Δεκ 08
21
Το ημερολόγιο διασπά το μήνυμα της Γέννησης
ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ | 21 Δεκεμβρίου, 2008 | Γράψτε σχόλιο
ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ εικοσιτετράωρα η χριστιανοσύνη θα εορτάσει τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Εκατομμύρια χριστιανοί σε όλον τον κόσμο ετοιμάζονται να δεχθούν το μήνυμα της αγάπης, της ενότητας, της συγχώρησης και της κατανόησης. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί, για μία ακόμη φορά χωρισμένοι σ΄ έναν νοητό αν και αόρατο «άξονα» ελληνοφώνων και σλαβοφώνων, θα βρεθούν να δέχονται αυτά τα μηνύματα με 13 ημέρες διαφορά, από το 1924 που το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποδέχθηκε το λεγόμενο Γρηγοριανό ή «νέο Ημερολόγιο». Ετσι ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας
και οι Αρχιεπίσκοποι Κύπρου, Αθηνών και Αλβανίας θα ψάλουν το «Χριστός γεννάται δοξάσατε», αλλά για τα Πατριαρχεία Μόσχας και Σερβίας θα πρέπει να περάσουν άλλες 13 ημέρες για να γεννηθεί ο Χριστός. Χωρισμένοι παραμένουν σε αυτό το ζήτημα και οι δύο Πατριάρχες που ποιμαίνουν τους Αραβες και τους Παλαιστινίους.
Το Πατριαρχείο Αντιοχείας, παρ΄ ότι ο Πατριάρχης κ. Ιγνάτιος είναι Αραβας, ακολουθεί το Νέο Ημερολόγιο, ενώ ο Ελληνας Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος για λόγους παράδοσης θα εορτάσει τα Χριστούγεννα τον Ιανουάριο. Αντίστοιχη με τα Ιεροσόλυμα στάση τηρούν και όλοι οι μοναχοί του Αγίου Ορους.
Τα Χριστούγεννα, δηλαδή η Γέννηση του Χριστού, ήταν μια από τις επετείους στην οποία δεν αποδιδόταν ιδιαίτερη τιμή τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Ως και τον 6ο αιώνα οι χριστιανοί εόρταζαν τρεις μεγάλες εορτές: τα Αγια Επιφάνια, δηλαδή την αποκάλυψη στους ανθρώπους της Αγίας Τριάδας, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, οπότε και έγινε δυνατή η ενανθρώπιση του Υιού του Θεού, και το Πάσχα, δηλαδή την εκ νεκρών Ανάσταση. Τα Χριστούγεννα ως τα μέσα του 4ου αιώνα και σε ορισμένες περιοχές ως και τον 6ο αιώνα εορτάζονταν μαζί με τα Αγια Επιφάνια, δηλαδή τα Θεοφάνια.
Η εξάπλωση του χριστιανισμού, ιδιαίτερα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, άρχισε να δημιουργεί νέα δεδομένα. Η ηγεσία της Εκκλησίας έπρεπε να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της εξαπλωμένης λατρείας του θεού Ηλιου στις χώρες αυτές. Η λατρεία του θεού Ηλιου βρισκόταν ριζωμένη επί αιώνες στις τότε κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και συμβόλιζε την εμφάνιση του ήλιου, του φωτός μέσα στο καταχείμωνο που κυριαρχούσε στο σκοτάδι, μετά τη χειμερινή ισημερία. Θεσμοθετημένη από τους ρωμαίους αυτοκράτορες, η εορτή του θεού Ηλιου κάθε χρόνο στα τέλη Δεκεμβρίου αποτελούσε ένα σημαντικό γεγονός, αφού έδειχνε ότι ο αήττητος χειμώνας θα περάσει. Ολα αυτά όμως προκαλούσαν σοβαρά προβλήματα στις ψυχές των κατηχουμένων της νέας θρησκείας.
Στα μέσα του 4ου αιώνα για πρώτη φορά η Εκκλησία της Ρώμης θέτει προς συζήτηση την ανάγκη εορτασμού μιας ειδικής εορτής για τη Γέννηση του Χριστού. Και ο πρώτος εορτασμός πραγματοποιήθηκε πιθανότατα στην Αντιόχεια και εισήχθη από τους Ευσταθιανούς, ένα κίνημα που είχε άμεση σχέση με την Εκκλησία της Ρώμης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 386 ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρεται σε ένα από τα κείμενά του στη γιορτή των Χριστουγέννων που τιμάται στην Αντιόχεια. Καθοριστικός ήταν ο ρόλος των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, αφού βασικός υποστηρικτής της πρωτοβουλίας στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης ήταν ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Και το 379 εισήγαγε για πρώτη φορά τον εορτασμό στην Καισάρεια της Καππαδοκίας ο Μέγας Βασίλειος.
Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης κ. Παναγιώτης Σκαλτσής, οι ορθόδοξοι δεν εορτάζουν τα Χριστούγεννα όλοι μαζί εξαιτίας των προβλημάτων που υπήρξαν από την αλλαγή του ημερολογίου. Συγκεκριμένα, επισημαίνει ότι «ο εορτολογικός κύκλος της Εκκλησίας συνδέεται άμεσα με το κοσμικό ημερολόγιο,υπό την έννοια ότι σε συγκεκριμένους σταθμούς του έτους (ισημερίες και ηλιοστάσια) τοποθετήθηκαν χριστιανικές εορτές με στόχο τον αγιασμό του χρόνου και τη μεταμόρφωση του ανθρώπου στον κόσμο». Οπως προσθέτει ο κ. Σκαλτσής «με βάση αυτό το δεδομένο καθιερώθηκε η εορτή της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου- χειμερινό ηλιοστάσιοσε αντικατάσταση της ειδωλολατρικής εορτής του αήττητου Ηλιου και προβολή της του αληθινού φωτός.Η αλλαγή αυτή έγινε όταν ίσχυε το Ιουλιανό ημερολόγιο,το λεγόμενο σήμερα ?παλαιό ημερολόγιο?». Ομως από το 1582, πρώτα στη Ρώμη και τους επόμενους αιώνες και στα άλλα κράτη της Δύσης, επικράτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, προς τιμήν του Πάπα της Ρώμης Γρηγορίου ΙΓ Δ . Το ημερολόγιο αυτό βασισμένο «αφενός μεν στην ημερομηνία της εαρινής ισημερίας,αφετέρου δε στη λεγόμενη επακτή του σεληνοδρομίου (τη διαφορά του ηλιακού προς το σεληνιακό έτος) ήλθε να καλύψει τη διαφορά 13 ημερών σε σχέση με το Ιουλιανό ημερολόγιο το οποίο δεν συμβάδιζε με τα αστρονομικά φαινόμενα» . Μάλιστα όπως τονίζει ο κ. Σκαλτσής το θέμα «είναι καθαρά αστρονομικό και όχι δογματικό και θεολογικό και μια από τις σημαντικότερες συνέπειες που είχε η εξέλιξη αυτή στη λειτουργική πράξη της δυτικής Εκκλησίας ήταν η δυνατότητα τέλεσης του χριστιανικού Πάσχα ορισμένες φορές και πριν από αυτό των εβραίων ?κατά προφανή παραβίασιν της κανονικής τάξεως,ως ταύτην καθώρισεν επί του προκειμένου η Α Δ Οικουμενική Σύνοδος?».
Στις 10 Μαρτίου του 1924 το Οικουμενικό Πατριαρχείο εφάρμοσε για πρώτη φορά το Γρηγοριανό ημερολόγιο που ίσχυε στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης από τα μέσα του 16ου αιώνα. Ετσι έβαλε το ημερολόγιο στις 23 Μαρτίου. Και μέσα σε μία ημέρα το ημερολόγιο έδειχνε από 10 Μαρτίου, 23. Το παράδειγμά του ακολούθησαν οι ελληνόφωνες Εκκλησίες. Σε καμία περίπτωση όμως και οι σλαβόφωνες, με πρώτη και κύρια την Εκκλησία της Ρωσίας, οι οποίες παρέμειναν πιστές στο λεγόμενο Ιουλιανό ημερολόγιο που εφαρμόστηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα, τον ρωμαίο αυτοκράτορα.
Σε μια προσπάθεια να ξεπεραστεί αυτή η ιδιότυπη διαίρεση οι ορθόδοξοι αποφάσισαν να συνεορτάζουν όλοι μαζί το Πάσχα που αποτελεί τη σημαντικότερη γιορτή, η οποία είναι και κινητή. Ετσι οι πιστοί που υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στις λεγόμενες ελληνόφωνες Εκκλησίες κατά τον εορτασμό του Πάσχα για να συνεορτάζουν με τους υπολοίπους αδελφούς τους ακολουθούν το Ιουλιανό ή «παλαιό ημερολόγιο». Στα δε Χριστούγεννα και στα Αγια Επιφάνια, που αποτελούν μια από τις ακίνητες εορτές, ακολουθούν το Γρηγοριανό ή «νέο ημερολόγιο» και με αυτόν τον τρόπο δέχονται το μήνυμα της Γέννησης του Θεανθρώπου μαζί με τους ρωμαιοκαθολικούς και προτεστάντες χριστιανούς κατά 13 ολόκληρες ημέρες πριν από τους χριστιανούς αδελφούς τους της Ρωσίας, των Ιεροσολύμων και της Σερβίας.
Το οξύμωρο αυτό σχήμα μπορεί να προκαλεί εντύπωση αλλά σε πολλές περιπτώσεις η αλλαγή του ημερολογίου αποτέλεσε την αφορμή για τη δημιουργία πολλών κραδασμών στο εσωτερικό των ορθοδόξων και την ίδρυση, στην Ελλάδα, των λεγομένων παλαιοημερολογητικών κινημάτων που σε πολλές περιπτώσεις έχουν ζηλωτική διάσταση και τα οποία ταλανίζουν επί δεκαετίες την Εκκλησία. Και είναι εντυπωσιακό ότι ξεκίνησαν από την Ελλάδα και σήμερα βρίσκονται διάσπαρτα σε πολλές χώρες, όπως στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία, και αναπτύχθηκαν ακόμη και σε αυτό το Αγιον Ορος που ακολουθεί για λόγους παράδοσης το «παλαιό ημερολόγιο» μέσα από τη γνωστή σε όλους υπόθεση της Μονής Εσφιγμένου.
«Το Αγιον Ορος, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, οι Εκκλησίες της Ρωσίας, της Σερβίας και άλλες ακολουθούν το ?παλαιό ημερολόγιο? χωρίς ποτέ να έχει δημιουργηθεί ζήτημα κανονικότητας και ενότητας με τις Εκκλησίες που τηρούν τις εορτές κατά το νέο ημερολόγιο» επισημαίνει στο «Βήμα» ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Π. Σκαλτσής. «Αλλωστε», υπογραμμίζει, «το Πάσχα εορτάζεται από κοινού σε όλον τον ορθόδοξο χώρο με κριτήριο τα όσα όρισε η Α Δ Οικουμενική Σύνοδος. Η διαφορά των 13 ημερών ισχύει μόνο για τις κινητές εορτές. Κατά τα άλλα, εκείνο που κυριαρχεί στην Ορθοδοξία, κάτι που αρνείται ο ακραίος ζηλωτισμός, είναι τα σωστά εκκλησιολογικά κριτήρια και η θεολογική προσέγγιση της χριστιανικής εορτής. Το εορτολογικό γεγονός είναι αυτό που αγιάζει τον χρόνο και όχι το αντίστροφο. Κατά την πατερική διδασκαλία προέχει να γιορτάζουμε ?μη πανηγυρικώς, αλλά θεϊκώς, μη κοσμικώς, αλλά υπερκοσμικώς?».
Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: http://www.tovima.gr
Σχετικός δεσμός:http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=247633
Θα πρέπει να είστε συνδεδεμένος για να υποβάλλετε σχόλιο.
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.