Μια φορά κι έναν καιρό -την εποχή που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «Ευτυχισμένες μέρες», όπως το γνωστό νοσταλγικό σίριαλ- η πορεία του φλερτ ρυθμιζόταν από μια σειρά οδικές πινακίδες. Οι δυνητικοί παρτενέρ γνωρίζονταν συνήθως μέσα στο πλαίσιο ευρύτερων κοινωνικών θεσμών: γειτονιές, σχολεία, οικογένειες, τόποι εργασίας. Υπήρχαν ορισμένοι γενικά παραδεκτοί κοινωνικοί κανόνες. Ο σκοπός αυτών των κανόνων -σχετικά με τα πρώτα ραντεβού, τη σύναψη δεσμού, την αναβολή του σεξ για ένα διάστημα- ήταν να καθοδηγούν τα νεαρά αγόρια και κορίτσια στον δρόμο από τη βραχυπρόθεσμη επιθυμία στη μακροπρόθεσμη δέσμευση.Τις τελευταίες δεκαετίες οι κανόνες αυτοί έγιναν κάτι απηρχαιωμένο. Δεν ταίριαζαν στη μεταφεμινιστική εποχή της σεξουαλικής απελευθέρωσης. Αναζητήθηκαν έτσι πιο σύγχρονοι κανόνες για τις ερωτικές σχέσεις. Θα περίμενε κανείς από μια δυναμική κοινωνία να βρει το κατάλληλο σύγχρονο σαβουάρ βιβρ. Ομως η τεχνολογία το έκανε αυτό εξαιρετικά δύσκολο. Το σαβουάρ βιβρ έχει να κάνει με φραγμούς και αυτοσυγκράτηση. Ομως, η τεχνολογία, ιδιαίτερα το κινητό τηλέφωνο και η αποστολή μηνυμάτων, διαλύει όλα τα εμπόδια. Οι επίδοξοι παρτενέρ επικοινωνούν τώρα μεταξύ τους αυτοστιγμεί μέσα σε μια σφαίρα χωρίς τριβές, που βρίσκεται έξω από τους ευρύτερους κοινωνικούς θεσμούς και τις δεσμεύσεις.
Οι άνθρωποι, έτσι, στηρίζονται μόνο στον εαυτό τους. Γίνονται ελεύθεροι παίκτες σε μια ανταγωνιστική αρένα σημαδεμένη από αμφίβολες, διφορούμενες σχέσεις. Η κοινωνική ζωή φτάνει να μοιάζει στην οικονομία, με τους ανθρώπους να βομβαρδίζονται από μηνύματα προσφοράς και ζήτησης μέσα σ’ ένα σύμπαν δυνητικών ευκαιριών.
Η δυνατότητα να επικοινωνεί κανείς με πολλά πρόσωπα ταυτοχρόνως φαίνεται να ενθαρρύνει την κατάτμηση των σχέσεων, την επιδίωξη να συνάπτει κανείς διαφορετικά είδη συναισθηματικών και/ή σεξουαλικών δεσμών με διαφορετικούς ανθρώπους το ίδιο χρονικό διάστημα.
Φαίνεται να ενθαρρύνει μια νοοτροπία κυνηγού της ευκαιρίας. Αν έχεις πολλές διαφορετικές επιλογές συνεχώς μπροστά σου και αν η τεχνολογία το κάνει εφικτό να περνάς από τη μια επιλογή στην άλλη, είναι φυσικό να αναπτύξεις τη νοοτροπία ενός αγοραστή που συγκρίνει προϊόντα και τιμές.
Φαίνεται επίσης να ευνοεί μια ατμόσφαιρα γενικής απογοήτευσης – με την κυριολεκτική έννοια της απώλειας της γοητείας. Τα ηθικά συστήματα, από τον καιρό των μεσαιωνικών ιπποτών μέχρι τους ερωτικούς ύμνους του Μπρους Σπρίνγκστιν, έχουν λειτουργήσει με τον ίδιο βασικό τρόπο. Παίρνουν άμεσα εγωιστικά ενδιαφέροντα και τα εμποτίζουν με υπερβατικά, πνευματικά νοήματα. Ο έρωτας γίνεται μια ιερή υπόθεση, μια πράξη αυτοθυσίας και ανιδιοτελούς αφοσίωσης.
Ομως, η χρησιμοθηρική νοοτροπία που ευνοείται από την τεχνολογία είναι διαβρωτική για την ποίηση και τη φαντασία. Ενα περικάλυμμα ειρωνικής αποστασιοποίησης απαιτείται για οποιονδήποτε θέλει να αντέξει στη βάναυση ανατροφοδότηση της αγοράς. Στον σημερινό κόσμο, η επιλογή ενός κινητού τηλεφώνου μπορεί να είναι πιο καθαγιασμένη πράξη από την επιλογή ενός ερωτικού παρτενέρ.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι νέοι άνθρωποι σήμερα είναι χειρότεροι ή πιο ρηχοί από τους νέους του παρελθόντος. Σημαίνει ότι έχουν λιγότερη βοήθεια. Οι άνθρωποι κάποτε ζούσαν μέσα σ’ ένα πλαίσιο κοινωνικής ύπαρξης που εκπαίδευε τα συναισθήματα, οδηγούσε το προσωρινό προς το μόνιμο και συνέδεε τις καθημερινές ορμές με υψηλότερες επιδιώξεις. Η συσσωρευμένη σοφία της κοινότητας στήριζε τα ζευγάρια καθώς προσπαθούσαν να κερδίσουν την αφοσίωση ο ένας του άλλου.
Σήμερα υπάρχουν πολύ λιγότεροι κανόνες που να καθοδηγούν με αυτό τον τρόπο. Η σημερινή τεχνολογία φαίνεται να απειλεί το είδος εκείνο της απαιτητικής και σταθερής αμοιβαιότητας που είναι το θεμέλιο της εμπιστοσύνης.
International Herald Tribune / Καθημερινή
Άρθρα (RSS)
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.