Βίλχελμ Ράιχ: ” Άκου Ανθρωπάκο “

Για το βιβλίο: Ράιχ Βίλχελμ, Άκου Ανθρωπάκο, μτφρ. Λεωνίδας Καρατζάς, Γνώση, 2012.

Το βιβλίο του Βίλχελμ Ράιχ, Άκου Ανθρωπάκο, είναι αληθινό. Ο συγγραφέας και πρώην μαθητής του Φρόυντ, με την πείρα του ως ψυχιάτρου και ψυχαναλυτή, καταφέρνει να διαμορφώσει μια αλήθεια γύρω από την ανθρώπινη φύση. Έχει δει άλλωστε πολλούς ανθρώπους «γυμνούς». Ομολογεί στον άνθρωπο: «Είσαι κτηνώδης κάτω από τη μάσκα  της κοινωνικότητας και της οικειότητας ανθρωπάκο». Σήμερα αυτό θα μπορούσε κάποιος να το συμπεράνει και μόνο παρακολουθώντας πλάνα από τον πόλεμο που διεξάγεται στη Συρία. Το πρώτο που το αποδεικνύει είναι ότι απλώς π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ μ ε τα πλάνα και το δεύτερο είναι το γεγονός ότι σ υ μ β α ί ν ο υ ν ακόμα πόλεμοι.

Μα πόσες φορές η αλήθεια λόγω της δειλίας μας δεν παραμένει ένας ανεξιχνίαστος βυθός; Συνήθως οι δύσκολες περιστάσεις μας εξαναγκάζουν στη θέα της. Συχνά κολυμπούμε μόνο στην επιφάνεια της ζωής μας μέχρι που χρειάζεται να βυθίσουμε ξαφνικά το κεφάλι μας στην πραγματικότητα. (Σύμφωνα με τον συγγραφέα η πραγματικότητα δεν είναι αυτή των εφημερίδων.)

Εκεί που περιμένουμε να ανακαλύψουμε τα ανεκτίμητα πετράδια της ψυχής μας, για τα οποία πολλοί άνθρωποι έχουν μιλήσει, βλέπουμε ακαθαρσίες. Ανάμεσά τους υπάρχουν βέβαια και κάποιοι πολύτιμοι λίθοι. Αυτούς μπορούμε να τους διαχειριστούμε μόνο εάν βγάλουμε τα «ροζ γυαλιά» του φόβου.

Σύμφωνα με το συγγραφέα, όταν καταλάβει κανείς αυτό που είναι, όταν το δεχτεί και σταματήσει να το περιφρονεί χωρίς να καταφεύγει στους  μύθους γύρω από το πρόσωπό του, τότε θα μπορεί να διαχειριστεί το «βάθος» του και το θησαυρό του.

Αυτή η αλήθεια του Ράιχ δεν είναι μια στείρα αλήθεια η οποία συναντά αδιέξοδο με τα συμπεράσματά της. Το κλειδί  σύμφωνα με το συγγραφέα βρίσκεται στο να επιτρέψει  ο άνθρωπος στον έρωτα, στην εργασία και στη γνώση να διαφεντέψουν τη ζωή του.

«Ρίξε μια ματιά στον εαυτό σου, ανθρωπάκο. Είναι η μόνη σου ελπίδα!», παραινεί ο συγγραφέας τον ανθρωπάκο του. Πιστεύει πως ο μοναδικός σωτήρας μας είναι ο εαυτός μας και κανένας άλλος. Επίσης ότι ο “φασισμός” εισχωρεί μόνο όταν ψάχνουμε αλλού –έξω από τον εαυτό μας- τη σωτηρία ή το φταίχτη.

Ας παρακολουθήσουμε όμως τη σκέψη του συγγραφέα στο παρακάτω απόσπασμα.

«Έρχεσαι τρέχοντας σε μένα και με ρωτάς: ¨Καλέ μου, αγαπημένε μου, μεγάλε μου γιατρέ! Τι να κάνω; Τι μπορεί να γίνει; Το σπίτι μου είναι ετοιμόρροπο, ο αέρας φυσάει με δύναμη μέσα από τις ρωγμές των τοίχων, το παιδί μου είναι άρρωστο και η γυναίκα μου σε κακό χάλι, αλλά κι εγώ δεν αισθάνομαι καλά. Τι να κάνω; Τι μπορεί να γίνει;» 

   Χτίσε το σπίτι σου πάνω σε γρανίτη. Βράχος είναι η ίδια σου η φύση, που δεν καταδέχεται να ασχοληθείς μαζί της, ο ερωτισμός του παιδιού σου, το ερωτικό όνειρο της γυναίκας σου, τα δικά σου όνειρα για τη ζωή, όταν ήσουν δεκαεξάχρονο παιδί. Αντάλλαξε τις ψευδαισθήσεις σου με μια δόση αλήθειας. Στείλε στο διάβολο τους πολιτικούς και τους διπλωμάτες σου. Πάρε την τύχη σου στα χέρια σου και χτίσε τη ζωή σου πάνω σε βράχο. Ξέχνα τον γείτονά σου κι άκουσε τη φωνή μέσα σου˙ ο γείτονας θα σου χρωστάει κι εκείνος ευγνωμοσύνη. Πες στους συναδέλφους σου παντού στον κόσμο, πως από δω και πέρα θες να δουλεύεις μόνο για τη ζωή κι όχι για το θάνατο. Αντί να τρέχεις στις εκτελέσεις των δημίων σου και στις διαδηλώσεις φωνάζοντας συνθήματα, φτιάξε έναν νόμο για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και των αγαθών. Ένας τέτοιος νόμος θα είναι ένα κομμάτι του γρανίτη που θα στηρίξει το σπίτι σου. Προστάτεψε την αγάπη των μικρών παιδιών σου απ’ τις ανήθικες επιθέσεις των λάγνων και ασελγών ανδρών και γυναικών. Κυνήγησε την κουτσομπόλα γεροντοκόρη˙ διαπόμπευσέ την δημόσια και στείλε αυτήν στο αναμορφωτήριο, στη θέση των εφήβων που διψούν για έρωτα! Μην πασχίζεις να ξεπεράσεις τον εκμεταλλευτή σου σε εκμετάλλευση, όταν σου δοθεί η ευκαιρία να παίξεις καθοδηγητικό ρόλο. Πέταξε μακριά το φράκο και το ψηλό καπέλο και μη ζητάς άδεια για ν’ αγκαλιάσεις τη γυναίκα σου. Έλα σ’ επαφή με τους ομοίους σου, σ’ όλες τις χώρες, γιατί κι αυτοί είναι σαν κι εσένα, και στα καλά και στ’ άσχημά τους. Άσε το παιδί μέσα σου να μεγαλώσει όπως το προνόησε η φύση (ή ο «θεός»). Μην προσπαθείς να βελτιώσεις τη φύση. Αντίθετα, προσπάθησε να την καταλάβεις και να την προστατέψεις. Πήγαινε στη βιβλιοθήκη αντί στον αγώνα μποξ, ταξίδεψε σε ξένες χώρες αντί να πας ακόμη μια φορά στο Κόνι Άιλαντ. Και προ πάντων, σκέψου σωστά, άκου την εσωτερική σου φωνή, που σε καλεί διακριτικά. Κρατάς τη ζωή σου στα χέρια σου. Μην την εμπιστεύεσαι σε κανέναν άλλο, και κυρίως όχι στους ηγέτες που εξέλεξες. Γίνε ο εαυτός σου! Πολλοί μεγάλοι άντρες σου το είπαν αυτό». […]

Και σε κάποια άλλη σελίδα σημειώνει: «Διαφέρεις απ’ τον πραγματικά σπουδαίο άνθρωπο μόνο σ’ ένα σημείο: ο σπουδαίος άνθρωπος ήταν κάποτε κι αυτός ένας πολύ μικρός ανθρωπάκος, που όμως κατάφερε ν’ αναπτύξει μία μόνο σημαντική ικανότητα. Έμαθε να βλέπει πού ήταν μικρός στις σκέψεις και στις πράξεις του». […] «Άρα ο μεγάλος άνθρωπος ξέρει πότε και πού γίνεται μικρός. Ο ανθρωπάκος δεν ξέρει ότι είναι μικρός και φοβάται να το μάθει».[…]

Με την ελπίδα όλο και περισσότεροι να μη φοβηθούμε

13:58 | 03 Νοε. 2015

Τελευταία ανανέωση 13:58 | 03 Νοε. 2015

Σαν σήμερα στις 3 Νοεμβρίου του 1957 έφυγε από τη ζωή ο Βίλχελμ Ράιχ, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής του οποίου η θεωρία της οργόνης χαρακτηρίστηκε ψευδοεπιστημονική, όμως η επιρροή που άσκησε στα νεανικά κινήματα αμφισβήτησης στις δεκαετίας του ’60 και του ’70, θεωρείται αδιαμφισβήτητη. Άσκησε σφοδρή κριτική στα υφιστάμενα κοινωνικά και σεξουαλικά ήθη ενώ έγινε κυρίως γνωστός από τα βιβλία του «Η Μαζική Ψυχολογία του Φασισμού» και «Άκου Ανθρωπάκο».

Ο αγαπημένος μαθητής του Φρόυντ έγραψε το «Άκου, Ανθρωπάκο» το 1946 και το δημοσίευσε το 1948. Πρόκειται για την κραυγή αγωνίας ενός μεγάλου στοχαστή, που βλέπει τα σπέρματα του φασισμού και του ολοκληρωτισμού μέσα στον κοινό, καθημερινό άνθρωπο.

Διαβάστε αποσπάσματα από το «Άκου Ανθρωπάκο»:

«Ξέρεις, Ανθρωπάκο, πως θα ένιωθε ένας αητός άμα έκλωθε αυγά μιας κότας; Αρχικά ο αητός νομίζει ότι θα κλωσήσει μικρά αετόπουλα που θα μεγαλώσουν. Μα εκείνο που βγαίνει από τα αυγά δεν είναι παρά μικρά κοτόπουλα. Απελπισμένος ο αητός εξακολουθεί να ελπίζει πως τα κοτόπουλα θα γίνουν αητοί. Μα που τέτοιο πράγμα! Τελικά δεν βγαίνουν παρά κότες που κακαρίζουν. Όταν ο αητός διαπιστώνει κάτι τέτοιο βρίσκεται στο δίλημμα αν πρέπει να καταβροχθίσει όλα τα κοτόπουλα και τις κότες που κακαρίζουν. Μα συγκρατείται. Κι  ό,τι τον κάνει να συγκρατηθεί είναι μια μικρή ελπίδα• πως ανάμεσα στα τόσα κοτόπουλα, μπορεί κάποτε να βρεθεί ένα αητόπουλο, ικανό σαν εκείνον τον ίδιο, ένα αητόπουλο που από την ψηλή φωλιά του θ’ ατενίζει μακριά κόσμους καινούριους, σκέψεις καινούριες, καινούρια σχήματα ζωής. Μόνο αυτή η ανεπαίσθητη ελπίδα κρατάει τον λυπημένο, τον αποξενωμένο αητό από την απόφασή του να φάει όλα τα κοτόπουλα και όλες τις κότες που κακαρίζουν, και που δεν βλέπουν ότι τα κλωσσάει ένας αητός, δεν καταλαβαίνουν ότι ζούνε σ’ ένα ψηλό, απόμακρο βράχο, μακριά από τις υγρές και σκοτεινές κοιλάδες. Δεν ατενίζουν την απόσταση, όπως κάνει ο απομονωμένος αητός.

Μόνο καταβροχθίζουν και καταβροχθίζουν, όλο καταβροχθίζουν ό,τι φέρνει ο αητός στη φωλιά. Οι κότες και τα κοτόπουλα άφησαν τον αητό να τα ζεστάνει κάτω από τα μεγάλα και δυνατά του φτερά όταν απ’ όξω κροτάλιζε η βροχή και αναβροντούσαν οι καταιγίδες που ‘κείνος άντεχε δίχως καμιά προστασία. Όταν τα πράγματα γίνονταν σκληρότερα, του πέταγαν μικρές μυτερές πέτρες από κάποια ενέδρα για να τον χτυπήσουν και να τον πληγώσουν. Όταν ο αητός αντιλήφθηκε την κακοήθεια ετούτη, πρώτη του αντίδραση ήταν να τα ξεσχίσει σε χίλια κομμάτια. Μα το ξανασκέφτηκε κι’ άρχισε να τα λυπάται. Κάποτε, έλπισε, θα βρισκόταν – έπρεπε να βρεθεί – ανάμεσα στα τόσα κοντόφθαλμα κοτόπουλα που κακάριζαν και καταβρόχθιζαν ό,τι έλαχε μπροστά τους, ένας μικρός αητός σαν τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο μοναχός αητός μέχρι σήμερα δεν έχει εγκαταλείψει την ελπίδα. Κι’ εξακολουθεί να κλωσσάει κοτόπουλα.

Δεν θέλεις να γίνεις αητός, Ανθρωπάκο. Γι’ αυτό σε τρώνε τα όρνεα. Φοβάσαι τους αητούς κι’ έτσι ζεις κοπαδιαστά και κοπαδιαστά εξολοθρεύεσαι. Γιατί μερικά από τα κοτόπουλα σου έχουν κλωσσήσει αυγά όρνεων. Και τα όρνεά σου έχουνε γίνει οι Φύρερ σου ενάντια στους αητούς, τους αητούς που θελήσανε να σε οδηγήσουν σε μακρινότερες, πιο υποσχετικές αποστάσεις. Τα όρνεα σε δίδαξαν να τρως ψοφίμια και ν’ασαι ικανοποιημένος με ελάχιστα σπειριά σιτάρι. Σ’ έμαθαν και να ορύεσαι “Ζήτω, ζήτω, Μέγα Όρνεο!”. Τώρα λιμοκτονείς και πεθαίνεις κι’ ακόμη φοβάσαι τους αητούς που κλωσσάνε τα κοτόπουλά σου».

«Δε σʼ αγαπούν ανθρωπάκο, σε περιφρονούν, επειδή περιφρονείς τον εαυτό του. Σε ξέρουν απ’ έξω κι ανακατωτά. Γνωρίζουν τις χειρότερες αδυναμίες σου, όπως θα έπρεπε να τις γνωρίζεις εσύ. Σε θυσίασαν σʼ ένα σύμβολο κι εσύ τους έδωσες τη δύναμη να σʼ εξουσιάζουν. Εσύ ο ίδιος τους αναγόρευσες αφεντικά σου και συνεχίζεις να τους στηρίζεις, παρόλο που πέταξαν τις μάσκες τους. Στο είπαν κατάμουτρα: “Είσαι και θα είσαι πάντα κατώτερος, ανίκανος να αναλάβεις την παραμικρή ευθύνη”. Κι εσύ τους αποκαλείς καθοδηγητές και σωτήρες και φωνάζεις “ζήτω, ζήτω”»,

«Σε φοβάμαι, ανθρωπάκο. Σε τρέμω, επειδή από σένα εξαρτάται το μέλλον της ανθρωπότητας. Σε φοβάμαι επειδή το κυριότερο μέλημα σου στη ζωή είναι να δραπετεύεις από τον εαυτό σου. Είσαι άρρωστος, ανθρωπάκο, άρρωστος βαριά. Δε φταις εσύ γιʼ αυτό, μα έχεις υποχρέωση να γιατρευτείς. Θα ʽχες από καιρό αποτινάξει τα δεσμά σου, αν δεν ενθάρρυνες ο ίδιος την καταπίεση και δεν τη στήριζες άμεσα με τις πράξεις σου».

<<Θα σου πω γιατί γελούν μαζί σου, ανθρωπάκο: επειδή σε παίρνω στα σοβαρά, πολύ στα σοβαρά. To σκεπτικό σου πάντα χάνει την ουσία. Μου θυμίζεις δεινό σκοπευτή που σκόπιμα χάνει το κέντρο του στόχου, από καπρίτσιο.

Διαφωνείς; Θα σου το αποδείξω. Αν η σκέψη σου επικεντρωνόταν στην ουσία, θα ‘χες γίνει κύριος της ζωής σου από καιρό.

Θα σου δώσω ένα παράδειγμα της σκέψης σου:

«Για όλα φταίνε οι Εβραίοι», λες.
«Τι είναι ο Εβραίος;» σε ρωτώ.
«Κάποιος που στις φλέβες του κυλάει εβραϊκό αίμα», απαντάς.
«Και πώς ξεχωρίζεις το εβραϊκό αίμα από το αίμα των άλλων;» Η ερώτηση σου προκαλεί σύγχυση. Μπερδεύεσαι, κομπιάζεις.
Ύστερα λες, «Εννοούσα ότι ανήκει στην εβραϊκή φυλή».
«Τι είναι η φυλή;» σε ρωτώ.
«Η φυλή; Αυτό είναι προφανές. Όπως υπάρχει γερμανική φυλή, έτσι υπάρχει κι εβραϊκή».
«Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της εβραϊκής φυλής;»
«Ο Εβραίος έχει μαύρα μαλλιά, μακριά, γαμψή μύτη και δια-περαστικό βλέμμα. Οι Εβραίοι είναι άπληστοι και κεφαλαιοκράτες».
«Αν δεις ένα Γάλλο της Μεσογείου ή έναν Ιταλό δίπλα σ’ έναν Εβραίο, θα τον ξεχωρίσεις;»
«Ε, όχι, για να είμαι ειλικρινής…»
«Τότε, λοιπόν, τι είναι ο Εβραίος; To αίμα του δε διαφέρει από το αίμα των άλλων. Η εμφάνισή του δε διαφέρει από εκείνη ενός Γάλλου ή ενός Ιταλού. Και μια και το ‘φερε η συζήτηση, έχεις δει Γερμανοεβραίους;»
«Μοιάζουν με τους Γερμανούς».
«Τι είναι ο Γερμανός;»
«Ο Γερμανός ανήκει στη βόρεια φυλή των Αρίων».
«Οι Ινδοί είναι Άριοι;»
«Ναι».
«Είναι βόρειοι;»
«Όχι».
«Είναι ξανθοί;»
«Όχι».
«Βλέπεις; Δεν ξέρεις καν ποιος είναι ο Εβραίος και τι ο Γερμανός».
«Μα, υπάρχουν Εβραίοι!»
«Ασφαλώς και υπάρχουν. Όπως υπάρχουν Χριστιανοί και Μωαμεθανοί».
«Σωστά! Να, αυτό εννοούσα, την εβραϊκή θρησκεία».
«Ήταν Ολλανδός ο Ρούσβελτ;»
«Όχι».
«Και γιατί ονομάζεις τον Εβραίο απόγονο του Δαβίδ κι όχι τον Ρούσβελτ Ολλανδό;» «Με τον Εβραίο είναι διαφορετικό».
«Σε τι διαφέρει;»
«Δεν ξέρω».

Τέτοιες κουταμάρες λες, ανθρωπάκο.

Και με τέτοιες κουταμάρες, συγκροτείς ένοπλες συμμορίες που σκοτώνουν δέκα εκατομμύρια ανθρώπους επειδή είναι Εβραίοι κι ας μην ξέρεις να μου πεις τι είναι ο Εβραίος.

Να γιατί γελάνε μαζί σου. Να γιατί όποιος θέλει να κάνει κάτι σοβαρό σε αποφεύγει. Να γιατί είσαι χωμένος στο βούρκο μέχρι το λαιμό. Όταν αποκαλείς κάποιον «Εβραίο», αισθάνεσαι ανώτερος.

Αισθάνεσαι ανώτερος, επειδή νιώθεις κατώτερος. Νιώθεις κατώτερος, επειδή εκείνο που θέλεις να εξοντώσεις στους ανθρώπους που αποκαλείς Εβραίους, είναι ο ίδιος σου ο εαυτός. Και τούτο είναι απλά ένα δείγμα του τι είσαι στ’ αλήθεια, ανθρωπάκο. Όταν αποκαλείς κάποιον περιφρονητικά «Εβραίο», η αίσθηση της μηδαμινότητάς σου ξαλαφρώνει. Αυτό το ανακάλυψα μόλις πρόσφατα. Αποκαλείς Εβραίο όποιον σου εμπνέει είτε υπερβολικό, είτε ελάχιστο σεβασμό. Σαν να ‘σαι αντιπρόσωπος κάποιας ανώτερης δύναμης επί της γης, ανέλαβες να αποφασίζεις ποιος είναι και ποιος δεν είναι Εβραίος. Αμφισβητώ το δικαίωμά σου να το κρίνεις αυτό, είτε είσαι τιποτένιος Άριος, είτε τιποτένιος Εβραίος. Μόνο εγώ έχω το δικαίωμα να πω τι είμαι. Είμαι βιολογικός και πολιτισμικός μιγάς κι είμαι περήφανος γι’ αυτό, ούτε σωβινιστής όπως εσύ, ασήμαντε φασίστα, όποια κι αν είναι η εθνικότητά σου, η φυλή και η τάξη σου>>.

«Όταν ζεις για μακρύ διάστημα στο βάθος μιας σκοτεινής σπηλιάς θα σιχαθείς το φως του ήλιου. Και το πιθανότερο είναι ότι τελικά τα μάτια σου θα χάσουν τη δύναμη να αντέχουν. Να γιατί καταλήγουμε να μισούμε το φως του ήλιου».

Φωτεινή Τσαλίκογλου ***

* Βάρβαρο είναι… *

*Τα πολλαπλά πρόσωπα της βαρβαρότητας σήμερα *

Βάρβαρο είναι το αγαθό «ζωή» να ταπεινώνεται και να κακοποιείται…

Βάρβαρο είναι να μάχεσαι για το αυτονόητο.

Βάρβαρη είναι η πρωτόγνωρη αίσθηση των νέων σήμερα ότι αυτοί θα ζήσουν χειρότερα απ΄ ό,τι οι γονείς τους.

Βάρβαρο είναι το μέλλον να φαντασιώνεται σαν ένα χτισμένο παράθυρο.

Βάρβαρο είναι να ευτελίζεσαι προκειμένου να βρεις μια δουλειά. Να αποδέχεσαι όρους απαράδεκτους. Να χρειάζεται να συμφιλιωθείς με όλα όσα υποχρεώθηκες (εις μάτην) να κάνεις προ κειμένου να επιβιώσεις.

.

Βάρβαρο είναι αυτό που βλέπεις στον καθρέφτη. Το είδωλό σου που δεν μοιάζει σε τίποτα με αυτό που είχες κάποτε ονειρευτεί.

Βάρβαρη είναι η δολοφονία των ονείρων.

.

Βάρβαρη είναι η αίσθηση του εαυτού ως «πεταμένου- εκεί».

Βάρβαρο είναι ένα κοινωνικό σύστημα που κάνει τα πάντα για να σε βγάλει στην «απ΄ έξω» και μετά σε λοιδορεί, σε οικτίρει ή σου προτείνει «φάρμακα» για να «γιατρέψει» την οδύνη που το ίδιο σου γεννά.

Βάρβαρο είναι η λέξη «αξιοπρέπεια» να σηματοδοτεί «πολυτέλεια» ή «πλεονασμό».

.

Βάρβαρο είναι το νόμιμο να είναι και ηθικό.

Βάρβαρο είναι μετά βίας να τα φέρνεις βόλτα και να παρακολουθείς γύρω σου την κουλτούρα της αρπαχτής και τον ξέφρενο χορό των εκατομμυρίων.

Βάρβαρη είναι η συνεχής υπενθύμιση του πολιτικού χρήματος.

Βάρβαρο είναι το καθεστώς της ιδιότυπης ασυλίας που απολαμβάνουν οι πολιτικοί.

Βάρβαρο είναι να μη μπορείς να μεγαλώσεις τα παιδιά σου με τις αξίες σου, γιατί τρέμεις μήπως κι έτσι αποτύχουν στη ζωή τους.

Βάρβαρη είναι η έννοια της επιτυχίας έτσι όπως σήμερα λογαριάζεται.

Βάρβαρη είναι η υφαρπαγή της παιδικής ηλικίας. Η απουσία ελεύθερου χρόνου. Η αποσύνδεση της μάθησης από τη χαρά και την έμπνευση.

Βάρβαρη είναι η κατά συρροήν κακοποίηση των γερόντων που στας δυσμάς του βίου καλούνται να «ζήσουν», δηλαδή να πεθάνουν, με συντάξεις πείνας.

Βάρβαρο είναι να είσαι ξένος σε μια ξένη αφιλόξενη χώρα και να προσπαθείς να πείσεις ότι δεν είσαι εχθρός.

Βάρβαρος είναι ο μηχανισμός κατασκευής αποδιοπομπαίων τράγων, η αναγόρευση φανταστικών εχθρών προκειμένου να εστιασθούν επάνω τους τα δεινά της δικής σου ζωής.

.

Βάρβαρη είναι η καλλιέργεια και η αξιοποίηση της ανασφάλειας για τη δημιουργία υποταγμένων στον φόβο υπηκόων.

.

Βάρβαρη είναι η κοινωνία του θεάματος που πασχίζει (άκοπα) να σε πείσει πως αυτό που βλέπεις στη μικρή οθόνη αξίζει να το βλέπεις, και πως αυτή η νάρκωση είναι επιθυμητή. Η βία και ο πόλεμος ένα καθημερινό θέαμα. Μια μορφή ψυχαγωγίας.

Βάρβαρη είναι η θυσία των ανθρωπίνων σχέσεων υπό το βάρος των υποχρεώσεων και των ευθυνών. Η θυσία της σκέψης και της δημιουργικότητας στη διεκπεραίωση της κάθε μέρας. «Να πράττω. Να μη σκέφτομαι. Αλλιώς πάω χαμένος». Η σκέψη, ένα εμπόδιο.

Βάρβαρο είναι να εξωθείσαι στην αναζήτηση αυτοκαταστροφικών περισπασμών προκειμένου να τα βγάλεις πέρα.

Βάρβαρη είναι η αύξηση των αυτοκαταστροφικών «λύσεων» που προβάλλουν στον ορίζοντα: αυτοκτονίες, καταθλίψεις, τρέλα, παράνοια, αλκοόλ, ναρκωτικά.

Βάρβαρο είναι η αμεριμνησία να είναι μόνο προνόμιο των νεογέννητων.

Βάρβαρο είναι να θυσιάζεται η μητρότητα, «Θέλω να κάνω παιδιά, όμως πώς να τα μεγαλώσω;»

.

Βάρβαρο είναι το στοίχημα της ψυχικής υγείας, η ικανότητα του αγαπάν και του εργάζεσθαι να ανάγεται σε μακρινό όνειρο.

Βάρβαρο είναι η ζωντάνια του οργισμένου θυμού σου να μεταμορφώνεται σε νεκρωμένη απάθεια ή σε ήπια και παθητική απόγνωση.

Βάρβαρο είναι να χρειάζεται κάθε πρωί να καταπίνεις ένα παχουλό βατράχι για να συνηθίσεις την αηδία της μέρας που σε περιμένει.

Βάρβαρη είναι η αδυναμία εξεύρεσης και υπεράσπισης ενός άλλου μοντέλου ατομικής ύπαρξης και συλλογικής συνύπαρξης.

.

Βάρβαρο είναι να λογαριάζεται ως λαϊκισμός η επίκληση στη βαρβαρότητα.

—

 

 

 

Πέμπτη, 11 Ιουνίου 2009

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Η δημιουργική ικανότητα είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Με τη δημιουργία καταξιώνεται η ζωή και νικιέται ο θάνατος. Η προσωπική δημιουργία είναι πηγή χαράς και αισιοδοξίας. Η χαρά της δημιουργίας προέρχεται από την εσωτερική τάση του ανθρώπου για ελευθερία και γνώση. Η δημιουργία διαφέρει από την εργασία. Η απλή εργασία είναι μέσο επιβίωσης και βιοπορισμού. Η δημιουργία ικανοποιεί πνευματικές και ψυχικές ανάγκες του ανθρώπου.

Προϋποθέσεις για την αληθινή δημιουργία

1. Ελευθερία: Βασική προϋπόθεση κάθε δημιουργίας είναι η ελευθερία. Ο άνθρωπος δημιουργία μόνο όταν είναι ελεύθερος. Η ελευθερία είναι απαραίτητη στην έκφραση και στην έμπνευση. Με την ελευθερία λόγου ο δημιουργός εκφράζει τις ιδέες, τις γνώμες και τα διανοήματά του.
2. Φαντασία: Η δημιουργική φαντασία είναι απαραίτητη στα γράμματα και στις τέχνες. Ο δημιουργός κλασικών έργων με τη φαντασία του διεισδύει στο μέλλον. Η φαντασία, αν είναι γόνιμη και δημιουργική, είναι απαραίτητη στους καλλιτέχνες, στους επιστήμονες, στους οικονομολόγους, στους διαφημιστές, στους πολιτικούς, στους στρατιωτικούς κλπ. Γενικά η φαντασία δημιουργεί νέες εικόνες, νέες παραστάσεις, νέες μορφές φαινομένων και αντικειμένων.
3. Έμπνευση: Με τη φαντασία συνδέεται στενά η έμπνευση. Ο δημιουργός ξαφνικά εμπνέεται το δημιουργικό του έργο.
4. Πρωτοτυπία: Δημιουργία είναι η πρωτοτυπία στην έμπνευση για την εκτέλεση ενός έργου. Κάθε δημιουργικό έργο πρέπει να είναι πρωτότυπο και πηγαίο φανέρωμα της ζωής.
5. Ανανέωση: Στοιχεία ανανέωσης υπάρχουν σε όλα τα δημιουργικά έργα.
6. Αυτενέργεια: Ο δημιουργός στην αρχή μιμείται ξένα έργα και εμπνέεται από ξένα πρότυπα. Έπειτα η μίμηση και η έμπνευση δίνει τη θέση της στην αυτενέργεια.
7. Θέληση: Κεντρίζει η θέληση τη δημιουργία. Χωρίς θέληση δεν μπορεί να αρχίσει καμιά δημιουργία.
8. Προσπάθεια: Η συνεχής, έντονη και συνειδητή προσπάθεια είναι απαραίτητη για κάθε δημιουργικό έργο.
9. Ανιδιοτέλεια: Ο αληθινός δημιουργός είναι ανιδιοτελής. Δεν ενδιαφέρεται για υλικές ωφέλειες και για τιμητικές διακρίσεις.
10. Αγάπη: Ο δημιουργός αγαπά το έργο του και ταυτίζεται μ’ αυτό. Η αληθινή δημιουργία είναι καρπός αγάπης.
11. Ευφυΐα: Ο ευφυής είναι πάντοτε δημιουργικός. Η ευφυΐα καταξιώνει την αγάπη για δημιουργία.
12. Ευθύνη: Πολλές φορές ο ευφυής και δημιουργικός άνθρωπος είναι ανεύθυνος. Η πολεμική βιομηχανία και οι πυρηνικοί εξοπλισμοί είναι αποτελέσματα ανεύθυνης ευφυΐας.

Το περιεχόμενο της δημιουργικής εργασίας:

1. Ανάπτυξη κλίσεων, μετατροπή των δυνατοτήτων σε ικανότητες: Μέσα από την επαγγελματική ενασχόληση αποκτάμε γνώσεις σε σχέση με το αντικείμενό μας, εξασκούμε και προσθέτουμε εμπειρίες. Διαπιστώνουμε ανεπάρκειες κι ελλείψεις, τις συμπληρώνουμε κι εξελισσόμαστε. Δίνουμε διέξοδο έκφρασης στα ταλέντα μας κι ανανεώνουμε τα δημιουργικά μας μέσα. Αναπτύσσουμε αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση.
2. Πνευματική καλλιέργεια: Οξύνεται η κρίση, η λογική, η αντίληψη. Εμπλουτίζεται η φαντασία κι εκτονώνεται η δημιουργικότητά μας, αφού παράγονται έργα που έχουν τη σφραγίδα της προσωπικότητάς μας. Οι απαιτήσεις του επαγγέλματος οδηγούν σε διαρκή πνευματική εγρήγορση.
3. Σφυρηλάτηση χαρακτηριστικών θετικών για την προσωπικότητα: Αγαπάμε αυτό που κάνουμε, επομένως αποκτάμε υπευθυνότητα, γινόμαστε αποφασιστικοί, αυθεντικοί, οργανωτικοί. Η ψυχική ικανοποίηση που αντλεί το άτομο κάνει πιο άμεση την επικοινωνία με τους άλλους, εκφράζεται η συλλογικότητα, η ομαδικότητα κι η συνεργασία.
4. Ικανοποίηση: Εκδηλώνονται οι ευαισθησίες του εργαζομένου, εμπλουτίζονται τα συναισθήματα, μαθαίνουμε να τιθασεύουμε ορμές, επιθυμίες, ένστικτα, αφοσιωνόμαστε στην εκπλήρωση ανώτερων στόχων. Υπάρχει νόημα σε αυτό που κάνουμε και αισθανόμαστε ότι προσφέρουμε και στους άλλους.

Αιτίες μείωσης της δημιουργικότητας στις μέρες μας:

Η εργασία είναι κατεξοχήν χώρος έκφρασης της δημιουργικότητας, δηλαδή έργο που σφραγίζεται από την προσωπικότητα του εργαζομένου. Όλο και πιο συχνά, όμως, παρατηρούμε ανθρώπους ισοπεδωμένους μέσα από το επάγγελμά τους, που δεν βρίσκουν κανένα νόημα ύπαρξης κι αισθάνονται ότι ο εργασιακός χώρος τους εγκλωβίζει σε μία αλλοτριωτική ρουτίνα καθημερινών κινήσεων.

1. Καταμερισμός, μονομέρεια, τυποποίηση: Η τυπική επανάληψη μεμονωμένων αποσπασματικών κινήσεων και διαδικασιών, καθώς και ο αυτοματισμός, αφαιρούν την πρωτοβουλία και την επαφή με το τελικό προϊόν της εργασίας. Ο άνθρωπος μετατρέπεται σε ένα εξάρτημα της μηχανής. Εγκλωβίζεται ο ανθρώπινος νους σε ένα περιορισμένο κομμάτι τεχνογνωσίας. Απουσιάζει το στοιχείο της συλλογικότητας, εφόσον ο καθένας είναι ένας μεμονωμένος κρίκος στη συνολική διαδικασία της παραγωγής. Οι εργασιακές συνθήκες είναι μονότονες, ο εργαζόμενος παράγει μηχανικά χωρίς να σκέφτεται και να αυτενεργεί.
2. Λανθασμένα κριτήρια επιλογής επαγγέλματος: Αυτοσκοπός γίνεται ο βιοπορισμός, ο πλουτισμός, η κοινωνική καταξίωση. Σε μία υλιστική κοινωνία, οι ψυχικές και πνευματικές απολαβές παραγκωνίζονται. Αυτό οδηγεί σε μείωση του ενδιαφέροντος, αδιέξοδο και απώλεια του νοήματος της ζωής.
3. Απώλεια ελεύθερου χρόνου: Το κέντρο βάρος του πολιτισμού μας έχει μετατοπιστεί στην κατοχή υλικών αγαθών. Προσπαθούμε να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα και καταναλώνουμε το μεγαλύτερο τμήμα του χρόνου μας στην εργασία. Τα ενδιαφέροντα περιορίζονται, τα ερεθίσματα και η επικοινωνία μειώνονται δραματικά με αποτέλεσμα την ψυχική και σωματική κόπωση.
4. Ο αυξανόμενος ανταγωνισμός: Το άγχος, η ανασφάλεια, το κυνήγι της επιτυχίας και της επικράτησης στο απάνθρωπο πλαίσιο του σύγχρονου ανταγωνισμού, μειώνουν την αποδοτικότητα και στερούν τη χαρά και τη δημιουργία. Η δημιουργία ως αξία- ανάγκη υποβαθμίζεται και πρώτιστες αξίες αναδεικνύονται το γόητρο και το χρήμα.

Ανάκτηση της δημιουργικότητας:

1. Οι δυνατότητες να αλλάξουν οι ρυθμοί της σύγχρονης εργασίας είναι περιορισμένες. Ο καταμερισμός ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και τις ανάγκες του σύγχρονου πολιτισμού. Επομένως η επανασύνδεση δημιουργικότητας κι εργασίας απαιτεί αλλαγή των σημερινών κοινωνικών δομών κι επαναπροσδιορισμού των αξιών και προτεραιοτήτων μας.
2. Η εργασία αποκτά το παλιό της νόημα. Δε θεωρείται αυτοσκοπός ή απλώς μέσο βιοπορισμού και πλουτισμού. Γίνεται μέσο έκφρασης όλων των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Εμπεριέχει την απόλαυση της προσφοράς, ικανοποιεί τις βαθύτερες αγωνίες του ανθρώπου.
3. Η εξειδίκευση να στηρίζεται σε γενική παιδεία. Ο άνθρωπος δεν είναι μονοδιάστατη οντότητα, έχει ανάγκη να απλώνεται και να δημιουργεί σε πολλαπλούς χώρους. Η επαφή με την τέχνη, η συμμετοχή στα κοινά, η ζωή σε αρμονία με τη φύση αποτελούν εγγυήσεις για έκφραση και γεμάτη περιεχόμενο ζωή
4. Εάν πάψει να θεωρείται η χειρωνακτική εργασία υποδεέστερη της πνευματικής, θα λείψει ο κοινωνικός ρατσισμός που τροφοδοτεί λανθασμένες επαγγελματικές επιλογές και κατ’ επέκταση οδηγεί στη δυστυχία. Παράλληλα ενισχύεται η ελεύθερη επαγγελματική επιλογή. Δίνονται όλα τα εφόδια στον νέο να δει μέσα του και να διαλέξει αυτό που του ταιριάζει.
5. Η εργασία δεν είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης και προσπορισμού κερδών για λίγους, αλλά έκφραση της ανθρώπινης ουσίας, προσφορά στην ομάδα.

Ο Μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα, οι ομοιότητές του με το Matrix και η σύγρονη ερμηνεία του

Ο Μύθος με τη σπηλιά στην Πολιτεία του Πλάτωνα

Η Πολιτεία περιλαμβάνει την Αλληγορία του σπηλαίου, με την οποία ο Πλάτων εξηγεί τη Θεωρία των Ιδεών του.

Η σημερινή κατάσταση του ανθρώπου, λόγω απαιδευσίας, μπορεί να αναπαρασταθεί άψογα από τον περίφημο μύθο του σπηλαίου που διηγείται ο Πλάτωνας, στην αρχή του έβδομου βιβλίου της Πολιτείας του.

Ο άνθρωπος ζει σε μια ψευδαίσθηση

Σύμφωνα με τον αλληγορικό μύθο οι άνθρωποι ζούμε σαν φυλακισμένοι μέσα στις παραισθήσεις και τις αυταπάτες μας και δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την αλήθεια γιατί μας εμποδίζουν τα δεσμά των αισθήσεων αλλά και τα δεσμά των εξουσιαστών, που χειραγωγούν τις αισθήσεις μας ώστε να αντιλαμβανόμαστε μόνο την πραγματικότητα όπως την καθορίζουν εκείνοι.

Κάποια στιγμή μερικοί δεσμώτες απαλλάσσονται επιτέλους από την επιρροή των δογμάτων, χάρη στην παιδεία και τον ορθό λόγο και επιτέλους με καθαρή σκέψη μπορούν να γνωρίσουν την αλήθεια βασιζόμενοι σε αποδείξεις.

Ο μύθος του σπηλαίου

απατηλές παραστάσεις

Ο μύθος αυτός διηγείται πως σε ένα σπήλαιο, κάτω από τη γη, βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Δεν μπορούν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Πίσω τους ωστόσο είναι αναμμένη μια φωτιά. Έτσι οτιδήποτε εκδηλώνεται πίσω από την πλάτη τους αναπαριστάνεται ως σκιά στον απέναντι τους τοίχο. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές που βλέπουν πάνω στον τοίχο είναι τα ίδια τα πράγματα. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους του σπηλαίου κατορθώσει να ελευθερωθεί, να βγει από τη σπηλιά και να ανέβει πάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν μέσα στη σπηλιά. Θα αντιληφθεί τότε ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ακόμη ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις.

Η ερμηνεία του μύθου από τον μεγάλο μας φιλόσοφο

Πλάτων

Κατά τον Πλάτωνα, ο απελεύθερος δεσμώτης είναι ο φιλόσοφος, ο οποίος βλέπει τα ίδια τα όντα, τις ιδέες, και όχι τα είδωλά τους. Οι αλυσοδεμένοι σύντροφοι του είναι οι κοινοί άνθρωποι που, έχοντας εθισθεί στις απατηλές παραστάσεις των αισθητών πραγμάτων, ζουν, χωρίς να το ξέρουν, μέσα στο ψέμα. Πάντοτε βέβαια, για τον Πλάτωνα, υπάρχει η δυνατότητα απεμπλοκής των αλυσοδεμένων ανθρώπων από τις πλάνες τους. Για να το πετύχουν αυτό, χρειάζεται να αποδεσμευτούν από τις αλυσίδες τους. Αυτές συμβολίζουν τις αισθήσεις τους, που τους υποχρεώνουν να παρατηρούν μόνο τα απατηλά είδωλα των ιδεών, των αληθινών όντων. Αντί για τις αισθήσεις τους όμως θα πρέπει να εμπιστευτούν το νου τους.

Ο ρόλος του Μύθου και η θέση του Φιλόσοφου στην Πολιτεία του Πλάτωνα

Ο φιλόσοφος – ηγέτης

Η αλληγορία του σπηλαίου είναι μια προσπάθεια τεκμηρίωσης της θέσης του φιλόσοφου ως βασιλιά στην Ιδεώδη Πολιτεία. Οι φυλακισμένοι αρχίζουν να αποδίδουν τα μη πραγματικά σχήματα των σκιών με όρους και έννοιες, ενώ πιστεύουν ότι οι σκιές αυτές είναι η πραγματικότητα.

Το ότι οι φυλακισμένοι, ωστόσο, μπορούν να δουν μόνο τις σκιές αυτές, δε σημαίνει ότι ο υπαρκτός κόσμος περιορίζεται μόνο μες στο σπήλαιο. Αν κάποιοι καταφέρουν να λυθούν από τις αλυσίδες και βγουν από το σπήλαιο, θα τυφλωθούν από τη λάμψη του Ήλιου και θα επιστρέψουν πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσουν το φως, θα δουν καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθό, και θα καταλάβουν ότι όσα έβλεπαν μες στο σπήλαιο ήταν απλά αντίγραφα των αληθινών. Ίσως σκεφτούν να επιστρέψουν πίσω, λυπούμενοι τους φυλακισμένους συντρόφους τους. Πίσω, όμως, στο σπήλαιο, δε θα μπορούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι, και, προσπαθώντας να διδάξουν στους υπόλοιπους την αλήθεια, ίσως δεχτούν το μίσος και την αντίδρασή τους.

Σωκράτης : « -Και αν κανείς ήθελεν να επιχειρήσει να τους λύσει από τα δεσμά τους και να τους ανεβάσει, δεν θα ήσαν ικανοί να τον σκοτώσουν αν ημπορούσαν να τον πιάσουν στα χέρια τους; Αφου θα θεωρούσαν ότι θέλει να τους κάνει κακό και να τους τυφλώσει ενώ αυτός θέλει να τους δείξει το μόνο αληθινό Φώς.» Γλαύκων : «-Το δίχως άλλο!». Έχουμε πολλά θλιβερά ιστορικά παραδείγματα εν προκειμένω. Ο ίδιος ο Σωκράτης είχε τραγικό τέλος, επειδή εισήγαγε καινά δαιμόνια…

Ωστόσο, όσοι ελευθερώθηκαν, οι φιλόσοφοι, έχουν χρέος να επιστρέψουν πίσω και να διδάξουν και τους υπόλοιπους.

Συχνά, ο Ήλιος, που συμβολίζει το Αγαθό, ωθεί στην ερμηνεία του Μύθου του Σπηλαίου από θρησκευτικής απόψεως: χωρίς Θεό, οι άνθρωποι ζουν μες το σκοτάδι.

Ο κόσμος μέσα στο σπήλαιο, για ολόκληρο το έργο της Πολιτείας, εκφράζει την εμμονή στα αισθητά πράγματα, όσων μπορούν οι άνθρωποι να αντιληφθούν με τις αισθήσεις τους, ενώ η άνοδος στον πραγματικό κόσμο και η όραση των αληθινών Ιδεών υπό το φως του Ήλιου οδηγούν στην κατα τον Πλάτωνα απόλυτη αλήθεια :

Την εναρμόνιση των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού.

Καθηλωμένοι στην ίδια θέση οι έγκλειστοι βλέπουν μόνο σκιές και, ελλείψει άλλων ερεθισμάτων, θεωρούν αυτονόητη την αυθεντικότητά τους. Τα δεσμά τούς στερούν κάθε δυνατότητα κίνησης, αυτενέργειας και διεύρυνσης του οπτικού τους πεδίου. Προσωπική δράση δεν υφίσταται. Υπάρχει μόνον όρασης αλλά και αυτή δεν είναι άλλο από παθητική παρατήρηση των συμβάντων, αναντίρρητη αποδοχή των δεδομένων των αισθήσεων, άγνοια, πλάνη.

Η ανάβαση στον κόσμο του φωτός συνιστά μια πορεία, η οποία ξεκινώντας από μια αρνητική γνώση, από τη γνώση “του τι δεν είναι”, απολήγει στην αυτογνωσία και την κοσμογνωσία. Ο κόσμος του σπηλαίου απεικονίζει την εμμονή της ψυχής στο αισθητόν, την υπερεκτίμησή του, την παντελή κυριαρχία των αισθήσεων και του επιθυμητικού τμήματός της επί του λογιστικού. Η προσκόλληση στο γίγνεσθαι επιφέρει ψυχική σύγχυση, νόσον, ενώ η θέασις των όντων εσωτερική ισορροπία , την εναρμόνιση των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού μέρους της. Για τον Πλάτωνα, το αίτημα της αυτογνωσίας είναι πρωταρχικό. Ακόμη κι αν δε βρεθεί ποτέ ο φιλόσοφος -ηγέτης που θα διοικήσει την ιδανική πολιτεία, κάθε άνθρωπος χωριστά θα πρέπει να επιδιώξει τουλάχιστον να ρυθμίσει το πολίτευμα της ψυχής του.

Η ερμηνεία της αλληγορίας του σπηλαίου του Πλάτωνα στη σύγχρονη εποχή

ΜΜΕ και Προπαγάνδα

Οι άνθρωποι, από αρχαιότατες εποχές ως σήμερα, ζούμε φυλακισμένοι στα σώματά μας, μέσα στις παραισθήσεις, τις ψευδαισθήσεις και τις αυταπάτες μας που δημιουργούνται από τον εγωκεντρισμό, την επιθυμία για απόκτηση και εξουσία, τον ατομικισμό, την αδιαφορία για τους άλλους, την προσκόλληση μόνο στις σωματικές μας ανάγκες και σε αυτές που μας προστάζει η αυτοϊκανοποίηση του εαυτούλη μας και την άκριτη υπακοή σε αυτό που μας παρουσιάζουν ως πραγματικό και ως την μοναδική μας επιλογή για ζωή . Για να γνωρίσουμε την αλήθεια, πρέπει ν’ αποτινάξουμε τα δεσμά των αισθήσεων αλλά και τα δεσμά των ποικίλων εξουσιαστών, που αφήνουν ν’ αντιλαμβανόμαστε μόνο τα αντίγραφα και τις απατηλές σκιές της πραγματικότητας.

Έρχεται όμως κάποια στιγμή, που κάποιοι δεσμώτες, καταφέρνουν ν’ απαλλαγούν απ’ την επιρροή των αισθήσεων και των δογμάτων και να γνωρίσουν την αλήθεια, βασιζόμενοι στις αποδείξεις που τους παρέχει μόνο ο ορθός λόγος και η καθαρή σκέψη. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι φιλόσοφοι και οι «πεπαιδευμένοι», οι μορφωμένοι, που η παιδεία τους δείχνει τον τρόπο πώς, ξεγλιστρώντας μέσα από τα ποικίλα δογματικά δίχτυα, να ξεφύγουν από τη μοίρα των δεσμωτών της σπηλιάς…

Άλλωστε ο κόσμος του σπηλαίου και όσα διαδραματίζονται εντός του είναι τόσο δεδομένος, ώστε να μη γεννά την παραμικρή αμφιβολία για το αν είναι αληθινός. Ωστόσο αυτό συμβαίνει και στη δική μας πραγματικότητα που δεδομένα και αληθινά θεωρούνται μόνο όσα μας δείχνουν τα ΜΜΕ, όσα μάθαμε στο σχολείο, όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας όχι όμως με τον νου μας, όσες επιθυμίες απορρέουν από τις σωματικές μας ανάγκες αλλά και τις ανάγκες επιβεβαίωσης του υπέρμετρου εγώ μας με αποτέλεσμα όλα αυτά να έχουν οδηγήσει τον άνθρωπο στη ψευδαίσθηση πως είναι μόνος του και ο μόνος τρόπος να επιβιώσει είναι εις βάρος των άλλων και της φύσης.

Οι ομοιότητες με την ταινία Matrix

ο κόσμος του Μάτριξ (σπηλιά -ΜΗΤΡΑ – matrix)

Ο πυρήνας του μύθου του σπηλαίου ξαναπροτάθηκε, σε σύγχρονη εκδοχή, στην ταινία το Matrix (1999) των αδερφών Andy και Larry Wachowsky (Γουατσόφσκυ). Η ταινία, ως γνωστόν, περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος όπως τον ξέρουμε εμείς είναι ουσιαστικά το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανίδεο ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας (παραγωγής και κατανάλωσης, θα λέγαμε).

Όπως στο μύθο του σπηλαίου, ο κόσμος του Μάτριξ (σπηλιά –ΜΗΤΡΑ – matrix) , είναι ένας κόσμος παραισθήσεων. Οι άνθρωποι ζουν και κινούνται σε αυτόν, χωρίς να υποψιάζονται την πραγματική «ψεύτικη» κατάστασή του. Η ταινία αναφέρεται δήθεν στο μέλλον, για ευνόητους λόγους, ενώ περιγράφει γλαφυρά τη σύγχρονη κατάσταση της ανθρωπότητας. Στην πρώτη ταινία της σειράς, ο ήρωας ο Neo, διαλέγει το κόκκινο χάπι που του επιτρέπει να προχωρήσει στην αφύπνιση. Ο Σκοτεινός, όπως τον αποκαλούσαν, Ηράκλειτος δηλώνει χαρακτηριστικά :

« ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΞΥΠΝΗΤΟΥΣ. ΟΙ ΚΟΙΜΙΣΜΕΝΟΙ ΖΟΥΝ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΣΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟ».

Όμως δεν θέλουν όλοι οι άνθρωποι να ξεφύγουν από το Μάτριξ!.. Δεν είναι όλοι έτοιμοι να αντικρούσουν την φοβερή πραγματικότητα. Θέλουν σαν το Σάιφερ να ζουν στον ψεύτικο κόσμο. Όταν τους δίνουν «το κόκκινο και το μπλε χάπι», δεν επιλέγουν οι περισσότεροι το κόκκινο που θα τους οδηγήσει στο «ξύπνημα». Προτιμούν να μένουν στο όνειρο, παρά να αντιληφθούν το μέγεθος του εφιάλτη στον οποίο είναι έτσι κι αλλιώς μπλεγμένοι.

από την ταινία the Matrix

Οι παρόμοιες ερμηνείες του Μύθου και της ταινίας Μάτριξ στη σημερινή πραγματικότητα

Ομοιότητες του μύθου με το Μάτριξ

Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε κανένα να ξυπνήσει με το ζόρι. Αυτό όμως που έχουμε υποχρέωση είναι να καταστήσουμε εμφανή και προσβάσιμη την έξοδο από το τούνελ γι’ αυτούς, που έχουν κουραστεί να ζουν στο όνειρο-εφιάλτη και η ψυχή τους είναι έτοιμη να ανθίσει στη συνειδητότητα. Δεν είναι χρήσιμο να περιμένουμε την έλευση του Νέου (Νήο=New) εκλεκτού για να μας σώσει από τη μηχανικότητα, γιατί μόνο ο καθένας μπορεί, με τη δική του προσπάθεια και τη σχετική εξωτερική βοήθεια, να γίνει o σωτήρας του εαυτού του. Τα πράγματα όμως δεν είναι και τόσο ζοφερά. Αυτή είναι η μία πλευρά της Σελήνης, η σκοτεινή. Υπάρχει όμως και η άλλη που μας κάνει να είμαστε, υπό όρους, αισιόδοξοι….Είναι η πλευρά που υπάρχει στην έξοδο του σπηλαίου….

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

ΚΩΣΤΑ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΥ

«Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»

Οι Εκδόσεις των Φίλων

Κάποτε, η αχρησία κά­ποιων λέξεων, απομακρύνει από το οπτικό πεδίο της ύπαρξης και αυτό το νόημα που σέρνουν μαζί τους οι λέξεις.

Αισθάνομαι πως είχα χρόνια να χρησιμοποιήσω τη λέξη «ευτυχία» και τελευταία χρειάστηκε να τη χρησιμο­ποιήσω, συνειδητά, δυο φορές. Μου φάνηκε μια λέξη και­νούρια, παράδοξη κάπως, απόμακρη και, για μένα τουλάχιστο, ξεκούραστη. Μια τέτοια λέξη, δραματική για το φαινόμενο του ανθρώπου και για την αγωνία του ανθρώ­που μέσα στη ζωή, όταν ξαναναδύεται από μέσα σου τυ­λιγμένη σε αλλόκοτη φεγγοβολή, σε αναγκάζει να συλ­λογιστείς και να φροντίσεις να βρεις το σωστό ανθρώπινο περιεχόμενό της. Να βρεις ακόμη κάτι πιο σημαντικό: τη σχέση της με την εποχή μας.

Η παλιά αντίληψη περί ευτυχίας μας φαίνεται σή­μερα κυριολεκτικά εξωπραγματική. Για τους παππούδες μας, ακόμα και για τους πατεράδες μας, ευτυχία σήμαινε εσωτερική κι εξωτερική του ανθρώπου γαλήνη, σιγουριά στις ανθρώπινες σχέσεις, στην αγάπη και στη φιλία, σι­γουριά τέλος στα αποκτημένα αγαθά του βίου. Η ευτυ­χία ήταν το ύψιστο, συνολικό αγαθό — αγαθό δηλαδή που έκλεινε στους κόλπους του όλα τ’ αγαθά που λαχταρούσε ο άνθρωπος — αλλά η αντίληψη της μονιμότητάς της, της σταθερότητάς της είναι κάτι που σήμερα ολοκληρωτικά σχεδόν μας διαφεύγει.

Τότε η ζωή δεν είχε αιφνίδιες κι αλλεπάλληλες αλλα­γές. Η ισορροπία της ήταν μια ισορροπία κοινωνική, κα­θολική, σ’ ένα κόσμο με αποσαφηνισμένη κοινωνική φυ­σιογνωμία — κι ας είχε αρχίσει να τον φθείρει κρυφά το σαράκι του μηδενισμού. Τα γεγονότα ανέβαιναν στο φως του κόσμου αργά, νωθρά κάποτε κι έβρισκαν τους ανθρώ­πους σχετικά προετοιμασμένους. Έτσι, κι η ευτυχία τους μπορούσε να βρει το σημείο της ισορροπίας της και χωρίς να παύει να παλινδρομεί, ήταν μια κατάσταση βιοτική με το χρίσμα της σιγουριάς και της άνεσης.

Σήμερα που τα γεγονότα αλλάζουν κάθε τόσο — και συχνά ριζικά — το θέαμα και τη συνείδηση που έχουμε της ζωής, τόσο που να μας κόβεται η ανάσα, μας είναι απολύτως αδύνατο να νιώσουμε την ευτυχία ως γαλήνη και ως σιγουριά των σχέσεων και των αγαθών μας. Τώρα πια τα πάντα αισθανόμαστε πως διαφιλονικούνται, πως κυμαίνονται, αλλοιώνονται, κινδυνεύουν. Υπάρχει στο ση­μερινό κόσμο μια απελπιστική ρευστότητα που διαλύει τα επιτεύγματά μας, που αφανίζει τους κόπους μας μέσα σ’ ένα λεφτό. Υπάρχει ακόμη στα πρόσωπα μια απογοητευ­τική απροσδιοριστία χαρακτήρα κι επομένως το διαρκώς απροσδόκητο των ενεργειών τους. Οι άνθρωποι ευμετάβολοι, επιπόλαιοι, ασαφείς, κάποτε γοητευτικά, μας λένε, ασαφείς, με μια συνείδηση καχεκτική κι αγύμναστη, το καταλαβαίνουμε πως δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμέ­νοι για να ευτυχήσουν, ούτε, φυσικά, για να χαρίσουν σ’ άλλους την ευτυχία.

Τί συμβαίνει, λοιπόν; Δεν υπάρχει, δε μπορεί εκ των πραγμάτων να υπάρξει ευτυχία στον κόσμο αυτό που μας πνίγει με την ασάφεια και την μεταβλητότητά του, ή μή­πως πρέπει να πάμε πιο βαθιά, ν’ αναζητήσουμε μια νέα, σύγχρονη σύλληψη περί ευτυχίας ;

Παρατηρούμε πως ο σημερινός κόσμος μπορεί συχνά να είναι ευχαριστημένος αλλά όχι ευτυχισμένος. Κι αν κα­τορθώνει κάποτε να προσεγγίσει την ευτυχία, είναι για λί­γες μονάχα στιγμές. Αλλά εμείς, στην πρώτη μας νιότη ονειρευόμασταν μια ευτυχία που να διαρκεί, που ν’ αντέ­χει σ’ όλα τα ενδεχόμενα του βίου.

Σήμερα αρκούμαστε να είμαστε ευχαριστημένοι, να περνούμε καλά, να μη στενοχωριούμαστε στη ζωή υπερ­βολικά. Θα ‘λεγε κανείς πως η εποχή μας έγινε πολύ ταπεινόφρονη στις επιδιώξεις της. Αλλά δεν είναι αυτό: Οι άνθρωποι της εποχής μας είναι απελπισμένοι γιατί η πραγματοποίηση της ευτυχίας, όπως οι παληότεροι τη συνέλαβαν, είναι απολύτως αδύνατη, και γιατί δεν κατορ­θώνουν να τιθασέψουν την εποχή, να την κρατήσουν για ένα λεπτό στα χέρια τους, να τη γνωρίσουν, να γνωρί­σουν το αληθινό της πρόσωπο, να την καταλάβουν. Τότε ίσως να μπορούσαν ν’ ανασύρουν από τα σπλάγχνα της ένα νέο νόημα ευτυχίας, πιο κοντά στα δεδομένα της τρέχουσας ζωής αλλά αναπόσπαστα συνδεμένης με την αξιο­πρέπεια και την εσωτερική γνησιότητα του ανθρώπου.

Αν μπορούμε σήμερα να γίνουμε ευτυχισμένοι, όχι με την επιπόλαιη εκείνη ευτυχία, τη, συχνότατα, απάν­θρωπα εγωιστική, των ανθρώπων που ζουν με ναρκωμένη τη συνείδησή τους, αλλά με την γρηγορούσα συνείδηση του δραματικά υπεύθυνου για την παρουσία του μέσα στον κό­σμο και στην εποχή ανθρώπου, τότε ποιο νόημα μπορεί και πρέπει να έχει η ευτυχία μας;

Θαρρώ πως η ευτυχία του σημερινού ανθρώπου αρχί­ζει ακριβώς από αυτή την ευαισθησία, την αγρύπνια της συνείδησης. Αυτή η συνείδηση θα ζητήσει να αιτιολογήσει την παρουσία της στη ζωή κι επομένως, θ’ αναζητήσει μιαν ερμηνεία του κόσμου. Υπεύθυνη συνείδηση για τον άνθρωπο που τη φέρει, είναι υποχρεωμένη να δώσει μιαν απόκριση στο αίνιγμα της ζωής, είναι αναγκασμένη από την ευθύνη και την αξιοπρέπειά της ν’ αναζητήσει την αλήθεια κάτω από τα φαινόμενα και κάτω από τις μετα­βολές του βίου, και πάνω σ’ αυτή την αλήθεια ακριβώς να θεμελιώσει μια πίστη.

Το πρώτο στάδιο, το λυκαυγές της ευτυχίας του ση­μερινού ανθρώπου είναι, λοιπόν, κατά τη γνώμη μας η ά­γρυπνη συνείδηση. Το δεύτερο, η εύρεση μιας πίστης που να καλύπτει, δυνάμει, ολόκληρη τη ζωή, που να δίνει από κρίση στις αγωνίες και στα ερωτηματικά της ύπαρξης, που να βρίσκει το νόημα των δοκιμασιών της.

Υπάρχει όμως κι ένα τρίτο στάδιο, πιο δυσχερές, αλλ’ αναπόσπαστο από την ανθρώπινη ζωή που θέλει να εγκολπωθεί την ευτυχία: είναι η πραγματοποίηση του χρέους σου στον κόσμο αυτό. Ποιό είναι το χρέος σου; Την από­κριση θα σου τη δώσει η πίστη που έχεις αποχτήσει, συ­χνά με δάκρυα και μάχες εσωτερικές. Πραγματοποίηση του χρέους σου σημαίνει πως η πίστη σου δεν μένει με­τέωρη, στόλισμα του νου μονάχα, αλλά πως δραστηριο­ποιεί και την καρδιά, πως θέτει στο δικό της ρυθμό ολό­κληρη την ύπαρξή σου, πως σου μεταμορφώνει τη ζωή.

Τελικά, η ευτυχία του σημερινού ανθρώπου δε μπορεί να ‘ναι άλλη από αυτή ακριβώς την πραγματοποίηση του χρέους του.

Παράξενη ευτυχία. Σκληρή, μοναχική, γεμάτη από δοκιμασίες και διλήμματα, ευτυχία που δεν έχει κανένα εξωτερικό γνώρισμα καθησυχαστικό, γαλήνης κι απόλαυ­σης των αγαθών της ζωής. Κι έτσι είναι: η γαλήνη δεν υπάρχει παρά στο βάθος της συνείδησης του ανθρώπου που είναι συνεπής προς τις αρχές του, που έχει Αρχές.

Έτσι, η γεύση της ευτυχίας μας είναι σχεδόν πάντα γλυκόπικρη, είναι ευτυχία περιπετειώδης, αγωνιστική, συχνά μαρτυρική. Είναι ευτυχία αντί – ευδαιμονιστική. Αλλά μέσα σ’ αυτή την ευτυχία αισθάνεσαι πως ζει ολόκληρος ο άνθρωπος χωρίς ντροπή, χωρίς τύψη, γυμνός και καθαρός σα σπαθί, αποξενωμένος από πάμπολλες ποθητές χαρές αλλά άξιος της εποχής` άξιος ακόμη να υπερβεί, να επηρεάσει την εποχή και ν’ αναδειχτεί αυτό που πρέ­πει πάντα νάναι: ηθική προσωπικότητα.

Η μεταναστευτική οδύσσεια των ανθρώπων

metanastefsi.png

19.03.2016, 18:59 | Ετικέτες:  μετανάστες, Αφρική, Ιστορία

Συντάκτης:

Σπύρος Μανουσέλης

Ολοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι είναι απόγονοι μεταναστών, κάποιοι μάλιστα υποχρεώνονται να γίνουν (ξανά) μετανάστες 

Για τη σύγχρονη ανθρωπολογική και παλαιοντολογική σκέψη θεωρείται αδιαμφισβήτητο ότι ο σύγχρονος άνθρωπος εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου 200 χιλιάδες χρόνια και από εκεί ξεκίνησε, με αλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα, για τον εποικισμό του πλανήτη «μας». Οι σημερινοί ανθρωπινοί πληθυσμοί προέκυψαν από τη διαρκή μεταναστευτική ροή σωμάτων, γονιδίων, τεχνολογίας και πολιτισμών, τα οποία διαμόρφωσαν από κοινού τη σημερινή εικόνα του είδους μας. 

Μέχρι πρόσφατα η ανθρώπινη μετανάστευση αποτελούσε αποκλειστικό αντικείμενο μελέτης της ανθρωπογεωγραφίας. Ομως, τα τελευταία χρόνια σε αυτό το πεδίο έρευνας πρωταγωνιστούν νέοι επιστημονικοί κλάδοι -παλαιογενετική, εξελικτική και μοριακή ανθρωπολογία- οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να επιλύσουν κάποια παλαιοντολογικά αινίγματα, κατέληξαν σε μια απρόσμενη εκδοχή της εξελικτικής προϊστορίας του ανθρώπινου είδους. 

Το δυσεπίλυτο πρόβλημα των σημερινών μεταναστευτικών ή προσφυγικών ροών σε συνδυασμό με την εξοργιστική απουσία μιας διεθνούς πολιτικής βούλησης για την επίλυσή του, καθιστούν σήμερα επιτακτική την ανάγκη να κατανοήσουμε επιστημονικά την προϊστορία αλλά και τις συνέπειες μιας διαχρονικής και πανανθρώπινης βιοπολιτικής συμπεριφοράς, της μετανάστευσης. 

Η τυπικά νεωτερική και καθησυχαστική αντίληψη περί σταδιακής, συσσωρευτικής και γραμμικής προόδου από ένα απλούστερο ζωικό είδος ανθρώπου προς ένα πολυπλοκότερο δεν επιβεβαιώνεται από τα δεδομένα ούτε της παλαιοντολογίας ούτε της σύγχρονης μοριακής ανθρωπολογίας.

Αντίθετα, οι πιο πρόσφατες σχετικές έρευνες μας αποκαλύπτουν ότι το νεωτερικό παραμύθι της μεγάλης εξελικτικής εποποιίας που οδήγησε στον σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens) θα πρέπει μάλλον να γραφτεί εξ αρχής.

Χάρη στις νέες τεχνικές της μοριακής γενετικής οι παλαιοανθρωπολόγοι μπορούν να «διαβάζουν» στο απολιθωμένο DNA που εξάγουν από απολιθωμένα οστά τη γενετική αποτύπωση των μεγάλων εξελικτικών μεταβολών που οδήγησαν τελικά στην επικράτηση του σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens), μοναδικού εκπροσώπου σήμερα του ανθρώπινου γένους.

Στο «αρχαίο DNA» και στα «απολιθωμένα γονίδια» που αυτό περιέχει οι ειδικοί αναζητούν πλέον τη βιολογική ταυτότητα -αλλά και την εξελικτική συγγένεια- των σημερινών ανθρώπων με ορισμένα, προ πολλού εξαφανισμένα, είδη ανθρώπου.

Αυτή η εξελικτική περιπέτεια, ενώ ξεκίνησε πριν από 200 χιλιάδες χρόνια με την μετανάστευση σε μικρές ομάδες αρχαϊκών Homo από την Αφρική, κατέληξε στον υπερπληθυσμό των 7,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που κατοικούν σήμερα στον πλανήτη «μας».

Ανθρωποι που μιλάνε περίπου 7.000 διαφορετικές γλώσσες και διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών ή των ματιών.

Εντούτοις, παρά τις εξωτερικές σωματικές διαφορές, όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι μοιράζονται από κοινού τα ίδια γονίδια και τις ίδιες βασικές νοητικές και συναισθηματικές ικανότητες.

Και, όπως θα δούμε, αυτό το καλά επιβεβαιωμένο γεγονός δεν είναι καθόλου τυχαίο.

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτή είναι η πρώτη σας δημοσίευση. Αλλάξτε την ή διαγράψτε την και αρχίστε το “Ιστολογείν”!