Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα:  Α) Μια παιδική ιστορία για τη ζωγραφιά της Λήδας 

 (Πρόκειται για την εικόνα  στο εξώφυλλο του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», της Ελένης Α. Ηλία, εκδ. Ηριδανός 2012, που έχει εικονογραφήσει η Λήδα Βαρβαρούση)

Κάποιο αγοράκι που το έλεγαν Μικρό Πρίγκιπα, έκοψε ένα λουλούδι από ένα κήπο που ήταν πολύ κοντά στη θάλασσα και το έδωσε σε ένα κοριτσάκι κι έμειναν έτσι να βλέπουν μαζί τη θάλασσα, θαύμαζαν την ωραία ηρεμία της. 

Το κοριτσάκι είχε πρωτοδεί το αγόρι, καθώς αυτό ερχόταν από μακριά. Είχε φύγει από το παλάτι του, που ήταν σε άλλον πλανήτη, γιατί ήθελε να μην είναι πια πρίγκιπας αλλά ένας κανονικός άνθρωπος. Ένας φρουρός του είχε την ιδέα να μην είναι πια πρίγκιπας, για να έχει μια καλύτερη ζωή. 

Τότε που συναντήθηκαν ο Μικρός Πρίγκιπας και το κοριτσάκι, εκείνο δεν είχε πια μέρος να κοιμηθεί, γιατί ο κήπος του βρώμισε, είχε γεμίσει σκουπίδια. Όμως ευτυχώς που το κοριτσάκι είχε προλάβει να πάρει όλα τα λουλούδια από εκεί και να τα φυτέψει σε γλάστρες. Στον κήπο είχαν απομείνει πια μόνο τα δέντρα. 

Αφού το κοριτσάκι δεν είχε καταφύγιο στη γη να μείνει, όταν νύχτωσε, τα δύο παιδιά έφυγαν μαζί για το σπίτι του αγοριού στον άλλον πλανήτη και πήραν μαζί τους όλες τις γλάστρες, για να τις φροντίζουν. Ταξίδεψαν εκεί με το αεροπλάνο του Μικρού Πρίγκιπα. 

Ένας πιλότος είχε μάθει στο Μικρό Πρίγκιπα να το οδηγεί, που η δουλειά του είναι να μαθαίνει τους πρίγκιπες να πιλοτάρουν, για να πηγαίνουν εκδρομές. 

Όταν όμως έφυγε το κοριτσάκι με το Μικρό Πρίγκιπα, οι κακοί έκοψαν τα δέντρα του κήπου του. 

Τα δέντρα τα αγόρασαν οι παντογνώστες, για να φτιάξουν ένα σπιτάκι στο χωριό του Χριστού.

Έπειτα οι γλάροι καθάρισαν ολόκληρο τον κήπο από τα σκουπίδια. 

Όταν ο κήπος καθαρίστηκε, το κοριτσάκι γύρισε πίσω. Πήρε μαζί του και τα λουλούδια, για να ξαναφτιαχτεί ο κήπος, όπως ήταν πριν. Το κοριτσάκι το έφερε ο Μικρός Πρίγκιπας με το αεροπλάνο αλλά δεν μπορούσε να μείνει κι εκείνος μαζί του στον κήπο, γιατί έπρεπε το αεροπλάνο να το γυρίσει πίσω στον πλανήτη του. 

Οι παντογνώστες πήγαν στον κήπο το σπιτάκι που είχαν φτιάξει με τα δέντρα του, για να μείνει σε αυτό το κοριτσάκι. 

Ο Μικρός Πρίγκιπας παίρνει συχνά το αεροπλάνο του και έρχεται για να βλέπει το κοριτσάκι. Δεν μένει όμως για πολύ, πρέπει να γυρίζει πάντα στον πλανήτη του. Το κοριτσάκι δεν τον ακολουθεί εκεί, γιατί έχει να φροντίζει τον κήπο. 

Κάποτε θα παντρευτούν αλλά ούτε τότε θα ζήσουν μαζί. Το κοριτσάκι θα παραμείνει στον κήπο και ο Μικρός Πρίγκιπας θα πηγαινοέρχεται με το αεροπλάνο από τον πλανήτη του για να το βλέπει. 

Για την αναλυτικότερη παρουσίαση της δραστηριότητας βλέπε τη δημοσίευση με τίτλο “Η Λογοτεχνία στο Νηπιαγωγείο” στο iliaeleni’s blog

Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα:  Β) Εικονογράφηση από παιδιά

 Έχω φτάσει σε τούτη την παραλία, την ήσυχη το Καλοκαίρι κι ερημική τις υπόλοιπες εποχές, ελπίζοντας να απολαύσω το ηλιοβασίλεμα. (Ελένης Α. Ηλία, Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, εκδ.Ηριδανός, 2012, κεφ.: Φτάνοντας στην «έρημο», σ.11)

Μόλις κατέβηκα από το λεωφορείο, κυριολεκτικά όρμησα προς το μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία ( κεφ.: Υπόσχεση, σ.13)

Ένα κοριτσάκι ως πέντε-έξι χρονών βγαίνει από το νερό… (κεφ. Το δώρο του δειλινού, σ.15)

-Από πού έρχεσαι;

……………

-Έρχομαι από το νησί…

…………….

-Ποιο απ’ όλα τα νησιά;

………………

-Από το νησί με τον κήπο. (ό.π., σ. 16)

Αναζητώντας τον αόρατο τραγουδιστή, εξερευνούσα εκστασιασμένη τους χοντρούς κορμούς… Τελικά εντόπιζα με πολύ κόπο ένa-ένα τα μέλη μιας πολυπληθούς χορωδίας… (κεφ.: Ο κήπος των αισθήσεων, σ.18)

Όλα τα παιδιά του οικισμού συγκεντρώνονταν εδώ, για να νιώσουν τον ενθουσιασμό των πειρατών που έβρισκαν κρυμμένους θησαυρούς (ό.π.)

Κι ο πολυτιμότερος θησαυρός του κήπου μου δεν ήταν άλλος από τα τζιτζίκια, που τα φυλακίζαμε μέσα σε σκοτεινά σπιρτόκουτα (ό.π.)

… προτιμούσα να παίζω με τις φιλενάδες μου, τις πορτοκαλιές, άκακες πασχαλίτσες (ό.π., σ. 19)

…δεν έμπαινα ποτέ στο χώρο όπου έπεφτε ο ίσκιος από το πυκνό φύλλωμα της τεράστιας συκιάς… Για μένα ήταν το πανίσχυρο βασίλειο τεράστιων εντόμων, που πραγματοποιούσαν μαζικά θορυβώδεις επιθέσεις εναντίον όποιου θεωρούσαν εισβολέα… (ό.π.)

Στις αναμνήσεις μου από τον κήπο χωρούσαν και άπειρα άλλα. Τα τεράστια σαλιγκάρια με τα τόσο καλόγουστα χρωματισμένα καβούκια τους,… (ό.π., σ. 20)

Η ξύλινη κούνια που κρεμόταν με χοντρά σκοινιά απ’ τα κλαριά της ψηλότερης ακακίας (ό.π.)

Ένιωθα βέβαιη πως άκουγα την ίδια την καρδιά του κήπου, που διαλαλούσε την αγάπη του για μένα (ό.π.)

Ταξίδεψα με τους γονείς μου μακριά απ’ το νησί, για να δούμε τον άρρωστο παππού (κεφ.: Ένα αντίο σε εκκρεμότητα, σ. 21)

Κι όταν επιτέλους τα βλέφαρά μου έγειραν βαριά, ονειρεύτηκα ό,τι επιθυμούσα περισσότερο, το αντάμωμα μαζί του  (ό.π.)

-Ο μπαμπάς; Ρώτησα και τα πόδια μου δεν με κρατούσαν…

-Έφυγε για το νησί. (ό.π.)

Μεταγωγικά αεροπλάνα και αρματαγωγά πλοία μετέφεραν στο νησί στρατιωτικές δυνάμεις… (ό.π., σ. 22)

Το Σεπτέμβρη που όλα ήταν πια ήρεμα, αντί να φύγουμε για το νησί, ξεκίνησα μαθήματα σε καινούριο σχολείο… (ό.π.)

-Δεν είναι μέρος εδώ για παιχνίδι μικρή, το μάλωναν αυστηρά οι ηλικιωμένοι (κεφ.: Φόβος, σ.25)

-Άμυαλο παιδί! Κατέληγαν πάντα οι κάτοικοι… (ό.π.)

Ο κήπος τότε ανάσανε λυτρωμένος, σκορπίζοντας παντού απλόχερα το άρωμά του και στολίστηκε με τα λαμπερότερα χρώματα,… (ό.π., σ. 26)

Οι δύο παντογνώστες… άρχισαν να πετσοκόβουν τις δύστυχες τριανταφυλλιές. (κεφ.: Οι Παντογνώστες, σ.29)

Πάνω στη μανία τους για το τερατώδες αποτέλεσμα, που το καταλόγιζαν ο ένας στον άλλο, προκαλούσαν όλο και μεγαλύτερες καταστροφές. (ό.π.)

Έτσι μαρτύρησαν οι τριανταφυλλιές. Το Κοριτσάκι κι όλα τ’ άλλα πλάσματα του κήπου τις θρήνησαν για καιρό. (ό.π.)

Το κοριτσάκι άργησε να διαπιστώσει ότι ο άντρας κρυβόταν ανάμεσα στις πικροδάφνες, για να παρακολουθεί τους γείτονες. (κεφ.: Ο Ασήμαντος, σ. 30)

-Τον μπαμπά μας δεν τον φοβούνται πια.

-Δεν τον υπολογίζουν, δεν είναι σπουδαίος.

-Είμαστε τα παιδιά ενός ασήμαντου ανθρώπου. Τι κρίμα!… (ό.π., σ. 31)

Πριν φύγει οριστικά, μπήκε έξαλλος στο παρτέρι με τα μοσχομπίζελα κι άρχισε να τα ποδοπατά και να τα κλωτσά μανιασμένα. (ό.π.)

-Καλώς ήρθατε, είπε ευγενικά το Κοριτσάκι στην κοπέλα, που πλησίαζε προς το σπίτι, κρατώντας μια μοντέρνα τσάντα κ ένα κομψό βαλιτσάκι. (κεφ.: Η Πολυάσχολη, σ. 33)

Το Κοριτσάκι, όποτε την έβλεπε να βγαίνει για τις δουλειές της, την πλησίαζε με την ελπίδα να της μιλήσει για τον κήπο. (ό.π.)

…η γυναίκα άφησε το σπίτι αιφνιδίως, επειδή οι επαγγελματικές της υποχρεώσεις την οδήγησαν αλλού. (ό.π., σ. 34)

Το Κοριτσάκι, όταν είδε πως τα δίδυμα δωδεκάχρονα παιδιά τους ήταν αρκετά ψηλότερα από κείνο, υπολόγιζε πως θα φτάνουν άνετα τα τζιτζίκια πάνω στους κορμούς των δέντρων. (κεφ.: Άνθρωποι με οθόνες, σ. 35)

Όποτε περνούσαν ανάμεσα στις ακακίες, τα κεφάλια τους ήταν σκυμμένα πάνω στις μικροσκοπικές, φορητές οθόνες που κρατούσαν. (ό.π.)

Όλη η οικογένεια περνούσε τον περισσότερο χρόνο της πάνω σε παρόμοιες, μεγαλύτερες σε μέγεθος οθόνες. (ό.π.)

…στο παρτέρι που άνθιζαν άλλοτε οι τριανταφυλλιές, απέμειναν στοιβαγμένα πολλά ακόμη αντικείμενα. (κεφ.: Καταναλωτές, σ. 37)

Προς το παρόν θα μπορούσαν να παίζουν κρυφτό ανάμεσα στα τεράστια πακέτα. (ό.π.)

Όσο ο καιρός περνούσε τόσο ο χώρος του κήπου και μαζί και οι δυνατότητες για παιχνίδι περιορίζονταν δραματικά. (όπ., σ. 38)

Έτσι ο κήπος δεν άργησε να μετατραπεί σε σκουπιδότοπο. (ό.π., σ. 39)

…στο σπίτι εγκαταστάθηκε ο νέος του κάτοικος. Διάφοροι άνθρωποι με μικρόφωνα, κάμερες και φωτογραφικές μηχανές, άρχισαν να πηγαινοέρχονται, να τον φωτογραφίζουν, να του παίρνουν συνεντεύξεις. (κεφ.: Διάσημος, σ. 40)

-Σκούρα τα βλέπω τα πράγματα, φώναξε το δέντρο στις ακακίες. (ό.π., σ. 42)

…το Κοριτσάκι κούρνιασε στην αγκαλιά που έφτιαχναν με τους κορμούς τους οι τρεις ακακίες κι έκλαψε καθισμένο στο χώμα ώσπου αποκοιμήθηκε. (ό.π., σ. 43)

Το επόμενο σχέδιο του διάσημου ήταν μια πισίνα ακριβώς στο κέντρο του κήπου. (ό.π.)

Οι γλάροι πετούσαν για ώρα… Βλέποντας το Κοριτσάκι πολύ το συμπόνεσαν και κρώζοντας έσπασαν πρώτοι τη σιωπή:

-Έλα μαζί μας Κοριτσάκι. (κεφ.: Η αποκάλυψη, σ. 45)

-Αφού περιπλανήθηκε στο σύμπαν και στη γη, στη μεγαλύτερή της έρημο συνάντησε έναν άντρα. Προσπαθούσε μόνος να επισκευάσει το αεροπλάνο του… (ό.π., σ. 46)

Πήρα το Κοριτσάκι απ’ το χέρι, αποφασισμένη να συναντήσουμε την Αλεπού μαζί… Βαδίσαμε προς τη φωλιά της. Φτάνοντας εκεί, μου φάνηκε σαν να μας περίμενε. (κεφ.: Η συνάντηση, σ. 47).

-Η θάλασσα είναι μία και φτάνει παντού, μου απάντησε η Αλεπού. (ό.π., σ. 48)

Το μόνο που βλέπω καθαρά είναι η εικόνα της Αλεπούς να κείτεται πάνω στο δρόμο. (κεφ.: Επιστροφή, σ. 49)

Ίσως βγήκε εκεί στην άσφαλτο, για να με υποδεχθεί. (ό.π., σσ. 49-50)

Μα ο ουρανός είναι γεμάτος αστέρια. Πρώτη φορά τα βλέπω τόσο λαμπερά… Έχω την εντύπωση πως αν απλώσω το χέρι μου, θα τ’ αγγίξω. (ό.π., σ. 50)

Μα πότε πρόλαβαν να συγκεντρωθούν τόσοι άνθρωποι, τέτοια ώρα, σε αυτόν τον εξοχικό δρόμο …; (ό.π.)

Έχουμε περιτριγυρίσει το σώμα της Αλεπούς. Το κοιτάζουμε τρυφερά. (ό.π.)

Από εκείνη τη στιγμή δεν έχω αποχωριστεί ποτέ το Κοριτσάκι. Όπου και αν βρίσκομαι, είναι μαζί μου. Ανασαίνουμε τα μεθυστικά αρώματα του κήπου μας… (Επίλογος, σ. 52)

Στον κήπο μας βρίσκεται και μια φωλιά, για να έρχεται η Αλεπού, όποτε θέλει. (ό. π.)

Περισσότερα στοιχεία βλέπε στη δημοσίευση με τίτλο “Η Λογοτεχνία στο Νηπιαγωγείο” στο iliaeleni’s blog

Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα:   Γ)  Ζωγραφίζοντας το άγνωστο τέλος της ιστορίας

Αφού μετά από πέντε κεφάλαια του βιβλίου αναγνώστηκε τελευταίο το κεφάλαιο με τίτλο «Αποκάλυψη» του τρίτου μέρους, ζητήθηκε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν ένα σκίτσο με το χρώμα που θεωρούσαν κυρίαρχο στο κεφάλαιο αυτό. Το σκίτσο θα έπρεπε να αναπαριστά την εξέλιξη της ιστορίας σύμφωνα με το κάθε παιδί-αναγνώστη.

Σε κάποιες από τις ζωγραφιές διακρίνουμε το Κοριτσάκι ξανά ευτυχισμένο μέσα στον αναγεννημένο κήπο.

 

 

 

 

Σε άλλες ζωγραφιές το Κοριτσάκι εμφανίζεται να βρίσκει την ευτυχία, ακολουθώντας τους γλάρους «στους δρόμους της θάλασσας».

 

 

 

 

 

 

Τέλος, σε κάποια ζωγραφιά το Κοριτσάκι οδηγείται στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, όπου στο τριαντάφυλλο εκείνου βρίσκει παρηγοριά για τον κατεστραμμένο κήπο.

 

 

 

 

Για την ολοκληρωμένη παρουσίαση της δραστηριότητας βλέπε τη δημοσίευση με τίτλο “Εκπαιδευτικά προγράμματα για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο: 1. Αναγνώσεις με… χρώμα!” στο  iliaeleni’s blog

 

            

Δ) Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα:  Κάνε την ανάγνωση συναρπαστικό παιχνίδι !…

 

 α) Σε μια ομάδα διαβάζει δυνατά το κείμενο κάποιος από τα μέλη, κατά προτίμηση  διαφορετικός σε κάθε κεφάλαιο. Σε ένα συγκεκριμένο σημείο, η ανάγνωση  διακόπτεται ξαφνικά και όποιος από τους ακροατές επιλέγεται από τον αναγνώστη,  μεταβάλλεται σε αφηγητή, που συνεχίζει την ιστορία από το σημείο που έχει διακοπεί, όπως ο ίδιος επιθυμεί. Όταν ολοκληρώσει την αφήγησή του, συνεχίζεται η ανάγνωση του κεφαλαίου από το βιβλίο, κατά την οποία διαπιστώνονται οι ομοιότητες και οι διαφορές με την αφήγηση που προηγήθηκε.

 

Η επιλογή του αφηγητή από τον αναγνώστη μπορεί να γίνει πετώντας μια μπάλα, κυλώντας ή επιδίδοντας ένα συμβολικό για το κεφάλαιο αντικείμενο κ. ο. κ. Το αντικείμενο ή η μπάλα επιστρέφεται από το μέλος της ομάδας όταν ολοκληρώνει την αφήγησή του, ώστε να δηλώσει ότι μπορεί να συνεχιστεί η ανάγνωση του κειμένου.

 

β) Σε ένα αναγνωστικό ζευγάρι τα δύο πρόσωπα εναλλάσσονται στους ρόλους του αναγνώστη και του αφηγητή στα διαδοχικά κεφάλαια. Όταν ο πρώτος σταματά την ανάγνωση από το βιβλίο σε ένα συγκεκριμένο σημείο, ο άλλος ξεκινά την αφήγησή του από το σημείο αυτό.

 

γ) Ο μοναχικός αναγνώστης, προκειμένου να παίξει στη δραστηριότητα, θα έχει σημειώσει από πριν στο βιβλίο το υποδεικνυόμενο σημείο που πρέπει να σταματήσει σε κάθε κεφάλαιο. Όταν φτάσει στο σημείο αυτό, θα κλείσει το βιβλίο και θα γράψει τη συνέχεια της ιστορίας. Όταν ολοκληρώσει, θα συνεχίσει την ανάγνωση, προκειμένου να συγκρίνει κατά πόσο η αφηγηματική εκδοχή του προσεγγίζει αυτή του κειμένου.

 

 

Σημείωση: Το πλέον σημαντικό για την επιτυχία της προτεινόμενης δραστηριότητας είναι η επιλογή του κατάλληλου σημείου για τη διακοπή της αφήγησης σε κάθε κεφάλαιο. Κατάλληλο θεωρείται το σημείο που η συνέχεια της ιστορίας είναι απρόβλεπτη, απροσδόκητη από τον αναγνώστη.

 

Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε ενδεικτικά ένα σημείο ανά κεφάλαιο του βιβλίου «Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα», όπου θα μπορούσε να διακοπεί η ανάγνωση, προκειμένου να δοθεί ο λόγος στο πρόσωπο που αναλαμβάνει να αφηγηθεί τη συνέχεια. Η επιλογή των σημείων έγινε ασφαλώς με στόχο οι αφηγήσεις που θα προκύψουν να αποκλίνουν σημαντικά από το παραπάνω λογοτεχνικό κείμενο.

 

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

 

Κεφ. Φτάνοντας στην «έρημο»:

 

΄Εχω φτάσει σε τούτη την παραλία, ελπίζοντας… (σ. 11)

 

Κεφ. Υπόσχεση:

 

Περπάτησα ξελαφρωμένη, αργά, σχεδόν τελετουργικά στο όριο της θάλασσας με την ξηρά, ακολουθώντας … (σ. 13)

 

Κεφ. Το δώρο του δειλινού:

 

…σιγά-σιγά καταλαβαίνω ότι πλησιάζει προς την παραλία. Τελικά κατορθώνω να ξεχωρίσω… (σ. 15)

 

Κεφ. Ο κήπος των αισθήσεων:

 

Χάρη στην ηχηρή και δύσκολα ορατή παρουσία των τζιτζικιών, ο κήπος μου συχνά μετατρεπόταν σε… (σ. 18)

 

Κεφ. Ένα αντίο σε εκκρεμότητα:

 

Πετάχτηκα από το κρεβάτι μου τρομερά αναστατωμένη… (σ. 21)

 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

 

Κεφ. Φόβος:

 

Το ηλικιωμένο ζευγάρι έβλεπε τον κήπο… (σ. 25)

 

Κεφ. Οι παντογνώστες:

 

Οι δύο παντογνώστες δεν σταμάτησαν όμως εκεί…  (σ. 29)

 

Κεφ. Ο Ασήμαντος:

 

Το Κοριτσάκι άργησε να διαπιστώσει ότι ο άντρας κρυβόταν ανάμεσά στις πικροδάφνες, για να… (σ.30)

 

Κεφ. Η Πολυάσχολη:

 

Οι ελπίδες που είχε το Κοριτσάκι αναπτερώθηκαν… (σ. 34)

 

Κεφ. Άνθρωποι με οθόνες:

 

-Πρέπει να ειδοποιήσω τα τζιτζίκια να είναι πολύ προσεκτικά, σκέφτηκε το Κοριτσάκι… (σ. 35)

 

Κεφ. Καταναλωτές:

 

-Θέλεις να παίξουμε κρυφτό; Υπάρχουν καταπληκτικές κρυψώνες… (σ. 37)

 

Κεφ. Διάσημος:

 

Ο άνθρωπος σκέφτηκε για μερικά δευτερόλεπτα… (σ. 41)

 

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

 

Κεφ. Η αποκάλυψη:

 

-Μα εγώ μόνο στον κήπο μπορώ να ζήσω, είπε το Κοριτσάκι απελπισμένο… (σ. 45)

 

Κεφ. Η συνάντηση:

 

Θέλω ν’ αποτελειώσω κάτι… (σ. 47)

 

Κεφ. Επιστροφή:

 

Αυτό που αντίκρισα μου είναι αδιανόητο… (σ. 49)

 

Επίλογος:

 

Αναλογίζομαι συχνά την Αλεπού. Ίσως να θυσιάστηκε για να… (σ. 52)

 

Ε. Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα: Φτιάξε το παζλ του κήπου  (περιβαλλοντικό πρόγραμμα) :

 

 

 

1^ο στάδιο: Μετά την ανάγνωση του κεφαλαίου με τίτλο «Ο κήπος των αισθήσεων» είτε από τον εκπαιδευτικό είτε από τους μαθητές, οι τελευταίοι το εικονογραφούν τμηματικά. Κάθε παράγραφος αναφέρεται σε ένα διαφορετικό μέρος-στοιχείο του κήπου. Κάθε μαθητής επιλέγει να εικονογραφήσει μία διαφορετική παράγραφο. Όταν όλες οι ζωγραφιές τοποθετηθούν μαζί, συνθέτουν το παζλ του κήπου. Η τοποθέτηση γίνεται ομαδικά από τους μαθητές ύστερα ενδεχομένως από δοκιμές, με βάση την αφηγηματική περιγραφή. Με τη συμβολή της τεχνολογίας το παζλ απαθανατίζεται, καθώς στο επόμενο στάδιο θα τροποποιηθεί σημαντικά. Το 1^ο στάδιο θα μπορούσε να συνδυαστεί με δραματοποίηση. Κάθε μαθητής έχοντας μπροστά του αναρτημένο το παζλ, υποδύεται το παιδί ή τα διάφορα φυτά και αναφέρεται σε α΄ ενικό πρόσωπο στις εντυπώσεις του από τη ζωή στον κήπο. Όλες οι αφηγήσεις είτε καταγράφονται με τη συμβολή της τεχνολογίας είτε αποδίδονται στη συνέχεια με τη μορφή γραπτού κειμένου από τον ίδιο το μαθητή.

 

2^ο στάδιο: Διαβάζονται σε διαδοχικές συνεδρίες τα κεφάλαια  του δεύτερου μέρους, κατά τον ίδιο τρόπο με αυτόν στο 1^ο στάδιο. Τα παιδιά εικονογραφούν είτε ατομικά είτε χωρισμένα σε υποομάδες το καθένα από τα κεφάλαια αυτά. Οι ζωγραφιές αντικαθιστούν σταδιακά τα κομμάτια του παζλ. Έτσι αποδίδεται εικαστικά η σταδιακή καταστροφή του κήπου από τους ανθρώπους που τον κατοικούν διαδοχικά. Κατά την ολοκλήρωση του β΄ μέρους όλα τα κομμάτια που είχαν τοποθετηθεί αρχικά στο παζλ έχουν αντικατασταθεί, αποδίδοντας την ολοσχερή καταστροφή του κήπου. Και αυτή η εικόνα του κατεστραμμένου κήπου απαθανατίζεται ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμη για σύγκριση με την προηγούμενη. Σε αυτό το 2^ο στάδιο, με ερέθισμα το παζλ του κήπου, όπως έχει πλέον διαμορφωθεί ύστερα από τις παρεμβάσεις και τις δραστηριότητες των κατοίκων, η δραματοποίηση περιλαμβάνει εκτός από τους ρόλους του παιδιού και των φυτών αυτούς ακόμη  των διαφόρων κατοίκων, που σε α΄ ενικό πρόσωπο παρουσιάζουν τις εντυπώσεις τους από την αλληλεπίδρασή τους με τον κήπο. Κάθε μαθητής επιλέγει το ρόλο που θα υποδυθεί και αναφέρεται στον κατεστραμμένο κήπο μέσα από την οπτική του ρόλου του. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα να αναφερθεί γραπτά στην αναγνωστική εμπειρία του ως συγκεκριμένο αφηγηματικό πρόσωπο και στη συνέχεια να διαβάσει στην ολομέλεια το κείμενό του. Σε επόμενη φάση οι μαθητές μοιράζονται όλους τους ρόλους, δηλαδή του παιδιού, των φυτών και των κατοίκων και αυτοσχεδιάζουν. Η παντομίμα ή οι διάλογοι μεταξύ τους βιντεοσκοπούνται, για να αξιοποιηθούν με ποικίλους τρόπους σε επόμενες φάσεις.

 

3^ο στάδιο: Οι μαθητές θέτουν ως στόχο τους την αποκατάσταση-αναγέννηση του κήπου. Συνθέτουν ομαδικά μια ιστορία με το θέμα αυτό, κάνοντας ειδική μνεία σε καθένα από τα μέρη-στοιχεία του κήπου. Καταγράφουν την ιστορία τους, την εικονογραφούν και αντικαθιστούν για μια ακόμη φορά τα κομμάτια του παζλ.  Σε αυτό το τελευταίο στάδιο τα παιδιά αποδίδουν ως θεατρικό δρώμενο την ιστορία τους αναφορικά με την αποκατάσταση του κήπου. Επαναλαμβάνουν αρκετές φορές τη διαδικασία και παρουσιάζουν στο τέλος την ιστορία τους με μορφή ανοιχτής θεατρικής παράστασης.

 

Επισημάνσεις

 Κάθε στάδιο έχει αυτοτέλεια, ώστε η ολοκλήρωσή του να μπορεί να συνιστά και ολοκλήρωση του περιβαλλοντικού προγράμματος.

Επίσης κάθε στάδιο μπορεί να εμπλουτιστεί με πολλά επιπλέον στοιχεία στον τομέα των δραστηριοτήτων, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας που θα το υλοποιήσει, π.χ. μουσική επένδυση για κάθε παζλ ή σύνθεση τραγουδιού (μελωδίας και στίχων).

 Τα παραπάνω προγράμματα παρουσιάζονται αναλυτικά στο iliaeleni’s blog

 

 

 

 

Μ ι κ ρ ό ς     Π ρ ί γ κ ι π α ς    Fan    Club

 

 

 Επειδή στα παιδιά αρέσει το παιχνίδι κι όσοι από εμάς είμαστε φίλοι με το Μικρό Πρίγκιπα, είμαστε οπωσδήποτε παιδιά, ανεξάρτητα από τη βιολογική μας ηλικία, στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου έχουμε την ευκαιρία να παίξουμε μαζί του…

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου Μετά τον Μικρό Πρίγκιπα, της Ελένης Α. Ηλία,

εικονογράφηση Λήδας Βαρβαρούση, εκδ. Ηριδανός 2012, ISBN: 978-960-335-272-3)

Ακολουθούν παιδικά κείμενα που δημιουργήθηκαν από τα “Παιχνίδια με τον Μικρό Πρίγκιπα” που προτείνονται στο παραπάνω βιβλίο. Τα παιχνίδια είναι διαφορετικά για κάθε κεφάλαιο. Πριν από κάθε παιδικό κείμενο, παρατίθεται εδώ η Περίληψη του κεφαλαίου, στο οποίο το κείμενο αυτό αναφέρεται.

 

 Κεφάλαιο VII:

(Περίληψη) Ο πιλότος δυσκολεύεται να επισκευάσει το αεροπλάνο του ενώ το πόσιμο νερό του λιγοστεύει δραματικά. Η αγωνία του για τον κίνδυνο που τον απειλεί, τον κάνει να εκνευριστεί με το Μικρό Πρίγκιπα, που θέλει να συζητήσουν. Όταν ο Μικρός Πρίγκιπας ξεσπά  σε κλάματα, πληγωμένος από την αντίδραση του πιλότου, εκείνος διακόπτει την επισκευή, για να τον παρηγορήσει.

Κεφάλαιο VIII: 

(Περίληψη) Ο πιλότος μαθαίνει ότι το μοναδικό τριαντάφυλλο που υπήρχε στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα, είχε πολλές παραξενιές και απαιτούσε να το φροντίζουν συνεχώς.

Κεφάλαιο Χ:

(Περίληψη) Στον πρώτο πλανήτη που επισκέπτεται ο Μικρός Πρίγκιπας, ο μοναδικός του κάτοικος αυτοαποκαλείται βασιλιάς. Αν και ο βασιλιάς δηλώνει ότι εξουσιάζει ολόκληρο το σύμπαν, όταν το αγόρι ζητά την παρέμβασή του για να απολαύσει ένα ηλιοβασίλεμα, εκείνος αδυνατεί να πραγματοποιήσει την επιθυμία του. Έτσι ο Μικρός Πρίγκιπας αντιλαμβάνεται ότι οι ισχυρισμοί του βασιλιά είναι αβάσιμοι.

 

 

Κεφάλαιο ΧΙΙΙ: 

(Περίληψη) Στον επόμενο πλανήτη απ’ όπου περνά ο Μικρός Πρίγκιπας, κατοικεί  κάποιος που πιστεύει πως είναι ιδιοκτήτης των αστεριών και περνά όλο τον καιρό του μετρώντας την περιουσία του.

 

Κεφάλαιο XV:

(Περίληψη) Στον πλανήτη που επισκέπτεται στη συνέχεια ο Μικρός Πρίγκιπας κατοικεί ένας άντρας που γράφει βιβλία Γεωγραφίας. Όταν ωστόσο ο Μικρός Πρίγκιπας ζητά από το γεωγράφο πληροφορίες για τα γεωφυσικά στοιχεία εκείνου του πλανήτη, ο γεωγράφος δεν είναι σε θέση να του απαντήσει, ισχυριζόμενος ότι δεν υπάρχει εκεί εξερευνητής για να του τον περιγράψει.

  

 

Κεφάλαιο ΧΧ:

(Περίληψη) Ο Μικρός Πρίγκιπας φτάνει σ’ ένα μεγάλο κήπο. Όταν διαπιστώνει πως όλα τα λουλούδια εκεί είναι όμοια με το τριαντάφυλλο στον πλανήτη του, που τον διαβεβαίωνε πως ήταν μοναδικό, αισθάνεται εξαπατημένος και κλαίει.

 

Κεφάλαιο ΧΧΙ:

(Περίληψη) Μια αλεπού ζητά απ’ το Μικρό Πρίγκιπα να την εξημερώσει. Αφού γίνονται φίλοι, όταν έρθει η ώρα του αποχωρισμού, θλίβονται βαθιά. Η αλεπού του εξηγεί πως και οι δυσάρεστες εμπειρίες είναι πολύτιμες και τον βοηθά να καταλάβει ότι το τριαντάφυλλο στον πλανήτη του είναι πραγματικά μοναδικό για κείνον, εφόσον τον έχει φίλο.

 

Κεφάλαιο XXVI:

(Περίληψη) Ο πιλότος παρακολουθεί το Μικρό Πρίγκιπα να συνομιλεί με το φίδι. Ο Μικρός Πρίγκιπας επιδιώκει να παρηγορήσει τον πιλότο για τον αποχωρισμό τους. Το σχέδιο αναχώρησης του Μικρού Πρίγκιπα με τη βοήθεια του φιδιού τελικά πραγματοποιείται.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Για τον ευρύτερο ρόλο της Λογοτεχνίας στην Εκπαίδευση δείτε το iliaeleni’s blog

 

ΓΕΩΛΟΓΙΑ  ΚΑΙ  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Τα ηφαίστεια

                                                       Σπύρος Γ. Κολλιάκος  και  Ελένη Α. Ηλία

 

Η διεπιστημονική ή διαθεματική προσέγγιση της γνώσης είναι η σύγχρονη αντίληψη  της διδακτικής. Η Λογοτεχνία ειδικότερα, καθώς έχει τεράστια παιδαγωγική δύναμη, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία οποιουδήποτε γνωστικού αντικειμένου, συμβάλλοντας στην κατάκτησή του. Η αποτελεσματικότητα της λογοτεχνίας ως διδακτικού μέσου οφείλεται αποκλειστικά στην αυτενέργεια του αναγνώστη. Η δημιουργική φύση του αναγνωστικού ρόλου προκαλεί την απόλαυση, την τέρψη, χάρη στην οποία επιτυγχάνεται η μάθηση. Μέσα από το λογοτεχνική γραφή η οποιαδήποτε γνώση μετουσιώνεται σε βιωματική εμπειρία για τους αναγνώστες. Ας αναλογιστούμε, για παράδειγμα, πόσο η ανάγνωση κάποιου ιστορικού μυθιστορήματος έχει συντελέσει στη γνώση μας  για κάποιο ιστορικό γεγονός ή ευρύτερα για μια μακρινή ιστορική περίοδο.

 Στο σημείο αυτό κρίνουμε σκόπιμο να διευκρινίσουμε ότι ασφαλώς ο πρωταρχικός στόχος της διδασκαλίας με τη συνδρομή της λογοτεχνίας δεν είναι η αποσπασματική χρησιμοποίηση του όποιου λογοτεχνικού κειμένου, για να αντληθούν πληροφορίες ή έστω να προκληθεί το μαθητικό ενδιαφέρον που θα οδηγήσει στην κατάκτηση μιας επιμέρους, συγκεκριμένης γνώσης. Αντίθετα, ο βασικός στόχος παραμένει το απόσπασμα που επιλέγεται συμπληρώνοντας τη διδασκαλία κάποιου γνωστικού αντικειμένου, να γίνει ταυτόχρονα το ερέθισμα οι μαθητές να διαβάσουν ολόκληρο το λογοτεχνικό έργο, να ταυτιστούν με τους ήρωές του και να βιώσουν τις εμπειρίες τους, ωριμάζοντας έτσι ψυχικά, συναισθηματικά, κοινωνικά κ.λπ.  

Στο παρόν άρθρο επιλέγουμε να παρουσιάσουμε λογοτεχνικά κείμενα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία ενός θέματος που εντάσσεται στο πεδίο των φυσικών επιστημών, καθώς θεωρούμε ότι σπανιότερα αξιοποιείται η λογοτεχνία σε σχέση με αυτές. Ειδικότερα, αναφορικά με το κεφάλαιο με τίτλο Λιθόσφαιρα (βλ. Γεωλογία – Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου, 2009,  σσ. 69-76 ), όπου γίνεται λόγος για τις δυνάμεις που διαμορφώνουν την επιφάνεια της γης, θα επικεντρωθούμε στα ηφαίστεια, τα οποία συνδέονται ιδιαίτερα και με τη γεωμορφολογία του ελλαδικού χώρου. Τα λογοτεχνικά αποσπάσματα που θα παραθέσουμε αναφορικά με το συγκεκριμένο γεωλογικό φαινόμενο, θα συντελέσουν ώστε οι μαθητές των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου ή των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου αρχικά να ενδιαφερθούν να μάθουν για τα ηφαίστεια. Στη συνέχεια να οικοδομήσουν την έννοια «ηφαίστειο» και τελικά να εμπνευστούν από αυτή και να δημιουργήσουν.

Κάποια από τα λογοτεχνικά έργα που προτείνουμε καταρχάς για τη διδασκαλία των ηφαιστείων προέρχονται από τη Μυθολογία, καθώς αρκετοί είναι οι  μύθοι που δημιουργήθηκαν κυρίως στον ελλαδικό αλλά και στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου, προκειμένου να ερμηνευτεί το φαινόμενο κυρίως των εκρήξεων των ηφαιστείων. Οι μύθοι αυτοί, που έχουν ως ήρωά τους τον Ήφαιστο, το θεό της φωτιάς, από το όνομα του οποίου άλλωστε προήρθε ο όρος «ηφαίστειο», εκφράζουν την προσπάθεια των ανθρώπων να καλύψουν με τη φαντασία τους το κενό στην επιστημονική τους γνώση. Έτσι προκύπτει για τους μαθητές αβίαστα η ανάγκη να αντιπαραβάλουν στους μύθους αυτούς την επιστημονική αλήθεια για τα ηφαίστεια, να πληροφορηθούν και να κατανοήσουν τα αίτια δημιουργίας τους, τη δράση και τα χαρακτηριστικά τους. Η διάσταση μεταξύ της μυθολογικής και της επιστημονικής εκδοχής καταδεικνύει τελικά την πρόοδο της επιστήμης  ως αποτέλεσμα της έμφυτης ανάγκης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο να γνωρίσει το περιβάλλον του.

Σύμφωνα λοιπόν με τους μύθους αυτούς, κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και επιπλέον βροντώδεις ήχους, είχε το σιδηρουργείο του ο θεός Ήφαιστος, ο οποίος είχε εξοριστεί από τον Όλυμπο λόγω της ασχήμιας του ή λόγω διαμάχης του με την μητέρα του Ήρα ή λόγω της οργής του πατέρα του Δία.  Τα ηφαίστεια μένουν όμως κατά περιόδους ανενεργά, επειδή ο Ήφαιστος δεν ζει πάντοτε εξόριστος, αλλά επανέρχεται κάπου-κάπου στον Όλυμπο, οπότε δεν λειτουργούν τα εργαστήριά του.

H λατρεία του Ήφαιστου ήταν πολύ διαδεδομένη στη Λήμνο, όπου τοποθετούσαν το υπέρλαμπρο παλάτι του στο όρος Μόσχυλο, το οποίο επί αιώνες εξέπεμπε αναθυμιάσεις. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές το σιδηρουργείο του Ήφαιστου βρισκόταν κρυμμένο σε άλλα ηφαιστειογενή μέρη όπως ο Βεζούβιος, η Αίτνα ή οι Αιολίδες Νήσοι.  Οι βροντές που προέρχονταν από τα έγκατα αυτών των ηφαιστείων οφείλονταν στο χτύπημα του σφυριού του και οι ατμοί σε καπνούς από τη φωτιά του. Κατά έναν άλλο μύθο ο Ήφαιστος κατοικούσε στη Σικελία, εκεί όπου καταπλακώθηκε ο γίγαντας Εγκέλαδος. ( βλ. αναλυτικότερα Paul Decharme, Ελληνική Μυθολογία, τόμος Α΄, μτφρ. Κώστα Ζαρούκα, εκδ. Μέρμυγκα και Σοφίας Ν. Σφυρόερα, Η Μυθολογία των Ελλήνων, τόμος Α΄, εκδ. Ελληνικά Γράμματα).

            Από τη διδασκαλία των ηφαιστείων δεν θα μπορούσαν να λείψουν τα σχετικά αποσπάσματα από το βιβλίο του Εξυπερύ, Ο Μικρός Πρίγκιπας. Ο παγκοσμίως διάσημος ήρωάς του, που χρησιμοποιεί το ενεργό ηφαίστειο του πλανήτη του, για να ετοιμάζει το πρωινό του, όχι μόνο δίνει το ερέθισμα για να εξηγηθούν όροι όπως ενεργά ή μη ηφαίστεια, ξηράς ή υποθαλάσσια αλλά και για να αναπτυχθεί στους μαθητές ένας προβληματισμός για τις ωφέλειες των ηφαιστείων στο δικό μας πλανήτη, τη Γη. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ενότητα του κεφαλαίου «Ηφαίστεια», για την οποία πολλά θα είχαν να ειπωθούν, όπως, λόγου χάριν, για τη δημιουργία γεωθερμικών πηγών και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, για τη διαμόρφωση εξαιρετικού κάλους τοπίων και την τουριστική ανάπτυξή τους, για τη μεταλλευτική αξιοποίηση των ηφαιστειογενών περιοχών κ.λπ.

            Ας θυμίσουμε τα σχετικά αποσπάσματα:

            Το  πρωί  που  ήταν  να  φύγει  συγύρισε καλά  καλά  τον  πλανήτη του. Καθάρισε  προσεκτικά  τα  ηφαίστεια  του  που  ήταν  σε  δράση.  Είχε  δύο  ηφαίστεια  σε  δράση.  Και  του  ερχόταν  πολύ  βολικά  για  να  ζεσταίνει  πάνω  τους  το  πρωινό  του. Είχε  και  ένα σβησμένο  ηφαίστειο.  Αλλά  όπως  έλεγε:  «  δεν  ξέρεις  τι  γίνεται  καμιά  φορά»».  Όταν  είναι καθαρισμένα ,  τα  ηφαίστεια  καίνε  σιγανά  και  σταθερά  χωρίς  εκρήξεις.  Οι  εκρήξεις  των  ηφαιστείων  είναι  όπως  παίρνει  φωτιά  το  τζάκι.  Φυσικά  πάνω  στη  δική  μας  γη,  είμαστε  εμείς  πάρα  πολύ  μικροί  για  να  καθαρίσουμε  τα  ηφαίστεια μας. Γι  αυτό  δεν  έχουν  τελειωμό  οι  μπελάδες  μας  με  δαύτα.  (μτφρ. Στρατής Τσίρκας, εκδ. Ηριδανός, σ.36)  

Ο  γεωγράφος  άξαφνα  συγκινήθηκε

-Μα κι  εσύ  έρχεσαι  από  μακριά!  Είσαι  ένας  εξερευνητής.  Πρέπει  να  μου περιγράψεις  τον  πλανήτη  σου!

…………………………………………………………………………………………

-Ω!  είπε  ο  μικρός  πρίγκιπας,  εκεί  που  ζω  δεν  έχει  και  μεγάλο  ενδιαφέρον,  ο  τόπος μου είναι  πολύ  μικρός.  Έχω  τρία  ηφαίστεια.  Δυο  ηφαίστεια  σε  δράση  κι  ένα σβησμένο.  Αλλά  πού  ξέρει  κανείς;

-Πού  ξέρει  κανείς;  είπε ο  γεωγράφος. (Ό.π., σσ. 57-58).

Έχοντας ήδη ολοκληρώσει την παρουσίαση των ηφαιστείων,  τη δημιουργία τους ως αποτέλεσμα της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών, τις ηφαιστειακές εκρήξεις  κατά τις οποίες εκρέει η λάβα,  πετρώματα δηλαδή που βρίσκονται σε ρευστή μορφή λόγω της υψηλότατης θερμοκρασίας που επικρατεί στο μανδύα κ.λπ.,  επιλέγουμε λογοτεχνικά έργα στα οποία η λέξη ηφαίστειο χρησιμοποιείται μεταφορικά. Αναφερόμαστε, για παράδειγμα, τόσο στην τρίτη ωδή από Τα Λυρικά του Ανδρέα Κάλβου, που έχει τον τίτλο  «Τα  ηφαίστεια» όσο και στο θεατρικό έργο του Παντελή Πρεβελάκη, Το ηφαίστειο. Το ποιητικό κείμενο του Κάλβου αναφέρεται στη δράση του πυρπολητή Κανάρη. Το θεατρικό του Πρεβελάκη αναφέρεται στην  ανατίναξη της μονής του Αρκαδίου. Οι μαθητές αναζητούν και ανακαλύπτουν οι ίδιοι  ότι στην πρώτη περίπτωση η λέξη ηφαίστειο χρησιμοποιείται ακριβώς για να αποδοθεί το μέγεθος της καταστροφής που προξένησε η πυρπόληση του εχθρικού στόλου και στη δεύτερη για να αποδοθεί η εικόνα του ολοκαυτώματος.

Παραθέτουμε εδώ ενδεικτικά το απόσπασμα της τρίτης ωδής των Λυρικών:

 

Μόνον ακούω την θάλασσαν,
‘που ωσάν μέγα ποτάμι
ανάμεσα εις τους βράχους
κτυπώντας μυρμυρίζει
γύρω εις τα σκάφη.

 

 Να η κραυγαί και ο φόβος,
να η ταραχή και η σύγχυσις
από παντού σηκώνονται,
και απλώνουν πολυάριθμα
πανία ‘να φύγουν.

 

Στενόν, στενόν το πέλαγος

Ο τρόμος κάμνει. Πέφτει

Ένα καράβι επάνω

Εις τ’ άλλο  και συντρίβονται.

                Πνίγονται οι ναύται.

 

Ω! πώς από τα μάτια μου

Ταχέως εχάθη ο στόλος.

Πλέον δεν ξανοίγω τώρα

Παρά καπνούς και φλόγας

                Ουρανομήκεις.

 

Έξω από την θαλάσσιαν

Πυρκαϊάν νικήτριαι

Ιδού πάλιν εκβαίνουν

Σωσμέναι η δύο κατάμαυροι

                 Θαυμάσιαι  πρώραι.

            Σε αυτού του είδους τα κείμενα υποβάλλεται η ανυπέρβλητη δύναμη των ηφαιστείων, η φυσική καταστροφή που προκαλούν, καθώς με αυτήν συσχετίζονται οι πλέον θεαματικές όσο και ακραίες ανθρώπινες πολεμικές δραστηριότητες, που φανερώνουν το μέγεθος του ηρωισμού και της θυσίας των προσώπων που συμμετέχουν σε αυτές. Έτσι οι μαθητές-αναγνώστες εμπνέονται να αποδώσουν δημιουργικά ποικιλότροπα τόσο την ίδια τη δράση των ηφαιστείων όσο και άλλες εικόνες και δραστηριότητες που προσιδιάζουν σε αυτήν, είτε πρόκειται για γεγονότα είτε για ψυχικές καταστάσεις κ. ο. κ.

           

           

              

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτή είναι η πρώτη σας δημοσίευση. Αλλάξτε την ή διαγράψτε την και αρχίστε το “Ιστολογείν”!