Ερμηνευτική Ανάλυση Αντιγόνη- Κρέοντα

ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα μπορούμε να βρούμε μετάφραση για το κείμενο της Αντιγόνης

Μέσα από την τραγωδία ¨Αντιγόνη¨ του Σοφοκλή προβάλλονται πολλές απόψεις του συγγραφέα που απασχολούσαν τους ανθρώπους εκείνης της εποχής , οι οποίες βέβαια εξακολουθούν να απασχολούν ακόμη και σήμερα όλους τους σκεπτόμενους ανθρώπους .

Κάποιες από αυτές είναι σχετικές με το πεπρωμένο , με τη φιλία, την αδερφική αγάπη  και γενικά τους συγγενικούς δεσμούς ,αλλά και με τη θέση της γυναίκας ως άτομο και ως ανθρώπινη ύπαρξη  σε μια οργανωμένη κοινωνία.

Στην παρούσα εργασία θα σχολιαστεί μια φράση του Κρέοντα  στο στίχο 525 του 2^ου επεισοδίου που σχετίζεται  με τη θέση της γυναίκας .

Ο Κρέοντας υποστηρίζει πως όσο αυτός θα ζει δεν θα υπάρξει καμία γυναίκα η οποία θα έχει στα χέρια της πολίτικη εξουσία. Η άποψη αυτή του Κρέοντα δεν ηχεί καθόλου παράξενη στον αναγνώστη ή ακροατή αφού ο Κρέοντας εμφανίζεται μέσα στην τραγωδία ως ένας άνθρωπος που αγωνίζεται απελπισμένα για το γόητρο του και που επικαλείται συνέχεια τον ανδρισμό του. Γίνεται καχύποπτος και ευέξαπτος αφού νιώθει ότι η ανδρική του αξιοπρέπεια  απειλείται από μια γυναίκα. Θα ήταν εύλογο να υποστηριχθεί ότι ο Κρέοντας ανησυχεί περισσότερο για την ανδρική του υπόσταση παρά για την βασιλική του εξουσία. Από την άλλη η Αντιγόνη εμφανίζεται ως μια δυναμική γυναίκα , χειραφετημένη και όχι χειραγωγημένη  η οποία πιστεύει περισσότερο στους άγραφους και λιγότερο στους ανθρώπινους νόμους.

Το θέμα των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα σίγουρα είναι διαχρονικό και σίγουρα απασχολεί κάθε οργανωμένη και αξιοκρατική σημερινή κοινωνία. Σίγουρα οι γυναίκες στη σύγχρονη πραγματικότητα του δυτικού πολιτισμένου κόσμου έχουν ισότιμη θέση με τους άνδρες σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Δυστυχώς στα μουσουλμανικά κράτη του αραβικού κόσμου υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση καθώς οι γυναίκες αντιμετωπίζονται μειονεκτικά σε σχέση με τους άνδρες. Θεωρούν ότι η γυναίκα είναι υποδεέστερη του άντρα και αποτελεί ιδιοκτησία του. Δεν έχει δικαίωμα να ασχολείται με τα κοινά και ο μοναδικός της ρόλος στην κοινωνία είναι να τεκνοποιεί και να ασχολείται εξολοκλήρου με τα παιδιά της. Η έξοδος της από το σπίτι γίνεται σε έκτακτες περιπτώσεις και πάντα με την συνοδεία ενός αρσενικού της οικογένειας της. Η κατάσταση αυτή πρέπει να αλλάξει και να υπάρξει ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα διότι η γυναίκα αποτελεί ομότιμο ανθρώπινο ον και η ρατσιστική αντιμετώπιση εναντίον της αποτελεί κοινωνική ανισότητα και λάθος ιδεολογία.

Χρυσάνθη Ρουστάνη, Β3

Μετάφραση: Δεν πρέπει πια κανείς να παίρνει όρκο

Συγχρονία: Την φράση αυτή είπε ο φύλακας στον Κρέοντα, διότι είχε ορκιστεί ότι δεν θα ξανά επιστρέψει μετά από τα σκληρά λόγια όπου με τόση άνεση ο Κρέοντας τον “έλουζε”. Ο λόγος για τον οποίο ο φύλακας γύρισε ήταν για να παραδώσει την Αντιγόνη στον τυρρανικό βασιλιά καθώς την έπιασε επ’ αυτοφώρω να ραντίζει τον νεκρό αδερφό της με αγίασμα δακρύζοντας και ουρλιάζοντας για τον άδικο χαμό του.

Διαχρονία:

H φράση αυτή συμπυκνώνεται το αβέβαιο της ανθρώπινης φύσης. Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δε θα πράξουμε ποτέ, όχι μόνο γιατί οι άνθρωποι αλλάζουν με τα χρόνια αντιλήψεις, αλλά κυρίως γιατί κανείς δε γνωρίζει κάτω από ποιες συνθήκες και για ποιους λόγους θα αναγκαστεί να πράξει ό,τι μέχρι τότε θεωρούσε αδιανόητο.

Παράσχος Αθανάσιος, Β3

Μετάφραση στίχων 580-581:

Γιατί προσπαθούν να ξεφύγουν και οι θαρραλέοι, όταν ήδη βλέπουν τον Άδη κοντά στην ζωή τους.

Η σημασία του:

Ο βασιλιάς μιλά για την γενναιότητα και το θάνατο. Όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και εκείνοι που επιδίωξαν κατά κάποιο τρόπο να πεθάνουν, θυσιαζόμενοι στο βωμό κάποιου σκοπού, την ύστατη στιγμή, λίγο πριν αφήσουν την τελευταία τους ανάσα, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα  δειλιάζουν. Η ζωή είναι πάντα πιο γλυκιά και πολύτιμη, όταν να χαθεί, και η αγάπη για την ζωή νικά κάθε θάνατο. Δεν τίθεται θέμα έλλειψης θάρρους αυτή είναι η λειτουργία και η αντίδραση της ανθρώπινης ψυχής μπροστά στο απόλυτο σκοτάδι την ανυπαρξία και στο άγνωστο.

Η διαχρονική αξία:

Οι παραπάνω στίχοι που ακούγονται στην τραγωδία του Σοφοκλή ‘Αντιγόνη΄’ μέσα από τα λόγια του Κρέοντα θέτει ένα θέμα που υποστηρίζεται μέχρι και σήμερα. Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι φοβούνται και τρέμουν στην ιδέα του θανάτου, όλοι οι άνθρωποι ακόμα και οι γενναίοι όπως και αυτοί που προκαλούν την τύχη τους όταν έρθει η ώρα του θανάτου προσπαθούν να τον αποφύγουν με κάθε μέσο.

Νίκος Τσιούδας Β4

ΜΕΤΑΦΡΑ ΣΗ:       Διότι κανένας θεσμός δε φύτρωσε στους ανθρώπους τόσο κακός όσο το χρήμα (Κρέοντας)

Σημασία του στίχου για τη τραγωδία: 

Ο Κρέοντας θεωρεί πως η ταφή του Πολυνείκη είναι έργο ανθρώπων που συνωμοτούν εναντίον του. Ως αυταρχικός και τυραννικός βασιλιάς ανησυχεί για το θρόνο και την εξουσία του.

Έτσι γίνεται καχύποπτος και ανασφαλής. Πιστεύει πως πίσω από την πράξη αυτοί κρύβονται πολίτες και πολιτικά και οικονομικά

κίνητρα. Είναι απόλυτα σίγουρος πως οι πολιτικοί του αντίπαλοι εξαγόρασαν τους δράστες και καταλήγει  σε έναν αποφθεγματικό λόγο για τη δύναμη του χρήματος.

Ο Κρέοντας πιστεύει πως το χρήμα ως οικονομικό και κοινωνικό μέσο έφερε συμφορές και δυστυχία στους ανθρώπους(κακόν νόμισμα.) γιατί μ’ αυτό καταστρέφονται πόλεις, είτε γιατί αποτελεί κίνητρο πολέμου ή γιατί εξαγοράζονται οι πολίτες και προδίδουν τη πατρίδα τους.

Ο άνθρωπος αλλοτριώνεται, καταρρίπτονται οι ηθικοί φραγμοί του και διαβρώνεται η συνείδηση και η ψυχή του. Με τη φράση αυτή λοιπόν ο Κρέοντας αιτιολογεί γιατί το χρήμα θα ήταν κίνητρο για πολλούς να προδώσουν των ίδιο και την εξουσία του και εκφράζει τον έντονο φόβο του για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ο στίχος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την τραγωδία γιατί έτσι εξυψώνεται η αξία της Αντιγόνης και της πράξης της, γιατί η Αντιγόνη έθαψε τον αδερφό της με μόνο κίνητρο την αγάπη της γι αυτόν και όχι κάποια χρηματική αποζημίωση.

Διαχρονικότητα του στίχου :

Στη σύγχρονη κοινωνία πηγή της διαφθοράς, των καταστροφών, των πολέμων και της δυστυχίας είναι άμεσα ή έμμεσα το χρήμα. Ο Σοφοκλής μέσα από το στοίχο αυτό κατάφερε να αποδώσει την κατάσταση που επικρατεί σε κάθε κοινωνία από τη στιγμή που γράφτηκε μέχρι και σήμερα.

Το χρήμα διαφθείρει, κάνει τους ανθρώπους άπληστους και ανήθικους, τους απομακρύνει από τις ηθικές αξίες και ιδέες και τους αλλοτριώνει. Ο πόθος για πλούτο μπορεί να γίνει κίνητρο για πολέμους, για φόνους και για τα χειρότερα εγκλήματα. Η εικόνα του ανασφαλή και καχύποπτου Κρέοντα δεν απέχει πολύ από την εικόνα της σημερινής πολιτικής σκηνής. Ενώ ο φόβος της εξαγοράς πολιτών και πολιτικών είναι εξίσου έντονος τόσο στη σημερινή πραγματικότητα όσο και στην εποχή του Σοφοκλή. Η άποψη που διατυπώνεται, πως το χρήμα είναι η πηγή των συμφορών και δυστυχιών των ανθρώπων, είναι επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε, εξαιτίας των έντονων οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες σήμερα.

Η διαχρονικότητα αυτού του στίχου ανάμεσα στους αιώνες και η απόλυτη ταύτισή του με τις σημερινές αντιλήψεις και αξίες είναι εκπληκτική και αξιοθαύμαστη. Ο Σοφοκλής κατάφερε να γράψει ένα έργο οι απόψεις και οι αντιλήψεις του οποίου έχουν διατηρηθεί αναλλοίωτες στο χρόνο παρ’ όλες τις αλλαγές που έχουν επέλθει.

Κωνσταντίνα Μυλωνίδου,Β3

Στ. 190:«Μετάφραση»  : Όταν η πατρίδα ταξιδεύει καλά κάνουμε τους πραγματικούς φίλους.

Η σημασία του:
Πρόκειται για ένα γνωμικό σχετικά με την πολιτική ενός κράτους. Σε κατάσταση κρατικής ευδαιμονίας και σταθερής πολιτικής (το πλοίο μένει ορθόπλωρο) με σωστή κρίση αναφαίνονται οι γνήσιοι φίλοι, από τους εχθρούς ή τους πιο επικίνδυνους άσπονδους φίλους.

Σε περιπτώσεις πολέμων ή εμφυλίου σπαραγμού δύσκολα διακρίνονται. Οι αρχαίοι, και ειδικά οι Αθηναίοι, γνώριζαν καλά ότι μόνο ένα κράτος σε θέση ισχύος μπορεί να αποκτήσει σωστούς συμμάχους, διαφορετικά υπόκειται στην ανάγκη των άλλων.

Σάκης Παραδείσου Β’3

Στ.67-68:«Μετάφραση» δεν έχει κανένα νόημα να κάνουμε πράγματα που ξεπερνούν τις δυνατότητες μας.

Η σημασία του:
Η άποψη αυτή της Ισμήνης θέτει το θέμα των ορίων της ανθρώπινης φύσης, των ατομικών δυνατοτήτων για κατά βάση της αυτογνωσίας, είναι πράγματι μάταιο να προσπαθούμε για κάτι που δεν μπορούμε να πράξουμε, εφόσον ξεπερνά τα όρια μας (π.χ. δεν μπορούμε να γίνουμε όλοι ακροβάτες τη στιγμή που δεν έχουμε την απαιτούμενη φυσική κατάσταση, ευελιξία, ενώ έχουμε κακή ισορροπία και υψοφοβία) , όμως  ο προβληματισμός είναι αν ο άνθρωπος πρέπει να προσπαθεί για το καλύτερο, να αυτοβελτιώνενται, να εξελίσσεται συνεχώς και να μην παραμένει στάσιμος, φοβούμενος μήπως ξεπεράσει τα όριά του.

Η αλήθεια είναι μάταιο να προσπαθούμε να ξεπεράσει τις δυνατότητες μας, όπως μας δόθηκαν από τη φύση και αποκρυσταλλώθηκαν στο χαρακτήρα μας, πρέπει να γνωρίζουμε όμως καλούμαστε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις δυνατότητές μας και να τις βελτιώνουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν. Είναι αλήθεια όμως ότι το να επιθυμεί ένας άνθρωπος να πράξει πέρα από όσα δύναται είναι μάταιο, γιατί αυτό τον καταδικάζει σε διαρκή δυστυχία.
Αλέξανδρος Πέτκος Β’3

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: «Ναι γιατί και άλλων τα χωράφια είναι κατάλληλα για καλλιέργεια.»

Σημασία:

Η φράση αυτή βρίσκεται στον στίχο 569 και αποτελεί απάντηση του Κρέοντα στο ερώτημα της Ισμήνης, για το αν δηλαδή πρόκειται να σκοτώσει την μνηστή του γιου του την Αντιγόνη. Ο Κρέοντας απαντά καταφατικά στο ερώτημα της Ισμήνης δείχνοντας έτσι ότι η σχέση του γιου του με την Αντιγόνη δεν αποτελεί φραγμό στα σχέδια του, αντιθέτως όπως αναφέρει υπάρχουν και αλλού γυναίκες ή κόρες άλλων για το γιο του, κατάλληλες για να τον παντρευτούν και να του δώσουν απογόνους, απαξιώνοντας έτσι την Αντιγόνη. Τέλος ο Κρέοντας με την φράση αυτή προσπαθεί να ωθήσει τον γιο του τον Αίμονα να αναζητήσει νέα σύντροφο γιατί η σχέση του με την Αντιγόνη δεν πρόκειται να έχει ευτυχή κατάληξη.

Διαχρονική αξία:

Η αξία του στίχου αυτού του Σοφοκλή φαίνεται από το γεγονός ότι η φράση αυτή έχει την μορφή μιας συνήθους παροιμίας που δίνεται εικονοποιητικά  και γενικά χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια σκληρή αλήθεια ,το «Ουδείς αναντικατάστατος» ότι δηλαδή για όλους υπάρχει αντικαταστάτης.

Ανάλογη παροιμία στην νέα ελληνική είναι: «υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές» κ.τ.λ.

Ιπποκράτης Τσαρδάκης,Β4΄