΗ : Πρώτα σχεδιάζουμε μόνο γραμμές και σημεία και μετά λεπτομέρειες και σχήματα. Μετά βάζουμε χρώμα παίρνοντας έμπνευση απο τις μάσκες που είναι παραπάνω.
Παρακάτω σας παρουσιάζω τις Αφρικάνικες μάσκες που κατασκευάσαμε με όλο το σχολείο στο 4ο Δημοτικό Νέας Ιωνίας τη περσινή σχολική χρονιά 2019-2020. Χρησιμοποιήσαμε μεγάλα χαρτόνια ώστε να χωρέσουν στα κεφάλια των παιδιών. Παρόμοιο αποτέλεσμα έχουμε και με χαρτόνι Α4 αλλά γίνετε μάσκα χεριού (τη φοράμε στο χέρι βάζοντας άλλο ένα χαρτόνι από πίσω )
ΣΟΥΠΕΡ ΗΡΩΕΣ ΜΕ ΜΑΣΚΑ !!!
Κατέβασε και εκτύπωσε εαν θέλεις σχέδια από μάσκες και βάλε τα δικά σου χρώματα :
Η μάσκα σήμερα !
Pablo Picasso
Σύνδεσμοι – λινκ πληροφοριών :
https://weirdsides.com/arthra-istories/i-istoria-tis-maskas/