Ενα από τα δένδρα που πληγώναμε και συνεχίζουμε να πληγώνουμε είναι αυτό που μας δίνει το καουτσούκ. Μέσα στην ιστορία πολλές οδυνηρές για την ανθρωπότητα εποχές έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξή του. Τώρα που η Κίνα ξεριζώνει τα παρθένα δάση της για να φυτέψει καουτσουκόδενδρα με σκοπό να παραγάγει ακόμη περισσότερα λάστιχα αυτοκινήτων όλοι επηρεαζόμαστε από αυτό και αγανακτούμε.

Τα «δάκρυα» του καουτσουκόδενδρου είναι αρκετά για να γεμίσουν μόλις μια λίμνη σε σχέση με τα δάκρυα που έχουν χυθεί τους τελευταίους δύο αιώνες από τους ανθρώπους για να φθάσει ο χυμός από τη φλούδα του δένδρου να γίνει κάτι από τα αναρίθμητα προϊόντα ελαστικού. Χάρη στο καουτσούκ πλούτισαν και συνεχίζουν να πλουτίζουν ολόκληρες χώρες, βασιλιάδες, εργοστασιάρχες και έχουν δουλειά εξαιτίας του πολυάριθμοι υπάλληλοι και εργάτες. Μέσα στο 2008 οι τιμές του καουτσούκ ήταν σε τρελή άνοδο, πέρα από το ότι μέσα σε μία δεκαετία έχουν τριπλασιαστεί, ενώ η Κίνα κατανάλωσε μόνο το 2007 περίπου 2.350.000 τόνους και θα χρειαστεί ακόμη περισσότερους για φορτηγά και οικογενειακά αυτοκίνητα, τα οποία θα πρέπει να έχουν τα ανάλογα λάστιχα για τις ρόδες τους. Από το 2000 οι εισαγωγές της Κίνας σε φυσικό καουτσούκ διπλασιάστηκαν, αφού χάρη στα εκεί εργοστάσια της Goodyear, της Continental, της Βridgeston και της Μichelin έγινε ο πρώτος κατασκευαστής ελαστικών στον κόσμο, στέλνοντας τη μισή της παραγωγή στο εξωτερικό.

Το βαρύ κόστος της ανάπτυξης
Αυτές οι πρωτιές όμως έχουν και το κόστος τους στο περιβάλλον. Το δένδρο που δίνει την πρώτη ύλη με τη μορφή χυμού όταν χαραχτεί ο κορμός του, χρειάζεται κλίμα τροπικό για να προκόψει. Και για κακή μας τύχη, εκεί όπου ήταν καλό το κλίμα και το έδαφος κατάλληλο για να δημιουργήσουν οι Κινέζοι φυτείες καουτσουκόδενδρων υπήρχαν παραδεισένια δάση. Αλλά όπως γνωρίζουν καλά πλέον όλοι, η καταστροφή ενός οικοσυστήματος ως αντάλλαγμα για να επιτευχθεί οικονομική πρόοδος είναι μια κίνηση απελπισίας και η εκδίκηση των φυσικών στοιχείων είναι σίγουρη. Και οι Κινέζοι δεν γλίτωσαν από αυτό. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 οι ηγέτες της χώρας έστειλαν κάποιους γεωπόνους στην περιοχή Χishuangbanna της επαρχίας του Γιουνάν στα νότια της χώρας να ερευνήσουν αν εκεί μπορούσε να ευδοκιμήσει το δένδρο που έδινε την πρώτη ύλη για το λάστιχο. Οι γεωπόνοι φτάνοντας εκεί συναντούν έναν παράδεισο σε ό,τι είχε να κάνει με τη βλάστηση και δημιουργούν έναν πειραματικό βοτανικό κήπο. Και για κακή τύχη όλων αποδείχτηκε ότι μπορούσαν να ευδοκιμήσουν και φυτείες καουτσουκόδενδρων. Τα δένδρα αυτά όμως όντας κάτι ξένο είχαν τις δικές τους συμπεριφορές που έπρεπε να επιβληθούν σε βάρος της τοπικής πανίδας και χλωρίδας. Χρειάζονταν μεγάλες ποσότητες νερού, με αποτέλεσμα να στερέψουν σχεδόν τα πηγάδια της περιοχής. Επίσης, με το να φυτεύονται πολύ πιο αραιά από ό,τι είναι τα δένδρα σε ένα παρθένο δάσος, όπου οι υδρατμοί παραμένουν σχεδόν εγκλωβισμένοι μέσα σε αυτό δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για περισσότερη και πυκνότερη βλάστηση, ήλθαν απρόσκλητες, αλλά όχι απρόκλητες, η άνοδος της θερμοκρασίας, λιγότερες βροχές και επομένως περισσότερες εποχές ξηρασίας. Στα τελευταία δέκα χρόνια λοιπόν η άνοδος στις τιμές έφερε πολλές Μercedes και ΒΜW στην περιοχή και την καταστροφή των παρθένων δασών. Οι ηγέτες της σημερινής Κίνας δεν θεωρούν ότι τρέχει κάτι που οι ελέφαντες δεν βρίσκουν αρκετά πυκνά δάση για να μπορέσουν να αναπαραχθούν με την ησυχία τους και που οι τίγρεις, τα παγόνια, οι πίθηκοι χάνουν τις φυσικές τους κατοικίες· ούτε τους λέει κάτι ότι ακόμη και γύρω από τα σπίτια τους οι χωρικοί άρχισαν να φυτεύουν καουτσουκόδενδρα, αντικαθιστώντας τον από χιλιετίες φυτικό τους σύντροφο, το καλάμι μπαμπού που τους εφοδίαζε με πολύτιμο οικοδομικό υλικό και ήταν η βάση για την κατασκευή πολλών οικιακών συσκευών.

Ανελαστική σκληρότητα
Το δένδρο αυτό που οι άνθρωποι το χαράζουν πολύ πριν και από την εποχή του Ηροδότου έχει συνδεθεί με την τεχνολογική εξέλιξη του πλανήτη, αλλά και με βασανιστήρια και θανάτους εκατομμυρίων ανθρώπων. Ακόμη και σήμερα το 40% της παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων από λάστιχο στηρίζεται σε φυσικό καουτσούκ, ενώ εδώ και δύο αιώνες η μόνη στιγμή που η παραγωγή του μειώθηκε ήταν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μέσα σε αυτούς τους δύο αιώνες όσοι ασχολούνται με την ιστορία του προϊόντος ξεχωρίζουν δύο περιοχές όπου οι τοπικοί πληθυσμοί υπέφεραν τα πάνδεινα εξαιτίας του καουτσούκ. Στη μια περίπτωση οι ιθαγενείς κάτοικοι της περιοχής του Αμαζονίου βρέθηκαν κυριολεκτικά αιχμάλωτοι των μεγαλοϊδιοκτητών γης που κατείχαν τόσες εκτάσεις ώστε χρειαζόσουν μερικές ημέρες για να διατρέξεις την ιδιοκτησία τους σε όλη της την έκταση και ανάγκαζαν τους πληθυσμούς να αλλάξουν ζωή.

Ακόμη χειρότερα, ήταν η κατάσταση εκείνη την εποχή στο Κονγκό. Ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος ο Β΄ κατάφερε να βάλει στο χέρι με διάφορες μηχανορραφίες μια ολόκληρη χώρα, εγκατέστησε φρουρές μέσα στα δάση όπου υπήρχαν καουτσουκόδενδρα και ανάγκασε ολόκληρους πληθυσμούς να δουλεύουν για αυτόν. Οποιος δεν συμμορφωνόταν τον εκτελούσαν, αλλά για… απόδειξη έπρεπε να κόψουν το δεξί χέρι του εκτελεσθέντος και να το κάνουν «καπνιστό» για να διατηρείται μέχρι να πάει στα «κεντρικά».

Σήμερα μπορεί οι άνθρωποι του καουτσούκ να μη ζουν κάτω από τέτοιες συνθήκες, αλλά έχουμε τον εξανδραποδισμό της φύσης, αφού και στην Κίνα, όπως και αλλού, αρνούνται να εφαρμόσουν νόμους ήδη ψηφισμένους για την προστασία του περιβάλλοντος. Δυο-τρία πράγματα που ξέρουμε για αυτό
Το πεύκο, το μαστιχόδενδρο και η εβέα η Βραζιλιανή είναι τα δένδρα που πληγώνουμε συστηματικά γιατί βρήκαμε ότι από τις πληγές τους μπορεί να ρέει ένα υγρό χρήσιμο και επομένως εμπορεύσιμο. Από τα τρία δένδρα η εβέα, γνωστή και ως «καουτσουκόδενδρο», μπορεί να θεωρηθεί ότι βοήθησε να αλλάξει η εικόνα του κόσμου από τον 19ο αιώνα και μετά.

Οι άνθρωποι γνώριζαν ήδη 1600 χρόνια π.Χ. ότι χαράζοντας τον φλοιό κάποιων δένδρων εκείνα, προσπαθώντας να αυτοθεραπευτούν, αφήνουν να τρέξει επάνω στην πληγή ένα υγρό γαλακτώδες, το λάτεξ. Περιέχει 60% νερό, κάποιες άλλες ουσίες, και το υπόλοιπο είναι μικρά κομμάτια όπως τα κομμάτια του Lego, με πέντε άτομα άνθρακα και δέκα υδρογόνου, που το καθένα ονομάζεται ισοπρένιο και αυτά ταιριάζουν πολλά μαζί φτιάχνοντας αυτό που λέμε ένα πολυμερές με ελαστικές ιδιότητες, μια μακριά αλυσίδα από ισοπρένια δηλαδή. Το λάτεξ αντιθέτως από ό,τι νομίζεται γενικά δεν είναι ο θρεπτικός χυμός του δένδρου που ανεβαίνει από τις ρίζες στα κλαδιά, αλλά βρίσκεται ανεξάρτητα στον φλοιό. Για αυτό η χάραξη θέλει πολλή προσοχή, ώστε να μη γίνει βαθιά οπότε το δένδρο ξεραίνεται, αφού τότε θα έχει διακοπεί η επικοινωνία με τη ρίζα σταματώντας τη μεταφορά των θρεπτικών χυμών.

Ενας λαός της Κεντρικής Αμερικής πήρε το όνομα Ολμέκοι, δηλαδή «λαστιχάνθρωποι», ακριβώς επειδή από τότε είχαν ανακαλύψει αυτό το φαινόμενο και τους άρεσε να φτιάχνουν μπάλες από λάτεξ. Αλλά ως εκεί. Διότι το πρόβλημα ήταν ότι αυτό το υλικό όταν θερμαινόταν έπαυε να είναι ελαστικό, ενώ σε χαμηλές θερμοκρασίες και υψηλές πιέσεις έσπαγε. Χρειάστηκε να φθάσουμε στον 19ο αιώνα για να αρχίσουν να καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι χρειαζόταν να προσθέσουν και κάτι άλλο, όπως λίγο θειάφι και αιθάλη, δηλαδή φούμο, για να γίνει το καουτσούκ, «το δάκρυ του δένδρου» όπως το έλεγαν οι ιθαγενείς, υλικό υψηλών απαιτήσεων. Το θειάφι, όντας στην αρχή σαν ένα δαχτυλίδι με οκτώ άτομα γύρω γύρω, σπάει με τη θέρμανση στους 132 βαθμούς Κελσίου και δυο ή περισσότερα άτομα θείου φτιάχνουν γέφυρες που ενώνουν τις παράλληλες κατά κάποιο τρόπο και μακριές αλυσίδες του ισοπρενίου μεταξύ τους. Αυτό ονομάστηκε από τον αντίστοιχο με τον δικό μας Ηφαιστο θεό των Ρωμαίων, τον Βουλκάν, «βουλκανισμός». Ετσι κατασκευάστηκαν ανθεκτικά ελαστικά για τις ρόδες των αυτοκινήτων και άλλαξε ο κόσμος ολόκληρος. Σήμερα ψάχνουμε τρόπους για τον αποβουλκανισμό του καουτσούκ, να σπάσουμε δηλαδή τις γέφυρες του θείου και ξεκινούμε πάλι από την αρχή όταν οι ίδιοι αυτοί οι ελαστικοί τροχοί έχουν λιώσει ή γεράσει εξαιτίας του ηλίου, του όζοντος, των καιρικών συνθηκών γενικά και αντί να εναποτίθενται σε ειδικούς χώρους παραμένοντας άθαφτα να ξαναγίνονται πρώτη ύλη. Σήμερα ένα μέρος θρυμματίζεται και γίνεται ελαστικό υλικό για τα γήπεδα 5×5, αναμειγνύεται με άσφαλτο για το στρώσιμο δρόμων, θέλουν να καλύψουν με αυτό τα μεταλλικά διαχωριστικά των δρόμων για να σώζονται κάποιοι μοτοσικλετιστές όταν πέφτουν επάνω, αλλά μένει ακόμη και άλλο αδιάθετο υλικό που ψάχνει χρήση. Ισως έτσι να γλιτώσουν και τα πανέμορφα δάση της Κίνας που απειλούνται με αφανισμό…

 

Ανακτήθηκε από: http://www.tovima.gr



Θα πρέπει να είστε συνδεδεμένος για να υποβάλλετε σχόλιο.

Αφήστε μια απάντηση

  • Ημερολόγιο καταχώρησης άρθρων

    Μάρτιος 2024
    Δ Τ Τ Π Π Σ Κ
     123
    45678910
    11121314151617
    18192021222324
    25262728293031
  • Αρχεία

  • Ετικέτες

  • Αποποίηση ευθυνών

    Οι πληροφορίες που παρατίθενται στο τρέχων blog προέρχονται από ψηφιακό υλικό που βρίσκεται διαθέσιμο στο χώρο του διαδικτύου.